زبان‌های خارجی
غلامحسین شاهینی؛ مجتبی نظری
چکیده
با توجه به نقش فرهنگ در آموزش زبان دوم/خارجی، پرداختن به محتوای فرهنگی کتابهای آموزش زبان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، چگونگی نمود موضوعات فرهنگی در دو مجموعه فارسی بیاموزیم و تاپ ناچ (Top Notch) براساس الگو و فهرستگان 20 پرسشی فرهنگی هاتِس (Hatoss, 2004) که دربردارنده طیف گسترده ای ...
بیشتر
با توجه به نقش فرهنگ در آموزش زبان دوم/خارجی، پرداختن به محتوای فرهنگی کتابهای آموزش زبان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، چگونگی نمود موضوعات فرهنگی در دو مجموعه فارسی بیاموزیم و تاپ ناچ (Top Notch) براساس الگو و فهرستگان 20 پرسشی فرهنگی هاتِس (Hatoss, 2004) که دربردارنده طیف گسترده ای از موضوعات فرهنگی است بررسی شد. نتایج نشان می‌دهد که مجموعه تاپ ناچ در معرفی موارد مرتبط با تکثرگرائی فرهنگی، ارائه فرهنگ به صورت پویا، به روز بودن فرهنگ زبان مقصد، آموزش صریح و مستقیم مسائل فرهنگی و دعوت زبان‌آموزان به اندیشیدن در مسائل فرهنگی بهتر از مجموعه فارسی بیاموزیم عمل کرده است. به علاوه، دو مجموعه در پرداختن به توانش کاربردی و ارتباطات غیرکلامی، نمادشناسی، فرهنگ ظاهری و ژرف و نپرداختن به مسائل انتزاعی عملکرد مطلوبی داشته‌اند اما در بحث آموزش مسائل فرهنگی به صورت تجربی عملکرد ضعیفی از خود نشان داده‌اند. در مقابل، در مقایسه با مجموعه تاپ ناچ، مجموعه فارسی بیاموزیم توجه مناسبی به معرفی فرهنگ کلان داشته است. و در نهایت این‌که در حوزه ارتباطات بینافرهنگی، مجموعه تاپ ناچ با توجه به معرفی فرهنگ‌های مختلف، موفق‌تر از مجموعه فارسی بیاموزیم عمل کرده است.
زبان‌های خارجی
نسیمه نوحی جدسی؛ علیرضا راستی
چکیده
پژوهش پیش‌ِرو حاصل تحلیل محتوای کتاب آزمون در زبان انگلیسی: نظریه‌ها و کاربردها، نوشتة حسین فرهادی، عبدالجواد جعفرپور، و پرویز بیرجندی، است که از مهمترین و فراگیرترین منابع درس آزمون‌سازی گرایش‌های گوناگون رشتة زبان انگلیسی به‌شمار می‌رود. در این پژوهش، با به‌کارگیری چهارچوب ارزیابی کتاب مک دانه، شاو، و ماسوهارا، به بررسی ...
بیشتر
پژوهش پیش‌ِرو حاصل تحلیل محتوای کتاب آزمون در زبان انگلیسی: نظریه‌ها و کاربردها، نوشتة حسین فرهادی، عبدالجواد جعفرپور، و پرویز بیرجندی، است که از مهمترین و فراگیرترین منابع درس آزمون‌سازی گرایش‌های گوناگون رشتة زبان انگلیسی به‌شمار می‌رود. در این پژوهش، با به‌کارگیری چهارچوب ارزیابی کتاب مک دانه، شاو، و ماسوهارا، به بررسی همهجانبة اثر در قالب دو مرحلة ارزیابی بیرونی و درونی پرداخته شد. مصداقهای عینی اظهارات و مفروضات مستخرج نویسندگان در مقدمة کتاب، ازجمله زبان و بیان روان، جامعبودن مطالب، چینش منطقی مطلوب مطالب، و مرتبطبودن آن با بافت ایران، در بررسی خطبهخط کتاب در مرحلة ارزیابی درونی بررسی شدند تا میزان پوشش و نمود آنها در قالب شکل، محتوا، و روششناسی اثر مشخص شود. پسازآن، نقاط قوت و ضعف هر زمینهای، با استناد به اصول پذیرفتهشده و جدیدترین یافته‌های رشته، بهتفکیک ارائه شدهاند. درپایان، پیش‌نهادهایی برای بهبود کتاب در ویرایشهای احتمالی آتی آمده است.
هنر
مریم فتحی؛ اشکان رحمانی
چکیده
در این پژوهش اهداف تربیت هنری در محتوای کتاب فرهنگ و هنر پایۀ هشتم بررسی شده است. اهداف تربیت هنری موردبررسی شامل تولید هنری، زیباشناسی، نقد هنری، و تاریخ هنر است که میزان کاربرد این اهداف و نوع آنها در قسمتهای مختلف کتاب مشخص شده است. سؤال اصلی این است: اهداف تربیت هنری به‌کاربرده‌شده در محتوای کتاب فرهنگ و هنر پایۀ هشتم به چه ...
بیشتر
در این پژوهش اهداف تربیت هنری در محتوای کتاب فرهنگ و هنر پایۀ هشتم بررسی شده است. اهداف تربیت هنری موردبررسی شامل تولید هنری، زیباشناسی، نقد هنری، و تاریخ هنر است که میزان کاربرد این اهداف و نوع آنها در قسمتهای مختلف کتاب مشخص شده است. سؤال اصلی این است: اهداف تربیت هنری به‌کاربرده‌شده در محتوای کتاب فرهنگ و هنر پایۀ هشتم به چه میزان است؟ این پژوهش از نوع توصیفی و پیمایشی است که با ابزار پرسشنامه به روش نمونهگیری تصادفی ساده بین 54 نفر از دبیران هنر شیراز صورت گرفته و تجزیهوتحلیل یافتهها به روش کمّی انجام شده است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که اهداف تربیت هنری در کل محتوای کتاب متوسط و فصل طراحی بیشترین کاربرد را در مقایسه با فصلهای دیگر کتاب دارد. هم‌چنین، «تاریخ هنر» یکی از اهداف تربیت هنری در فصل طراحی و هدف «تولید هنری» در فصلهای تصویرسازی، عکاسی، و خوشنویسی بیشترین کاربرد را داشتند. بنابر دیدگاه اساتید متخصص هنر، مهمترین هدف تربیت هنری پرورش خلاقیت است.
زبان و ادبیات فارسی
فاطمه جعفری کمانگر؛ مریم زارعی
چکیده
در کشور ما تحقق بخش بزرگی از تعلیم و تربیت و سوق‌دادن دانش‌آموزان به سمت‌وسوی حیات طیبه از طریق کتابهای درسی اتفاق می‌افتد که برای رسیدن به آن نقشة راهی دقیق و حساب‌شده لازم است. سند تحول بنیادین آموزش و پرورش برمبنای این اصول و با الهامگیری از اسناد بالادستی و باتوجهبه راه‌بردهای نظام جمهوری اسلامی تدوین شده است تا ...
بیشتر
در کشور ما تحقق بخش بزرگی از تعلیم و تربیت و سوق‌دادن دانش‌آموزان به سمت‌وسوی حیات طیبه از طریق کتابهای درسی اتفاق می‌افتد که برای رسیدن به آن نقشة راهی دقیق و حساب‌شده لازم است. سند تحول بنیادین آموزش و پرورش برمبنای این اصول و با الهامگیری از اسناد بالادستی و باتوجهبه راه‌بردهای نظام جمهوری اسلامی تدوین شده است تا پیش‌روی مؤلفان کتابهای درسی باشد. ساحت تربیت زیبایی‌شناختی و هنری ششمین ساحت در بخش الگوی نظری ساحت‌های تربیتی این سند است. جامعة آماری کتابهای فارسی متوسطة دوم و نمونه کتاب فارسی پایة دوازدهم است. تحلیل کیفی پژوهش حاضر با کدگذاری قیاسی و طبقه‌بندی داده‌ها انجام شده و واحد تحلیل در این پژوهش جمله بوده است. برای رسیدن به پایایی کدها، بخش‌هایی از کتاب را دو کدگذار کدگذاری کردند و روایی آن از روش کثرت‌گرایی و اعتمادسازی صورت پذیرفت. هم‌چنین، فضای پژوهش با حضور داور بیرونی موردکنترل قرار گرفت. تحلیل کمی کدها با نرم‌افزار spss انجام پذیرفت. براساس تحلیل‌های انجام‌شده، فراوانی جملاتی که این ساحت را مدنظر قرار‌دادند 11/49 درصد بوده است که میزان توجه به اصول آن به‌صورت غیرمساوی و در برخی موارد هم‌چون سوق‌دادن متربیان به‌سمت گرایش و تخصص هنری خاص، آفرینش‌گری، و خلاقیت بسیار اندک بوده است که توجه ویژة مؤلفان کتابهای درسی را می‌طلبد.
مدیریت و سیاست‌گذاری
محمد محمدی؛ فاطمه لعلی
چکیده
باتوجهبه ویژگیهای خاص سازمان‌های دولتی، تولید متون و آثار علمی متناسب با مقتضیات این سازمان‌ها یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. یکی از متونی که به‌منظور رفع این نیاز به‌رشتۀ تحریر درآمده است، کتاب مدیریت منابع انسانی در سازمان‌های دولتی به‌قلم دکتر درویش و دکتر الماسی‌فرد است. در این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی به نقد این ...
بیشتر
باتوجهبه ویژگیهای خاص سازمان‌های دولتی، تولید متون و آثار علمی متناسب با مقتضیات این سازمان‌ها یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. یکی از متونی که به‌منظور رفع این نیاز به‌رشتۀ تحریر درآمده است، کتاب مدیریت منابع انسانی در سازمان‌های دولتی به‌قلم دکتر درویش و دکتر الماسی‌فرد است. در این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی به نقد این کتاب پرداخته شده است. در این جهت، ابتدا به معرفی پدیدآورندگان و توصیف شکلی و محتوایی اثر پرداخته شده و سپس در سه بُعد شکل ظاهری، ساختاری، و محتوایی موردارزیابی و تحلیل واقع شده است. ارزیابی بهعملآمده نشان می‌دهد که این کتاب، ضمن دارابودن محاسن و نقاط قوت خاص خود، نیازمند بازنگری و اصلاح در ابعاد سهگانۀ مذکور در مقاله و بهویژه تولید محتوای متناسب با مدیریت منابع انسانی بخش دولتی است.
زبان و ادبیات عربی
زهره قربانی مادوانی
چکیده
نقد کتابهای درسی از اهمیت و جایگاه والایی برخوردار است. کتاب صرف 2، نوشتۀ احمد پاشازانوس، عضو هیئت‌علمی زبان و ادبیات عربی دانشگاه بین‌‌المللی امام خمینی (ره) قزوین، ضمن پرداختن به مسائلی درمورد اسم سعی کرده است تا با آوردن تمرین‌هایی در پایان هر درس برای مخاطب این امکان را فراهم کند که مطالب ارائه‌شده در دروس را به‌صورت ...
بیشتر
نقد کتابهای درسی از اهمیت و جایگاه والایی برخوردار است. کتاب صرف 2، نوشتۀ احمد پاشازانوس، عضو هیئت‌علمی زبان و ادبیات عربی دانشگاه بین‌‌المللی امام خمینی (ره) قزوین، ضمن پرداختن به مسائلی درمورد اسم سعی کرده است تا با آوردن تمرین‌هایی در پایان هر درس برای مخاطب این امکان را فراهم کند که مطالب ارائه‌شده در دروس را به‌صورت عملی در تمرینها برای خود حلاجی کند و موردواکاوی قرار دهد. این کتاب در ادامۀ کتاب الصرف 1 از همین نویسنده است. نوشتار حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی و با اتکا به رویکرد تحلیل توصیفی دو سطح شکل و محتوای این کتاب را موردنقد و بررسی قرار می‌دهد. در این مقاله به تمام نقاط قوت و ضعف کتاب در دو حیطۀ شکل و محتوا و اشتباهات مؤلف با ارائۀ مستندات و نمونههای کتاب اشاره شده است و درآخر به‌صورت کلی میتوان این کتاب را یک بستۀ علمی نامید که به‌روش قیاسی (ذکر قاعده، سپس ارائۀ شاهدمثال) سعی در ارائۀ محتوای صرفی دارد و نقش معنی و تفاوتهای ظریف معنایی موجود در قالبهای مختلف صرفی در آن کمرنگ است.
زبان و ادبیات فارسی
محمد عالی زاده مرشت؛ قدسیه رضوانیان؛ سمانه جعفری
چکیده
در برنامة درسی ایران، درس فارسی و کتاب آن به‌عنوان مهمترین ابزار آموزش زبان رسمی اهمیت بسیاری دارد. ازسویی‌دیگر، شعر در انواع منظوم و غیرمنظوم آن در ادبیات فارسی از اهمیت بسیاری برخوردار است. ازاین‌رو، پژوهش حاضر بر آن است که به‌روش کتاب‌خانه‌‌ای تحلیل محتوای تلفیقی (کمی و کیفی) به توصیف تحلیلی کتابهای فارسی این دوره بپردازد ...
بیشتر
در برنامة درسی ایران، درس فارسی و کتاب آن به‌عنوان مهمترین ابزار آموزش زبان رسمی اهمیت بسیاری دارد. ازسویی‌دیگر، شعر در انواع منظوم و غیرمنظوم آن در ادبیات فارسی از اهمیت بسیاری برخوردار است. ازاین‌رو، پژوهش حاضر بر آن است که به‌روش کتاب‌خانه‌‌ای تحلیل محتوای تلفیقی (کمی و کیفی) به توصیف تحلیلی کتابهای فارسی این دوره بپردازد و نشان دهد که آیا اشعار مندرج در این کتابها قابلیت بهتصویرکشیدن یک شمای کلی متناسب، متعالی، و مطابق واقع از شعر فارسی را در ذهن دانش‌آموزان دارد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که کتابهای موردنظر بیشتر نثرمحور است. اشعار انتخابشده بیشتر به ادب حماسی، میهنی، پایداری، و انقلاب اختصاص دارد و بهدلیل عدم پراکندگی متناسب در نوع ادبی، سبک شعر، قالب شعری، بحر و وزن، و... اشعار کتابهای فارسی این دوره چهرة درستی از شعر فارسی را به مخاطب نشان نمیدهد. ضمن این‌که از نظر جایگاه شاعران مطرحشده و آثار منتخب از ایشان نیز موارد قابلنقد بسیاری در هر سه کتاب وجود دارد. بنابر موارد یادشده، پژوهش صورتگرفته بر ضرورت بازنگری و اصلاح کتابهای درسی موردمطالعه صحه میگذارد.
زبانشناسی و زبان‌های باستانی
عالیه کرد زعفرانلوکامبوزیا
چکیده
هدف از نگارش این مقاله نقد و بررسی کتابِ آواشناسی: بررسی علمی گفتار، اثر گلناز مدرسی قوامی، دانشیار گروه زبانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی، است. بدین منظور به سه شاخصۀ اصلی در نقد و بررسی توجه شده است: الف) معرفی اثر و ارزیابی شکلی آن، شامل تعداد فصل‌‌ها، ویژگیهای فنی اثر، ویرایش ادبی، و رعایت اصول علمی ارجاع‌‌دهی؛ ب) تحلیل ...
بیشتر
هدف از نگارش این مقاله نقد و بررسی کتابِ آواشناسی: بررسی علمی گفتار، اثر گلناز مدرسی قوامی، دانشیار گروه زبانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی، است. بدین منظور به سه شاخصۀ اصلی در نقد و بررسی توجه شده است: الف) معرفی اثر و ارزیابی شکلی آن، شامل تعداد فصل‌‌ها، ویژگیهای فنی اثر، ویرایش ادبی، و رعایت اصول علمی ارجاع‌‌دهی؛ ب) تحلیل و ارزیابی محتوایی اثر، شامل ابعاد آموزشی کتاب باتوجهبه اهدافِ درسی، مطابقت آن با آخرین سرفصل‌‌های مصوبِ رشتۀ زبانشناسی، تناسبِ مطالب با سطح علمی مخاطبان، میزان استفاده از ابزارهای علمی مانند تمرین، نمودار، جدول، و تصویر، پاسخ‌‌گویی به نیازهای علمی و کاربردی کشور، نظم منطقی و انسجام درونیِ بخش‌‌های مختلف کتاب، دقت در کاربردِ اصطلاحاتِ تخصصی و معادل‌‌سازی برای واژه‌‌های تخصصی خارجی، و استفاده از منابع روزآمد؛ ج) ارزیابی نهایی اثر، شامل اظهارنظر دربارۀ نقاطِ قوت و ضعف کتاب. درپایان، با هدف رفع و اصلاح برخی کاستی‌‌ها و تکمیل برخی فصل‌‌ها، پیش‌نهادهایی ازسوی ناقد ارائه شده که عبارتاند از اصلاح و یک‌دست‌کردن معادل فارسیِ واژه‌‌های تخصصی، تکمیلِ مبحث مربوط به «واکۀ مرکب»، و اضافه‌کردن مبحث مربوط به «هم‌‌تولیدی‌‌ها و توالی‌‌ها و انواع هرکدام».
اقتصاد
وحید مقدم؛ هادی امیری؛ آرمان روشندل
چکیده
مطالعات اقتصاد مقاومتی برای آن‌که بتوانند راه‌گشا باشند و مشکلات عملی کشور را حل کنند، اولاً، باید مبانی نظری قوی داشته باشند، ثانیاً، براساس چالش‌های کشور به ارائة راه‌حل بپردازند، ثالثاً، هرکدام بر حوزة خاصی متمرکز شوند، و رابعاً این کار را پژوهش‌گرانی متمحض در این حوزة مطالعاتی انجام دهند. این مقاله با تحلیل محتوای 76 مقالة ...
بیشتر
مطالعات اقتصاد مقاومتی برای آن‌که بتوانند راه‌گشا باشند و مشکلات عملی کشور را حل کنند، اولاً، باید مبانی نظری قوی داشته باشند، ثانیاً، براساس چالش‌های کشور به ارائة راه‌حل بپردازند، ثالثاً، هرکدام بر حوزة خاصی متمرکز شوند، و رابعاً این کار را پژوهش‌گرانی متمحض در این حوزة مطالعاتی انجام دهند. این مقاله با تحلیل محتوای 76 مقالة علمی و پژوهشی در هشت محور به نقد مطالعات پرداخته است. یافته‌های تحقیق عبارتاند از: تمرکز عمده بر سخنان رهبری، کم‌پرداختن به مسائل اصلی اقتصاد کشور، عدم ارائة راه‌کارهای عملیاتی، عدم جامع‌نگری، موردمحورنبودن مطالعات، کم‌عمق‌بودن مطالعات ارزیابی عملکرد اقتصاد، تخصصی‌نشدن نویسندگان، و درنهایت عدم درک جامع از اقتصاد مقاومتی. به‌طور خلاصه به‌نظر می‌رسد که به‌نوعی متن‌پژوهی بر نظریات و واقعیات اقتصادی غلبه کرده است. پیش‌نهادهای پژوهش حاضر برای پیشرفت گفتمان اقتصاد مقاومتی، بهره‌گیری از چهار منبع معرفتی معارف اسلامی، منظومة فکری رهبری، دانش اقتصادی، و تجربیات عملی به‌صورت هم‌زمان است. هم‌چنین رصد و پایش مطالعات اقتصاد مقاومتی عاملی بسیار مهم در پیش‌برد مفهوم اقتصاد مقاومتی معرفی شده است. درنهایت، پیش‌نهاد شده که با شاخص‌‌سازی برای سنجش اقتصاد مقاومتی در کشور به گفتمان‌سازی آن کمک شود.
علوم سیاسی
غلامرضا محمدی‌مهر؛ مجید توسلی رکن‌آبادی
دوره 17، شماره 7 ، دی 1396، ، صفحه 157-181
چکیده
در مقالة حاضر به بررسی نوشتارهای انتقادی مرتبط با مسائل سیاسی ـ اجتماعی ایران پرداخته شده است. هدف تحقیقْ شناسایی میزان رعایت اصول نقد و ارزیابی علمی در مقالات انتقادی است. روش تحقیقْ تحلیل محتوا و جامعۀ آماری آن 123 مقاله، یعنی تمام مکتوبات انتقادی، است که در سه دهۀ گذشته در منابع مختلف به‌چاپ رسیده و برای پژوهش‌گران دردسترس ...
بیشتر
در مقالة حاضر به بررسی نوشتارهای انتقادی مرتبط با مسائل سیاسی ـ اجتماعی ایران پرداخته شده است. هدف تحقیقْ شناسایی میزان رعایت اصول نقد و ارزیابی علمی در مقالات انتقادی است. روش تحقیقْ تحلیل محتوا و جامعۀ آماری آن 123 مقاله، یعنی تمام مکتوبات انتقادی، است که در سه دهۀ گذشته در منابع مختلف به‌چاپ رسیده و برای پژوهش‌گران دردسترس بودهاند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که در 7/56 درصد مقالات انتقادی هم به نقاط قوت و هم به نقاط ضعف آثار توجّه شده است و در مابقی آنها یا فقط نقاط قوت و یا صرفاً نقاط ضعف مورد توجّه بوده است. در 8/65 درصد مقالات نیز بیشتر به نقد مؤلف (مثبت یا منفی) پرداخته شده است. هم‌چنین فقط در 2/14 درصد مقالات برای رفع کاستیهای مطالعات پیش‌نهاد و راهکار ارائه شده است. برایناساس میتوان گفت تا رعایت شدن قواعد نقد علمی و بیطرفانه و پرهیز از قضاوتهای جانبدارانه در نقد کتابهای مرتبط با تحوّلات سیاسی ـ اجتماعی ایران و نیز در نقد سایر آثار همچنان فاصلۀ زیادی وجود دارد.
زبان و ادبیات عربی
سجاد اسماعیلی
دوره 17، شماره 1 ، فروردین 1396، ، صفحه 23-45
چکیده
جستار حاضر با هدف نقد و شناسایی موارد قوّت و ضعف معیارهای شکلی و محتوایی کتاب تعلیم اللغة العربیة لغیر الناطقین بها؛ النظریة و التطبیق، اثر مؤلفان علی احمد مدکور و ایمان احمد هریدی، انجام شده است. بههمینمنظور، پس از معرفی شاخصهای استاندارد نگارش کتاب آموزشی، میزان بهرهمندی کتاب مذکور از آن شاخصها با استفاده ...
بیشتر
جستار حاضر با هدف نقد و شناسایی موارد قوّت و ضعف معیارهای شکلی و محتوایی کتاب تعلیم اللغة العربیة لغیر الناطقین بها؛ النظریة و التطبیق، اثر مؤلفان علی احمد مدکور و ایمان احمد هریدی، انجام شده است. بههمینمنظور، پس از معرفی شاخصهای استاندارد نگارش کتاب آموزشی، میزان بهرهمندی کتاب مذکور از آن شاخصها با استفاده از روش تحلیل محتوا بررسی شد. برخی یافته‌های پژوهش نشان داد کتاب حاضر 0/59 از شاخصهای استانداردِ کلی را کاملاً ندارد؛ 0/35 را کامل دارد و 0/06 را ناقص دارد. هم‌چنین، در بخش مربوط به عنوان مشخص شد عنوان کتاب مذکور دربردارندۀ مسائل نظری و کاربردی آموزش زبان عربی برای غیرعربزبانهاست. در بخش مقدمه مشخص شد کتاب مذکور شاخصهایی هم‌چون ضرورت تألیف کتاب و پیشینهای از تألیفات مشابه را ارائه نکرده است.
