هنر
مهران سهراب زاده؛ آزاد امیدوار؛ ندا خدا کرمیان گیلان
چکیده
نگارندگان در این پژوهش گفتمان انتقادی فیلم پرواز بر فراز آشیانۀ فاخته را بررسی کرده‌اند. این پژوهش مطالعه‌ای توصیفی و تحلیلی است و از رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف برای تجزیه‌و‌تحلیل استفاده شده است. هم‌چنین، در این پژوهش از نظریه‌های فرکلاف، فوکو، و گافمن استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که چهار گفتمان در ...
بیشتر
نگارندگان در این پژوهش گفتمان انتقادی فیلم پرواز بر فراز آشیانۀ فاخته را بررسی کرده‌اند. این پژوهش مطالعه‌ای توصیفی و تحلیلی است و از رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف برای تجزیه‌و‌تحلیل استفاده شده است. هم‌چنین، در این پژوهش از نظریه‌های فرکلاف، فوکو، و گافمن استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که چهار گفتمان در فیلم پرواز بر فراز آشیانۀ فاخته وجود دارد: اولین گفتمان انضباط است؛ انضباط از طریق اعضای بیمارستان روانی بر بیماران روانی اِعمال میشود؛ گفتمان دوم، گفتمان ساختارشکنی است که بیماران روانی در بیمارستان با ساختارهایی که در بیمارستان روانی وجود دارد مخالفت می‌کنند؛ گفتمان سوم، گفتمان انگ‌زنی است. هم‌چنین، در فیلم نشان داده شده است که بیمارستان روانی، خانواده، و درنهایت افراد جامعه به بیماران روانی انگ زده‌اند و درنهایت گفتمان قدرت نیز در فیلم به‌چشم می‌خورد، قدرت ازسوی اعضای بیمارستان بر بیماران روانی تحمیل میشود. از برجسته‌ترین شخصیت‌های این فیلم پرستار راچد و مک‌مورفی است که پرستار راچد نماد قدرت است و مورفی نماد آزادی و رهایی و درواقع قهرمان اصلی فیلم است که قصد دارد بیماران روانی، و به‌قول فوکو دیوانگان، را از زیر سلطۀ نهادهای انضباطی برهاند.
علوم سیاسی
علی اشرف نظری
چکیده
ایده‌‌ها و اندیشه‌‌های متفکران بزرگ مرزناپذیر است و بنیان‌‌های فکری آن‌ها در ساخت تفکر و ماهیت تحول جوامع دیگر نیز تأثیر می‌‌‌‌گذارد. میشل فوکو (1926-1984) از تأثیرگذارترین نظریه‌پردازان در نیمۀ دوم قرن بیستم است که دستگاه فکری او از دیدگاه‌‌ها و چشم‌‌اندازهای فکری گوناگون در جوامع مختلف موردخوانش قرار گرفته است؛ خوانشی که ...
بیشتر
ایده‌‌ها و اندیشه‌‌های متفکران بزرگ مرزناپذیر است و بنیان‌‌های فکری آن‌ها در ساخت تفکر و ماهیت تحول جوامع دیگر نیز تأثیر می‌‌‌‌گذارد. میشل فوکو (1926-1984) از تأثیرگذارترین نظریه‌پردازان در نیمۀ دوم قرن بیستم است که دستگاه فکری او از دیدگاه‌‌ها و چشم‌‌اندازهای فکری گوناگون در جوامع مختلف موردخوانش قرار گرفته است؛ خوانشی که در سه دهة گذشته به‌صورت فعال درصدد بهره‌‌گیری از مقوله‌‌های فکری فوکو و درعین‌حال ارائة تفسیری نو با هدف پاسخ‌گویی به مسائل جوامع عرب در حوزة فکری ـ فلسفی است. هریک از مفسران فوکو کوشیده‌‌اند تا در طرح فکری خود با هدف برون‌رفت از معضلات موجود به کاربست روش‌‌شناسی‌‌های مدرن و ارائة قرائتی جدید از میراث، تاریخ‌‌نگاری اندیشۀ اسلامی، تجددگرایی، کثرت‌‌گرایی، و ارائة نگرشی معطوف به آزادی انسان بر‌‌آیند. محور اصلی بحث در مقالة حاضر معرفی، نقد، و ارزیابی کتاب میشل فوکو در اندیشة معاصر عرب (1399) است که توسط الزواوی بغوره نوشته شده و مجید منهاجی آن را ترجمه کرده و نسخة فارسی این کتاب از سوی نشر نگاه معاصر به زیور طبع آراسته شده است. نقد روش‌‌شناختی، درون‌نظری، و برون‌نظری این اثر مطرح و تلاش خواهد شد اشکالات موجود در ترجمه، تناقضات روش‌‌شناختی، و ابهامات مفهومی ـ نظری موردتوجه قرار گیرد. نتیجۀ چنین امری فرارفتن از مطالعۀ توصیفی و فراهم‌آوردن زمینه‌‌های نقد و ارزیابی آثار علمی با هدف رشد تفکر انتقادی و گام‌نهادن در وادی نظریه‌پردازی است.
علوم سیاسی
حمید سجادی
چکیده
سنت با صورت‌بندی اندیشه و اندیشه‌‌ورزی تحولات در جوامع را جهت‌‌دهی میکند و با کتمان تاریخی‌بودنش سلطۀ خویش را بر قرائت معاصر می‌‌گستراند. بااین‌حال، چهارچوب‌های تحلیل این حوزه هیچ‌کدام آشکار نمی‌‌سازند که قدرت چگونه دانش و تولیدات فکر دینی را منقاد ساخته و آن‌ها را درجهت راه‌‌بردها و اهداف خود به‌خدمت گرفته است. با ...
بیشتر
سنت با صورت‌بندی اندیشه و اندیشه‌‌ورزی تحولات در جوامع را جهت‌‌دهی میکند و با کتمان تاریخی‌بودنش سلطۀ خویش را بر قرائت معاصر می‌‌گستراند. بااین‌حال، چهارچوب‌های تحلیل این حوزه هیچ‌کدام آشکار نمی‌‌سازند که قدرت چگونه دانش و تولیدات فکر دینی را منقاد ساخته و آن‌ها را درجهت راه‌‌بردها و اهداف خود به‌خدمت گرفته است. با این توضیح، تحلیل قدرت و دانش در ایران دورۀ اسلامی، در رفع این خلأ و با اتخاذ رویکردی گفتمانی، تلاش میکند تا نشان دهد که گفتمان اسلامی چگونه و با چه سازوکاری به برجسته‌سازی و حاشیه‌رانی مفاهیم متکثر می‌پردازد، و چگونه یک مفهوم مرکزی را بسط می‌دهد و آن را فرازمانی/ مکانی تصویر میکند. مؤلف پاسخ به‌‌این سؤال را جست‌وجو میکند که دانش سیاسی از کجا ظاهر و به کجا ختم میشود. بااین‌حال، در ارزیابی این اثر آشکار میشود که مرزهای گفتمانی دانش سیاسی در دورۀ میانه و جدید تعریفی مشخص نمی‌‌یابند؛ هم‌چنین متن مشخص نمی‌‌سازد الگوهای سیاسی‌ای که طرد شده‌‌اند تا نظم موجود تنها الگوی ممکن و مشروع زندگی سیاسی تثبیت شود کدام‌اند. بااین‌وصف، انتظارات از اتخاذ پیش‌فرض‌های تحلیل گفتمانی هم‌راه با سایر دقایق موجود در متن محور ارزیابی این اثر قرار گرفته است.
علوم سیاسی
علی اشرف نظری
چکیده
نظریه به‌عنوان «رویکرد» به‌مثابۀ جعبۀ ابزاری برای ساختن و آزمون تجربی پرسش‌ها و مفاهیم موردنظر قرار می‌‌گیرد. در دهه‌‌های گذشته، بحث دربارة جایگاه نظریه همواره محل مباحثه و مناظرۀ فکری بوده است. آیا نظریه وجود دارد و اساساً ماهیت نظریه چیست؟ چگونه می‌‌توان نظریه را به‌عنوان جعبۀ ابزاری فراگیرتر برای مداخله در فرهنگ‌های ...
بیشتر
نظریه به‌عنوان «رویکرد» به‌مثابۀ جعبۀ ابزاری برای ساختن و آزمون تجربی پرسش‌ها و مفاهیم موردنظر قرار می‌‌گیرد. در دهه‌‌های گذشته، بحث دربارة جایگاه نظریه همواره محل مباحثه و مناظرۀ فکری بوده است. آیا نظریه وجود دارد و اساساً ماهیت نظریه چیست؟ چگونه می‌‌توان نظریه را به‌عنوان جعبۀ ابزاری فراگیرتر برای مداخله در فرهنگ‌های معاصر موردتوجه قرار داد و چه کاری را می‌‌توان با آن انجام داد؟محور اصلی بحث نقد و ارزیابی در مقالۀ حاضر کتاب جعبه‌ابزار نظریه: مفاهیم اساسی در علوم انسانی، علوم اجتماعی، و هنر است. ایدۀ اصلی کتاب این است که براساس اندیشة ژیل دولوز نظریه به‌مثابۀ جعبۀ ابزاری برای ساختن و آزمون تجربی پرسش‌ها و مفاهیم موردنظر و به‌عنوان ابزاری فراگیرتر برای مداخله در فرهنگ‌های معاصر موردتوجه قرار گیرد. این کتاب را جفری نیلوم و سوزان سرلز ژیرو نوشتهاند و در سال 2012 انتشارات Rowman & Little Field به زبان انگلیسی چاپ کرده است. عباس لطفیزاده و مرتضی خوشآمدی این کتاب را در سال 1396 به زبان فارسی ترجمه کرده‌اند و انتشارات ققنوس آن را در اختیار علاقهمندان قرار داده است.
تاریخ
سید ابوالفضل رضوی
چکیده
نوشتار حاضر رویکردِ تفسیری بئاتریس فوربز منز، پژوهش‌گر دوران مغول ـ تیموری، را در کتاب قدرت، سیاست و مذهب در ایران عهد تیموری مورد نقد و نظر قرار می‌دهد. منز در این کتاب تاریخ عهد شاهرخ، به‌ویژه مناسبات جامعه و حکومت در این عصر، را با دیدگاه متفاوتی بررسی میکند و عرصۀ جدیدی را به روی مخاطب می‌گشاید. در این جهت، پس از معرفی مختصر ...
بیشتر
نوشتار حاضر رویکردِ تفسیری بئاتریس فوربز منز، پژوهش‌گر دوران مغول ـ تیموری، را در کتاب قدرت، سیاست و مذهب در ایران عهد تیموری مورد نقد و نظر قرار می‌دهد. منز در این کتاب تاریخ عهد شاهرخ، به‌ویژه مناسبات جامعه و حکومت در این عصر، را با دیدگاه متفاوتی بررسی میکند و عرصۀ جدیدی را به روی مخاطب می‌گشاید. در این جهت، پس از معرفی مختصر فصول کتاب و جایگاه آن در عرصۀ پژوهشی عهد تیموری، نقد مبانی معرفتی و چهارچوب نظری مؤلف، که براساس آن مناسبات جامعه و حکومت در عهد فرمانروایی شاهرخ را تفسیر کرده است، مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد. نقد مذکور ضمن ارجنهادن به نظرگاه نویسندۀ کتاب در گشودن افقهای جدید در تاریخشناسی عهد تیموری و تهییج ذهن مخاطبان برای متفاوتدیدن ساختار کلان جامعه و حکومت در عهد جانشینی تیمور، بسط نظرگاه وی و گشودن افقهای دیگری، غیر از آنچه منز تاریخ عهد شاهرخ را براساس آن تحلیل کرده است، در نظر دارد.
