علوم اجتماعی
محمدرضا قائمی نیک؛ صادق افتاده
چکیده
کتاب امید در آستانگی: واکاوی انسان‌شناختی سه زیارت سانتیاگو دِ کامپوستلا، حج و اربعین از محمد نصراوی (1399)، از معدود آثاری است که کوشیده تا با طرح ایدۀ اتوپیا و مفاهیم و معانی وابسته به آن، با تأکید بر آراء افرادی نظیر وبر، فوکو و از همه بیشتر، ارنست بلوخ، سه زیارت مذکور در عنوان کتاب را با مطالعه‌ای انسان‌شناختی، با نگاهی اتوپیایی ...
بیشتر
کتاب امید در آستانگی: واکاوی انسان‌شناختی سه زیارت سانتیاگو دِ کامپوستلا، حج و اربعین از محمد نصراوی (1399)، از معدود آثاری است که کوشیده تا با طرح ایدۀ اتوپیا و مفاهیم و معانی وابسته به آن، با تأکید بر آراء افرادی نظیر وبر، فوکو و از همه بیشتر، ارنست بلوخ، سه زیارت مذکور در عنوان کتاب را با مطالعه‌ای انسان‌شناختی، با نگاهی اتوپیایی تحلیل کند. ایدۀ اتوپیایی آنطور که ارنست بلوخ تأکید دارد، بر مفهوم هنوز-نه استوار است که می‌کوشد قلمرو «نامتناهی» اتوپیا را در مقابل هستی «متناهی» کنونی قرار دهد. آقای نصراوی، این مفهوم را دربارۀ متعلّق زیارات مذکور و در تحلیل اربعین، آن‌را معادل امام معصوم قرار داده است. در این مقاله با روش تطبیقی، پس از ارائۀ نقدهای صوری، به‌لحاظ محتوایی در نقد ایدۀ بلوخ، با تکیه بر حکمت متعالیه و اصول مشهور آن همچون اصالت وجود، تشکیک وجود و حرکت جوهری، به این ایده می‌پردازیم که قلمرو نامتناهی، نه در مقابل واقعیت و هستی، بلکه عینِ آن است. در نتیجه‌گیری به مخاطرات انحصار هستی به قلمرو حسی-تجربی برای تلقیِ زیارت به‌مثابه یک حالتِ اتوپیایی اشاره شده است که منجر به نادیده‌انگاری وجوه متعددِ آن از جمله اخلاقی‌بودن، شناختی و معرفت‌بخش بودن، بهره‌مندی از هستی و واقعیت، قاعده‌مند بودن و نظایر آنها می‌شود.
تاریخ
ابوالحسن فیاض انوش
چکیده
کتاب انسان خداگونه؛ تاریخ مختصر آینده، اثر یووال نوح هراری، را می‌توان محصول نهایی پروژة این نویسنده دانست. هراری در این کتاب درپی پاسخ‌دادن به این پرسش است که: «آینده برای انسان چه در بر دارد؟». باتوجه‌به نظریة تاریخ‌نگارانه‌ای که در کتاب قبلی خود (انسان خردمند؛ تاریخ مختصر بشر) اتخاذ کرده بود، هراری در این کتاب نیز مباحث ...
بیشتر
کتاب انسان خداگونه؛ تاریخ مختصر آینده، اثر یووال نوح هراری، را می‌توان محصول نهایی پروژة این نویسنده دانست. هراری در این کتاب درپی پاسخ‌دادن به این پرسش است که: «آینده برای انسان چه در بر دارد؟». باتوجه‌به نظریة تاریخ‌نگارانه‌ای که در کتاب قبلی خود (انسان خردمند؛ تاریخ مختصر بشر) اتخاذ کرده بود، هراری در این کتاب نیز مباحث را براساس نظریة تکاملگرایی پیش میبرد، با این تفاوت که امکانها و فرصتهایی که تکامل مصنوعی یا دخالت انسان در روند تکامل خود پدید آورده است بیشترین سهم را در شکلدهی به ایدههای آیندهنگرانة او بهخود اختصاص میدهد. این مقاله درپی آن است که با رویکردی انتقادی و با تمرکز بر دو مفهوم جبرگرایی و تمامیتخواهی نسبت میان آیندهای را که هراری با ضرورتهایی ترسیم میکند که نظام سرمایه‌داری برای ادامۀ حیات خود با آن مواجه است تبیین کند. ایدة اصلی مقاله آن است که نظریۀ هراری نوعی اتوپیای تمامیتخواهانة سرمایه‌داری را زمینهسازی میکند.
علوم اجتماعی
بهروز محمدی منفرد
چکیده
کتاب اتوپیای تامس مور از مهم‌‌ترین و تأثیرگذارترین آثار در حوزۀ آرمان‌شهراندیشی است که درعین‌حال بستری برای نگارش آرمان‌شهرهای پسین بوده است. برای همین، تحلیل و نقد این کتاب از اهمیت ویژه‌‌ای برخوردار است. با این توضیح، هدف پژوهش حاضر بسترسازی برای معرفی آرمان‌شهری مطلوب (به‌کمک نقد آرمان‌شهر نامطلوب) است. این پژوهش در گام ...
بیشتر
کتاب اتوپیای تامس مور از مهم‌‌ترین و تأثیرگذارترین آثار در حوزۀ آرمان‌شهراندیشی است که درعین‌حال بستری برای نگارش آرمان‌شهرهای پسین بوده است. برای همین، تحلیل و نقد این کتاب از اهمیت ویژه‌‌ای برخوردار است. با این توضیح، هدف پژوهش حاضر بسترسازی برای معرفی آرمان‌شهری مطلوب (به‌کمک نقد آرمان‌شهر نامطلوب) است. این پژوهش در گام نخست به اهمیت نقد کتاب اتوپیا و خاستگاه نگارش آن میپردازد. سپس مؤلفهها و محتوای آن سامان مییابد و درنهایت نقدهای شکلی و محتوایی کتاب اتوپیا بیان می‌شود. نتیجۀ پژوهش نشان میدهد که اتوپیای تامس مور نمیتواند تمامی ابعاد زندگی انسان را در نظر بگیرد و الگویی مطلوب برای جوامع بشری درجهت ساماندهی حیثهای فرهنگی و سیاسی و اجتماعی نیست.
علوم سیاسی
سیدمحسن علوی‌پور
چکیده
پل ریکور متفکر برجستة فرانسوی‌زبان معاصر ازجمله متفکرانی است که در چهارچوب سنت هرمنوتیکی نقشی مؤثر ایفا کرده است. کتاب از متن تا کنش که شامل مجموعه‌مقالاتی از وی در دهة 1970 م است در زمرة آثاری است که در چهارچوب گذار او از نقد متنی به کنش‌گری اخلاقی و سیاسی در عرصة تفکر قابل‌فهم است. مقالة حاضر بر آن است که، با تأمل در اندیشه‌های ...
بیشتر
پل ریکور متفکر برجستة فرانسوی‌زبان معاصر ازجمله متفکرانی است که در چهارچوب سنت هرمنوتیکی نقشی مؤثر ایفا کرده است. کتاب از متن تا کنش که شامل مجموعه‌مقالاتی از وی در دهة 1970 م است در زمرة آثاری است که در چهارچوب گذار او از نقد متنی به کنش‌گری اخلاقی و سیاسی در عرصة تفکر قابل‌فهم است. مقالة حاضر بر آن است که، با تأمل در اندیشه‌های ریکور و بازشناسی جایگاه این کتاب در آن، ترجمة فارسی بخش سوم این اثر را که با عنوان «ایدئولوژی، اخلاق، سیاست» منتشر شده است بررسی کند و برپایة آن، نگاهی انتقادی بر این کتاب و ترجمة آن داشته باشد. چنانکه بحث خواهد شد، این کتاب رویکرد و نقد ریکور بر متفکرانی چون هگل، هوسرل، و وبر را دربر دارد که بررسی آن میتواند تصویری فراگیر از زمینههای فکری او بهدست دهد. بر این اساس، ضمن معرفی نقاط برجستة تفکر ریکور در دورههای مختلف فکری، فصلهای مختلف کتاب توضیح داده خواهد شد و درنهایت، نقدهای وارده بر اثر برشمرده می‌شود.
