روش‌شناسی
فراز طهماسبی؛ مرتضی هادی جابری مقدم
چکیده
این مقاله مروری است بر کتاب راه‌نمای روش تحقیق برنامه‌ریزی راتلج، مروری که تلاش می‌کند محتوای کتاب را به‌اجمال بیان کند و از آن طریق نشان بدهد که درک و فهم روش‌شناسی تا چه اندازه بر کاروبار دانشگاهیان و حرفه‌مندان اثر می‌گذارد. این کتاب، برخلاف دیگر منابع رایج، اختصاصاً مناسبات رشتۀ برنامه‌ریزی را موضوع بررسی قرار داده است. ...
بیشتر
این مقاله مروری است بر کتاب راه‌نمای روش تحقیق برنامه‌ریزی راتلج، مروری که تلاش می‌کند محتوای کتاب را به‌اجمال بیان کند و از آن طریق نشان بدهد که درک و فهم روش‌شناسی تا چه اندازه بر کاروبار دانشگاهیان و حرفه‌مندان اثر می‌گذارد. این کتاب، برخلاف دیگر منابع رایج، اختصاصاً مناسبات رشتۀ برنامه‌ریزی را موضوع بررسی قرار داده است. همچنین، تلاش کرده است تا روش‌شناسی را از موجودیتی صلب و حسب تکلیف درمیان دانشگاهیان به سیروسلوکی پویا در زندگی فردی، اجتماعی، و حرفهای پژوهشگران ارتقا دهد. مقالههای متعدد کتاب اکثراً دلمشغولیشان پیوند نظریه و عمل است و برای برقراری این پیوند بهشکلی بدیع بسیاری از مناسبات فرایند تولید پژوهش را پیش نظر میآورند. درپایان، ارزیابی مختصری از محتوای کتاب صورت میگیرد و ضرورت جایگرفتنش در برنامۀ آموزش رسمی برنامه‌ریزی بیان میشود.
زبان و ادبیات عربی
صادق عسکری
چکیده
نقد و تحلیل انتقادی تولیدات علمی نقاط قوت و ضعف نویسندگان را برجسته می‌کند و تقویت نقاط قوت و اجتناب از نقاط ضعف را به‌دنبال خواهد داشت. رسیدن به کمال مطلوب در تدوین منابع دانشگاهی پس از نقدهای صریح و سازنده میسر است. در این نوشتار کتاب البحث العلمی؛ أسسۀ، مناهجۀ و أساسیبۀ، إجراءاتۀ، اثر ربحی مصطفی علیان، با استفاده از روش توصیفی ـ ...
بیشتر
نقد و تحلیل انتقادی تولیدات علمی نقاط قوت و ضعف نویسندگان را برجسته می‌کند و تقویت نقاط قوت و اجتناب از نقاط ضعف را به‌دنبال خواهد داشت. رسیدن به کمال مطلوب در تدوین منابع دانشگاهی پس از نقدهای صریح و سازنده میسر است. در این نوشتار کتاب البحث العلمی؛ أسسۀ، مناهجۀ و أساسیبۀ، إجراءاتۀ، اثر ربحی مصطفی علیان، با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی موردنقد و بررسی قرار گرفته است. نتایج بهدستآمده از بررسی این کتاب نشان میدهد که کتاب حاضر، علیرغم برخی نکات قوت از قبیل استفاده از منابع فراوان و متنوع، استفاده از تمرینها، جدولها، و نمودارها که در تبیین و آموزش مفاهیم نقش مؤثری داشته است، متأسفانه نواقص شکلی و محتوایی فراوانی دارد. مهمترین نواقص شکلی عبارتاند از رعایتنکردن دقیق قواعد عمومی نگارش، خطاهای لغوی، رعایتنکردن قواعد صرف و نحو، خطاهای تعبیری و انشایی ناشی از عدم استعمال درست واژهها و ترکیبها، فقدان جامعیت صوری ناشی از فقدان مقدمۀ روشمند، و فقدان خاتمه در پایان فصلها و پایان کتاب. مهمترین نواقص محتوایی هم شامل تکراریبودن موضوع، تنظیم و فصل‌بندی ناقص، بررسی سطحی و شتابزده، تکیه بر تدوین و جمعآوری، و درنتیجه فقدان نقد و نوآوری است.
روش‌شناسی
مصصطفی همدانی
چکیده
کتاب روش تحقیق آمیخته تألیف دکتر علی دلاور و دکتر شیرین کوشکی مدتی است که در حوزة نوپدید روش‌های ترکیبی (آمیخته) به‌منزلۀ متن درسی در رشته‌های علوم اجتماعی و انسانی تدریس میشود. این کتاب برخی نقیصه‌ها دارد که نقد فرارو به‌تصحیح این نقیصه‌ها پرداخته است. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی نوشته شده و علاوه‌بر نقد ساختاری، ملاحظات ...
بیشتر
کتاب روش تحقیق آمیخته تألیف دکتر علی دلاور و دکتر شیرین کوشکی مدتی است که در حوزة نوپدید روش‌های ترکیبی (آمیخته) به‌منزلۀ متن درسی در رشته‌های علوم اجتماعی و انسانی تدریس میشود. این کتاب برخی نقیصه‌ها دارد که نقد فرارو به‌تصحیح این نقیصه‌ها پرداخته است. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی نوشته شده و علاوه‌بر نقد ساختاری، ملاحظات متعددی نیز در نقد صوری و محتوایی این کتاب ارائه کرده است.انتخاب نادرست عنوان کتاب، ضعف مفهومکاوی دربارة عنوان «روش‌های آمیخته»، ضعف جدی ساختاری و عنوانبندی نارسا، بندهای طولانی، پارهای از اغلاط املایی و ویرایشی، اقتباسهای متعدد از منابع بیگانه بدون ارجاع، غیرمنطقیبودن برخی عناوین بهجهت انطباقناپذیری با محتوا، استفاده از اصطلاحات مبهم، ترسیم نادرست نمودارها و اشکالات متعدد در دلالت تصویری آنها، ضعف در تبیین و تثبیت مبنای پارادایمی روش‌های آمیخته، و درنهایت استفاده از عنوان «تألیف» برای یک اثر ترجمهای ـ تألیفی از مهمترین نقدهای نگارنده به این کتاب است.
روش‌شناسی
مصطفی همدانی
چکیده
کتاب مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی تألیف علی دلاور سال‌هاست متن درسی روش تحقیق در رشته‌های علوم اجتماعی و انسانی است و تاکنون بارها تجدیدچاپ شده است. پژوهۀ فرارو با روش تحلیل اسنادی این تألیف را نقد کرده است و با تکیه بر نظریۀ «تقسیم» در منطق ارسطویی نواقص «ارائۀ منطقی محتوا» را در این کتاب در فصل‌بندی ...
بیشتر
کتاب مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی تألیف علی دلاور سال‌هاست متن درسی روش تحقیق در رشته‌های علوم اجتماعی و انسانی است و تاکنون بارها تجدیدچاپ شده است. پژوهۀ فرارو با روش تحلیل اسنادی این تألیف را نقد کرده است و با تکیه بر نظریۀ «تقسیم» در منطق ارسطویی نواقص «ارائۀ منطقی محتوا» را در این کتاب در فصل‌بندی و ارائۀ زیرعنوانها و تدوین مطالب در ذیل عناوین، که هریک موجب اختلال در فرایند ارتباط آموزگارانۀ نویسنده ــ مخاطب است، ارائه کرده است. در این تحلیل انتقادی الگویی از روش دستهبندی محتوا و ساختار منطقی آن براساس «منطق تقسیم» نیز تدوین شده است که به‌منزلۀ یک نظریه در تدوین ساختار منطقی متون قابلتوجه است. پژوهۀ فرارو علاوه‌بر نقد ساختاری، به نقد صوری و محتوایی کتاب هم کاملاً توجه دارد و ملاحظات متعددی در نقد صوری و محتوایی این تألیف ارائه کرده است.
زبان و ادبیات فارسی
مراد اسماعیلی
دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، ، صفحه 31-45
چکیده
بی‌شک، انتخاب روش مناسب و متناسب با تحقیق یکی از بنیادی‌‌ترین اصول پژوهش علمی محسوب میشود و آگاهی و آشنایی با این روشها و رویکردها سبب شکل‌‌گیری پژوهشهای ارزش‌مند و قابل اعتنایی خواهد شد. روش تحقیق به زبان ساده، نوشتة مریم صادقی، کتابی است که در آن سعی شده است تا روش تحقیق و اصول پایان‌‌نامه‌نویسی برای دانشجویان رشتة ...
بیشتر
بی‌شک، انتخاب روش مناسب و متناسب با تحقیق یکی از بنیادی‌‌ترین اصول پژوهش علمی محسوب میشود و آگاهی و آشنایی با این روشها و رویکردها سبب شکل‌‌گیری پژوهشهای ارزش‌مند و قابل اعتنایی خواهد شد. روش تحقیق به زبان ساده، نوشتة مریم صادقی، کتابی است که در آن سعی شده است تا روش تحقیق و اصول پایان‌‌نامه‌نویسی برای دانشجویان رشتة زبان و ادبیات فارسی تبیین شود. نگارنده در این مقاله به بررسی و نقد این کتاب پرداخته و برخی از امتیازها و کاستیهای آن را برشمرده است؛ براساس یافتههای این تحقیق، این کتاب با داشتن نکات مثبتی چون پرداختن به سؤال تحقیق و تمرینات اختصاصی، ذکر جداول، و مهمترازهمه تمرکز بر رشتة زبان و ادبیات فارسی کاستیها و ایراداتی چون عدم تطابق عنوان با متن کتاب، بیتوجهی به اصول ابتدایی نگارش و ویرایش، ایجازهای مخل، استفاده از منابع نامعتبر، و جامعنبودن برخی مطالب نیز در خود دارد که سبب میشود خوانندگان کتاب در بسیاری از مباحث نتوانند به کنه مطلب رسیده و بهرة لازم را از آن کسب کنند.
الهیات و ادیان
علی حاجی‌خانی؛ نوروز امینی
دوره 16، شماره 43 ، بهمن 1395، ، صفحه 55-80
چکیده
یکی از معیارهای مهم در ارزیابی مقالات علمی، اعم از پژوهشی و ترویجی، انتخاب عنوان مناسب است. صاحب‌نظران روش‌شناسی پژوهشهای علمی معیارهایی ازقبیل جزئی‌بودن، گویایی، جذابیت، اختصار، دقت، و تازگی را برای عناوین مقالات پژوهشی برشمرده‌اند که پای‌بندی به این معیارها در انتخاب عناوین مقالات پژوهشی ضروری است. در مقالة حاضر، برای ...
بیشتر
یکی از معیارهای مهم در ارزیابی مقالات علمی، اعم از پژوهشی و ترویجی، انتخاب عنوان مناسب است. صاحب‌نظران روش‌شناسی پژوهشهای علمی معیارهایی ازقبیل جزئی‌بودن، گویایی، جذابیت، اختصار، دقت، و تازگی را برای عناوین مقالات پژوهشی برشمرده‌اند که پای‌بندی به این معیارها در انتخاب عناوین مقالات پژوهشی ضروری است. در مقالة حاضر، برای یافتن پاسخ این مسئله که نویسندگان و داوران مقالات علمی در حوزة دینپژوهی تا چه حد به معیارهای انتخاب عنوان توجه داشتهاند، با روشی آمیخته از توصیف، تطبیق، و نقد، عناوین 86 مقاله از مقالات فصلنامۀ علمی ـ پژوهشی علوم حدیث را، برای نمونه، براساس معیارهای یادشده، ارزیابی و نقد کردهایم تا از این رهگذر، ضمن بیان میزان توجه یا بیتوجهی مؤلفان و داوران به این معیارها، شیوة درست انتخاب عناوین علمی برای مقالات پژوهشی دینی را نیز در پژوهشهای آتی تبیین کنیم.
زبان و ادبیات فارسی
سیدعلی قاسم‌زاده
دوره 16، شماره 42 ، آذر 1395، ، صفحه 177-192
چکیده
چکیدهمسألهمحوری دانشجویان در بازخوانی متون کلاسیک و کشف جریان‌های فکری و ادبی دغدغهای است که در گرو سطوح آموزشی درس مرجع شناسی و روش تحقیق و تغییر نگرش سنتی به پژوهش در علوم ادبی و بازشناسی مسائل بنیادین آن است. از این رو، بازنگری در نگارش کتابهای پژوهش بنیان با هدف رفع آسیبهای موجود، ضرورتی انکارناپذیر است؛ زیرا تقریبا ...
بیشتر
چکیدهمسألهمحوری دانشجویان در بازخوانی متون کلاسیک و کشف جریان‌های فکری و ادبی دغدغهای است که در گرو سطوح آموزشی درس مرجع شناسی و روش تحقیق و تغییر نگرش سنتی به پژوهش در علوم ادبی و بازشناسی مسائل بنیادین آن است. از این رو، بازنگری در نگارش کتابهای پژوهش بنیان با هدف رفع آسیبهای موجود، ضرورتی انکارناپذیر است؛ زیرا تقریبا اغلب منابع یا کتابهای موجود در زمینة یاد شده، یا تقلیلگرایانه به برجستهسازی بخشی خاص و غفلت از ابعادی دیگر پرداختهاند، یا با نگرشی راهبردی نگاشته نشدهاند. از این رو، این جستار انتقادی ضمن آسیبشناسی منابع موجود با تمرکز بر کتاب «مرجع شناسی و روش تحقیق» نوشتة منصور ثروت به ارائة پیشنهادهای راهبردی پرداخته است. مطابق نتایج این پژوهش، مشکلات کتاب منظور و کتابهای موجود در چند ساحت قابل تأمل است: نخست، ساحت روششناختی و نظری که شامل ترجیح مرجع شناسی و رویکرد تاریخ ادبیاتی، تأخر روش‌شناسی و تفضل و تقدم مرجع شناسی، نبود نگرش ساختاری و همهجانبه به تحقیقات ادبی، دوم، ساحت غایت شناسی و کارکردی آن، در کنار نبود نگاه روزآمد به منابع، روش تحقیق و مسائل ادبی و سوم، ساحت صورت، زبان و محتوا که با تسامحات و اغلاط بسیار زبانی و محتوایی همراه است.
زبان‌های خارجی
کاوه بهرامی
دوره 16، ویژه‌نامه زبان‌شناسی و زبان‌های خارجی ، مرداد 1395، ، صفحه 69-82
چکیده
درسنامه آموزش زبان های خارجی شامل 140 مقاله از مدرسان و پژوهشگران دانشگاه های جهان در رشته آموزش زبان های خارجی است. در این اثر، جدیدترین موضوعات و مباحث مربوط به رشته آموزش زبان خارجی، به ویژه در حوزه آموزش زبان آلمانی به غیر آلمانی زبان ها، تا سال انتشار کتاب (2007) مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. کتاب حاضر که موضوعات ...
بیشتر
درسنامه آموزش زبان های خارجی شامل 140 مقاله از مدرسان و پژوهشگران دانشگاه های جهان در رشته آموزش زبان های خارجی است. در این اثر، جدیدترین موضوعات و مباحث مربوط به رشته آموزش زبان خارجی، به ویژه در حوزه آموزش زبان آلمانی به غیر آلمانی زبان ها، تا سال انتشار کتاب (2007) مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. کتاب حاضر که موضوعات بسیار متنوعی را در برمی گیرد، می تواند در مقطع تحصیلات تکمیلی در رشته های زبان و ادبیات آلمانی و آموزش زبان آلمانی در دانشگاه های ایران مورد استفاده استادان و دانشجویان این رشته قرار گیرد. با این حال نکاتی درباره جنبه های ظاهری، ساختاری و محتوایی این اثر قابل ذکر است. در نقد و بررسی حاضر سعی بر آن است تا نکات قوت و ضعف این کتاب به مخاطبان نشان داده شود. نتایج این پژوهش می تواند مدرسان رشته آموزش زبان آلمانی در ایران را با ابعاد و موضوعات جدید در روش تدریس زبان آلمانی آشنا کند.
زبان و ادبیات فارسی
عسگر بابازاده اقدم؛ حسین خانی کلقای
دوره 13، شماره 27 ، شهریور 1392، ، صفحه 15-28
چکیده
چکیده یکی از معیارهای اساسی ارزشیابی مقالات اعم از علمی ـ پژوهشی و علمی ـ ترویجی، اهمیت و ضرورت مقدمهنویسی بر آن است. در این زمینه، صاحب‌نظران عرصۀ تحقیق و پژوهش به یافتهها و تجربههای ارزشمندی دستیافتهاند که رعایت و بهکارگیری صحیح این اصول می‌تواند به بهبود کیفیت ساختاری و روش نظاممند مقدمهنویسی و در نهایت ...
بیشتر
چکیده یکی از معیارهای اساسی ارزشیابی مقالات اعم از علمی ـ پژوهشی و علمی ـ ترویجی، اهمیت و ضرورت مقدمهنویسی بر آن است. در این زمینه، صاحب‌نظران عرصۀ تحقیق و پژوهش به یافتهها و تجربههای ارزشمندی دستیافتهاند که رعایت و بهکارگیری صحیح این اصول می‌تواند به بهبود کیفیت ساختاری و روش نظاممند مقدمهنویسی و در نهایت مقالات منجرگردد. از جملۀ این اصول در حوزۀ مقدمهنویسی میتوان به ارائۀ زمینهها و دیدگاه دربارۀ موضوع و اهمیت آن، مروری کوتاه بر متون علمی موجود، بیان منطق منجر به انجام پژوهش و بیان هدف مطالعه اشاره کرد. پای‌بندی به این معیارها و رعایت آن به مهارت و دقت فراوان نیاز دارد که نگارنده میزان این توجه را در شش شمارۀ آخر مجلۀ ادبیات فارسی دانشگاه آزاد خوی که جمعاً 53 مقاله را دربرمیگرفت، مورد بررسی قرارداد و نتیجه آن شد که اکثر آنها فاقد معیارهای یادشده است.
