ORIGINAL_ARTICLE
علل گرایش به ترجمۀ کتابهای تاریخی در عصر قاجار (با نگاهی به جریانهای عمدۀ ترجمه در ایران)
سابقة ترجمه در ایران، به روزگار هخامنشیان میرسد که کتیبهها را به زبانهای دیگر مینوشتند. در ایران، سه دوره به داشتن نهضت ترجمه شهرت دارد: نخستین نهضت ترجمه در روزگار ساسانیان، بهویژه با تأسیس جندی شاپور، شکل گرفت. طبق منابع موجود، ترجمههای این دوره، کتب تاریخی را شامل نمیشده است. دومین نهضت، در اواخر سدة دوم، با تأسیس بیتالحکمه، به نهایت شکوفایی خود رسید.[1] در این دوره نیز با تأسی از حکمت و فلسفة یونانی، به ترجمة متون تاریخی توجهی نشد؛ تا اینکه بهدنبال گسترش روابط ایران با کشورهای اروپایی، از دورة صفویه به بعد، نیاز به ترجمه بار دیگر ضرورت پیدا کرد. ولی در دورة قاجار بود که سومین نهضت ترجمه درپی شکستهای ایران از روسیه، با ورود هیئتهای نظامی و علمی خارجی در ایران، آغاز شد.در این پژوهش، عوامل تأثیرگذار در توجه نویسندگان و مترجمان عصر قاجار به ترجمة کتب تاریخی و میزان تأثیرگذاری این امر در جذب و نزدیکسازی محققان و مخاطبان این حوزه مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجۀ این مقاله ناظر بر این است که جنگهای ایران و روسیه، ترجمة اولین متون تاریخی را باعث شد. تأسیس دارالفنون، دارالترجمه، جریان شرقشناسی و کشفیات باستانی در ایران، ترجمة متون تاریخی و توجه به آن را به اوج شکوفایی تا آن زمان رساند؛ ضمن آنکه ترجمة کتابهای تاریخی، به تغییر متد تاریخنویسی، توجه به تاریخ ایران باستان و آشنایی ایرانیان با افکار انقلابی منجرشد.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_365_c7c79d1ed959f73ef548302903cd3b82.pdf
2011-09-05
1
14
کلیدواژهها: ترجمة کتب تاریخی
دورة قاجار
دارالفنون
پرویز
حسین طلایی
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقش ترجمهها در رواج گفتمان انتقادی و بحران آگاهی در عصر قاجار
گسست جامعة قاجار از اندیشة سنتی و بروز گرایشهای نوخواهان در آن دوره، پیامد یک خودآگاهی انتقادی بود که بهدنبال وقوع بحرانهای متعدد اجتماعی ـ سیاسی رخ نمود. رشد روزافزون ترجمة آثار سیاسی، اجتماعی، و اقتصادی در روزگار قاجار، سبب گسترش آگاهیهای اجتماعی شد.در مقالة حاضر، ضمن طیفبندی گفتمانهای انتقادی آن دوران و ارائة شواهد، نشان داده شده است که اکثر طراحان این گفتمان، دستاندرکار ترجمة متون بودهاند، و با این ترجمهها، اذهان مردم را درمورد ناکارآمدی نظم سیاسی موجود روشن ساخته و احساس آنها را در تغییر این موقعیت برانگیختهاند.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_367_5ae5f746aaac9a646ab276f30168b5bb.pdf
2011-09-05
15
26
کلیدواژهها: بحران آگاهی
ترجمه
قاجار
نوگرایی
گفتمان انتقادی
زهرا
علیزاده بیرجندی
1
استادیار گروه تاریخ دانشگاه بیرجند
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
برخی ملاحظات دربارۀ ترجمۀ پژوهشهای ایرانشناسی
شمار چشمگیر و اهمیت آثار شرقشناسان و ایرانشناسان، ترجمۀ برخی از این پژوهشها را ضروری کرده است؛ و انتشار فراوان این دسته از آثار در چند دهۀ اخیر بهصورت ترجمۀ کتاب و مقاله، ضرورت ارزیابی و بررسی آنها را نشان میدهد. بررسی پیاپی ترجمهها نشان میدهد که اصولی برای ارتقای کیفیت علمی و ادبی ترجمه لازم است. گاهی رعایتنکردن برخی اصول ضروری، آسیب جدی به بازگردانی اثر وارد میکند و خواننده را از درک درست متن باز میدارد. از اینرو بحث و تأکید این مقاله آن است که با آگاهی مترجمان به برخی از این اصول میتوان تاحدودی از گسترش آنها جلوگیری و زمینۀ ارتقای محتوای ترجمهها را فراهم کرد. بهنظر میرسد که ترجمۀ پژوهشهای تاریخی، فنون ویژهای را طلب میکندکه در ترجمۀ متون علوم دیگر چندان ضروری نیست. در این مقاله بررسی برخی از آسیبهای متداول در فن بازگردانی پژوهشهای ایرانشناسی و شرقشناسی تلاش شده است مهارتها و برخی از اصول لازم معرفی شود.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_369_eeb49ecb87e9619b02496a4beb61eb9b.pdf
2011-09-05
27
35
کلیدواژهها: پژوهشهای ایرانشناسی
تاریخ ایران
ترجمه
اشتباهات رایج
نویسهگردانی
یزدان
فرخی
1
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تأثیر ترجمۀ نظریههای ماکس وبر بر دیدگاه مورخان ایرانی
ماکس وبر، یکی از مهمترین جامعهشناسانی است که تأثیرات زیادی بر محققان رشتههای مختلف علوم اجتماعی داشته است. مورخان نیز هم از جنبۀ روششناسی و هم تبیین رویدادهای تاریخی، از اندیشههای وی تأثیر پذیرفتهاند؛ و با ترجمه آثار وبر به زبان فارسی، دامنۀ این تأثیرپذیری افزایش یافت. آن دسته از مورخانی که به تبیین وقایع تاریخی بهخصوص تاریخ معاصر روی آوردهاند، با واژههایی ازقبیل «تفهم»، «مشروعیت»، «عقلانیت» و نظایر آن که وبر وارد مطالعات جامعهشناسی کرد، ارتباط دایمی دارند. میزان اثرپذیری درزمینۀ مباحثی ازقبیل «منشأ و کارکرد دولت» و نیز موضوع انقلاب، وسیعتر از مباحث دیگر است. در این مقاله، با رویکردی تحلیلی، ابعاد این تأثیرپذیری بهطور دقیق و مستند دربارۀ این دو مفهوم بررسی میشود.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_371_a00cd4c7caf571e6c3975ebc8a92549f.pdf
2011-09-05
37
54
کلیدواژهها: پاتویمونیالیزم
سلطانیسم
مشروعیت
دولت
حمید
کرمیپور
1
استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران karamipour3315@yahoo.com
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
شاخصههای علمی در ترجمۀ متون تاریخی
توجه روزافزون به علم تاریخ و انتشار کتب غنی و سودمند به زبانهای مختلف در این زمینه، مترجمان متون تاریخی را ملزم میسازد تا با رعایت چهارچوبهای علمی به این امر مهم بپردازند. بیتردید انجام این کار بدون آگاهی از شاخصههای علمی این فن ممکن نیست. در این مقاله ضمن معرفی ویژگیهای متون علمی و ادبی، سعی شده است با طرح یک مدل، ترجمة علمی و ترجمة ادبی با هم مقایسه و شاخصههای هر یک برشمرده شود. در ادامه، با تشریح ویژگیهای ساختاری و محتوایی متون تاریخی، روشن میشود که در ترجمۀ اینگونه متنها باید هم به شاخصههای علمی و هم به شاخصههای ادبی توجه شود.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_373_18517766cbee2b9b9ef69e59c846b06e.pdf
2011-09-05
55
61
کلیدواژهها: متون تاریخی
شاخصههای ادبی
شاخصههای علمی
مریم
کمالی
1
دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و نقد کتاب دولت سلجوقیان
یکی از کتابهای چاپشده در حوزۀ تاریخ، کتاب دولت سلجوقیان است، که تهیهکنندگان و ناشر آن را بهعنوان کتاب درسی برای دانشجویان این رشته معرفی کردهاند. امّا با توجه به ویژگیهایی که لازمة یک کتاب درسی دانشجویان است، برخی نارساییها در متن دیده میشود که ازجملۀ آنها میتوان به ناهماهنگی عنوان و محتوا، استفادهنکردن از منابع اصلی، عدم تدقیق و توجه در تحقیقات جدید، عدم رعایت موازین علمی در ارجاعات و پینوشتها و وجود اغلاط مضمونی و تایپی در متن اشاره کرد
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_375_9a17d8da4ff8194e045e8a96503c9c79.pdf
2011-09-05
63
84
کلیدواژهها: ایران
ماوراءالنهر
سلجوقیان
خوارزمشاهیان
قراخانیان. مقدمه
محسن
رحمتی
1
استادیار گروه تاریخ دانشگاه لرستان
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نگاهی انتقادی به سبک و شیوة ذبیحالله منصوری در ترجمة متون تاریخی
ذبیحالله منصوری (1365 ـ 1274) ـ روزنامهنگار و مترجم ـ به دلایلی، ازجمله سبک ویژه در ترجمة متون ادبی و تاریخی (بهدلیل نوع نگاه و دیدگاه مخاطبمدار در ترجمة متن)، حجم وسیع تألیفات، و برخورداری از طیف گستردهای از خوانندگان، نامی برجسته و قابل بحث در تاریخ ادبیات و مطبوعات ایران است. در مقالة حاضر، پس از بیان مختصری از زندگینامه و معرفی آثار این مترجم و ذکر دیدگاهها و واکنشهای متفاوت مورخان و مترجمان دیگر به شیوة خاص او در ترجمة متون، سعی شده است برمبنای شواهد و نمونههایی از متون اصلی و متون ترجمهشده، سبک و نحوة ترجمة او بهویژه در ترجمة متون تاریخی، تحلیل و بررسی انتقادی شود.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_376_a96ae80c75c6cb82d8109715b8365f21.pdf
2011-09-05
85
107
کلیدواژهها: ترجمة متون تاریخی
ذبیحالله منصوری
سبک ترجمه
مریم
عزیزیان
1
دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR