نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه ادبیات‌فارسی‌دانشگاه قم
چکیده
چکیده
شاهنامۀ فردوسی به‌منزلة برجسته‌ترین منظومة ادب حماسی زبان فارسی همواره مورد توجه پژوهش‌گران بوده و جنبه‌های متفاوت این اثر مانند زبان، محتوا، ساختار، اساطیر، و شخصیت‌های متن بررسی شده و به صورت کتاب یا در قالب مقاله به جامعۀ علمی ارائه شده است؛ هریک از این آثار جنبه‌های ارزش‌مند و احتمالاً کاستی‌هایی دارد که مطرح‌کردن آن‌ها و توضیحات نویسنده می‌تواند زوایای دیگری را روشن کند که ممکن است از دید مؤلف یا خواننده پوشیده باشد.
مقالة حاضر بررسی و نقد مجموعه‌مقالاتی است که به‌صورت کتابی با عنوان از اسطوره تا حماسه چاپ شده است. در این نوشتار، پس از معرفی اجمالی کتاب، پیشینه‌‌ای کوتاه در این موضوع آمده است؛ سپس در دو بخش بررسی امتیازات و کاستی‌‌های شکلی و تحلیل ابعاد محتوایی اثر به نقد کتاب مذکور پرداخته می‌شود؛ بخش عمدۀ مقاله نقد محتوایی کتاب را به خود اختصاص داده است. در پایان پیشنهادهایی برای بهترشدن مطالب ارائه شده است. ضمن اشاره به جسارت علمی مؤلف و دقت ایشان، به‌نظر می‌‌رسد پس از رفع کاستی‌‌های شکلی مذکور، در بخش محتوا اهمیت موضوع ایجاب می‌‌کند تا در برخی نتیجه‌‌گیری‌‌ها تأمل بیش‌تری مبذول شود و منابع دیگری نیز دیده شوند. همچنین در بررسی مباحث اسطوره‌شناختی و به‌ویژه شاهنامه‌پژوهی لازم است جهان‌بینی اسلامی فردوسی و نگاه دینی و قرآنی او نیز در مفاهیم و سطوح گوناگون زبانی لحاظ شود تا بحث جامع‌‌تر و دقیق‌‌تر ارائه شود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Review and Critique of the Book "From the Myth to Epic" Seven Studies about Shahnameh
نویسنده [English]
- Mohammad Fouladi
منابع
قرآن کریم
آموزگار، ژاله (1373). تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت.
آیدنلو، سجاد (1388). از اسطوره تا حماسه، هفت گفتار در شاهنامه‌پژوهی، تهران: سخن.
اسماعیل‌پور، ابوالقاسم (1382). جستارهای اسطوره‌پژوهشی و ایران‌شناسی، تهران: سازمان میراث فرهنگی و نشر افکار.
باستید، روژه (1370). دانش اساطیر، ترجمة جلال ستاری، تهران: توس.
بهار، مهرداد (1362). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: توس.
حسینی آصف، سید‌حسن (1383). آفرینش در اساطیر آمریکا، قم: ادیان.
خالقی مطلق، جلال (1381). سخن‌های دیرینه، به‌کوشش علی دهباشی، تهران: افکار.
خلف تبریزی (1362). برهان قاطع، با حواشی دکتر معین، تهران: امیرکبیر.
دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه، تهران: دانشگاه تهران.
رزنبرگ، دونّار (1386). اساطیر جهان، داستان‌ها و حماسه‌ها، ترجمۀ عبدالحسین شریفیان، تهران: اساطیر.
ریاحی، محمدامین (1376). فردوسی، تهران: طرح نو.
ستاری، جلال (1385). جهان اسطوره‌شناسی، اسطوره‌های ایرانی، تهران: مرکز.
سرکاراتی، بهمن (1387). بنیان اساطیری حماسة ملی ایران، تهران: اطلاعات.
شمیسا، سیروس (1378). انواع ادبی، تهران: فردوس.
شمیسا، سیروس (1383) نقد ادبی، تهران: فردوس.
صفا، ذبیح‌الله (1363). حماسه‌سرایی در ایران، تهران: امیرکبیر.
فردوسی، ابوالقاسم (1384). شاهنامه، از دست‌نویس موزۀ فلورانس، گزارش واژگان دشوار، به قلم عزیزالله جوینی، تهران: دانشگاه تهران.
فردوسی، ابوالقاسم (1389). شاهنامه، کتاب‌خانۀ شرقی وابسته به دانشگاه سن ژوزف بیروت، به‌کوشش ایرج افشار و دیگران، با مقدمه‌ای از جلال خالقی مطلق، تهران: کتاب‌خانۀ طهوری.
فروزانفر، بدیع‌الزمان (1380). سخن و سخنوران، تهران: خوارزمی.
کریستن سن، آرتور (1383). نمونه‌های نخستین انسان و نخستین شهریار، ترجمة احمد تفضلی و ژاله آموزگار، تهران: چشمه.
کزازی، میرجلال‌الدین (1379). نامة باستان، ج 1، تهران: سمت.
مزداپور، کتایون (1369). «شالودۀ اساطیری شاهنامه»، مجلة فرهنگ، به‌مناسبت هزارۀ تدوین شاهنامه، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
هینلز، جان راسل (1389). شناخت اساطیر ایران، ترجمۀ باجلان فرخی، تهران: اساطیر.
یاحقی، محمد جعفر (1375). فرهنگ اساطیر، تهران: سروش و پژوهشگاه علوم انسانی.
الیاده، میرچا (1362). چشم‌اندازهای اسطوره، ترجمة جلال ستاری، تهران: توس.
یونگ، کارل گوستاو (1382). اسطوره‌ای نو، نشانه‌هایی در آسمان، ترجمۀ جلال ستاری، تهران: مرکز.
)