نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

• خسرو باقری نوع‌پرست

استاد دانشگاه تهران، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، گروه مبانی فلسفی و اجتماعی

چکیده

کتاب  از علم سکولار تا علم دینی حاصل کوششی برای نقد رویکرد سکولار به علم و دعوت به رویکرد دینی به علم است. مؤلف در نقد رویکرد سکولار دو گام اساسی برمی‌دارد؛ نخست، استدلال می‌کند که علم نیازمند جهت است، جهتی که از جهان‌بینی دانشمند حاصل می‌شود. در ضمنِ این استدلال، مؤلف دیدگاه اثبات‌گرایی (پوزیتیویسم) را نقد می‌کند و می‌کوشد نشان دهد که علم پیش‌فرض‌های متافیزیکی دارد. دوم این‌که علم درمقام کاربرد یافته‌ها محتاج اخلاق است و بدون آن به تخریب می‌انجامد. در مقالۀ حاضر، با استفاده از روش نقد درونی و بیرونی، استدلال شده است که باوجود توجه به ارتباط علم با متافیزیک مؤلف در تبیین این رابطه توفیق نیافته است؛ زیرا آن را ازسویی به مقام کاربرد و اخلاق مربوط کرده است و ازسوی‌دیگر به‌صورت افزودن چهارچوب متافیزیکی به علم به‌صورت پسینی محدود کرده است. همین رویکرد افزودنی و پسینی مؤلف را ناگزیر از اذعان به ماهیت خنثای علم کرده است که خود نشان‌دهندۀ رهایی‌نداشتن کامل او از اثبات‌گرایی است. پیش‌نهاد مؤلفِ مقالۀ حاضر آن است که مفهوم مناسب علم دینی، در گرو توجه به رابطۀ ارگانیک علم و متافیزیک است. این رابطه، باوجود تصور رایشنباخ و به‌تبع او استنمارک، علم را دچار نسبیت‌گرایی مذموم نمی‌کند؛ هرچند درجه‌ای مناسب از نسبیت‌گرایی را موجب ‌می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• علم سکولار
• علم دینی
• مهدی گلشنی
• پیش‌فرض‌های متافیزیکی
• نسبیت‌گرایی
• اخلاق

موضوعات

• روش‌شناسی

عنوان مقاله [English]

Review and Criticism of From Secular Science to Religious Science

نویسنده [English]

• Khosrow Bagheri Noaparast

University of Tehran, Faculty of Psychology and Education, Department of Philosophical and Social Foundations

چکیده [English]

The book From Secular Science to Religious Science (Golshani, 1998/2013) is the result of an attempt to criticize the secular approach to science and call to a religious approach to science. The author has taken two steps in criticizing the secular approach. First, he argue that science needs an orientation; an orientation that stems from the scientist’s worldview. In the meantime, the author criticizes positivism and attempts to show that science has metaphysical presuppositions. Second, the author argues that science needs morality in the application of scientific findings without which it leads to destruction. Using the methods of internal and external critique, this article argues that in spite of the author’s attention to the relationship between science and metaphysics, he has not been successful in the exploration of this relationship. This is because, on the one hand, he reduces the relationship to the application of findings and the realm of ethics and, on the other hand, he regards metaphysics as something that is added to science a posteriori. The very additional and a posteriori approach urges the author to take a neutral nature for science that, in its turn, shows that he has not completely freed himself from positivism. This article suggests that a proper conception of religious science regards an integrative relationship between science and metaphysics. Contrary to Reichenback, and Stanmark following him, this relationship does not lead science to the malign relativism even though a sound degree of relativism would involve science.

کلیدواژه‌ها [English]

• Secular Science
• Religious Science
• Mehdi Golshani
• Metaphysical Presuppositions
• Relativism
• Morality