نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموختة فقه و فلسفه، حوزۀ علمیّۀ قم

چکیده

روش تحقیق از دروس بنیادی در همۀ رشته‌‌های علمی است. در این ‌میان، روش‌‌های کیفی تحقیق در دهه‌‌های اخیر رشد چشم‌گیری یافته‌اند و مورداقبال بیش‌تری قرار گرفته‌‌اند، اما متأسفانه سهم متون دانشگاهی ما در این حوزۀ نوپدید بسیار ناچیز است. کتاب روش‌‌شناسی تحقیقات کیفی تألیف محمدتقی ایمان دراین‌باره نگاشته شده و توانسته است بسیاری از مباحث مربوط به این روش‌‌ها را تدوین کند، اما متأسفانه نقایص صوری، ساختاری، و محتوایی متعددی در این تألیف وجود دارد.پژوهۀ فرارو که با روش اسنادی و تحلیلی انجام گرفته است، با هدف خدمت به ارتقا و تصحیح تألیف یادشده آن‌‌ را به بوتۀ نقد نشانده و با تبیین استدلالی ده‌‌ها اشکال موجود، لزوم ویرایش صوری، ساختاری، و محتوایی مجدد بخش‌‌هایی از کتاب را خصوصاً برخی نمودارها و مدل‌‌ها و نیز فصل هفتم آن که به «تحلیل گفتمان» اختصاص دارد پیش‌نهاد کرده است. این پژوهه سعی کرده انتقادات خود را در هرمورد با پیش‌نهاد اصلاحی ضمیمه کند. هم‌چنین، معرفی ساختار منطقی نگارش براساس سازمان‌دهی تقسیم ارسطویی و ارائۀ کاربرد آن در نقد ساختاری کتاب، از دستاوردهای ابتکاری این تحقیق است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Book Review of "Qualitative Research Methodology

نویسنده [English]

  • Mostafa Hamadani

Scholarof Jurisprudence and Philosophy in Qom Seminary

چکیده [English]

Methodology is one of fundamental lessons in all scientific courses. In recent decades, qualitative methods of research attract many researchers' attention, but unfortunately, the share of academic texts in this new found field is rare. "Qualitative Research Methodology" by Iman has many privileges and numerous initiatives and can compensate shortage of qualitative research methodology to some extent. Nevertheless, there are some formal, structural, and content shortcomings in this book. Utilizing a documentary method,  this study recommends some modifications of organized cases and explains (a) many existing problems, (b) the necessity of formal and content edition of the book especially some diagrams, and models. This study tries to criticize the above-mentioned book and proposes some modifications. Furthermore, of this study's achievements are (a) presentation of logical structure according to Aristotle's division and (b) presentation of its application in the structural review of the book.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Methodology
  • Logic of Division
  • Qualitative Research Methodology
  • Mohammad-Taghi Iman
ابو‌‌البرکات بغدادی، هبهًْ‌الله بن علی (1373)، المعتبر ‌‌فى‌‌ الحکمهًْ، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
اعرابی، سیدمحمد و حسن بودلایی (1390)، «استراتژی تحقیق پدیدارشناسی»، روش‌‌شناسی علوم انسانی، ش 68.
اعرابی، سیدمحمد و محمدعلی‌حمید رفیعی (1378)، «درآمدی بر پژوهش کیفی: نگرش‌های فلسفی، روش‌ها، شیوه‌های گردآوری اطلاعات»، فصل‌نامۀ مطالعات مدیریت، ش 21- 22.
ایمان، محمدتقی (1376)، «نگاهی به اصول روش‌شناسی‌‌ها در تحقیقات علمی»، پژوهش‌‌های فلسفی، ش 165.
ایمان، محمد‌‌تقی (1391)، روش‌‌شناسی تحقیقات کیفی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ایمان، محمد‌‌تقی (1393)، فلسفۀ روش تحقیق در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
آرامبراستر بی. بی. و تی. اچ. آندرسون (1372)، «تحلیل کتاب درسی»، ترجمۀ هاشم فردانش، تعلیم و تربیت، ش 33.
آرمند، محمد (1384)، «ملاحظاتی در نگارش متون درسی»، سخن سمت، ش 14.
باقری، خسرو (بی‌تا)، «نقد کتاب مبانی پارادایمی روش‌های کمی و کیفی تحقیق در علوم انسانی»، شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی، سامانۀ نقدِ نقد، گروه علوم اجتماعی.
بازیابی در: http://shmoton.ir> >
پارسانیا، حمید (1383)، «روش‌شناسى و اندیشۀ سیاسى»، فصل‌نامۀ علوم سیاسی، دورۀ 7، ش 28.
خادمی، عزت (1385)، «تحولات روش‌شناسی پژوهش در علوم انسانی»، فصل‌نامۀ روش‌شناسی علوم انسانی (حوزه و دانشگاه)، ش 49.
خوانساری، محمد (1376)، منطق صوری، تهران: آگاه.
دلاور، علی (1392)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران: رشد.
رضوانی، محسن (1388)، «درآمدی بر روش‌شناسی فلسفۀ سیاسی»، عیار پژوهش در علوم انسانی، ش 1.
رضی، احمد (1387)، «شاخص‌‌های ارزیابی و نقد کتاب‌‌های درسی دانشگاهی»، در: کتاب درسی دانشگاهی (مجموعه‌مقالات همایش بین‌‌المللی کتاب درسی دانشگاهی)، ج 1، تهران: سمت.
ریاضی، عبدالمهدی (1387)، «چارچوب مرجع و نیاز به پرداختن به مهارت‌‌های سطح بالای شناختی و فکری در کتاب‌‌های درسی»، در: کتاب درسی دانشگاهی (مجموعه‌مقالات همایش بین‌‌المللی کتاب درسی دانشگاهی)، ج 1، تهران: سمت.
ساروخانی، باقر (1388)، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شکوهی‌‌فر، حسین، محمد حسینایی و اسدالله زنگویی (1387)، «اصول و روش‌‌های سازمان‌دهی محتوای کتاب درسی دانشگاهی»، در: کتاب درسی دانشگاهی (مجموعه‌مقالات همایش بین‌‌المللی کتاب درسی دانشگاهی)، ج 1، تهران: سمت.
شیخ‌‌زاده، مصطفی (1387)، «ساختار کتاب درسی دانشگاهی براساس دیدگاه سازنده‌‌گرایی»، در: کتاب درسی دانشگاهی (مجموعه‌مقالات همایش بین‌‌المللی کتاب درسی دانشگاهی)، ج 1، تهران: سمت.
فارابى، محمدبن محمد (1404 ق)، الالفاظ المستعملة فى المنطق، تهران: الزهراء.
قطب‌الدین رازی، محمدبن محمد (بی‌‌تا)، شرح مطالع‌‌الانوار، قم: انتشارات کتبى نجفى.
کاویانی، محمد و محمدجواد زارعان (1389)، «نگاه مفهومی و فلسفی به برخی روش‌های تحقیق در روان‌شناسی»، روش‌شناسی علوم انسانی، س 16، ش 64- 65.
لپیونکا، مری الن (1386)، نحوۀ نگارش و تهیۀ کتاب درسی دانشگاهی، ترجمۀ مریم جابر و دیگران، زیرنظر فریبرز مجیدی، تهران: سمت.
مظفر، محمدرضا (1388 ق)، المنطق، نجف: النعمان.
ملکی، حسن (1384)، «نظریه‌ها و تجربه‌ها: شیوۀ طراحی و تألیف کتاب درسی»، سخن سمت، ش 15.
منصوریان، یزدان (1390)، «مبانی پارادایمی روش‌های کمّی و کیفی تحقیق در علوم انسانی»، کتاب ماه کلیات، ش 170.
منصوریان، یزدان (1392)، «صد ویژگی کتاب‌های دانشگاهی کارآمد و اثربخش»، نگارش و پژوهش کتب دانشگاهی، ش 29.
ناجی، سعید (1385)، «نقدی بر آموزش روش تحقیق در نظام آموزشی کشور»، روش‌شناسی علوم انسانی، ش 47.
نصیرالدین طوسی، محمدبن محمد (1376)، اساس‌‌الاقتباس، تهران: دانشگاه تهران.
نوروززاده، رضا و محرم آقازاده (1387)، «یادگیری از متن کتاب درسی؛ عامل اثربخش در فرایند یاددهی ــ یادگیری نظام آموزشی»، در: کتاب درسی دانشگاهی (مجموعه‌مقالات همایش بین‌‌المللی کتاب درسی دانشگاهی)، ج 1، تهران: سمت.