نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه لرستان

چکیده

زبان‌شناسی متن از مباحث مهم نظریة ترجمه است و پژوهشگران بسیاری کوشیده‌اند نظریات این رشته را در مطالعة ترجمه به‌کار گیرند. یوسف نور عوض نیز در علم النص و نظریة الترجمة کوشیده تا با بیان تاریخچه‌ای مختصر از زبان‌شناسی متن و مطالعات ترجمه ارتباط این دو رشته را با یکدیگر شرح دهد و نظریة خود را، که برمبنای همین ارتباط بنا شده است، مطرح کند. او در متون سه نوع معنا قائل است: منطقی، بیانی، و بدیعی که باتوجهبه کمیت این معانی متن‌ها نیز سه دسته‌اند: متون ادبی، غیرادبی، و مختلط که براساس تفاوت‌های این گونه‌ها باید راهکار ترجمه‌ای مناسبی برای برگردان آن در پیش‌ گرفت. نگارنده در نوشتة حاضر با شیوة توصیفیـ تحلیلی قصد دارد شکل و محتوای این کتاب را بررسی کند و میزان تحقق اهداف آن را مشخص کند و تطابق محتوای این اثر را با سرفصل دروس رشتة زبان و ادبیات عربی بسنجد. مهم‌ترین دستاوردهای این پژوهش عبارت است از قدمت زمان تألیف کتاب در مقایسه با رشتة مطالعات ترجمه، جامعیت‌نداشتن و دربرنگرفتن تمامی مطالب یادشده در سرفصل که سبب شده این کتاب مدخل جامعی در مطالعات ترجمه و منبع اصلی مناسبی برای دروس مرتبط با نظریة ترجمه در زبان عربی نباشد؛ از مزیت‌های نوشته می‌توان به ایده و چهارچوب نظری جدید آن اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Text Linguistics and Translation Studies: An Evaluation and Critique of the Text Linguistics and Translation Theory

نویسنده [English]

  • Seyed Esmaeil Ghasemi Mousavi

Assistant Professor of Arabic Language and Literature Department, Lorestan University

چکیده [English]

The text linguistics is one of that fields that has had a great impact on Translation Studies. In many definitions, translation has been defined as the replacement of a text in one language by a text in the target language, and a lot of researchers tried to use theories of text linguistics in translational investigation.  Accordingly, Yousof Noor Ewath tried in a communicative perspective to provide a short history of text linguistics and translation studies in his book "Elmonnas wa Nazariyat Al-Tarjomah" (The Text Linguistics and Translation Theory) and to explain the relationship between these two fields. So at the end of both book's two chapters, he has raised his theory of these fields and named it: (Nazariyat Al-Enziyahat) the shifts of theory. He recognizes three types of meaning in texts as Obligatory Meaning, Extended Meaning and Accessory Meaning, and based on the quantity of these different meanings in texts, it is divided into three types: Literary texts, non-literary text, and Fuzzy texts or Hybrid texts. In his opinion, with regard to this division and differences between each of these types, an appropriate translational strategy should be chosen.
This paper with a descriptive-analytic method tries to review this book and  to analyze its appearance and content and to assess the degree of realization of book's goals That are, to write a text linguistic approached introduction to translation studies and also tried to study the compatibility of this work contents with Arabic language and literature field.
 The most important result of current study is as follows two reasons caused this book not to be a comprehensive introduction to the text linguistics and translation studies: first the book was published long time ago, and secondly, the book has not mentioned all the main tendencies of the two fields and lacks all the necessary topics related to curriculum which prevents this book from being considered as the main source of translation theory courses, but paying attention to the new ideas and a strong theoretical framework can present the  innovative research ideas and new thinking way about the translation process.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Elmonnas wa Nazariyat Al-Tarjomah"
  • Text Linguistics and Translation Theory
برنامة درسی دورة دکتری رشتة مطالعات ترجمة عربی، مصوب هشت‌صدوپنجاه‌و‌پنجمین جلسة شورای برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم تحقیقات و فناوری، مورخ 16/06/1393.
پروینی، خلیل و دیگران (1390)، «زبان‌شناسی متن و الگوی انسجام در آرای نحوی، بلاغی، و نقدی عربی قدیم»، مجلة ادب عربی (دانشکدة ادبیات دانشگاه تهران)، ش 3، س 3.
حقانی، نادر (1386)، نظرها و نظریه‌های ترجمه، تهران: امیرکبیر.
رستمیان، مرضیه و سیدکاظم طباطبایی (1390)، «بررسی تطبیقی بافت موقعیت (برون‌زبانی) ازدیدگاه فرث، هایمز، ولوئیس با سیاق حالیه»، دوفصلنامۀ تخصصی پژوهشهای میان‌رشته‌ای قرآن کریم، س 2، ش 4.
رضایی، والی (1390)، «نقش زبان معیار و زبان‌شناسی متن در تدریس کتاب‌های دانشگاهی»، ماه‌نامة عیار، ش 24.
سعیدی، حبیباله (1390)، ترجمة فارسی مقدمه‌ای بر زبان‌شناسی متن، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، رشتة زبان و ادبیات انگلیسی، گرایش مترجمی زبان انگلیسی.
الشرطونی، رشید (1372)، مبادی العربیة فی الصرف و النحو، المجلد الثالث، تهران: اساطیر.
گنتزلر، ادوین (1380)، نظریه‌های ترجمه در عصر حاضر، ترجمة علی صلحجو، تهران: هرمس.
لطیفنژاد، فرخ و دیگران (1393)، «مراحل دریافت متن در شعر سهراب سپهری براساس رویکرد دوبوگراند و درسلر»، دوماه‌نامة جستارهای زبانی، دورة 5، ش 3.
مشخصات کلی برنامة درسی و سرفصل دروس دورة کارشناسی ارشد رشتة مترجمی زبان عربی (28/11/1382)، شورای برنامه‌ریزی آموزشی دانشگاه تهران.
موندی، جرمی (1389)، درآمدی بر مطالعات ترجمه؛ نظریه و کاربردها، ترجمة الهه ستودهنما و فریده حقبین، تهران: علم.
نورعوض،‌ یوسف (1410 ق)، علم النص و نظریة الترجمة، مکة المکرمة: دارالثقة للنشر و التوزیع.