نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای فقه‌ و اصول از شورای مدیریت حوزه

2 استاد‌یار جامعة المصطفی، رشتۀ قرآن و حقوق

3 استادیار جامعة المصطفی، رشتۀ فقه و اصول،

چکیده

از مسائلی که در شرع اهمیت خاصی دارد شناخت نسب است، به‌ویژه در نسب افرادی که شک و تردید باشد. لقاح مصنوعی بین دو بیگانه هم از مصادیق مشکوک است که از دو حیث حکم تکلیفی و حکم وضعی مورد‌مداقه قرار می‌‌گیرد و ازآنجاکه بین این دو حکم در لقاح مصنوعی ملازمه‌‌ای نیست، می‌‌توان بدون درنظرگرفتن جواز یا حرمت، حکم وضعی نسب در تلقیح مصنوعی را بررسی کرد. هدف از این مقاله بررسی نظرهای مختلف در ادلة خاص حکم وضعی نسب درمورد تعیین پدر و همچنین نقد این نظرها و انتخابِ نظر درست براساس آیات و روایات است. براساس نتایج بهدست‌آمده از این مقاله، می‌توان گفت که از اقوال مختلف، قول صحیح این است که چنین اطفالی به صاحب اسپرم تعلق دارند و اقوال دیگر، بهسبب مخدوشبودن مستنداتشان، صحیح نیستند. شناخت پدرِ فرزندانِ ناشی از لقاح مصنوعی آثاری همچون ولایت، نفقه، ارث بر آن مترتب می‌شود و می‌توان مسائل مربوط به آن‌ها با درنظرگرفتن پدر واقعی اثبات‌شده در این مقاله حل‌و‌فصل کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Determination of Father in Artificial Insemination Based on Jurisprudence and Islamic Law

نویسندگان [English]

  • Ezat Sadat Mousavi Dorcheh 1
  • Seyed Hamid Jazayeri 2
  • Hashem Niazi 3

1 PhDof Islamic Jurisprudence and Principles (Corresponding author)

2 Assistant Professor of Goran and Law, Almustafa International University,

3 Assistant Professor of Islamic Jurisprudence and Principles, Almustafa International University

چکیده [English]

The recognition of parentage is one of the important issues in Shari'a, especially in the cases where there is doubt. Artificial insemination between two foreigners is a suspicious example that is criticized in two terms of imperatives and positive rules. Because of independence between imperatives and positive rules, the positive rules of parentage in artificial insemination could be independently criticized.In this regard, the aim of this article is to examine different opinions in the specific evidence of positive rules of parentage regarding the determination of the father, as well as criticizing these views and choosing the right point based on verses and narrations.Based on the result of this paper, the right view is that these children belong to the owner of sperm and other views are rejected because of the invalid reasons. In the end, it can be argued that the privacy, alimony, and inheritance issues can be resolved by considering the real father explained in this article.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Artificial Insemination
  • Imperative Rules
  • Positive Rules
  • Parentage
  • The Owner of Sperm
قرآن کریم.
ابنمنظور، محمد‌‌بن ‌مکرم (1414 ق)، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
امامی، سیدحسن (1375)، حقوق مدنی، تهران: اسلامیة.
انصارى شیرازى، قدرتالله و دیگران (1429 ق)، موسوعة احکام الاطفال و ادلتها، قم: مرکز فقهى ائمۀ اطهار.
بجنوردى، سیدحسن‌بن آقا‌بزرگ موسوى (1419 ق)،القواعد الفقهیة، ج 4، قم: نشر الهادی.
بحرالعلوم بروجردی، سیدمهدی (1405 ق)، الفوائد الرجالیه، تهران: مکتبۀ الصادق.
بحرانی، محمد سند (1342 ق)، فقه الطب و التضخم النقدی، بیروت: مؤسسۀ ام القری للتحقیق و النشر.
بخاری، محمد‌بن ‌اسماعیل (1385)، الجامع الصحیح، تهران: شیخ الاسلام احمد جام.
بهجت فومنى، محمدتقى (1428 ق)، استفتائات (بهجت)، ج 4، چاپ 1، قم: دفتر حضرت آیتالله بهجت.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1392)، وسیط در ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
حر عاملی، محمد‌بن ‌حسن (1409 ق)، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسۀ آل البیت لاحیاء التراث.
حر عاملى، محمد‌‌بن ‌حسن (1412 ق)، هدایة الامة الى احکام الائمة؛ منتخب المسائل، مشهد:مجمع البحوث الاسلامیة.
حرم پناهی، محسن «تلقیح مصنوعی»، مجلۀ فقه اهل بیت، ش 10.
خراسانی، محمدکاظم (1426 ق)، کفایة الاصول، قم: مؤسسۀ آل البیت لاحیاء التراث.
خویی، سیدابوالقاسم (1410 ق)، منهاج الصالحین، قم: مدینة العلم.
راغب اصفهانى، حسین‌‌‌بن ‌محمد (1412 ق)، مفردات افاظ القرآن، سوریه: دار العلم، الدار الشامیة.
روحانی قمی، سیدصادق (1391)، المسائل المستحدثه، قم: دار الکتاب.
سبزوارى، سیدعبدالاعلى (1413 ق)، مهذب الاحکام، قم: مؤسسۀ المنار.
شبیری زنجانی، موسی (1419 ق)، کتاب نکاح، قم: مؤسسۀ پژوهشى راى‌پرداز.
شعرانى، ابوالحسن (1419)، تبصرة المتعلمین فی احکام الدین، تهران: اسلامیة.
ص‍اح‍ب‌ ج‍واه‍ر، م‍ح‍م‍دح‍س‍ن‌‌‌بن ‌ب‍اقر‍ (1365)، جواهر الکلام، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
صدر، سیدمحمد (1420ق)، ماوراء الفقه، بیروت: دارالاضواء للطباعة و النشر و التوزیع.
طباطبایی حائری، سیدمحمد (بی‌تا)، کتاب المناهل، قم: مؤسسۀ آلالبیت لاحیاء التراث.
طب‍اطب‍ای‍ی، م‍ح‍م‍د‌‌بن ‌ع‍ل‍ی (1242 ق)، کتاب المناهل، قم: مؤسسة آل البیت لاحیاء تراث.
طریحى، فخرالدین (1416 ق)، مجمع البحرین، تهران: کتابفروشى مرتضوى.
طوسی، محمد‌بن ‌حسن (1407 ق)، تهذیب ‏الاحکام، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
عبدالمنعم، محمود عبدالرحمن (2010 م)، معجم المصطلحات و الالفاظ الفقهیة، قاهره، مصر: دار الفضیل.
علوی قزوینی، سیدعلی (1388)، «آثار حقوق تلقیح مصنوعی انسان»، فصلنامة مفید، ش 3.
عمید، حسن (1375)، فرهنگ عمید، تهران: امیرکبیر.
الغروی، شیخ میرزا علی (1377)، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، قم: مؤسسۀ احیاء آثار الامام الخوئی.
فیومى، احمد‌بن محمد (720 ق)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: دار الرضی.
قانعی، محمد (1386)، الرحم البدیل من منظار فقهی، تهران: سمت.
قرشى، سیدعلى‌اکبر (1412 ق)، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
کلینی، محمد‌بن ‌یعقوب (1365)، اصول کافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
مجلسی، محمدباقر‌بن ‌محمدتقى (1404)، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
مجلسی، محمدباقر‌بن ‌محمدتقى (1406 ق)، ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار، قم: کتابخانة آیت‌الله العظمی مرعشى نجفى.
مجلسی، محمدباقر‌بن ‌محمدتقى (1406)، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، قم: مؤسسۀ فرهنگى اسلامى کوشانپور.
مجلسی، محمدباقربن ‌محمدتقى (1410 ق)، بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الطبع و النشر.
مجموعه مقالات روشهای تولیدمثل انسانی ازدیدگاه فقه و حقوق (1377)، جهاد دانشگاهی، پژوهشکدة ابنسینا.
محقق کرکى، علی‌بن ‌حسین (1414 ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج 12، قم: مؤسسۀ آل البیت (ع).
موسوی بجنوردی، سیدحسن (1419 ق)، قواعد الفقهیه، قم: نشر الهادی.
موسوی خمینی، سیدروحالله (بی‌تا)، تحریر الوسیلة، قم: دار العلم.
مؤمن قمى، محمد (1415 ق)، کلمات سدیدة فی مسائل جدیدة، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، دفتر انتشارات اسلامی.
نوری، حسین‌‌بن ‌محمدتقی (1408 ق)، مستدرک الوسایل و مستنبط المسائل، بیروت: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1417 ق)، بحوث فی علم الاصول؛ تقریرات شهید صدر، قم:مرکز القدیر للدراسات الاسلامیة.