نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گلستان، عضو گروه زبان و ادبیات فارسی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی

چکیده

دلیل توجه به نظریه/ نظریه‌های پسامدرن هرچه باشد، امروزه چهارچوب نظری بسیاری از پژوهش­های انتشاریافته همین نظریه/ نظریه‌ها هستند. کاربست این نظریه/ نظریه­ها نیز معمولاً به دو شکل انجام می­شود: الف) با ارائۀ تصویری بسیط و ساده‌شده از پست‌مدرنیسم (در این‌ حالت تفاوت میان نظریه‌های پسامدرن نادیده گرفته می­شود) مؤلفه­های اصلی آن مانند عدم قطعیت، و ... استخراج و درادامه متن براساس آن مؤلفه­ها تحلیل/ تبیین می‌شود، ب) فقط یکی از نظریه­های پسامدرن مانند شالوده­شکنی دریدا انتخاب شده است، نظریۀ مذکور اساس بررسی متن قرار داده می­شود. باوجود انبوه این پژوهش­ها، چنین به‌نظر می­رسد که کاربست نظریه/ نظریه­های پسامدرن نقش چندانی در انباشت دانش ادبی ما نداشته است. هرچند که برای این عدم موفقیت دلایل گوناگونی می­توان ذکر کرد، یکی از اصلی­ترین این دلایل کاربست تقلیل­گرایانۀ نظریه­های پسامدرن است. نگارندة مقالۀ حاضر می­کوشد با بررسی یکی از اصلی­ترین پژوهش­های صورت‌گرفته براساس نظریه/ نظریه­های پسامدرن یعنی داستان کوتاه در ایران: داستان­های پسامدرن (البته آن هم با تأکید بر فصل نهم آن، یعنی فصل شخصیت­پردازی پسامدرن: نظریۀ فوکو) از چرایی این تقلیل­گرایی و نتایج آن سخن گوید. اصلی­ترین دلایل کاربست تقلیل‌گرایانۀ نظریه­های ادبی در کتاب حاضر عبارت‌اند از: ساختار درس­نامه­ای کتاب، ناسازگاری نظریه و متن در برخی از فصول، تقلیل نظریه­های ادبی، و ...

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Reducing Postmodern Theories in Contemporary Literary Studies (A More In-depth View on Iranian Short Stories: Postmodern Stories Emphasizing the Postmodern Characterization Based on Foucault's Theory)

نویسنده [English]

  • Issa Amankhani

Assistant Professor of Persian Language and Literature of Golestan University

چکیده [English]

Recently, postmodern theories are the main theoretical framework for many published studies in postmodern theories, whatever the reason is for considering these theories. The application of this theory is usually done in two forms.  A) Through presenting a simplistic reading of postmodernism (in this case, the differences between the postmodern theories are being ignored), its main components such as uncertainty, etc., are also extracted, and then the text is analyzed in terms of the components. B) Only such postmodern theories as Derrida's (de) construction are the building block for the text analysis. Despite a lot of studies, it seems that the application of postmodern theory did not play any significant role in enhancing our knowledge. Although there are several reasons for this failure, one of the main reasons to such demerits is the simplistic reading and reductive application of postmodern theory. The present article seeks to investigate one of the most important elements, namely short story based on postmodern theory. Furthermore, it specifically aims to address the short story in Iran as framed in postmodern stories (with emphasis on chapter 9, the Postmodernism characterizing based on  Foucault's theory) to disclose the outcomes and the reasons why reductionism and simplistic reading occurs in such works.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Postmodernism
  • Iranian Short Story
  • Postmodern Stories
  • Foucault's Theory
  • Characterization
آدورنو، تئودور و ماکس هورکهایمر (1384)، دیالکتیک روشنگری، ترجمۀ مراد فرهادپور و امید مهرگان، تهران: گام نو.
امامی، نصرالله (1382)، ساخت­شکنی در فرایند تحلیل ادبی، اهواز: رسش.
باختین، میخاییل (1387)، تخیل مکالمه­ای: جستارهایی دربارۀ رمان، ترجمۀ رؤیا پورآذر، تهران: نی.
باختین، میخاییل (1395)، بوطیقای داستایفسکی: زیبایی­شناسی آثار داستایفسکی، ترجمۀ عیسی سلیمانی، تهران: نوای مکتوب.
برنز، اریک (1381)، میشل فوکو، ترجمۀ بابک احمدی، تهران: ماهی.
بوردیو، پیر (1387)، دربارۀ تلویزیون و سلطۀ ژورنالیسم، ترجمۀ ناصر فکوهی، تهران: آشیان.
پاینده، حسین (1390)، داستان کوتاه در ایران: داستان­های پسامدرن، تهران: نیلوفر.
تدینی، منصوره (1388)، پسامدرنیسم در ادبیات داستانی ایران، تهران: علم.
تومیش، اف. ژ (1383)، «نظری به تأثیرات تلویزیون در انگلستان»، ادب و هنر بیگانه، ترجمۀ جلال آل احمد، تهران: کتاب سیامک.
دانیالی، عارف (1395)، «مقایسۀ ره‌یافت زیبایی­شناختی به تولید و مصرف در اندیشه­های مارکسیستی و پست­مدرنیستی» فصل‌نامة شناخت، س 5، ش 2.
رنتشلر، اریک (1396)، «وصیت دکتر گوبلز»، سینما و ناسیونالیسم، ترجمۀ فرزام امین صالحی، تهران: علمی و فرهنگی.
سلدن، رامان (1375)، نظریۀ ادبی و نقد عملی، ترجمۀ جلال سخن‌ور و سیما زمانی، تهران: پویندگان نور.
فوکو، میشل (1385)، مراقبت و تنبیه: تولد زندان، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهان‌دیده، تهران: نی.
فوکو، میشل (1376)، «سوژه و قدرت»، در: فراسوی ساختارگرایی و هرمنوتیک، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: نی.
فوکو، میشل (1384)، تاریخ جنون، ترجمۀ فاطمه ولیانی، تهران: هرمس.
فوکو، میشل (1385)، نقد و قدرت: بازآفرینی مناظرۀ فوکو و هابرماس، گردآورنده و ویراستار مایکل کلی، ترجمۀ فرزان سجودی، تهران: اختران.
فوکو، میشل (1389)، «نقد چیست؟»، در: تئاتر فلسفه، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهان‌دیده، تهران: نی.
کانتور، پل ای. (1394)، «بوطیقای نظم خودجوش: اقتصاد مکتب اتریش و نقد ادبی»، در: ادبیات و اقتصاد آزادی، ترجمۀ سلمان رضوان جو، تهران: دنیای اقتصاد.
مارکس، کارل (1382)، «بورژوازی و پرولتاریا»، در: از مدرنیسم تا پستمدرنیسم، ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان، تهران: نشر نی.
مارکس، کارل (1378)، گروندریسه؛ مبانی نقد اقتصاد سیاسی، ترجمۀ باقر پرهام و احمد تدین، تهران: آگه.
میلز، سارا (1389)، میشل فوکو، ترجمۀ داریوش نوری، تهران: مرکز.
وارد، گلن (1384)، پستمدرنیسم، ترجمۀ علی مرشدی‌زاد، تهران: قصیده‌سرا.
هیندس، باری (1380)، گفتارهای قدرت از هابز تا فوکو، ترجمۀ مصطفی یونسی، تهران: شیرازه.
Adorno, T. W. (1954), “How to Look at Television”, The Quarterly of Film, Radio and Television, vol. 8, no. 3.
Barry, Peter (2009), Beginning Theory: in Introduction to Literary and Cultural Theory, Manchester University Press.