نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار آموزش زبان انگلیسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکدۀ علوم انسانی، عضو هیئت علمی دانشگاه اراک

2 دانشجوی دکتری آموزش زبان انگلیسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه اراک

چکیده

پیدایش نظریة ذاتی‏بودن زبان مطالعات فراگیری زبان اول را انسجام بخشید و با تمرکز بر گفتار کودک توانست مراحل رشد آن را شناسایی کند و به یافته‏های ارزش‌مندی برسد و نظریه‏های نوینی برای فهم بهتر این پدیده ارائه دهد. جستار حاضر می‏کوشد: 1. با مروری کوتاه بر نظریه‏های فراگیری و رشد زبان به بررسی مبانی نظری این قلمرو بپردازد، 2. با رویکرد تحلیلی به پژوهش‏های انجام‌شده در فراگیری و رشد زبان فارسی درمقام زبان اول جایگاه این پژوهش‏ها در مطالعات زبانی را نشان دهد. بدین منظور با جست‌وجو در پایگاه‏های دادة پژوهش‏های داخل کشور و سه نمایة SID، Noormags، و Magiran پژوهش‏های فراگیری و رشد زبان اول (فارسی) طی سال‏های 1365-1394 مشخص شد. 76 جستار در پنج دستة پژوهش‏های رابطه‏ای ـ علّی، توصیفی، مروری، مقایسه‏ای، و اعتبارسنجی آزمون‏ها طبقه‌بندی شد. یافته‏ها نشان داد که بیش‌تر پژوهش‏ها در حوزة توان‌بخشی و متغیرهای مسبب اختلال در فراگیری و رشد انجام شده است. مطالعات توصیفی محدودی در حوزۀ شناخت و مراحل رشد زبان فارسی انجام شده است، اما در‌بارۀ نظریه‏های فرهنگی ـ اجتماعی ویگوتسکی و کاربردمحور توماسلو پژوهش چندانی انجام نگرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Review of the Acquisition and Development of Persian Language as a First Language

نویسندگان [English]

  • Moussa Ahmadian 1
  • Ehsan Mehri 2

1 Associate Professor in TEFL, Department of English Language and Literature, Faculty of Humanities, Arak University, Arak

2 PhD Candidate in TEFL, Department of English Language and Literature, Faculty of Humanities, Arak University, Arak

چکیده [English]

 Chomsky’s innate theory of language has had a significant impact on first language acquisition studies, and it focused on child language in order to recognize the stages of development, and proposed new theories for better understanding of first language acquisition. The current study aims to: 1. review the first language acquisition and development theories in general, and 2. review and analyze the previous studies on the acquisition and development of Persian language as a first language in particular to reveal the current status of research findings in the field. To these aims, the related studies were referred to in three indexing resources: Magiran, Noormags, SID from 1365 to 1394. Seventy-six articles were found and put into five categories: causal-correlational, descriptive, review, comparative, and reliability and validity studies. The analysis of the findings indicated that most of the studies have been conducted in the field of rehabilitation, considering variables relating to language acquisition and development impairment. There were a few descriptive studies investigating the development of Persian language as a first language. Finally, the research designs seem to be ignorant of Tomasello’s usage-based theory, Bruner’s pragmatic theory, Halliday’s functional theory, and Vygotsky's sociocultural theory of learning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • First Language Acquisition
  • First Language Development
  • Casual-Correlational Studies
  • Descriptive Studies
  • Review
  • Comparative Studies
  • Validity and Reliability
ابراهیمی، امیرعباس (1384 الف)، «گفتار، زبان و سواد آموزی در ناشنوایان»، تعلیم و تربیت کودکان استثنایی، ش 29.
ابراهیمی، امیرعباس (1384 ب)، «گفتار، زبان و سوادآموزی در ناشنوایان»، تعلیم و تربیت کودکان استثنایی، ش 45.
ابراهیمی، امیرعباس (1386)، «توان‌بخشی شنیداری/ کلامی»، تعلیم و تربیت کودکان استثنایی، ش 67.
اسلامی، فرزانه (1384)، «اختلال در زبان بیانی»، تعلیم و تربیت کودکان استثنایی، ش 46، 60.
امامی، فرانک (1387)، «بررسی اثرات تربیت شنوایی بر فرایند رشد گفتار و زبان»:
امرایی، کورش، سعید حسن‏زاده، و افروز غلامعلی (1394)، «پیش‌بینی مشکلات رفتاری کودکان کاشت‌حلزون‌شدة شنوایی براساس رشد زبان و دل‌بستگی ایمن: نقش واسطة خودتنظیمی»، اندیشه و رفتار، س 9، ش 37.
بخشنده، پریسا (1393)، بررسی تأثیر واژگان مورداستفاده در کتاب‌های داستان بر فراگیری زبان اول کودکان 3 تا 4 ساله، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
بیرجندی، پرویز (1371)، «عوامل بیولوژیکی در فراگیری زبان»، مجموعه‌مقالات دومین کنفرانس زبان‌شناسی نظری و کاربردی، وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری، دانشگاه علامه طباطبایی.
پرند، اکرم (1386)، «تحول زبان در کودکان آسیب‌دیدة شنوایی»، تعلیم و تربیت کودکان استثنایی، ش 72.
پورجواد، مرضیه (1390)، «بررسی تأثیر ناهنجاری‌های سندرومی و غیرسندرومی بر رشد مهارت‌های گفتار و زبان در سندروم تریچر کولینز»، شنوایی‌شناسی، س 20، ش 2.
جعفری، زهرا، حسن عشایری، سعید ملایری، و فرشید علاءالدینی (1388)، «پایایی و روایی آزمون سنجش رشد شنوایی، زبان و گفتار نیوشا در کودکان بدو تولد تا 6 سال فارسی‌زبان»، فصل‌نامة پایش، س 8، ش 3.
جلیله‏وند، ناهید (1392)، «مروری بر تحول گفتار و زبان در کودکان ناشنوا پس از کاشت حلزون»، پژوهش در علوم توان‌بخشی، س 9، ش 8.
جولایی، مامک (1389)، «ویژگی‌های زبانی کودکان آسیب‌دیدة شنوایی»، تعلیم و تربیت کودکان استثنایی، ش 104.
حارث‏آبادی، فاطمه و طاهره‏سیما شیرازی (1393)، «حافظة کاری واجی و ارتباط آن با زبان در کودکان کاشت‌حلزون‌شده»، شنوایی‌شناسی، س 23، ش 5.
حسن‏زاده، سعید و اصغر مینایی (1380 الف)، «انطباق و هنجاریابی آزمون رشد زبان TOLD-P3 برای کودکان فارسی‌زبان تهرانی بخش اول»، پژوهش در حیطة کودکان استثنایی، س 1، ش 1.
حسن‏زاده، سعید و اصغر مینایی (1380 ب)، «انطباق و هنجاریابی آزمون رشد زبان TOLD-P3 برای کودکان فارسی‌زبان تهرانی بخش دوم»، پژوهش در حیطة کودکان استثنایی، ش 1، س 2.
حسن‏زاده، سعید، نیک‏چهره محسنی، غلامعلی افروز، و الهه حجازی (1386)، «تحول‌ شناختی کودکان ناشنوا براساس نظریة ذهن»، پژوهش در حیطة کودکان استثنایی، س 7، ش 1.
حق‏بین، فریده (1371)، «فراگیری زبان اول در کودک: نظریه و فرایند»، رشد آموزش زبان، ش 34- 35.
درزی، علی و سارا شریف‏پور (1389)، «کارکرد مهار سازه‌ای در فراگیری زبان اول در کودکان فارسی‌زبان»، مجلة زبان‌شناسی و گویش‌های خراسانی دانشگاه فردوسی مشهد، س 3، ش 2.
دستجردی ‏کاظمی، مهدی (1389)، «توصیف برخی ویژگی‌های نحوی در گفتار دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی»، پژوهش در حیطة کودکان استثنایی، س 10، ش 1.
رزمجوئی، مریم، سیما شهیم، و لیلی سلمانی‏ خانکهدانی (1392)، «رابطة رشد زبان با پرخاش‌گری جسمانی در کودکان کم‌توان ذهنی آموزش‌پذیر»، پژوهش در علوم توان‌بخشی، س 9، ش 6.
رشتچی، مژگان (1389)، «بررسی نظریة ویگوتسکی ازدیدگان روان‌شناسی و ارتباط آن با مبانی نظری آموزش فلسفه به کودکان»، تفکر و کودک، س 1، ش 1.
رقیب‏دوست، شهلا و عاطفه ملکشاهی (1388)، «توانایی کودکان مبتلا به سندروم داون فارسی‌زبان در درک ساختارهای نحوی ساده و مرکب»، فصل‌نامة زبان و ادب پارسی، س 39، ش 1.
رهبر، نریمان، محمد کمالی، جمشید پورقریب، و اکرم کثیری (1385)، «ساخت و ارزش‌یابی آزمون فارسی؛ شناسایی جملات ساختگی و بررسی آن در افراد هنجار»، شنوایی‌شناسی، س 15، ش 1.
سخدری، فرانک (1382)، «ارتباط بین کودکان ناشنوا و مادران شنوای آن‌ها: نقش زبان، اشاره و صداها»، شنوایی‌شناسی، س 20 و 21، ش 1.
سلیمانی، زهرا، شهین نعمت‏زاده، لعیا غلامی‏ تهرانی، و مهدی رهگذر (1393)، «روایی و پایایی تحلیل نمونة زبانی در سنجش عملکرد زبانی کودکان 5-6 ساله»، شنوایی‌شناسی، س 23، ش 1.
سلیمانی، فرین، فیروزه ساجدی، سیدبصیر هاشمی، و لیلا منشی‏زاده (1394)، «مروری بر پیشرفت مهارت‌های ادراکی شنوایی، زبان و گفتار در کودکان دارای کاشت حلزون»، مجلة علمی پزشکی جندی‌شاپور، س 14، ش 6.
شاکری، نویده، زهرا سلیمانی، طلیعه ظریفیان، و محمد کمالی (1393)، «بررسی ارتباط آگاهی واج‌شناختی و فرایندهای واجی در کودکان مبتلا به اختلال صدای گفتار»، شنوایی‌شناسی، س 23، ش 5.
شمالی، شروین (1373)، «نظریه‌های رشد زبان در کودک»، تربیت، س 12، ش 9.
صادقی، شهره (1392 الف)، «ارزیابی رشد زبان استعاری در کودکان فارسی‌زبان: بررسی مقایسه‌ای»، علم زبان، س 1، ش 1.
صادقی، شهره (1392 ب)، «بررسی روند رشد مفاهیم عام در کودکان فارسی‌زبان»، پژوهش‌های زبان‌شناسی، س 5، ش 2.
صمدی، هادی (1383)، «نگاهی به برخی یافته‌های تجربی در تأیید فطری‌بودن زبان»، ذهن، ش 2.
ظیاءتبار احمدی، سیده‌زهره، نورالدین نخستین انصاری، و حسن عشایری (1393)، «رابطة بین حیطة مختلف زبان و رشد نظریة ذهن در کودکان»، ناشنوایی‌شناسی، س 23، ش 3.
علیزاده، حمید، سارا اکبری، و فریبا یادگاری (1389)، «نیم‌رخ رشد زبان دانش‌آموزان با و بدون اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی»، توان‌بخشی، س 11، ش 2.
فکوری، ابراهیم (1382)، «رابطة زبان و اندیشه از دیدگاه روان‌شناسی»، ایران‌شناسی، س 15، ش 1.
فیاضی‏ بارجینی، لیلا (1389)، «رابطة دوزبانگی و اختلال‌های گفتار و زبان»، تعلیم و تربیت کودکان استثنایی، ش 102.
قرسی، محمدحسین (1377)، «کودک و یادگیری زبان»، کیهان فرهنگی، ش 149.
قسیسین، لیلا، زهرا قیومی، و بهروز محمودی‏ بختیاری (1390)، «بررسی رشد برخی خوشه‌های هم‌خوانی در کودکان 2 تا 4 سالة فارسی‌زبان»، پژوهش در علوم توان‌بخشی، ش 7، س 3.
کاظمی، یلدا، علیرضا طاهری، فرانک کیانفر، و دیگران (1391)، «بررسی میانگین طول گفتار (MLU) در کودکان 5/2 تا 5/5 سال فارسی‌زبان اصفهان»، مجلة پژوهش در علوم توان‌بخشی، س 8، ش 5.
کرد، نرگس، محمدرحیم شاهبداغی، سیده‌مریم خدامی، ماندانا نوربخش، شهره جلایی، و مسعود متصدی‏ زرندی (1389)، «بررسی توانایی درک آهنگ گفتار در کودکان کاشت‌حلزون‌شدة سنین دبستان و مقایسة آن با کودکان دارای شنوایی طبیعی»، توان‌بخشی نوین، س 4، ش 3-4.
لطف‏آبادی، حسین (1365)، «تئوری پروفسور ژان پیاژه دربارة رشد شناختی»، جستارهای ادبی، ش 75.
مالکی ‏شاه‏محمود، تکتم، زهرا سلیمانی، و سقراط فقیه‏زاده (1390)، «بررسی عملکردهای زبانی در کودکان فارسی‌زبان مبتلا به آسیب ویژة زبانی»، شنوایی‌شناسی، س 2، ش 2.
مالکی ‏‌شاه‏محمود، تکتم، زهرا سلیمانی، و شهره جلایی (1387)، «مقایسة تحلیل آزمون رشد زبان (TOLD) و نمونه گفتار در دو گروه کودکان مبتلا به آسیب ویژة زبانی و کودکان طبیعی همتای زبانی آن‌ها»، فصل‌نامة توان‌بخشی نوین، س 2، ش 3-4.
مالکی ‏شاه‏محمود، تکتم، نورالدین نخستین ‏انصاری، و زهرا سلیمانی (1393)، «روش‌های تشخیص آسیب ویژة زبان»، شنوایی‌شناسی، س 23، ش 2.
محمدی، مهری، علی سعداللهی، و راهب قربانی (1392)، «شیوع آسیب ویژة زبانی در کودکان 5 سالة شهر سمنان»، کومش، س 5، ش 2.
مراد صحرائی، رضا (1392)، «نحو کودک: نحو تمام‌عیار. شواهدی از روند فراگیری بخش مقوله‌ای و ساخت اطلاع زبان فارسی»، علم زبان، س 1، ش 1.
مشکوة‏الدینی، مهدی (1380)، «رشد زبان و فرضیه‌های زبان‌آموزی کودک»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، ش 158، 159.
مشیری ‏تفرشی، منیژه (1383)، «رشد زبان از دیدگان روان‌شناسی زبان»، چیستا، ش 214، 215.
مصلحی، لیلا (1384)، «نقش والدین و مربیان در پرورش و رشد زبان»، پیوند، ش 309-311.
مفیدی، فرخنده و بتول سبزه (1388)، «تأثیر فعالیت‌های زبان‌آموزی دورة پیش‌دبستانی بر رشد زبان گفتاری دانش‌آموزان پایة اول دورة ابتدایی»، فصل‌نامة مطالعات برنامة درسی، س 3، ش 10.
ملکی، عطاءالله (1378)، «نظریة متغیرگزینی فراگیری زبان»، مجلة علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، س 14، ش 2.
ملیکان، مریم، طاهره‌سیما شیرازی، طلیعه ظریفیان، و پوریا رضاسلطانی (1393)، «بررسی و مقایسة رشد جنبة محتوایی تعریف واژه در کودکان 5/4 تا 5/7 سالة فارسی‌زبان»، شنواییشناسی، س 23، ش 4.
مهروان، مریم (1375)، «عوامل مؤثر بر رشد کلامی»، تربیت، س 12، ش 1.
مهری‌نژاد، ابوالقاسم، غلامرضا محمدی، و محمدحسن فاطمی‏راد (1390)، «بررسی مقایسة زبان بیانی دریافتی دانش‌آموزان عادی و نابینا»، تحقیقات روان‌شناسی، ش 10.
میرحسنی، علی‏اکبر (1383)، «رشد شناختی و زبان کودکان»، رشد آموزش زبان، ش 72.
وهاب، مریم، سیما شهیم، محمدمجید اوریادی ‏زنجانی، سلیمه جعفری، و مریم وفهام (1391)، «رابطة رشد زبان بیانی و مهارت‌های اجتماعی در کودکان 4 تا 6 سالة فارسی‌زبان»، شنوایی‌شناسی، س 21، ش 4.
وهاب، مریم، سیما شهیم، سلیمه جعفری، و محمدمجید اوریادی ‏زنجانی (1391)، «بررسی رابطة بین مهارت‌های اجتماعی و رشد زبان دریافتی در کودکان 4 تا 6 سالة فارسی‌زبان»، پژوهش در علوم توان‌بخشی، س 8، ش 3.
وهاب، مریم، محمدمجید اوریادی ‏زنجانی، مریم رزمجوئی (1392)، «تعیین هم‌بستگی بین رشد مهارت‌های زبانی و میزان پرخاش‌گری رابطه‌ای در کودکان فارسی‌زبان 4-6 سالة شهر شیراز»، پژوهش در علوم توان‌بخشی، س 9، ش 4.
هارون‏رشیدی، همایون و فردین مرادی‏منش (1393)، «مقایسة تحول زبان کودکان دارای اختلالات با درگیری کلامی و کودکان دارای اختلال یادگیری غیرکلامی»، مجلة ناتوانی‌های یادگیری، ش 1.
هاشمی، سیدبصیر، لیلا منشی‏زاده، و سکینه منبتی (1385)، «بررسی مراحل رشد مهارت‌های شنیداری، زبان و گفتار 30 کودک کاشت حلزون شنوایی شدة مرکز فارس»، مجلة گوش، گلو، بینی و حنجرۀ ایران، س 18، ش 46.
یادگاری، فریبا (1380)، «رشد پیش‌زبانی در دوران جنینی و نوزادی»، دانش و پژوهش، س 8، ش 2.
یارایی شهمیرزادی، دانیال، طیبه اعتمادی‏نسب، و سیدمحمود حسینی ‏اشلقی (1392)، «مقایسة تأثیر نرم‌افزار چند‌رسانه‌ای با روش سنتی بر آموزش زبان و گفتار کودکان آسیب‌دیدة شنوایی»، فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، س 3، ش 4.
یارمحمدیان، احمد (1392)، «تحلیل رابطة بین اختلالات یادگیری و اختلالات زبان در دانش‌آموزان مقطع ابتدایی»، توان‌بخشی، س 14، ش 1.
 
Akhavan Tafti, M. and S. F. Mousavi (2007), “A Study of the Relationship of Social and Language Development of First Grade Girl Students”, Journal of Psychology and Education, vol. 37, no. 1.
Birjandi, P. (1369), “First Language Acquisition”, The International Journal of Humanities, no. 2.
Chomsky, N. (1959), “A Review of Skinner's Verbal Behavior”, Language, vol. 35, no. 1.
Chomsky, N. (1965), Aspects of the Theory of Syntax, Cambidge, MA: MIT Press.
Chomsky, N. (1968), Language and Mind, New York: Harcourt, Brace & World.
Chomsky, N. (1986), Knowledge of Language, its Nature, Origin and Use, New York: Praeger.
Clark, E. V. (1985), “The Acquisition of Romance, with Special Reference to Frenchˮ, in: The crosslinguistic study of language acquisition; the data, vol. 1, D. I. Slobin (ed.), Hillsdale: Lawrence Erlbaum.
Faheem, M. (2002), “First Language Acquisition: The Acquisition of Persian”, The International Journal of Humanities, vol. 9, no. 2.
Feuerstein, R., R. S. Feurestein, and L. H. Falik (2010), Beyond Smarter: Mediated Learning and the Brain's Capacity for Change, US: Columbia University.
Hashemi, S. B., and L. Monshizadeh (2011), “Expressive Language Development in 45 Cochlear Implanted Children Following 2 Years of Implantation”, Iranian Rehabilitation Journal, vol. 9, no. 14.
Klima, E. S. and U. Bellugi (1966), “Syntactic Regularities in the Speech of Children”, in: Psycholinguistic Papers, J. Lyons and R. J. Wales (eds.),  United Kingdom: Edinburgh University Press,
Lenneberg, E. H. (1967), Biological foundations of language, New York: Wiley.
Mohamadi, R., S. M. Rafiee, Y. Modaresi, M. Dastjerdi, A. Minayi, and M. Ghaderi (2015), “Comprehension of Passive Structure: Study of Children with and without Specific Language Impairment”, Iranian Rehabilitation Journal, vol. 13, no. 4.
Meshkat, A. M. (2001), “The Language Development and Theories of Language Acquisition of Children”, Journal of the Faculty of Letters and Humanities, no. 46 - 47.
Oryadi-Zanjani, M. N., M. Vahab, J. Rasouli, S. Ghasemi, and A. Yazdizadeh (2016), “Center-Based Care and Language Development: A Pilot Study on 6-15 Month Old Persian-Speaking Children”, Journal of Rehabilitation Sciences and Research, vol. 3, no. 1.
Piaget, J. (1958), The Growth of Logical Thinking: from Childhood to Adolescence, USA: Basic Books.
Rahimpour, M. (1383), “Developmental Stages of Child Language”, Journal of Faculty of Letters and Humanities, vol. 47, no. 190.
Rahimi, M., F. Sadighi, and S. Razeghi (2013), “A Comparison of Linguistic Skills between Persian Cochlear Implant and Normal Hearing Children”, Iranian Rehabilitation Journal, vol. 11, no. 17.
Rashtchi, M., and A. Keyvanfar (1379), “The Role of Play in Children's Cognitive and Language Development”, Literary Text Analysis, vol. 4, no. 14.
Sharifipour, S., T. Zarifian, A. Sheikhi, and Sh. Sharifipour (2015), “The Study of the Development of Dependent Possessive Pronouns in 2.5-4 Year-Old Typically Normal Persian-Speaking Children”, Journal of Rehabilitation Sciences and Research, no. 4.
Skinner, B. F. (1957), Verbal behavior, Acton, MA: Copley Publishing Group.
Teymouri, R., N. Daneshmandan, S. Hemmati, and F. Soleimani (2014), “Perception Development of Complex Syntactic Construction in Children with Hearing Impairment”, Iranian Rehabilitation Journal, vol. 12, no. 22.
Tomasello, M. (1999), The Cultural Origin of Human Cognition, USA: Harvard University Press.
Vameghi, R., M. Bakhtiari, P. Shirinbayan, N. Hatamiadeh, and A. Biglarian (2015), “Delayed Referral in Children with Speech and Language Disorders for Rehabilitation Services”, Iranian Rehabilitation Journal, vol. 13, no. 1.
Vygotsky, L. S. (1986/1934), Thought and Language, Myshlenie I Rech (trans.), USA: MIT Press.