نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

• علی کاوسی رحیم

دکترای تاریخ علم دورۀ اسلامی، پژوهش‌گر پژوهشگاه مواد و انرژی، تهران

چکیده

هدف از نگارش مقالۀ حاضر نقد اثری با عنوان فهرست‌وارة نسخه‌‌های خطی کیمیا و علوم وابسته در کتاب‌خانه‌‌های ایران است که زهره مازیار و نسیبه رنجبردار با مقدمه‌‌ای به‌قلم یوسف بیگ‌‌باباپور در سال 1392 به‌چاپ رسانده‌اند. باتوجه‌به ‌این‌که پژوهش در زمینة کیمیا در حوزة تمدنی اسلام و ایران در آغاز راه قرار دارد در نگاه نخست تدوین فهرست‌واره‌‌ای در این زمینه بسیار نویدبخش و مفید به‌نظر می‌‌رسد، فهرست‌واره‌‌ها حلقة واسط بین پژوهش‌گران متون کهن و نسخ خطی هستند و تدوین یک فهرست‌واره اولین گام در مسیر پژوهش‌‌های مبتنی‌بر نسخ خطی است. چنان‌که در بخش نخست مقاله ذکر خواهد شد، تنها امتیاز اثر یادشده همین است. آن‌گاه در بخش دوم این مقاله کاستی‌‌های این فهرست‌واره در شش محور طرح و به‌اختصار بیان شده است. بهره‌بردن انحصاری از فهرست‌وارة دنا بدون ارجاع مناسب به آن، اشتباهات و اغلاط نگارشی فراوان، و فروگذارکردن تعداد قابل‌توجهی از نسخ خطی سه نقص اساسی است که متوجه این اثر است. درمجموع، آن‌چه در این فهرست‌واره آمده نه‌تنها حق مطلب را ادا نکرده است، بلکه به‌زعم نگارندۀ این مقاله پژوهش‌گران این حوزه را دچار تشویش خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها

• فهرست‌وارة نسخه‌‌های خطی کیمیا و علوم وابسته در کتاب‌خانه‌‌های ایران
• فهرست‌وارۀ دنا
• کیمیا
• نسخ خطی

موضوعات

• تاریخ

عنوان مقاله [English]

A Critique on the Book “Catalogue of Manuscripts on Alchemy and Related Sciences within Iranian Libraries”

نویسنده [English]

• Ali Kavousi-rahim

PhD in History of Science, Academic member of Materials and Energy Research Center, Tehran, Iran

چکیده [English]

The purpose of the present paper is to criticize the “Catalogue of Manuscripts on Alchemy and Related Sciences within Iranian Libraries” by Zohre Māziār and Nasibe Ranjbardār, which has been published in 2013/1392, along with an introduction made by Yousof Beyg Bābāapour.  Nowadays, since the research on Islamic alchemy is in its infancy, the compilation of such a catalog could be acknowledged as a necessary reference for future studies on alchemy. The importance of a catalog comes from this way that it is the connective ring between ancient manuscripts and their editors. But, as concluded in this paper, that contribution would not be useful in the subject, in spite of its proper title. In the present critical analysis, we have remarked six major deficiencies of this catalog. Exclusive quotation from previously published DENA catalog without appropriate referencing to it, frequent writing mistakes and omitting a significant number of manuscripts could be reported as three major defects of this catalog. In my opinion, this catalog shall mislead the researchers in their way to detect the manuscripts instead of guiding them in a right path.

کلیدواژه‌ها [English]

• “Catalogue of Manuscripts on Alchemy and Related Sciences within Iranian Libraries”
• DENA Catalogue
• Alchemy
• Handwritten Manuscripts