نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای تخصصی تاریخ تحلیلی و تطبیقی هنر اسلامی، عضو هیئت علمی (استادیار)، دانشگاه مازندران، ایران

2 دکترای تخصصی پژوهش هنر (مطالعات عالی هنر)، تهران، ایران.

چکیده

هدف این مقاله نقد محتوایی و شکلی کتاب جستارهایی در چیستی هنر اسلامی (مجموعه‌مقالات و درس‌گفتارها) است. این کتاب ازجمله کتاب‌های مبنایی درمورد گفتمان هنر اسلامی با رویکردهای مختلف است. نویسندگان مقالات این کتاب با طرح مباحث نظری در چهارچوب نگرش‌های تاریخ‌نگارانه، اشراقی، فقهی، عرفانی، جامعه‌شناختی، نشانه‌شناختی، و هرمنوتیک به‌دنبال بررسی ماهیت و چیستی هنر اسلامی بوده‌اند. مسئلة اصلی این مقاله طرح این پرسش بنیادی است که رویکردهای عرفانی و حکمی به‌منزلة گفتمان سنت‌گرا و نیز رویکردهای تاریخ‌گرا به‌منزلة گفتمان‌های توصیف‌محور چگونه می‌توانند هنر اسلامی را تحلیل و تفسیر کنند و از برایند آن روزنه‌های درک و دریافت پیچیدگی‌های گفتمان هنر اسلامی را برای ما آشکار کنند؟ ضرورت و اهمیت نگاه نقادانه به کتاب جستارهایی در چیستی هنر اسلامی به‌منظور تحلیل دقیق‌تر و تبیین سازوکارها و ویژگی‌های رویکردهای مختلف در تحلیل گفتمان هنر اسلامی است. به همین دلیل، نشان‌دادن اهمیت کتاب موردبحث با آشکارسازیِ کارکردهای تحلیلی آن باهدف راه‌نمایی مخاطبان و دانشجویانی که دغدغة مطالعات هنر اسلامی را دارند ضروری است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Analytic-Critical Reading of the Book of the Nature of Islamic Art (A Collection of Essays and Lectures)

نویسندگان [English]

  • Ali asghar kalantar 1
  • Sadeq Rashidi 2

1 PhD in Analytic and Comparative History of Islamic Art, Faculty Member University of Mazandaran, Iran

2 PhD in Art Studies, Tehran, Iran,

چکیده [English]

The aim of this article is to critically review the content and form of a book on Islamic Art (collection of essays and lectures). This book is one of the basic books on Islamic art discourse with different approaches. The authors of this book have sought to study the nature of Islamic art, through theoretical discussions in the context of historiographical, jurisprudential, mystical, sociological, semiotic, and hermeneutic attitudes. The main issue of this paper is to raise the fundamental question of how mystical and judgmental approaches to traditionalist discourse as well as historical approaches to descriptive discourse can analyze and interpret Islamic art and thus open the door to understanding and understanding the complexities of Islamic art discourse. We reveal the formation. The importance and critical importance of a critical look at Islamic art textbooks for a more detailed analysis as well as explaining the mechanisms and characteristics of the various approaches to Islamic art discourse analysis seem significant. For this reason, it is necessary to demonstrate the importance of the book in question by revealing its analytical functions aimed at guiding audiences and students concerned with Islamic art studies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Art
  • Traditionalism
  • Criticism
  • Historicism
  • Culture
آژند، یعقوب (1387)، «شاهنامه‌نگاری در مکتب شیراز (700-855 هجری)»، فرهنگ و مردم، س 7، ش 24 و 25.
آیت‌اللهی، حبیب‌الله (1388)، نوشتارهای هنری دینی، ج 1، تهران: نشر اشتاد.
برتنز، یوهانس ویلم (1388)، نظریة ادبی، ترجمة فرزان سجودی، تهران: آهنگ دیگر.
بلر، شیلا و جاناتان بلوم (1387)، «سراب هنر اسلامی: تأملاتی در مطالعة حوزه‌ای سیال»، مجلة باستان‌شناسی و تاریخ، ترجمة فرزانه طاهری، س 23، ش 1.
بهار، مهری (1386)، مطالعات فرهنگی: اصول و مبانی، تهران: سمت.
پازوکی، شهرام (1388)، حکمت هنر و زیبایی در اسلام، تهران: فرهنگستان هنر.
پاکتچی، احمد (1393)، «رویکرد فقه شیعی به هنر اسلامی»، در جستارهایی در چیستی هنر اسلامی، به‌کوشش هادی ربیعی، تهران: فرهنگستان هنر.
پوپ، آرتور اپهام (1366)، معماری ایران: پیروزی شکل و رنگ، ترجمة غلامحسین صدری افشار، ارومیه: انزلی.
تامپسون، ‌جان. ب. (1378)،‌ ایدئولوژی و فرهنگ مدرن، ‌ترجمة ‌مسعود اوحدی، ‌تهران: مؤسسة فرهنگی آینده‌پویان.
حنایی‌کاشانی، محمدسعید (1393)، «رویکردهای هرمنوتیکی به هنر اسلامی»، در: جستارهایی در چیستی هنر اسلامی، به‌کوشش هادی ربیعی، تهران: فرهنگستان هنر.
داداشی، ایرج (1393)، «رویکرد سنت‌گرایان به هنر اسلامی»، در: جستارهایی در چیستی هنر اسلامی، به‌کوشش هادی ربیعی، تهران: فرهنگستان هنر.
ربیعی، هادی (1393)، جستارهایی در چیستی هنر اسلامی، تهران: فرهنگستان هنر.
سعید، ادوارد (1383)، شرق‌شناسی، ترجمة عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
طباطبایی، سیدجواد (1375)، خواجه نظام‌الملک، تهران: طرح نو.
کشاورز افشار، مهدی (1389)، «اندیشة سیاسی ایرانشهری در نگارگری ایرانی، مطالعة موردی: نگارة بهرام گور و شبانی که سگش را به دار آویخته است، از خمسة نظامی»، نامة هنرهای تجسمی و کاربردی، س 3، ش 6.
گرابار، الگ (1379)، شکل‌گیری هنر اسلامی، ترجمة مهرداد وحدتی دانشمند، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
گرابار، الگ (1388)، «معماری و قدرت: کاخ‌ها، ارگ‌ها، و قلعه‌ها»، در: معماری جهان اسلام؛ تاریخ و مفهوم اجتماعی آن، با ویرایش جورج میشل، ترجمة یعقوب آژند، تهران: مولی.
گروبه، ارنست (1388)، «معماری اسلامی چیست؟»، در: معماری جهان اسلام؛ تاریخ و مفهوم اجتماعی آن، با ویرایش جورج میشل، ترجمة یعقوب آژند، تهران: مولی.
گلشنی، مهدی (1392)، از علم سکولار تا علم دینی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نصر، سیدحسین (1378)، نیاز به علم مقدس، ترجمة حسن میانداری، قم: طه.
وایت، ‌ارلسلی (1379)، ‌تکامل فرهنگ، ‌ترجمة ‌فریبرز مجیدی، ‌تهران: دشتستان.
 
Blair, S. S. and J. M. Bloom (2003), “The Mirage of Islamic Art: Reflection on the Study of an Unwieldy Field”, The Art Bulletin, vol. 85, no. 1.
Hall, Stuart (1982), “Encoding and Decoding in the Television Discourseˮ, Culture, Media Language, S. Hall, D. Hobson, A. Lowe, and P.Willis (eds.), London: Hutchinson.
Leaman, Oliver (2004), Islamic Aesthetics: An Introduction, Edinburg: Edinburg University Press.