نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استاد دانشگاه شیراز، دکترای فلسفه و کلام اسلامی

چکیده

نویسندۀ کتاب خوانشی نو از فلسفۀ فارابی، گسست بنیادین معرفتی از سنت یونانیدرصدد است، با برجسته‌کردن ابداعات اساسی و محوری فارابی در بازتدوین فلسفه در زمانۀ خویش، نحوۀ افتراق جریان فلسفۀ اسلامی از سنت یونانی را توضیح دهد. مهم‌ترین مدعای نویسنده پی‌افکنی فلسفۀ اسلامی برمبنای سه قضیه است: 1. تعیین موضوع آن به‌عنوان «وجود» نه «موجود»؛ 2. استناد فهم وجود به علم حضوری؛ 3. تمایز بین ماهیت و وجود. او بر آن است که فارابی با نگاهی وجودمحور توانست نقش اساسی هستی را درمقابل چیستی و ماهیت احیا کند. کتاب هم‌چنین به رویکرد زبان‌شناسانه و معرفت‌شناسانۀ فارابی، معرفی کتاب الحروف در همین جهت، و ابداع او در ارجاع منطق نُه‌بخشی ارسطو به منطق دو‌بخشی می‌پردازد. از منظر نگارندۀ مقاله، باوجود اهمیت و فربهی مدعای فوق‌الذکر، یعنی تأسیس‌گری فلسفۀ اسلامی با محوریت‌دادن فارابی به «وجود» و باوجود نکات مثبت متعدد کتاب، دلایل اقامه‌شده در کتاب برای اثبات آن مدعا لازم اما غیرکافی است. حدود ده نقد اساسی در این مقاله بر محتویات و مدعیات کتاب مطرح شده است، ازجمله تکرار برخی مدعاها، مدعیات بی‌شاهد، ارجاع به متأخران از فارابی، و ... .
                                                                                       

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Study and Criticism on the Book: An Approach to Philosophy of Al-Farabi as a Detachment of Greek Philosophy Tradition

نویسنده [English]

  • Saeed Rahimian

Professor of Philosophy and Islamic Theology, Shiraz University, Shiraz, Iran

چکیده [English]

The present paper includes the introduction and critique of the book: An Approach to Philosophy of Al-Farabi as a Detachment of Greek Philosophy Tradition. The author of the book intends to highlight the fundamental and axial innovations of al-Farabi in the revival of philosophy at his time to explain how to distinguish the system of Islamic philosophy from the Greek tradition. The most important claim of the author is to explain the philosophy of Islam based on three principles: a..Determining its subject as “existence”, not “existent” b. Understanding the existence of the knowledge bin the scenes of presence c. The distinction between essence and existence. Thus, he believes that Farabi, through his existential view, was able to restore the essential role of existence versus the essence and quiddity. The book also addresses the linguistic and epistemological approach of Farabi’ as well as the introduction of al-Huruf book in the same direction, as well as his invention in transferring nine pares logic into two parts logic. From the perspective of the author of this paper, despite the importance of the aforementioned claim i.e., the establishment of a philosophy of Islam centered on the existence by al-Farabi, the reasons and pieces of evidence which are used in the book in order to prove that claim is necessary but not sufficient. Approximately 10 critical reviews have been done in the article on the contents and claims of the book.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Philosophy
  • Farabi
  • the Distinction between Existence and Existent-the Distinction between Being and Essence
آل‌یاسین، جعفر (۱۹۸۵)، الفارابی فی حدوده و رسومه، بیروت: عالم الکتب.
ارسطو (۱۳۶۶)، متافیزیک، ترجمۀ شرف‌الدین خراسانی، تهران: گفتار.
افلاطون (۱۳۵۷)، مجموعه‌آثار، شش‌جلدی، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
افلاطون (1374)، مجموعه‌آثار، چهارجلدی، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
افنان، محمدسهیل (۱۴۰۴ ق)، واژه‌نامۀ فلسفی، تهران: حکمت.
ایزوتسو، توشی هیکو (1368)، بنیاد حکمت سبزواری،ترجمۀ سیدجلال‌الدین مجتبوی، تهران: دانشگاه تهران.
البیر نصری، نادر (1405 ق)، مقدمه بر: الجمع بین رأیی الحکیمین، ابونصر فارابی، تحقیق دکتر البیر نصری نادر، تهران: دانشگاه الزهرا.
پورحسن، قاسم (1397)، فلسفۀ فارابی، گسست بنیادین معرفتی از فلسفۀ یونانی، تهران: نقد فرهنگ.
پورحسن، قاسم (1391)، فارابی و تأسیس فلسفۀ اسلامی؛ مجموعه‌مقالات منتخب همایش فارابی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
حسن‌زادۀ آملی، حسن (1363)، نصوص الحکم بر فصوص الحکم، تهران: مؤسسۀ مطالعاتی و تحقیقات فرهنگی.
داوری اردکانی، رضا (1382)، فارابی فیلسوف فرهنگ، تهران: ساقی.
رحیمیان، سعید (1381)، فیض و فاعلیت وجودی از فلوطین تا صدرالمتألهین، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ژیلسون، اتین (1366)، روح فلسفۀ قرون وسطی، ترجمۀ علیمراد داوودی، تهران: علمی و فرهنگی.
ژیلسون، اتین (1366)، مبانی فلسفۀ مسیحیت، ترجمۀ محمود موسوی و محمد محمدرضایی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
فارابی، ابونصر (1375)، آراء اهل المدینة الفاضلة، تحقیق نصری نادر، بیروت: دار المشرق.
فارابی، ابونصر (1984)، اثبات المفارقات (رسالة فی)، هند: طبع حیدرآباد.
فارابی، ابونصر (1968)، الأسئلة اللأمعة و الأجوبة الجامعة، تحقیق دکتر محسن مهدی، بیروت:
فارابی، ابونصر (1364)، اغراض مابعدالطبیعه، هند: طبع حیدرآباد.
فارابی، ابونصر (1371)، التعلیقات، تحقیق جعفر آل‌یاسین، تهران: حکمت.
فارابی، ابونصر (1405 ق)، الجمع بین رأیی الحکیمین، تحقیق دکتر البیر نصری نادر، تهران: دانشگاه الزهرا.
فارابی، ابونصر (1968)، دعاء عظیم، تحقیق دکتر محسن مهدی، بیروت: دار المشرق.
فارابی، ابونصر (1346)، الدعاوى القلبیة، هند: طبع حیدرآباد.
فارابی، ابونصر (1346)، زینون الکبیر، هند: طبع حیدرآباد.
فارابی، ابونصر (1387)، رسائل فلسفی فارابی، ترجمۀ سعید رحیمیان، تهران: علمی و فرهنگی.
فارابی، ابونصر (1955)، العلم الالهى، تحقیق دکتر عبدالرحمن بدوی، قاهره: دارالکتب المصریه.
فارابی، ابونصر (1968)،فصول مبادی آراء اهل المدینة الفاضلة، تحقیق دکتر محسن مهدی، بیروت: دار المشرق.
 
Thibault, H. J. (1970), Creation and Metaphysics, a Genetic Approach to Existential Act, New York: Springer Science.