نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
چکیده
هدف از نگارش این مقاله، نقد تحلیلی کتاب «اخلاق حرفه‌ای در کتابداری و اطلاع‌رسانی» تألیف قراملکی، درخشانی و رضائیشریفآبادی (1390) از انتشارات سمت است. تلاش شده تا با نگاهی نظری به کتاب، فراتر از افق آن حرکت شود و از نقد مصادیق به نقد مفاهیم گذر گردد. برای رسیدن به هدف از روش تحلیل مفهومی استفاده شده است. در ابتدا تلاش شده تا با ارائة یک کتابشناسی تحلیلی از آثار حول و حوش این اثر، جایگاه این کتاب مشخص شود. سپس نقدی شکلی از مقدماتی‌ترین موارد تا امور انتزاعی‌تر کتاب ارائه شده است. بعد، در پنج محور اصلی به نقد محتوایی کتاب پرداخته شده و در نهایت رهنمودهایی عملی برای تقویت کتاب ارائه گردیده است. محورهای اصلی نقد شکلی را صفحه‌آرایی، نمایه و طراحی جلد کتاب تشکیل می‌دهند و محورهای اصلی نقد محتوایی، شامل تغییر زبان نگارش از زبان نتیجه‌محور به زبان حق‌محور، مفهوم‌پردازی ناهمسنگ، لزوم توجه به حقوق همه صاحبان حق، لزوم توجه به گروه‌های خاص، لزوم اتخاذ رویکردی سیاستی در ارائة پیشنهادهای اخلاقی، نیاز به تمرکز به تنگناهای اخلاقی، مشکل تغییر رویکرد در تعریف پایة کتابداری و «چیز» مورد بررسی در این رشته، نیاز به مطالعۀ مدل‌های اخلاقی بیشتر و تقویت منابع و مستندسازی دقیق‌تر می‌شود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
On “Professional Ethics in Library and Information Science”: A Critical Review
نویسنده [English]
- Mahdi Shaghaghi
Assistant Professor, Department of Knowledge & Information Science, SBU University, Tehran, Iran
چکیده [English]
This article aims to contribute in a critical review of the textbook “Professional Ethics in Library and Information Science”. This book was authored in 2011 by Gharamaleki, Derakhshani, and Rezaei Sharif-Abadi and published by SAMT (The Organization on Researching and Composing University Text Books in Humanities) publications. Using the conceptual analysis method, I tried to go over from extensions to conceptions and took a theoretical perspective on professional ethics. At first, I offered an analytical bibliography about references close to this work and drew its position among them, and undertook a critique about its form, format, and formal condition. Then, the main parts of the critique include an unclear shift from consequentialism language and term toward right-based term, imbalance conceptualizations, lack of concern to rights of all players of library domain, the need to take more attention toward marginal groups, the need to take policymaking approach about ethical problems, the problem of the chaotic state of the definition of librarianship in some sections, the need to study more ethical models and references.
کلیدواژه‌ها [English]
- professional ethics
- Library Ethics
- Information Ethics
- Right-Based Ethics
- Consequentialism
آذرنگ، عبدالحسین (1387). شمه‌ای از اطلاعات و ارتباطات. تهران: کتابدار.
انجمن کتابداری قم (1386). اخلاق حرفه‌ای کتابداران و اطلاع‌رسانان. ویراستة علیرضا اسفندیاری مقدم. تهران: کتابدار؛ انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران.
اندرسن، کوکی جی (1395). اخلاق در کتابخانه‌های دیجیتال. ترجمة میترا صمیعی و حمیده معماری هنجنی. تهران: کتابدار.
باد، جان (1389). ارتباطشناسی و کتابداری. ترجمۀ محبوبه مهاجر و نورا.. مرادی. تهران: سروش.
ثقه‌الاسلامی، علیرضا (1388). چالش‌های اخلاقی در عصر اطلاعات: جُستارهایی در اخلاق اطلاعات. تهران: چاپارب؛ همارا.
ثقه‌الاسلامی، علیرضا (1394). درآمدی بر اخلاق اطلاعات. تهران: اساطیر پارسی؛ چاپار.
دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی [سایت] (1386). برنامة درسی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی (در دوره‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری). بازیابی شده در تاریخ 14 اردیبهشت 1396 از: http://old.msrt.ir/fa/prog/ApprovedCourses/Forms/AllItems.aspx
درخشانی، لعبت و رضائی شریف‌آبادی، سعید (1393). از اخلاق حرفه‌ای دانش‌کاران تا اخلاق اطلاعاتی. تهران: کتابدار.
حری، عباس (1390). اخلاق انتشارات علمی. شیراز: پایگاه استنادی علوم جهان اسلام.
شقاقی، مهدی و وصفی، محمدرضا (1394). تعریف و دسته‌بندی جامعه‌شناختی از حوزة اخلاق اطلاعات. تعامل انسان و اطلاعات، 2 (2)، 68-76.
صدری‌فرد، عصمت و طاهری، شعبان (1389). اخلاق حرفه‌ای در کتابداری. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
فدائی، غلامرضا (1389). مقدمهای بر هویت کتابداری و اطلاع‌رسانی. تهران: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور.
فتح‌زاده، حسن (1393). هوسرل، اخلاق، دریدا. تهران: ققنوس.
قراملکی، احدفرامرز؛ درخشانی، لعبت و رضائیشریفآبادی، سعید (1390). اخلاق حرفه‌ای کتابداری و اطلاع‌رسانی. تهران: سمت.
کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی [سایت] (4 خرداد 1392). نقد کتاب «اخلاق حرفه‌ای در کتابداری و اطلاع‌رسانی» در دانشگاه تهران. بازیابی شده در تاریخ 14 اردیبهشت 1396 از: http://www.ical.ir.
لوفور، هانری (1395). فضا، تفاوت، زندگی روزمره: خوانش هانری لوفور. ترجمة افشین خاکباز. تهران: تیسا.
مرادزاده، علیرضا؛ پوراحمد، علی و اسدی، سارا (1393). شرح ویژگی‌های اخلاق حرفه‌ای کتابداران در آیینة اسلام. تهران: دبیزش.
میرباقری، محمد مهدی (1392). نگاهی بنیادین به نسبت اخلاق و فناوری اطلاعات. قم: دفتر نشر معارف.
هولمز، رابرت ال. (1389). مبانی فلسفۀ اخلاق. ترجمۀ مسعود علیا. ویراست سوم، تهران: ققنوس.
Hauptman, R. (2002). Ethics and librarianship. London: McFarland & Co.
Fallis D (2009). A conceptual analysis of disinformation. iConference, Chapel Hill, NC, California, USA.
Floridi, L. (2006). Information Ethics, its Nature and Scope. In: Moral Philosophy and Information Technology, J. van den Hoven and J. Weckert, Eds. Cambridge: Cambridge University Press.
Mann, William C. & Tompson, Sandra A. (1988). Rhetorical Structure Theory: Toward a Functional Theory of Text Organization. Text, 8 (3), 243-281.
Mason, R. O. (1986). Four Ethical Issues of The Information Age. MIS Quarterly, March.
)