نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• سیدفضل‌الله موسوی ¹
• خسرو حسین‌پور ²

¹ استاد گروه حقوق عمومی، هیئت علمی دانشگاه تهران، تهران، ایران

² کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

مسئلۀ فقه و مصلحت از مسائل بحث‌انگیز فقهی ــ اصولی است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی به دلایل عملی پیش‌روی فقها و متفکران رخ نمود. در قانون اساسی 1358 قانون‌گذاری توسط مجلس مقید به مغایرت‌نداشتن با شرع و قانون اساسی اعلام شد و بر همین اساس نهاد شورای نگهبان به‌منظور پاسداری از این امور تعیین شد. درعمل، مجلس باتوجه‌به مصالح و ضرورت‌ها قوانینی را تصویب می‌کرد که با مخالفت شورای نگهبان روبه‌رو می‌شد و همین امر موجب تنش‌ها و بن‌بست‌هایی در کشور می‌شد. پس از مواردی از دخالت‌های موردی رهبر فقید انقلاب برای حل‌کردن چنین معضلاتی به ابتکار ایشان و به‌موجب فرمان بهمن‌ماه 1366 نهادی به نام «مجمع تشخیص مصلحت نظام» ایجاد شد که در بازنگری قانون اساسی 1368جایگاه قانونی یافت. طبق مبنای تشکیل مجمع، مجمع حق قانون‌گذاری ابتدایی ندارد و مصوبات آن باید موقتی و مادام‌المصلحه باشد نه دائمی، اموری که تاکنون مغفول مانده و نیاز به توجه و اهتمام ویژه دارد. در این مقاله ضمن بررسی مختصر مبنای فقهی مصلحت و بسترهای پیدایش مجمع تشخیص در نظام حقوقی ایران، اعتبار زمانی مصوبات مجمع و رویۀ عملی آن مورد بررسی و نقد قرار خواهد گرفت.

کلیدواژه‌ها

• مصلحت
• مجمع تشخیص مصلحت نظام
• ضرورت
• معضل
• حکم حکومتی

موضوعات

• فقه و حقوق

عنوان مقاله [English]

Jurisprudential-legal Review of the Validity of the Approvals of the Expediency Council

نویسندگان [English]

• Seyd Fazlolah Mousavi ¹
• Khosro Hoseinpour ²

¹ Professor of Public Law, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran,

² Master of Laws, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

Jurisprudence and expediency are controversial issues that took place after the Islamic Revolution before the jurists and thinkers for practical reasons. In the 1979 constitution, legislation by Parliament was limited to the compatibility with the Islamic law and constitution, and thus the Guardian Council was determined for the maintenance of this state of affairs. In practice, Parliament had passed laws according to the expediency and necessity that were met with Guardian Council opposition, and during this period, there were tensions and impasses in the country. Expediency Council was created after instances of interference with the late leader of the revolution to solve such problems, for his initiative and according to his Command on 6 February 1988.  This entity in the 1989 revision of the constitution has been a legal status.This paper reviews the fundamentals of jurisprudence expediency, the genesis of the Expediency Council, and the most important duty of this council.

کلیدواژه‌ها [English]

• Expediency
• Expediency Council
• Necessity
• Problem
• Government Decree