پژوهشی فقه و حقوق
اعتباریات و نقد نظریۀ حقیقی‌بودن گزاره‌های علوم انسانی با تأکید بر فقه و حقوق

محمدرضا اسدی؛ سید سعید لواسانی

دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، صفحه 1-17

چکیده
  اعتباریات پایۀ علوم انسانیِ اسلامی است، درصورتی‌که نگاه جامع و فلسفی به آن داشته باشیم و آن را جزئی از مباحث وجودی بدانیم. درواقع، انسان موجودی تکوینی و حقیقی است که امور خود را در زیست دنیوی و با زبان اعتبار بیان می‌کند. بنابراین، اعتباریات رابطۀ تنگاتنگی با انسان‌شناسی و معرفت‌شناسی دارد و به این علت است که پایۀ علوم انسانی قرار ...  بیشتر

پژوهشی فقه و حقوق
دادرسی عادلانه و اصول حاکم بر آن در عرصۀ بین‌المللی و داخلی با تمرکز بر تعزیرات حکومتی

احمد اسدیان؛ جهانبخش سالاریان

دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، صفحه 19-43

چکیده
  دو عبارت «محاکمة عادلانه» و «آیین ملک‌داری و اصول دادگری» به یک معنا گرفته شد و هریک به‌جای دیگر به‌کار رفت. هیچ‌کس بدون محاکمة عادلانه از حیات، آزادی، و مالکیت محروم نمی‌شود. «محاکمة عادلانه» گاه به‌معنای حمایت‌هایی است که از قواعد شکلی حقوقی ناشی می‌شود و گاه به‌معنای حمایت‌هایی که از قواعد ماهوی حقوقی نتیجه ...  بیشتر

پژوهشی فقه و حقوق
نقد کتاب حقوق تجارت جلد سوم: اسناد تجاری

مجید بنایی اسکویی

دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، صفحه 45-66

چکیده
  اسناد تجاری به‌منزلة وسیلة پرداخت غیرنقدی در روابط تجار از جایگاه خاصی برخوردار بوده و در کتب متعدد حقوقی درخصوص این اسناد گفت‌وگو شده است. جلد سوم کتاب حقوق تجارت با عنوان اسناد تجاری است که در حوزه‌‌های گوناگون ازقبیل صدور، انتقال، پرداخت، و سایر موضوعات مرتبط با اسناد تجاری نوشته شده است. نقد اثر حاضر با استفاده از معیارها و ...  بیشتر

پژوهشی فقه و حقوق
نظری انتقادی بر روش‌شناسی در علم حقوق مطالعة موردی: کتاب روش تحقیق در علم حقوق

محمد سعید تسلیمی؛ خلیل نوروزی؛ محمد امین حاکمی

دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، صفحه 67-90

چکیده
  روش‌‌شناسی در هر علم باری عظیم را بر دوش می‌‌کشد و هویتی از علم مورد‌نظر در گروِ اتقان روش‌‌های پژوهش آن علم و روش‌‌شناسی مرتبط با آن خواهد بود. مدت‌هاست که علم حقوق در نگاهی کتاب‌خانه‌‌ای و تک‌بعدی نسبت به روش پژوهش و روش‌شناسی متناسب با آن به‌سر می‌‌برد.‌ درحالی‌که در رشته‌های دیگر علوم انسانی، مانند مدیریت، پیشرفت‌‌هایی ...  بیشتر

پژوهشی فقه و حقوق
نقد ترجمۀ کتاب حقوق کیفری شورای اروپا

علیرضا تقی‌پور

دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، صفحه 91-114

چکیده
  کنوانسیون اروپایی حمایت از حقوق بشر و آزادی‌های اساسی نخستین سند در سطح منطقه‌ای به‌شمار می‌رود که یک نهاد قضایی، یعنی دیوان اروپایی حمایت از حقوق بشر، را به‌منزلة سازوکار نظارتی بر اجرای مقررات کنوانسیون پیش‌بینی کرده است. کتاب حقوق کیفری شورای اروپا، که به‌صورت قابل‌فهمی ترجمه شده است، بیان‌گر تخصص مترجم در هر دو حوزه است، ...  بیشتر

پژوهشی فقه و حقوق
نقدی بر کتاب حقوق عمومی در نهج‌البلاغه

حسین جوان آراسته

دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، صفحه 115-129

چکیده
  نگارش کتاب حقوق عمومی در نهج‌البلاغه هم به‌لحاظ جایگاه والای نهج‌البلاغه در فرهنگ دینی و هم به‌سبب جایگاه حقوق عمومی در مقایسه با سایر رشته‌های حقوقی امری ستودنی است. روش ارزیابی و نقد این اثر، استنادیـ تحلیلی و مطابق الگوی پیش‌نهادی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی در چهارچوب معرفی کلی و بررسی شکلی و صوری و محتوایی اثر است. ...  بیشتر

پژوهشی فقه و حقوق
نقدی بر نظریۀ «قتل‌های هدف‌مند دولت آمریکا» درپرتوِ رویه و اصول بنیادین حقوق بشردوستانۀ بین‌المللی

مهدی حاتمی

دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، صفحه 131-154

چکیده
  دولت آمریکا در سال‌های اخیر سیاست قتل هدف‌مند مظنونان به ارتکاب اعمال تروریستی را در پیش گرفته است. از این سیاست اغلب به‌منزلة پاسخی مشروع و ضروری به تروریسم و جنگ‌های نامتقارن یاد می‌شود. در این نوشتار، برآن‌ایم تا با بررسی این عملکرد درپرتوِ موازین حقوق بین‌الملل و به‌طور خاص حقوق بین‌الملل بشردوستانه انطباق قتل‌های هدف‌مند ...  بیشتر

پژوهشی فقه و حقوق
نقد کتاب حقوق بین‌الملل؛ از نظریه تا عمل

توکل حبیب‌زاده

دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، صفحه 155-165

چکیده
  کتاب حقوق بین‌الملل؛ از نظریه تا عمل را علی امیدی در سال 1388 به‌رشتة تحریر درآورده و نشر میزان آن را منتشر کرده است. این کتاب بنابه اظهار خود مؤلف به‌منزلة یک منبع درسی و نیز کمک‌درسی، برای آمادگی آزمون کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل، تهیه شده است. همین هدف از نگارش آن بر سطح علمی اثر موردنظر تأثیر گذاشته، به‌گونه‌ای‌که آن را از کتاب ...  بیشتر

پژوهشی فقه و حقوق
نقد کتاب مبانی استنباط حقوق اسلامی

سید عبدالرحیم حسینی

دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، صفحه 167-186

چکیده
  پای‌بندی به اصول تدوین کتب آموزشی علوم انسانی، به‌خصوص در مباحث فقهی، حقوقی، و اصول فقه از الزاماتی اجتناب‌ناپذیر است. با کندوکاو در شیوة نگارش، پیکربندی مباحث و محتوای علمی کتاب مبانی استنباط حقوق اسلامی مواردی چون فقدان وحدت سبک در پیکربندی مطالب، نادیده‌انگاری منطق تدوین و دستاوردهای متأخران و معاصران، فقدان ارتباط منطقی ...  بیشتر

پژوهشی فقه و حقوق
تحلیل نقادانۀ جهات «اعادۀ دادرسی» در قانون آیین دادرسی مدنی ایران با مطالعۀ تطبیقی در حقوق فرانسه

علی عباس حیاتی

دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، صفحه 187-206

چکیده
  اعادة دادرسی یکی از طرق فوق‌العادۀ شکایت از رأی است که به‌موجب آن خواهان نقض حکمی قطعی از دادگاه صادر‌کنندۀ رأی علیه اوست. درصورت پذیرفته‌شدن درخواست، دعوا مجدداً بازبینی می‌شود. مادۀ 426 قانون آیین دادرسی مدنی ایران جهات اعادۀ دادرسی را در هفت مورد احصا کرده است. تحلیل نقادانة جهات اعادۀ دادرسی به ما نشان می‌دهد که باتوجه‌به مبنای ...  بیشتر

پژوهشی فقه و حقوق
جایگاه قضا در فقه امامیه در مقایسه با قوانین جمهوری اسلامی ایران

زیبا زعفری؛ جواد پنجه‌پور؛ احمد عابدینی

دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، صفحه 207-226

چکیده
  داوری و قضاوت امری است سترگ که گاه محملی می‌‌شود تا ناپالودگی‌‌های جامعة بشری را بزداید. ازهمین‌رو، در فقه امامیه، جایگاه ارزش‌مندی برای قاضی تعیین شده است و نصب و استقرار قضات در این جایگاه مهم با شروط و ویژگی‌‌های خاصی هم‌راه گشته است. نگرش در متون فقهی و ژرف‌‌اندیشی در روایات و احادیث پیامبر (ص)، معصومین (ع)، و سخنان بزرگان ...  بیشتر

پژوهشی فقه و حقوق
اجزای غیرروانی در رکن معنوی جرم نقدی بر طراحی ارکان اصلی جرم

رضا زهروی؛ سیدعلی کاظمی؛ رسول احمدزاده

دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، صفحه 227-254

چکیده
  بزه‌کار در جرایم عمدی باید ازنظر روانی قصد مجرمانه و آگاهی لازم برای ارتکاب جرم را داشته باشد یا در اجرای عمل به‌نحوی، بی‌آن‌که قصد منجزی برای ارتکاب بزه از او سر بزند، خطایی انجام دهد که بتوان وی را مستحق مسئولیت جزایی شناخت، اما این امور تمام آن‌چه را که رکن معنوی نامیده می‌شود، در بر نمی‌گیرد و فقط دربردارندة بخشی از آن است که ...  بیشتر

پژوهشی فقه و حقوق
نقد کتاب سیاست جنایی در اسلام و در جمهوری اسلامی ایران

ناصر قاسمی

دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، صفحه 255-270

چکیده
  اصولاً هر رشتة مطالعاتی به‌گونه‌ای انتخاب شده و برگزیده می‌شود که ازیک‌سو بیان‌گر محتوای آن رشته باشد و ازسوی‌دیگر، بتواند حدود و قلمروِ آن را تبیین کند؛ مانند جامعه‌شناسی، کیفرشناسی، جرم‌شناسی. حال‌آن‌که سیاست جنایی رشته‌ای است که گستره‌ای فراتر از عنوان خود دارد و شامل موضوعات متعدد و گوناگون است. هم‌چنین، از نگاه عرصه‌های ...  بیشتر

پژوهشی فقه و حقوق
نقدی بر آسیب‌های اخلاقی حقوق اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، و سیاسی زن و خانواده در منشور حقوق بشر (نسبت علم اسلامی با علم سکولار در نگاه به زن)

زهرا موسوی؛ طیبه ماهروزاده؛ محمد سیفی

دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، صفحه 271-300

چکیده
  نقد منشور حقوق بشر در مؤلفة اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، و سیاسی زن و خانواده در نسبت با دین اسلام از اهداف این مقاله است. پس از تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش، به‌روش تحلیل محتوای کیفی این نتایج حاصل می‌شود که هرچند در رابطه با حقوق زنان و تقویت بنیان خانواده و هم‌چنین دربه‌رسمیت‌شناختن حقوق و آزادی‌های اساسی زنان در برخی از برنامه‌ها ...  بیشتر

پژوهشی فقه و حقوق
تعیین پدر در تلقیح مصنوعی باتوجه‌ به مبانی فقه و حقوق اسلامی

عزت السادات موسوی درچه؛ سید حمید جزایری؛ هاشم نیازی

دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، صفحه 301-322

چکیده
  از مسائلی که در شرع اهمیت خاصی دارد شناخت نسب است، به‌ویژه در نسب افرادی که شک و تردید باشد. لقاح مصنوعی بین دو بیگانه هم از مصادیق مشکوک است که از دو حیث حکم تکلیفی و حکم وضعی مورد‌مداقه قرار می‌‌گیرد و ازآن‌جاکه بین این دو حکم در لقاح مصنوعی ملازمه‌‌ای نیست، می‌‌توان بدون درنظر‌گرفتن جواز یا حرمت، حکم وضعی نسب در تلقیح مصنوعی ...  بیشتر

پژوهشی فقه و حقوق
نقد کتاب مبانی حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران

ابراهیم موسی‌زاده

دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، صفحه 323-339

چکیده
  اهمیت این نقد به‌لحاظ جایگاه حقوق اساسی، قانون اساسی، و حکومت جمهوری اسلامی است و ضرورت نقد نیز انگیزة شکل‌‌گیری کتاب موردنقد به‌منزلة منبع آموزشی برای درس «حقوق اساسی» دورة کارشناسی رشتة حقوق و دروس مرتبط با حقوق اساسی در دوره‌های تحصیلات تکمیلی گرایش حقوق عمومی است. هدف این نقد شناسایی نقاط قوت و ضعف کتاب به‌منزلة «کتاب ...  بیشتر

پژوهشی فقه و حقوق
نقدی بر برخی موانع اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی موردکاوی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران

نادر میرزاده کوهشاهی؛ محمد رحمان گایینی

دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، صفحه 341-374

چکیده
  در این مقاله، برخی موانع و چالش‌‌های اجرایی‌شدن قانون اجرای اصل 44 قانون اساسی در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌‌های نفتی ایران و رئوس این ابهامات، تشتت‌‌ها، و چالش‌‌ها تحلیل می‌‌شود. در بررسی تحلیلی این موضوع، چند مقوله بیش از سایرین به ذهن متبادر می‌شود که از این قرار است: ابهام در مبانی و اصول و قواعد، چالش درخدمت عمومی، تضاد ...  بیشتر

پژوهشی فقه و حقوق
نقد موانع بین‌المللی و ملی حمایت از تولید داخلی و راه‌کارهای حقوقی آن

جعفر نوری یوشانلوئی؛ سیده نازنین اخوان طباطبائی

دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، صفحه 375-393

چکیده
  فعالیت‌های تولیدی صریحاً در مادة دوی قانون تجارت ایران پیش‌بینی و از اعمال تجاری ذاتی تلقی شده است. بی‌شک، رشد تولید پیش‌زمینة توسعة اقتصادی است و حمایت از تولید داخلی و بهبود محیط کسب‌و‌کار امروزه در اولویت برنامه‌های مطالعاتی حقوق تجاری و اقتصادی قرار گرفته است و از این طریق، زمینه‌های گسترده‌ای برای تحقق آن فراهم آمده که ...  بیشتر