علوم سیاسی
جواد مویزچی؛ سید خدایار مرتضوی اصل؛ سید مصطفی تقوی مقدم
چکیده
پرداختن انتقادی به موضوع «خلقیات ایرانیان» درقالب داستان، سفرنامه و... همواره از جمله موضوعات پرمخاطب و پرمناقشه بوده است. در این میان، کتابِ «سازگاری ایرانی» نوشته مهدی بازرگان به جهت قرارگرفتن در حدِ واسطی از آثارِ دوره قاجار(نوعاً سفرنامه)، با شمارِ قابل توجهی از متون عموماً جامعه شناسانهی سالهای اخیر، ...
بیشتر
پرداختن انتقادی به موضوع «خلقیات ایرانیان» درقالب داستان، سفرنامه و... همواره از جمله موضوعات پرمخاطب و پرمناقشه بوده است. در این میان، کتابِ «سازگاری ایرانی» نوشته مهدی بازرگان به جهت قرارگرفتن در حدِ واسطی از آثارِ دوره قاجار(نوعاً سفرنامه)، با شمارِ قابل توجهی از متون عموماً جامعه شناسانهی سالهای اخیر، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. رویکردِ نوآورانهی کتاب و تاثیر آن بر خوانش انتقادی و خویشکاوی ایرانیان، از نکات برجسته و پرسشبرانگیز کتاب بوده، که در نسبت با متون مشابه در قبل و بعد آن و در سنجش با دورههای مختلفِ اندیشهورزی خودِ بازرگان، حایز اهمیت است. سوال محوری مقاله، این است که آیا کتابِ «سازگاری ایرانی» (که به دشوارگی و بحثبرانگیز بودنِ خلقیات ایرانیان میپردازد)؛ قابلیت طرح بعنوان نظریهای نوآورانه و در پاسخ به یک بحرانِ واقعی-اجتماعی را دارد؟ برای یافتن پاسخ این سؤال، از روشِ تفسیرِ مؤلفمحور(قصدگرا)ی «کوئنتین اسکینر» و چارچوب نظری «توماس اسپریگنز» کمک گرفته خواهد شد. تا هدفِ محوری تحقیق (یعنی فهمِ میزانِ آغازگری و جایگاه اندیشهورزی بازرگان، در نسبت با سبکِ خلقیاتشناسی ایرانیان) هرچه بهتر آشکار شود. یافتهها و نتایج این تحقیق نشان میدهد که ایدهی بازرگان در خُردهگیری از روحیه و خلقیات ایرانی با وجود تمام نقدهای وارد بر آن، همچنان منشاء الهام یا در راستای کنش علمی دیگر نظریهپردازان بوده است.
