تاریخ
شعبانعلی بیدکی؛ محمد سپهری؛ محمود سید
چکیده
فرقۀ مرجئه ازجمله گروههای سیاسی ـ فکری بود که در نخستین سدۀ اسلامی با پرهیز از قضاوت درخصوص عقاید و مواضع جناحهای فعال در میدان سیاست و اجتماع، در جامعۀ پرتلاطم مسلمانی، پا به عرصۀ وجود گذاشت. چنین بهنظر میرسد که عملکرد دوگانۀ مرجئه در تاریخ ـ سازش و مقابله با حکومت ـ و بهتبع آن داوری دوسویه دربارۀ ایشان به دوگانگی ...
بیشتر
فرقۀ مرجئه ازجمله گروههای سیاسی ـ فکری بود که در نخستین سدۀ اسلامی با پرهیز از قضاوت درخصوص عقاید و مواضع جناحهای فعال در میدان سیاست و اجتماع، در جامعۀ پرتلاطم مسلمانی، پا به عرصۀ وجود گذاشت. چنین بهنظر میرسد که عملکرد دوگانۀ مرجئه در تاریخ ـ سازش و مقابله با حکومت ـ و بهتبع آن داوری دوسویه دربارۀ ایشان به دوگانگی موجود در اندیشۀ آنان و بهتعبیر بهتر ماهیت دوپهلوی کلمۀ ارجاء و تعریف خاص آن از ایمان، یعنی دو رکن اصلی تفکر مرجئه، بازمیگردد. ازهمینرو، اصطلاح مرجئه برای طیفی از جریانهای گوناگون فکری، سیاسی، و گاه متضاد و حتی درمورد خوارج و شیعه بهکار رفته است. مسئلۀ محوری پژوهش حاضر این است که نوع مواجهه و واکنش فرق مرجئه در سازش و مقابله با امویان چگونه بوده است؟ هدف پژوهش پیشرو آن است که نشان دهد امویان از این رویکرد دوگانۀ مرجئه چگونه درجهت مشروعیتیابی خود بهرهبرداری کردند. این پژوهش با رویکردی انتقادی به پژوهشهای پیشین و با نگاه توصیفی ـ تحلیلی سامان یافته است.
تاریخ
مریم دولت رفتارحقیقی؛ محمد سپهری
چکیده
تاریخنگاری سامانیان تاحدودی ادامة سادهنویسی اواخر قرن دوم هجری قمری است، اما نثر مصنوع شماری از مورخان و نویسندگان، در ستایش امیران و وزیران، مبالغهآمیز بوده است و آنان را پادشاهانِ برحق دانستهاند. تاریخنویسی این دوره بیشتر برمبنای مشاهدات شخصی و اسناد بوده و از این نظر مهم است. تبیین ویژگیهای عمدة تاریخنگاری و نقاط ...
بیشتر
تاریخنگاری سامانیان تاحدودی ادامة سادهنویسی اواخر قرن دوم هجری قمری است، اما نثر مصنوع شماری از مورخان و نویسندگان، در ستایش امیران و وزیران، مبالغهآمیز بوده است و آنان را پادشاهانِ برحق دانستهاند. تاریخنویسی این دوره بیشتر برمبنای مشاهدات شخصی و اسناد بوده و از این نظر مهم است. تبیین ویژگیهای عمدة تاریخنگاری و نقاط ضعف و قوت برجستهترین منابع تاریخی سامانیان اولویت این پژوهش است؛ ازجمله بیان نقش امیران و وزیران سامانی در تاریخنگاری و شناسایی شاخصههای مهم منابع تاریخی. از مشخصههای عمدة تاریخنگاری این دوره رویکرد فرهنگی تمدنی مورخان، تاریخنگاری کلنگر، نگرش عقلگرایانه، و تلفیق دانشهای متعدد ازجمله تاریخ، جغرافیا، نجوم، و آگاهی از علوم و حوزههای گوناگون است. از دیگر مشخصهها، رویآوری به ترجمه و تهذیب، گریز از روشهای تدوین اخبار برپایة اصول و سنتهای ثبت و نقل حدیث، و پیدایش شیوههای نو در تاریخنگاری است. رونق تاریخنگاری و پیدایش آثار مهم تاریخی در دورة سامانیان دستاورد گوناگونیِ عوامل در روزگار و قلمرو این خاندان است.
تاریخ
رضا طاهرخانی؛ محمّد سپهری
دوره 18، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 235-257
چکیده
برخلاف اهمیت تحولات سیاسی و فرهنگی ایران در دورة فرمانروایی آققویونلوها در نیمة دوم سدة نهم هجری قمری، شمار متون و منابع اصلی مربوط به این دوران فراوان نیست و همة آنچه تاکنون شناسایی شده هنوز بهصورت انتقادی منتشر نشدهاند. در حوزة تاریخنویسی آثاری که در این دوره تألیف شد ادامة همان روش سادهنویسی اواخر سدة هفتم بود. نثر منشیان ...
بیشتر
برخلاف اهمیت تحولات سیاسی و فرهنگی ایران در دورة فرمانروایی آققویونلوها در نیمة دوم سدة نهم هجری قمری، شمار متون و منابع اصلی مربوط به این دوران فراوان نیست و همة آنچه تاکنون شناسایی شده هنوز بهصورت انتقادی منتشر نشدهاند. در حوزة تاریخنویسی آثاری که در این دوره تألیف شد ادامة همان روش سادهنویسی اواخر سدة هفتم بود. نثر منشیان و مورخان این دوره مصنوع و فنی است؛ این نویسندگان در ستایش ترکمنان آققویونلو غلو بسیار کرده و آنان را یگانه شایستگان پادشاهی و خلافت اسلامی روزگار خود دانستهاند. تواریخ این دوره هرکدام مکمّل یکدیگرند و تاریخنویسی آن بیشتر برمبنای مشاهدات شخصی و دسترسی به اسناد آن دوره نگاشته شده و از این نظر حائز اهمیت بسیاری است. حال پرسش اصلی پژوهش این است: نقاط ضعف و قوت تاریخنگاران دورۀ آققویونلو در تألیف کتابهایشان کداماند؟ بهنظر میرسد این پژوهش توانسته مبانی، اصول جهانبینی، و نقاط ضعف و قوت تاریخنگاری دورۀ آققویونلو را تبیین کند. در این مقاله از روش توصیفی ـ تحلیلی با تکیه بر منابع کتابخانهای استفاده شده است.