زبانشناسی و زبانهای باستانی
مظفر امینی؛ حسین محمدی
چکیده
بسیاری از مطالعات زبانی حاصل تحقیقات میدانی فردی یا گروهی محققان در جوامع زبانی گوناگون است. کتاب زبان، منزلت و قدرت در ایران نوشتة ویلیام اُ. بیمَن (William O. Beeman) نیز ازجمله پژوهشهای میدانی است که برمبنای زبان و درواقع زبان فارسی انجام شده است. گسترش دامنة مطالعاتی نویسندة کتاب تا جایی است که مسائل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، مردمشناسی ...
بیشتر
بسیاری از مطالعات زبانی حاصل تحقیقات میدانی فردی یا گروهی محققان در جوامع زبانی گوناگون است. کتاب زبان، منزلت و قدرت در ایران نوشتة ویلیام اُ. بیمَن (William O. Beeman) نیز ازجمله پژوهشهای میدانی است که برمبنای زبان و درواقع زبان فارسی انجام شده است. گسترش دامنة مطالعاتی نویسندة کتاب تا جایی است که مسائل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، مردمشناسی (anthropological) و بخشهای مختلف دیگری از زندگی ایرانیان را بررسی کرده است. در نوشتار حاضر، پس از مطالعه، بررسی، و نقد کتاب زبان، منزلت و قدرت در ایران این نتیجه حاصل شد که کتاب مزبور حاوی تعبیرات، تفسیرها، و نظریهپردازیهایی دربارة جامعة ایران است که هرچند متکی به اصول علمی و در چهارچوب خاصی است، ازآنجاکه براساس جامعة زبانی کوچکی انجام شده خالی از ایراد نیست و در بعضی موارد کاملاً اشتباه است. در این میان، پارهای تحلیلهای بیمَن دربارة آداب و رسوم، فرهنگ، و زبان ایران را بررسی میکنیم. انتقاد مهمی که بر کتاب بیمن وارد است تعمیم یافتههای خود به کل ایران است. دربارة ترجمة کتاب نیز به این نتیجه میرسیم که انتخابی درست و ضروری بوده و بهدرستی انجام شده است.
زبانشناسی و زبانهای باستانی
حسین محمدی
دوره 16، ویژهنامه زبانشناسی و زبانهای خارجی ، مرداد 1395، ، صفحه 221-238
چکیده
در این جستار نگاهی دیگر به کتاب غلط ننویسیم، نوشته ابوالحسن نجفی انداختهایم. با مرور نقدهای پیشین مشخص شد که عمده نگاهها و نقدها بر دو جریان فکری متباین استوارند؛ نخست نگاهی زبان شناختی که زبان را نظامی زنده و پویا میشناسد که تجویز را درباره آن، غیرعلمی میداند؛ دوم نگاهی است که با برجسته کردن کارکردهای ادبی و اجتماعی زبان ...
بیشتر
در این جستار نگاهی دیگر به کتاب غلط ننویسیم، نوشته ابوالحسن نجفی انداختهایم. با مرور نقدهای پیشین مشخص شد که عمده نگاهها و نقدها بر دو جریان فکری متباین استوارند؛ نخست نگاهی زبان شناختی که زبان را نظامی زنده و پویا میشناسد که تجویز را درباره آن، غیرعلمی میداند؛ دوم نگاهی است که با برجسته کردن کارکردهای ادبی و اجتماعی زبان و با توجه به پیشینه فرهنگی آن، هرگونه تغییری را تنها در چارچوب قواعد دستور و پیشینه زبان میپذیرد. با بررسی کتاب غلط ننویسیم فارغ از نقدهای پیشین، اشکالاتی دیده میشود که با وجود چاپهای مکرر کتاب هنوز مرتفع نشدهاند. پارهای از اشکالها چون حروفچینی کتاب، شیوه آوانگاری مدخلها، ارجاعدهی به منابع، مدخلهای مشمول حکمی واحد و... در تمام کتاب وجود دارند؛ دسته دیگری از اشکالها مربوط به مدخلهایی خاصند که به ترتیب الفبایی در این جستار آمدهاند. با وجود نقدهایی که بر این کتاب نوشتهاند، و اشکالهایی که در آن هست، همچنان کتابی کاربردی است که بر بسیاری از مسائل زبان فارسی امروز انگشت نهاده است و میتواند در پیشگیری از ورود بسیاری از واژگان غیرضرور به زبان و نیز تحتتأثیر قرارگرفتن زبان فارسی از ساختهای نحوی زبانهای بیگانه مؤثر باشد.