علوم اجتماعی
علی کریمی مله
چکیده
هدف این مقاله ارزیابی انتقادی کتاب خشونت و نظم‌های اجتماعی است. خشونت سیاسی جمعی، به‌مثابۀ پدیده‌ای پربسامد در زندگی جوامع، از دیرباز مطمح‌نظر اندیشه‌ورزان علوم اجتماعی بوده است. آغاز هزارۀ سوم و ظهور اشکال نوین خشونت سیاسی سبب بازتوجه صاحب‌نظران دربارۀ نسبت آن با توسعه شده است. این اثر با پیش‌گامی فکری داگلاس نورث و همکارانش، ...
بیشتر
هدف این مقاله ارزیابی انتقادی کتاب خشونت و نظم‌های اجتماعی است. خشونت سیاسی جمعی، به‌مثابۀ پدیده‌ای پربسامد در زندگی جوامع، از دیرباز مطمح‌نظر اندیشه‌ورزان علوم اجتماعی بوده است. آغاز هزارۀ سوم و ظهور اشکال نوین خشونت سیاسی سبب بازتوجه صاحب‌نظران دربارۀ نسبت آن با توسعه شده است. این اثر با پیش‌گامی فکری داگلاس نورث و همکارانش، از زاویۀ اقتصاد سیاسی و مطالعۀ تاریخی ـ مقایسه‌ای، می‌کوشد تا چهارچوبی مفهومی را برای درک چگونگی مهار خشونت سیاسی در نظم‌های اجتماعی دست‌رسی محدود و باز ارائه کند. ایدۀ محوری کتاب توضیح منطق بنیادین الگوهای نظم‌های اجتماعی و تبیین چگونگی گذار از حکومت‌های طبیعی به نظم دست‌رسی باز و خشونت‌زدایی از طریق ائتلاف فرادستان یا رقابت سیاسی و اقتصادی است. نقطۀ قوت کتاب برخورداری از ایده‌های نوآورانه، راه‌بردی، بین‌رشته‌ای، و خوانشی انتقادی از نظریه‌های مسلط توسعه و بازآوری نهاد دولت به کانون بحث توسعه است، اما کاستی‌های آن شامل فهم فروکاست‌گرایانه از متغیر خشونت، خوانش غایت‌انگارانه از نظم دست‌رسی باز، پذیرش ضمنی ایدۀ یکتاباوری در الگوی دگرگونی جوامع، و کم‌اعتنایی به نقش روابط نامتقارن قدرت بین جوامع دست‌رسی باز و جوامع درحال‌توسعه است.
