علوم اجتماعی
اصغر ایزدی جیران
چکیده
رابطة میان خود و فرهنگ بهعنوان موضوع اصلی مردمشناسی روانشناختی از عرصههای پژوهشی مهمی است که مردمشناسان را از دیرباز درگیر خود کرده است. کتاب فرهنگ و هویت: تاریخ، نظریه، و کاربرد انسانشناسی روانشناختی (ویرایش دوم 2007) اثر چارلز لیندولم با ترجمة محسن ثلاثی از بهترین و جامعترین منابعی است که به معرفی این شاخه ...
بیشتر
رابطة میان خود و فرهنگ بهعنوان موضوع اصلی مردمشناسی روانشناختی از عرصههای پژوهشی مهمی است که مردمشناسان را از دیرباز درگیر خود کرده است. کتاب فرهنگ و هویت: تاریخ، نظریه، و کاربرد انسانشناسی روانشناختی (ویرایش دوم 2007) اثر چارلز لیندولم با ترجمة محسن ثلاثی از بهترین و جامعترین منابعی است که به معرفی این شاخه و جریانها و آثار شاخص آن پرداخته است. کتاب در پنج بخش و سیزده فصل براساس رویکرد تلفیقی خودِ لیندولم سازمان یافته است که در آن رویکردهای روانشناختی، مردمشناختی، و جامعهشناختی را با بررسی ماهیت پیچیدة سه سطح روانهای فردی، ارزشهای فرهنگی، و سازمان جمعی با یکدیگر تلفیق میکند. لیندولم نهفقط هویت و فرهنگ، بلکه موضوعات کلاسیک و مهم روانشناسی مانند خود، اندیشیدن، عواطف، و اختلال روانی را از طریق میراث مردمشناختی بهبحث میکشد. کتاب نقاط قوت زیادی دارد؛ ازجمله مرور دیدگاههای فلسفی، استفادة گسترده از دادههای تحقیقات میدانی مردمشناسها، قراردادن بحثهای مردمشناسی روانشناختی در زمینة بزرگتر اتفاقهای اجتماع علمی مردمشناسی، جامعیت در معرفی منابع، و ترکیب بحثهای نظری با مثالهای تجربی. از نقاط ضعف کتاب نقص در یکدستدیدن فرهنگها و جوامع غربی و توضیحندادن اصول، مبانی، و روشهای روانکاوی است.
علوم اجتماعی
رضا بیگدلو
چکیده
هویت یا پرسش از کیستی و چیستی انسان بهصورت شکلی از آگاهی تاریخی بروز کرده و دارای کارویژههای فردی و اجتماعی متعددی است. در دهههای اخیر، باتوجهبه پیچیدهشدن روند هویتیابی و نیز گستردگی لایهها و ابعاد هویت، گسترش جهانیشدن، پیدایش مکاتب و رهیافتهای مدرن و پسامدرن دربارة تبیین مبانی، مؤلفهها و کارکردهای آن، و نیز تأثیر ...
بیشتر
هویت یا پرسش از کیستی و چیستی انسان بهصورت شکلی از آگاهی تاریخی بروز کرده و دارای کارویژههای فردی و اجتماعی متعددی است. در دهههای اخیر، باتوجهبه پیچیدهشدن روند هویتیابی و نیز گستردگی لایهها و ابعاد هویت، گسترش جهانیشدن، پیدایش مکاتب و رهیافتهای مدرن و پسامدرن دربارة تبیین مبانی، مؤلفهها و کارکردهای آن، و نیز تأثیر رویدادهای سیاسی و اجتماعی و اقتصادی در امر هویتیابی موضوع هویت برای بسیاری از جوامع به مسئلهای مهم و اساسی تبدیل شده است، بهطوریکه حتی آن را بحران تعبیر میکنند. در ایران هم باتوجهبه تنوع قومی و زبانی، میراث غنی تاریخی و فرهنگی، تأثیرات جهانی، و عوامل دیگر در دهههای گذشته هویت به مسئلهای اجتماعی ـ سیاسی و نیز موضوع علمی ـ پژوهشی مهمی تبدیل شده است. این مقاله بر آن است که کتاب هویت ایرانی را از جنبة انتقادی تحلیل و مهمترین ابعاد مثبت و نیز کاستیهای آن را بررسی کند. دستاوردهای تحقیق بیانگر آن است که تعریفنکردن عملیاتی مفاهیم اصلی، تکیه بر گفتمان هویتی ایرانمدار و نادیدهگرفتن گفتمانهای هویتبخش دیگر، تناقض در مبانی نظری و روششناختی مقالات، تکیه بر دورهبندیهای تاریخ سیاسی، و نادیدهگرفتن چالشهای برآمده از رویارویی هویت ایرانی و هویت ملی ازجمله کاستیهای کتاب است.
علوم اجتماعی
محمد عباس زاده؛ سجاد مسگرزاده
چکیده
در مقالۀ حاضر، کتاب شهرها و مصرف (Cities and Consumption)، اثر مارک جین (Mark Jayne)، با ترجمۀ فارسی مرتضی قلیچ موردنقد و بررسی قرار گرفت. از مزایای این کتاب میتوان به ارائۀ دیدگاهها، نظریات، پیشینههای تجربی، اسناد، و موردپژوهیهای مختلف درمورد شهر و مصرف اشاره کرد. ترجمه و نگارش کتاب، باوجود ارائۀ اطلاعات مهم پیرامون شهرها و مقولۀ مصرف حاوی ...
بیشتر
در مقالۀ حاضر، کتاب شهرها و مصرف (Cities and Consumption)، اثر مارک جین (Mark Jayne)، با ترجمۀ فارسی مرتضی قلیچ موردنقد و بررسی قرار گرفت. از مزایای این کتاب میتوان به ارائۀ دیدگاهها، نظریات، پیشینههای تجربی، اسناد، و موردپژوهیهای مختلف درمورد شهر و مصرف اشاره کرد. ترجمه و نگارش کتاب، باوجود ارائۀ اطلاعات مهم پیرامون شهرها و مقولۀ مصرف حاوی انتقاداتی است که از جملۀ آن میتوان، بهرغم چاپ دوم کتاب، به غفلت از ویرایش ادبی متون ترجمهشده و دقت کم در ترجمۀ محتوایی متون لاتین اشاره داشت، تاجاییکه برخی از قسمتهای ترجمهشده با متن اصلی کتاب همخوانی قابلقبولی ندارد. همچنین، در ارتباط با محتوای کتاب، تبیین جامعی از رابطۀ شهر، مصرف، و ادعاهای مطرحشده صورت نگرفته است. بهعبارتی، کتاب موردبررسی پیشفرضهای نظری و روششناختی ندارد و عناوین فصلها حول ادعای اصلی انسجام پیدا نکردهاند. جین جایگاه مصرف و مصرفکننده را نتوانسته است در رابطۀ بین ساختار اقتصاد سیاسی و شکلگیری شهر مدرن و جامعۀ مصرفی تبیین کند؛ ادعایی که در اغلب بخشهای کتاب دنبال یا اثبات نمیشود. همچنین، ازآنجاکه کتاب مربوط به سال 2006 است، اطلاعات آماری و پیشینههای تجربی مورداستفاده بهروز نیستند.
علوم سیاسی
شهاب دلیلی
چکیده
درمورد بررسی و نقد وضعیت منطقۀ خاورمیانه آثار و پژوهشهای متعددی نگاشته و منتشر شده است. از مهمترین رویکردهای تحلیلی دراینباره میتوان به تحلیل تقابلهای هویتی اشاره کرد. اندیشمندان و کارشناسان منطقهای و بینالمللی از این منظر به تحلیل وضعیت امروزین خاورمیانه پرداختهاند. امین معلوف که لبنانی ـ فرانسوی محسوب میشود ...
بیشتر
درمورد بررسی و نقد وضعیت منطقۀ خاورمیانه آثار و پژوهشهای متعددی نگاشته و منتشر شده است. از مهمترین رویکردهای تحلیلی دراینباره میتوان به تحلیل تقابلهای هویتی اشاره کرد. اندیشمندان و کارشناسان منطقهای و بینالمللی از این منظر به تحلیل وضعیت امروزین خاورمیانه پرداختهاند. امین معلوف که لبنانی ـ فرانسوی محسوب میشود در آثار خود از منظر تقابلها و تضاربهای هویتی بر بررسی وضعیت این منطقه و متعاقب آن وضعیت جهان معاصر متمرکز شده است. این نوشتار به بررسی و نقد کتاب هویتهای مرگبار و بهتبع آن رویکرد مطالعاتی معلوف در دیگر آثارش اختصاص یافته است. بررسی و نقد کتاب هویتهای مرگبار نشان میدهد که معلوف رویکرد انتقادی به وضعیت تقابلهای هویتی دارد و وضعیت امروزین خاورمیانه را در دورۀ تاریخی جنگهای صلیبی ریشهدار میداند و علت العلل وضعیت امروز را در مسئلۀ کژشناسایی «دیگری» و اقدام به حذف دیگری فرهنگی از سوی «خودی»های هویتی معرفی میکند. حذف دیگری سبب نارضایتی بخشی از افراد، مردمان، و اقوام در ملتهای مختلف میشود و خشونت، ترور، جنگ، و اقدامات انتحاری را ایجاد میکند.
علوم سیاسی
علی اشرف نظری
چکیده
ماهیت سیال تحولات سیاسی در دو دهة اخیر موجب شده است اندیشمندان و پژوهشگران با هدف امکانِ درک و ارائة تحلیلی واقعبینانه از این تحولات بهسوی حوزههای جدید علمی گرایش یابند. در این میان، روانشناسی سیاسی کوشیده است که، باوجود پیچیدگیهایی که در حوزههای متفاوت علمی وجود دارد، میان مسائل روانشناختی، جامعهشناختی، تاریخی، ...
بیشتر
ماهیت سیال تحولات سیاسی در دو دهة اخیر موجب شده است اندیشمندان و پژوهشگران با هدف امکانِ درک و ارائة تحلیلی واقعبینانه از این تحولات بهسوی حوزههای جدید علمی گرایش یابند. در این میان، روانشناسی سیاسی کوشیده است که، باوجود پیچیدگیهایی که در حوزههای متفاوت علمی وجود دارد، میان مسائل روانشناختی، جامعهشناختی، تاریخی، فلسفی، انسانشناختی، و زبانشناسی پلی بزند و امکانات جدیدی را برای بازفهمی امر سیاسی فراهم آورد. دانش روبهگسترش روانشناسی سیاسی بهواسطة ماهیت چندرشتهای، پویا، و کاربردی توانسته است با ارائة تحلیل نو از امر سیاسی افقهای جدیدی پیشِروی علاقهمندان بگشاید. محور اصلی بحث در مقالۀ حاضر معرفی، نقد، و ارزیابی کتاب روانشناسی سیاسی است که جان تی. جاست و جیم سیدانیوس آن را گردآوری کردهاند و انتشارات «روانشناسی» نسخة انگلیسی آن را در 2004 در نیویورک چاپ کرده است. این اثر را محمدرضا جلالی و محمد سعدی بهفارسی ترجمه کردهاند و در سال 1397 در انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر، و ارتباطات چاپ و روانة بازار نشر شده است.
علوم سیاسی
بهرام نوازنی
چکیده
کتاب اسلام در روسیه: سیاستهای هویتی و امنیتی، اثر شیرین تهماسب ـ هانتر، استاد آمریکاییِ ایرانیتبار دانشگاه جرجتاون در واشنگتن است که با همکاری دو تن از پژوهشگران همکارش در مرکز مطالعات راهبردی و بینالمللی، در سال 2004 در نیویورک به چاپ رسید. این اثر را الهه کولایی، استاد دانشگاه تهران، و دو تن از همکارانش در سال ۱۳۹1 ترجمه ...
بیشتر
کتاب اسلام در روسیه: سیاستهای هویتی و امنیتی، اثر شیرین تهماسب ـ هانتر، استاد آمریکاییِ ایرانیتبار دانشگاه جرجتاون در واشنگتن است که با همکاری دو تن از پژوهشگران همکارش در مرکز مطالعات راهبردی و بینالمللی، در سال 2004 در نیویورک به چاپ رسید. این اثر را الهه کولایی، استاد دانشگاه تهران، و دو تن از همکارانش در سال ۱۳۹1 ترجمه کردهاند و نشر نی آن را به زیور طبع آراسته است. این کتاب، ضمن بررسی نقش اسلام و مسلمانان در تشکیل امپراطوری روسیه و تحولات پس از آن تا فروپاشی شوروی، بحران هویت و تحولات بنیادین در جهتگیریهای سیاست خارجی روسیة پس از شوروی را بررسی کرده و به تأثیر عامل اسلام در روابط داخلی میان اقوام و فرهنگهای مختلف درون فدراسیون روسیه و در روابط خارجی این کشور با کشورهای همسایه، عربی، غربی، و همچنین اعضای اتحادیة پیشین شوروی پرداخته است. از نظر نویسندگان این کتاب، مسلمانان روسیه باوجود تاریخی پُرفرازونشیب و سراسر خونین، هنوز نتوانستهاند به وضع دلخواه خود دست یابند. گرچه این اثر اطلاعات ارزشمندی دربارة درسهای مرتبط با سیاست و حکومت روسیه در اختیار دانشپژوهان قرار میدهد، اما اشکالات شکلی و محتوایی بسیاری نیز دارد که باید موردتوجه قرار گیرد. این مقاله تلاش میکند تا ضمن معرفی این کتاب، به نقد شکلی، ساختاری، و محتوایی آن بپردازد و برای اصلاح آن در چاپهای بعدی، نکاتی پیشنهاد کند.
فقه و حقوق
محمدجواد جاوید
چکیده
در جامعهشناسی حقوق گاهی هنگامی که تلاش میشود تا تصویری قانونمند از جامعه ارائه داده شود سخت با مشکل تعریف حقوقی روبهرو میشویم. چالشی که سالها ذهن حقوقدانان و جامعهشناسان را به خود مشغول کرده موضوع تحلیل هویت است. هویت بهمثابۀ حق فردی یا هویت بهمثابۀ فرهنگ جمعی نزاعی نافرجام را برای دو نحله از جامعهشناسان حقوقی حقوقدان ...
بیشتر
در جامعهشناسی حقوق گاهی هنگامی که تلاش میشود تا تصویری قانونمند از جامعه ارائه داده شود سخت با مشکل تعریف حقوقی روبهرو میشویم. چالشی که سالها ذهن حقوقدانان و جامعهشناسان را به خود مشغول کرده موضوع تحلیل هویت است. هویت بهمثابۀ حق فردی یا هویت بهمثابۀ فرهنگ جمعی نزاعی نافرجام را برای دو نحله از جامعهشناسان حقوقی حقوقدان و جامعهشناسان حقوقی جامعهشناس بهوجود آورده است. در این مقاله با مفروضگرفتن این چالش سعی شده تا با تمرکز بر موضوع هویت ایرانی تحلیلی مبتنیبر حقوق طبیعی ارائه شود. فرضیۀ این تحقیق آن است که هویت بهمنزلۀ حقی بنیادین بیرون از جامعه رشد کرده است و هویت بهمثابۀ فرهنگ اگر هم حقوقی تفسیر شود، حقی در دامن حقوق وضعی است که به تحلیل جامعهشناسان نزدیکتر است. آنچه زیبایی مدعایی این بررسی را بیشتر جلوهگر میکند نوعی ارائۀ راهحل برای بیراهههای تحلیلی از وضعیت هویت ایرانی طی چند قرن اخیر است.
علوم اجتماعی
خدیجه سفیری؛ ایلناز شیرمحمدی
چکیده
هدف مقالۀ حاضر ارزیابی نقادانۀ کتاب هویتهای مرگبار ازمنظری جامعهشناختی است؛ اثری برخاسته از تجربۀ زیستۀ نویسندۀ فرانسوی لبنانیتبار، امین معلوف، که با هدف تبیین مسئلهای بسیار مهم نگاشته شده است: اگر هویتها تحقیر و تهدید به نابودی شوند فاشیسم، سلطهطلبی، سرکوبگری، و درنهایت «هویتهای مرگبار» سر برمیآورند. ازآنجاکه ...
بیشتر
هدف مقالۀ حاضر ارزیابی نقادانۀ کتاب هویتهای مرگبار ازمنظری جامعهشناختی است؛ اثری برخاسته از تجربۀ زیستۀ نویسندۀ فرانسوی لبنانیتبار، امین معلوف، که با هدف تبیین مسئلهای بسیار مهم نگاشته شده است: اگر هویتها تحقیر و تهدید به نابودی شوند فاشیسم، سلطهطلبی، سرکوبگری، و درنهایت «هویتهای مرگبار» سر برمیآورند. ازآنجاکه هویت انسانها متشکل از عناصر متعدد و گاهی متعارض است، نمیتوان تنها یک تعلق خاص را به آنها نسبت داد، زیرا هویت افراد ترکیبی بوده و هر فرد میبایست تمامی تعلقاتش را مطالبه کند. مقصود نویسنده از ترکیبیبودن هویت بیان این نکته است که فرد میتواند دو ملیت داشته باشد، از والدینی با دو دین متفاوت حیات یابد، در مرزهای چندین زبان زندگی کند و درعینحال خود را متعلق به تمامی آنها بداند و آنها را نیز از آن خود بداند. در این معنا، کرامت انسانها فارغ از تفاوتهای هویتی میبایست حفظ شود. مهمترین نتایج حاصل از نقد کتاب در بخش صوری شامل حروفچینی، تلفظ اشتباه واژگان انگلیسی، و ایرادات دستوری است و در بخش محتوایی توجهنکردن نویسنده به عاملیت و فرایند ساختبندی هویت است.
علوم سیاسی
حمید سجادی
چکیده
متناسب با پیچیدهترشدن روابط اجتماعی در جوامع امروزی، فهم گستردهتری از امنیت حاصل شده است، آنچنانکه از وجه نظامی با مرجعیت حاکمیت فراتر رفته و ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیستمحیطی، و سیاسی را نیز دربر گرفته است. در این زمینه تعاریف نوینی از امنیت صورتبندی شده که ازجمله مهمترین آنها مفهوم امنیت اجتماعی است. بنابه این ...
بیشتر
متناسب با پیچیدهترشدن روابط اجتماعی در جوامع امروزی، فهم گستردهتری از امنیت حاصل شده است، آنچنانکه از وجه نظامی با مرجعیت حاکمیت فراتر رفته و ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیستمحیطی، و سیاسی را نیز دربر گرفته است. در این زمینه تعاریف نوینی از امنیت صورتبندی شده که ازجمله مهمترین آنها مفهوم امنیت اجتماعی است. بنابه این مهم، در این مقاله به تجزیه و تحلیل سه اثر عمده و شاخصی پرداخته میشود که در تلاش برای صورتبندی نظری امنیت اجتماعی در جامعة ایراناند. با این توضیح کتاب درآمدی نظری بر امنیت جامعهای نوشتة قدیر نصری (1390) دربارة شناسایی اصول و محورهای امنیت اجتماعی در نظریههای گوناگون و مؤلفههای اصلی امنیت اجتماعی در ایران برمبنای این محورها؛ کتاب امنیت اجتماعیشده؛ رویکرد اسلامی (1392) اثر اصغر افتخاری دربارة شناسایی الگوی امنیت اجتماعی در گفتمان اسلام و پیشنهاد اصول عملیاتی برای تقویت و تحکیم امنیت اجتماعی در جامعة اسلامی؛ و کتاب جامعهشناسی تاریخی امنیت در ایران (1391) اثر میرسندسی، که درکی عمیق از امنیت اجتماعی برمبنای تحولات تاریخی ایران را جستوجو میکند، سه اثریاند که در تحقیق حاضر، ضمن معرفی آنها، تلاششان در صورتبندی مفهوم امنیت اجتماعی در جامعة ایران بهلحاظ شکلی و محتوایی نقد و بررسی میشود.