تاریخ
مهدی عزتی؛ روح‌اله بهرامی
چکیده
تدوین و نگارش تاریخ فرهنگی جهان اسلام از‌سویی نیازمند اشراف بر نظریات و تعاریف فرهنگی، متون و منابع، و نقد و بررسی پیشینۀ مطالعاتی تاریخ فرهنگی جهان اسلام در حوزه‌های متعدد فرهنگی و تمدنی آن و از‌سوی‌دیگر، نیازمند یک تعریف مشخص و ارائۀ الگوی روشن در فهم مقولۀ فرهنگ است. تاریخ فرهنگی جهان اسلام، به‌واسطۀ گستردگی و تنوعی که دارد، ...
بیشتر
تدوین و نگارش تاریخ فرهنگی جهان اسلام از‌سویی نیازمند اشراف بر نظریات و تعاریف فرهنگی، متون و منابع، و نقد و بررسی پیشینۀ مطالعاتی تاریخ فرهنگی جهان اسلام در حوزه‌های متعدد فرهنگی و تمدنی آن و از‌سوی‌دیگر، نیازمند یک تعریف مشخص و ارائۀ الگوی روشن در فهم مقولۀ فرهنگ است. تاریخ فرهنگی جهان اسلام، به‌واسطۀ گستردگی و تنوعی که دارد، هنوز به‌طور جدی مورد‌توجه قرار نگرفته است. همۀ نگارش‌هایی که بدین مدعا برخاسته‌اند به‌علت فقدان چنین تعاریف و چهارچوب‌های مشخصی تنها به برخی از زوایای این موضوع پرداخته و از فهم کلیت تاریخ فرهنگی بازمانده‌اند. این نوشتار با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی شکلی و محتوایی کتاب تاریخ فرهنگی جهان اسلام تألیف برومند اعظمی‌پور پرداخته است. به‌نظر می‌رسد، آن‌چه در محتوای کتاب مورد‌توجه نگارنده واقع شده است تاریخ فرهنگی و فرهنگ نیست، بلکه تنها بخشی از تاریخ آموزش، ساختار‌های آموزشی، و تاریخ علم در جهان اسلام در دورۀ مورد‌نظر بوده است. در‌نتیجه، نگارندۀ اثر به‌دلیل ارائه‌نکردن تعریفی روشن از مفهوم تاریخ فرهنگی به رویکرد رایج در نگارش این‌گونه آثار و اتخاذ نگاه و برداشت متداول از تاریخ علوم و تمدن اسلامی اتکا دارد. بنابراین، تاریخ فرهنگی جهان اسلام به تاریخ علوم و آموزش تقلیل یافته است.
زبان‌های خارجی
علی بیات
چکیده
یکی از منظومه‌‌های مجموعۀ ارمغان حجاز «مجلس ابلیس» نام دارد؛ منظومۀ مشهوری از علامه اقبال که عموماً در دروس مقطع کارشناسی ارشد زبان و ادبیات اردو تدریس می‌شود. در این شعر، اقبال به‌خوبی پرده از دسیسه‌‌های پشت‌پردۀ نظام ابلیسی علیه مسلمانان برداشته است. تبیین و بررسی محتوایی این منظومه نه‌تنها مقاصد شوم دشمنان اسلام را ...
بیشتر
یکی از منظومه‌‌های مجموعۀ ارمغان حجاز «مجلس ابلیس» نام دارد؛ منظومۀ مشهوری از علامه اقبال که عموماً در دروس مقطع کارشناسی ارشد زبان و ادبیات اردو تدریس می‌شود. در این شعر، اقبال به‌خوبی پرده از دسیسه‌‌های پشت‌پردۀ نظام ابلیسی علیه مسلمانان برداشته است. تبیین و بررسی محتوایی این منظومه نه‌تنها مقاصد شوم دشمنان اسلام را برملا میکند، بلکه نقاط ضعف مسلمانها را، که درطول سدههای مختلف دستآویز مخالفان قرار گرفته و ضربات مهلکی بر پیکرۀ جهان اسلام وارد شده است، به‌خوبی بیان میکند. درکنار آن، تفکرات و فلسفۀ اقبال نیز به‌خوبی بیان می‌شود. هنر علامه اقبال در این است که به‌خوبی توانسته است موضوعی با این جدیت را با زبان شاعرانه بهزیبایی بیان کند که خواننده و شنونده مدتها تحتتأثیر محتوا و فرم آن باقی بماند. بهیقین، اقامت اقبال در انگلیس و مطالعۀ فلسفه و تفکرات حاکم در محافل فکری ـ فلسفی و سیاسی آن کشور در اندیشیدن بیشتر او برای پیبردن به مشکلات و معضلات جهان اسلام و عوامل مؤثر در بهوجودآمدن آنها مهمترین نقش را ایفا کرد و در‌نتیجه او در دوران پختگی فکری خویش چنین منظومهای را در کمال زیبایی سرود.
هنر
عابد تقوی
چکیده
یکی از موضوع‌های بحث‌برانگیز در باستان‌شناسی و هنر جهان اسلام چیستی هنر اسلامی است. پژوهش‌گران متعددی دربارۀ خاستگاه، چیستی، و حوزۀ عمل هنر دوران اسلامی مقاله‌ها و کتاب‌های تخصصی نگاشته‌اند. آن‌چه معیار تمایز اندیشه‌های معاصر در تفسیر هنر به‌معنای اسلامی آن قلمداد می‌شود معطوف به مبانی نظری و چهارچوب‌های تفسیری است که ...
بیشتر
یکی از موضوع‌های بحث‌برانگیز در باستان‌شناسی و هنر جهان اسلام چیستی هنر اسلامی است. پژوهش‌گران متعددی دربارۀ خاستگاه، چیستی، و حوزۀ عمل هنر دوران اسلامی مقاله‌ها و کتاب‌های تخصصی نگاشته‌اند. آن‌چه معیار تمایز اندیشه‌های معاصر در تفسیر هنر به‌معنای اسلامی آن قلمداد می‌شود معطوف به مبانی نظری و چهارچوب‌های تفسیری است که هریک با رهیافتهای گوناگون آن را بررسی کردهاند. رهیافتهایی که بهواقع، نقش بهسزایی در بیان منسجم و متقن از پدیدههای هنری در جهان اسلام داشتهاند. کتاب هنر اسلامی در زمرۀ کتاب‌های مرتبط با حوزۀ شناخت هنر دوران اسلامی است که با تکیه بر رهیافت تاریخینگری به رشتۀ تحریر درآمده است. بررسی این کتاب نشان میدهد که باوجود گستردگی حاکمیت سیاسی حکومتها در جهان اسلام، نویسنده توانسته است نمایی کلی از تحولات را در مقیاس محلی عرضه کند؛ بهطوریکه با تمرکز بر نقاط مهم جغرافیایی، دستاوردهای هنری مسلمانان را در توالی فرهنگی نظاممندی بیان کرده است.
