فقه و حقوق
محمدجواد جاوید
چکیده
دولتها در خصوص حقوق طبیعی افراد متعهدند. حق بر دین و حق بر دانش دو حق طبیعی شهروندان است. ایندو از موضوعات حقوق اساسی دو انقلاب ایران و فرانسه است. در وقوع دو انقلاب، به نوعی سلبی یا ایجابی، ایمان و ایدئولوژی از چنان اهمیتی برخوردار بوده است که پس از انقلاب، ساحت های مختلفی را تحت تاثیر قرار داده است. مفروض تحقیق حاضر آن بوده که سامان ...
بیشتر
دولتها در خصوص حقوق طبیعی افراد متعهدند. حق بر دین و حق بر دانش دو حق طبیعی شهروندان است. ایندو از موضوعات حقوق اساسی دو انقلاب ایران و فرانسه است. در وقوع دو انقلاب، به نوعی سلبی یا ایجابی، ایمان و ایدئولوژی از چنان اهمیتی برخوردار بوده است که پس از انقلاب، ساحت های مختلفی را تحت تاثیر قرار داده است. مفروض تحقیق حاضر آن بوده که سامان سیاسی و حقوقی جمهوری اسلامی ایران (با رویکرد دین گرا) و جمهوری لائیک فرانسه (با رویکرد دین گریز) عملا با محوریت معرفت دینی شکل گرفته است. فرضیه نوشتار آنست که انقلاب های 1789 و 1979 یکی بر ضد دین و دیگری به سود دین، تاثیر مشابه و قابل ملاحظه ای بر مقوله فرهنگ و دانش عمومی گذارده اند. در این میان توجه به نقش محوری تعهدات قانونی دولت در تقویت یا تقلیل هزینه شهروند مومن توضیحی درباره حدود این تاثیر در وضع حاضر است.
جامعه شناسی
رضا بیگدلو
چکیده
هویت یا پرسش از کیستی و چیستی انسان بهصورت شکلی از آگاهی تاریخی بروز کرده و دارای کارویژههای فردی و اجتماعی متعددی است. در دهههای اخیر، باتوجهبه پیچیدهشدن روند هویتیابی و نیز گستردگی لایهها و ابعاد هویت، گسترش جهانیشدن، پیدایش مکاتب و رهیافتهای مدرن و پسامدرن دربارة تبیین مبانی، مؤلفهها و کارکردهای آن، و نیز تأثیر ...
بیشتر
هویت یا پرسش از کیستی و چیستی انسان بهصورت شکلی از آگاهی تاریخی بروز کرده و دارای کارویژههای فردی و اجتماعی متعددی است. در دهههای اخیر، باتوجهبه پیچیدهشدن روند هویتیابی و نیز گستردگی لایهها و ابعاد هویت، گسترش جهانیشدن، پیدایش مکاتب و رهیافتهای مدرن و پسامدرن دربارة تبیین مبانی، مؤلفهها و کارکردهای آن، و نیز تأثیر رویدادهای سیاسی و اجتماعی و اقتصادی در امر هویتیابی موضوع هویت برای بسیاری از جوامع به مسئلهای مهم و اساسی تبدیل شده است، بهطوریکه حتی آن را بحران تعبیر میکنند. در ایران هم باتوجهبه تنوع قومی و زبانی، میراث غنی تاریخی و فرهنگی، تأثیرات جهانی، و عوامل دیگر در دهههای گذشته هویت به مسئلهای اجتماعی ـ سیاسی و نیز موضوع علمی ـ پژوهشی مهمی تبدیل شده است. این مقاله بر آن است که کتاب هویت ایرانی را از جنبة انتقادی تحلیل و مهمترین ابعاد مثبت و نیز کاستیهای آن را بررسی کند. دستاوردهای تحقیق بیانگر آن است که تعریفنکردن عملیاتی مفاهیم اصلی، تکیه بر گفتمان هویتی ایرانمدار و نادیدهگرفتن گفتمانهای هویتبخش دیگر، تناقض در مبانی نظری و روششناختی مقالات، تکیه بر دورهبندیهای تاریخ سیاسی، و نادیدهگرفتن چالشهای برآمده از رویارویی هویت ایرانی و هویت ملی ازجمله کاستیهای کتاب است.
جامعه شناسی
ناصر صدقی
چکیده
بررسی مفهوم ایران و هویت ملی در ارتباط با مسئلۀ تنوع قومی و زبانی جامعۀ ایرانی موضوع اصلی مطرح در کتاب ایران در پنج روایت است. نویسندۀ کتاب با ارجاع به واقعیت تنوع قومی ـ زبانی و جغرافیایی جامعۀ ایرانی درصدد ارائۀ خوانشی کثرتگرا از مفهوم ایران و هویت ملی است. وی با نقد گفتمان تقلیلگرای ناسیونالیستی ایرانیت و هویت ملی را مقولهای ...
بیشتر
بررسی مفهوم ایران و هویت ملی در ارتباط با مسئلۀ تنوع قومی و زبانی جامعۀ ایرانی موضوع اصلی مطرح در کتاب ایران در پنج روایت است. نویسندۀ کتاب با ارجاع به واقعیت تنوع قومی ـ زبانی و جغرافیایی جامعۀ ایرانی درصدد ارائۀ خوانشی کثرتگرا از مفهوم ایران و هویت ملی است. وی با نقد گفتمان تقلیلگرای ناسیونالیستی ایرانیت و هویت ملی را مقولهای فراتر از عنصر واحد آریایی و فارسبودن میداند و معتقد است باید تمام اقوام و زبانهای ایرانی چون ترکی، عربی، کردی، بلوچی، و ترکمن را در دایرۀ هویت ملی و زبانهای ملی ایرانی قرار داد. نویسنده، براساس چنین نگرشی، به طرح «روایت»های شریعتی، مطهری، آلاحمد، زرینکوب، و مسکوب دربارۀ مفهوم ایران، هویت ملی، مسئلۀ تنوع زبانی، و خصوصاً زبان ترکی میپردازد. در پژوهش حاضر، براساس روش تحلیل محتوای کیفی، روایتهای اندیشمندان یادشده دربارۀ ایران و هویت ملی، براساس بازخوانی مؤلف کتاب، مطرح و بعد دیدگاههای نویسندۀ کتاب درمورد مفهوم ایران و هویت ملی بررسی شده است. در مبحث پایانی هم کاستیهای تحلیلی و استنادی کتاب ایران در پنج روایت بیان شده است.
تاریخ و تمدن
نعمتالله زکیپور
چکیده
نوشتار حاضر، با رویکردی انتقادی، کتاب تاریخنگاری و تحولات آن در ایران و جهان اثر مشترک حسین میرجعفری و عباس عاشورینژاد را بررسی و ارزیابی میکند. پژوهشهای سه دهة اخیر راجعبه تاریخنگاری ایران، اسلام، و اروپا نکات قوت و ضعف شکلی و محتوایی داشته است. کتاب موردبررسی این نوشته، که بهعنوان کتاب درسی درس «تاریخنگاری ...
بیشتر
نوشتار حاضر، با رویکردی انتقادی، کتاب تاریخنگاری و تحولات آن در ایران و جهان اثر مشترک حسین میرجعفری و عباس عاشورینژاد را بررسی و ارزیابی میکند. پژوهشهای سه دهة اخیر راجعبه تاریخنگاری ایران، اسلام، و اروپا نکات قوت و ضعف شکلی و محتوایی داشته است. کتاب موردبررسی این نوشته، که بهعنوان کتاب درسی درس «تاریخنگاری و تحولات آن در ایران و جهان» در مقطع کارشناسی تاریخ دانشگاه پیامنور اختصاص یافته است، نیز از این قاعده مستثنا نیست. انتظار میرود کتابهای درسی دانشگاهی، از استانداردهای لازم علمی برخوردار باشند، اما این کتاب، باوجود تلاش نگارندگان برای تدوین اثری مستند در درس تاریخنگاری، دارای اشکالات و کاستیهای شکلی (فقدان فهرست تفصیلی مطالب متن کتاب، فقدان نمایه، اغلاط تایپی، ضعف نگارشی و دستوری، تورفتگی برخی جملات، ضعف ارجاعنویسی و مستندسازی، عدم تفکیک منابع در کتابنامه، و...) و محتوایی (عدم تبیین اصطلاحات و مفاهیم، بهرهگیری نامناسب از منابع دستاول، نامتوازنبودن حجم بخشها، وجود مطالب کلیشهای، و...) است که آسیب جدی به متن زده است. نگارندۀ مقاله تلاش میکند، ضمن بررسی و ارزیابی کتاب و تبیین قوت و کاستیهای آن، پیشنهادهای خویش را به نویسندگان و شورای انتشار کتب درسی دانشگاه پیامنور ارائه دهد تا بر جنبة علمی ـ آموزشی این کتاب و کیفیت ساختارمند آن افزوده شود.
تاریخ و تمدن
یزدان فرخی
چکیده
پژوهش دربارۀ وضعیت زنان در روزگار مغول، بهدلیل دیدگاه متفاوتی که مغولها به جایگاه زنان در سیاست و جامعه داشتند، از زمینههای پژوهشی مهم در تاریخ ایران است که توجه برخی از پژوهشگران را بهخود اختصاص داده است. باوجود اهمیت این عرصه در مقایسه با حوزههای دیگر، شمار اندکی از پژوهشهای منسجم و مسئلهمحور در این زمینه انجام شده ...
بیشتر
پژوهش دربارۀ وضعیت زنان در روزگار مغول، بهدلیل دیدگاه متفاوتی که مغولها به جایگاه زنان در سیاست و جامعه داشتند، از زمینههای پژوهشی مهم در تاریخ ایران است که توجه برخی از پژوهشگران را بهخود اختصاص داده است. باوجود اهمیت این عرصه در مقایسه با حوزههای دیگر، شمار اندکی از پژوهشهای منسجم و مسئلهمحور در این زمینه انجام شده و انتشار یافته است. ازاینرو، انتشار کتاب زنان در ایران روزگار مغول، که دراصل رسالۀ دکتری نویسندۀ آن بوده، سزاوار معرفی، بررسی، و ارزیابی است. مدعای نویسنده آن است که درپی کمبود پژوهشهای «ژرف» در این زمینۀ پراهمیت به آن روی آورده و ازاینرو این مقاله درپی ارزیابی تحقق این هدف در این کتاب است. نوشتار حاضر بهروش توصیفی ـ تحلیلی و با رویکردی انتقادی به این پرسش میپردازد: دستاوردهای نویسنده تا چه اندازه توانسته است به درک بنیادی و ژرف دربارۀ زنان در ایران دورۀ مغول دست یابد؟ چنین مینماید که نویسنده در دستیابی به هدفهای مشخص خود موفق بوده و گذشته از برخی موارد محتوایی و شکلی، دستاورد و بنیادی استوار را برای پژوهشهای بیشتر در این زمینه فراهم کرده است.
تاریخ و تمدن
ایرج ورفی نژاد
چکیده
توسعهنیافتگی همواره برای پژوهشگران جذاب بوده است. توسعهنیافتگی یکی از دغدغههای اصلی اصلاحگران و اندیشهورزان ایرانی، دستکم از اوایل دورۀ قاجار، بوده که منجر به رهیافتها و دیدگاههای مختلفی دربارة علتیابی آن و نیز ارائۀ راهکارهای گوناگون برای برونرفت از آن شده است. در این مورد کتابها و آثار متعددی ...
بیشتر
توسعهنیافتگی همواره برای پژوهشگران جذاب بوده است. توسعهنیافتگی یکی از دغدغههای اصلی اصلاحگران و اندیشهورزان ایرانی، دستکم از اوایل دورۀ قاجار، بوده که منجر به رهیافتها و دیدگاههای مختلفی دربارة علتیابی آن و نیز ارائۀ راهکارهای گوناگون برای برونرفت از آن شده است. در این مورد کتابها و آثار متعددی به نگارش درآمده است و یکی از کتابهایی که بهتازگی در این خصوص روانة بازار نشر شده است کتاب سببشناسی توسعهنیافتگی ایران است. بررسی کتاب نشان میدهد که این اثر از سه جنبۀ شکلی، روششناختی، و محتوایی قابلنقد است. هدف از این پژوهش نیز روشنساختن ضعفها و کاستیهای کتاب در حوزههای یادشده است. درمجموع، چنین بهنظر میرسد که این کتاب بدون آنکه نوآوری خاصی داشته باشد، نتوانسته است افق علمی تازهای در این زمینه بگشاید.
هنر
علیرضا طاهری؛ سمیرا نصراصفهانی
چکیده
در تمدنهای پیش از تاریخ و پیش از اسلام در ایران، بشر برای بیان نیازها و اعتقادات خود از ساخت پیکره و شمایلنگاری بهره برده است. این آثارِ باقیمانده نشان از نگرش، فرهنگ، پوشش، مذهب، و پیشرفت در حیات اعصار گذشته در ایران باستان دارند. این پیکرکها شامل حیوانات، انسانها، و حتی مجسمههای اساطیری و مذهبی بودهاند ...
بیشتر
در تمدنهای پیش از تاریخ و پیش از اسلام در ایران، بشر برای بیان نیازها و اعتقادات خود از ساخت پیکره و شمایلنگاری بهره برده است. این آثارِ باقیمانده نشان از نگرش، فرهنگ، پوشش، مذهب، و پیشرفت در حیات اعصار گذشته در ایران باستان دارند. این پیکرکها شامل حیوانات، انسانها، و حتی مجسمههای اساطیری و مذهبی بودهاند که در هر دورهای باتوجهبه دانش روز آن عصر با مواد، مصالح، و شیوههای خاص خود تولید شدهاند. هرکدام از این آثار مصرف و کاربرد ویژۀ خود را، باتوجهبه نیاز بشر در همان دوران، داشتند و تغییرات در نگرش، مذهب، عقیده، و زندگی روزمرۀ آن زمان باعث میشد پیکرکها با پوشش، آرایش، تزئینات، اغراقها، و تأکیدات متفاوت ساخته شوند. کتاب تندیسگری و شمایلنگاری در ایران پیش از اسلام ترجمهای از دو مقالۀ اورلی دیمز، پژوهشگر و باستانشناس بلژیکی، است که علیاکبر وحدتی آن را در سال 1388 ترجمه و نشر ماهی آن را چاپ و منتشر کرده است. هرچند کتاب مذکور اطلاعات بسیار مفید و ارزشمندی را در اختیار پژوهشگران و باستانشناسان قرار میدهد، همانند هر اثر مکتوب علمی دیگر کاستیهایی را شامل میشود. لذا مترجم کتاب میتواند درصورت صلاحدید پیشنهادها و تغییراتی را که در متن به آن اشاره میشود موردتوجه قرار دهد.
اقتصاد
سعید عطار
چکیده
رویکرد اقتصاد سیاسی بهمعنای تحلیل ریشههای سیاسیِ عملکردهای اقتصادی است. هدف اصلی این مقاله بررسی و ارزیابی مهمترین نقاط قوت و ضعف کتاب اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی، بهقلم بهمن احمدی امویی، است. مؤلف تلاش کرده است تا در چهارچوب تحلیل اقتصاد سیاسی، چرایی جهتگیریها و عملکردهای اقتصاد ایران در دهههای 1360 و 1370 را موردبررسی قرار ...
بیشتر
رویکرد اقتصاد سیاسی بهمعنای تحلیل ریشههای سیاسیِ عملکردهای اقتصادی است. هدف اصلی این مقاله بررسی و ارزیابی مهمترین نقاط قوت و ضعف کتاب اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی، بهقلم بهمن احمدی امویی، است. مؤلف تلاش کرده است تا در چهارچوب تحلیل اقتصاد سیاسی، چرایی جهتگیریها و عملکردهای اقتصاد ایران در دهههای 1360 و 1370 را موردبررسی قرار دهد. کتاب در شش فصل تهیه شده و شامل مجموعه مصاحبههایی با شش مرد تصمیمساز اقتصاد ایران در آن دوره است. در نیمۀ اول این مقاله، ابتدا به معرفی کلی اثر پرداخته شده است. سپس مزیتها و نواقص شکلی اثر بههمراه مزیتهای محتوایی آن موردبررسی قرار گرفتهاند. در نیمۀ دوم مقاله نیز محتوای اثر بررسی و نقد شده است. در این قسمت، مؤلفههای «تحلیل اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی در عمق» موردبررسی قرار گرفته است. این نوشتار پژوهشی تحلیلی با رویکرد نقد از طریق مطالعۀ موردی اثر است.
اقتصاد
وهاب قلیچ
چکیده
تأثیرات ناگوار شیوع بیماری کرونا در اقتصاد کشورهای جهان اقتصاددانان را به فکر ارائۀ تحلیلها و نظرهای کارشناسانه واداشته است. اثر اقتصاد کرونا؛ اقتصاد مقاومتی در عصر ویروس کرونا اولین کتاب قابلتوجه در این حوزه است که با هدف شناخت مسیرهای بهینۀ برونرفت اقتصاد ایران از بحران کرونا با رویکرد اقتصاد مقاومتی منتشر شده است. این مقاله ...
بیشتر
تأثیرات ناگوار شیوع بیماری کرونا در اقتصاد کشورهای جهان اقتصاددانان را به فکر ارائۀ تحلیلها و نظرهای کارشناسانه واداشته است. اثر اقتصاد کرونا؛ اقتصاد مقاومتی در عصر ویروس کرونا اولین کتاب قابلتوجه در این حوزه است که با هدف شناخت مسیرهای بهینۀ برونرفت اقتصاد ایران از بحران کرونا با رویکرد اقتصاد مقاومتی منتشر شده است. این مقاله با تحلیل و بررسی این اثر در دو محور شکلی و محتوایی به این نتیجه میرسد این کتاب که حاصل نظرها و تحلیلهای جمعی از صاحبنظران اقتصادی است، علیرغم امتیازات زیادی همچون جدید و نوآورانهبودن موضوع و نگارش روان و رسا، به دلایلی همچون فقدان انسجام و نظم در پرداخت به موضوع، تعجیل در چاپ پیش از روشنشدن ابعاد اقتصادی و اجتماعی شیوع بیماری، انتخاب قالب نامناسب در ارائۀ مباحث، عدم استفادۀ کافی از تجربۀ اقتصادهای جهانی، و درنهایت ضعف در جامعیت و عمق تحلیلها و راهکارها نتوانسته است به اهداف مدنظر دست یابد. این مقاله سعی دارد تا نکاتی را بهمنظور تقویت اثر از جنبۀ نگارشی و محتوایی پیشنهاد کند.
فقه و حقوق
محمدجواد جاوید
چکیده
در جامعهشناسی حقوق گاهی هنگامی که تلاش میشود تا تصویری قانونمند از جامعه ارائه داده شود سخت با مشکل تعریف حقوقی روبهرو میشویم. چالشی که سالها ذهن حقوقدانان و جامعهشناسان را به خود مشغول کرده موضوع تحلیل هویت است. هویت بهمثابۀ حق فردی یا هویت بهمثابۀ فرهنگ جمعی نزاعی نافرجام را برای دو نحله از جامعهشناسان حقوقی حقوقدان ...
بیشتر
در جامعهشناسی حقوق گاهی هنگامی که تلاش میشود تا تصویری قانونمند از جامعه ارائه داده شود سخت با مشکل تعریف حقوقی روبهرو میشویم. چالشی که سالها ذهن حقوقدانان و جامعهشناسان را به خود مشغول کرده موضوع تحلیل هویت است. هویت بهمثابۀ حق فردی یا هویت بهمثابۀ فرهنگ جمعی نزاعی نافرجام را برای دو نحله از جامعهشناسان حقوقی حقوقدان و جامعهشناسان حقوقی جامعهشناس بهوجود آورده است. در این مقاله با مفروضگرفتن این چالش سعی شده تا با تمرکز بر موضوع هویت ایرانی تحلیلی مبتنیبر حقوق طبیعی ارائه شود. فرضیۀ این تحقیق آن است که هویت بهمنزلۀ حقی بنیادین بیرون از جامعه رشد کرده است و هویت بهمثابۀ فرهنگ اگر هم حقوقی تفسیر شود، حقی در دامن حقوق وضعی است که به تحلیل جامعهشناسان نزدیکتر است. آنچه زیبایی مدعایی این بررسی را بیشتر جلوهگر میکند نوعی ارائۀ راهحل برای بیراهههای تحلیلی از وضعیت هویت ایرانی طی چند قرن اخیر است.
زبانهای خارجی
زینب صادقی سهل آباد؛ محبوبه مباشری
چکیده
هدف از نگارش این پژوهش نشاندادن قدرت نفوذ فرهنگ و ادب ایران و تأثیر آن در سرزمینی دیگر است. وِلیمیر خِلِبنیکوف (1922-1884)، فوتوریست روس، از آن دسته شاعرانی بود که فرهنگ و ادب ایران را بسیار میستود و تحتتأثیر آن قرار داشت. او ازجمله شاعران روس بود که فرصت حضور در ایران را پیدا کرد و در زمان قیام میرزا کوچکخان همراه با نیروهای ...
بیشتر
هدف از نگارش این پژوهش نشاندادن قدرت نفوذ فرهنگ و ادب ایران و تأثیر آن در سرزمینی دیگر است. وِلیمیر خِلِبنیکوف (1922-1884)، فوتوریست روس، از آن دسته شاعرانی بود که فرهنگ و ادب ایران را بسیار میستود و تحتتأثیر آن قرار داشت. او ازجمله شاعران روس بود که فرصت حضور در ایران را پیدا کرد و در زمان قیام میرزا کوچکخان همراه با نیروهای ارتش سرخ بهبهانۀ کمک به جنگلیها وارد گیلان شد و توانست از نزدیک با ایران آشنا شود. شرقگرایی از بارزترین وجوه اشعار خلبنیکوف است که در این پژوهش، فقط مضامین ایرانیِ مجموعهاشعار ششجلدی وی را بررسی خواهیم کرد. بازآفرینی مضامین ایرانی با جلوهای تازه در اشعارش شعر خلبنیکوف را زیبا و بدیع جلوه داده است. باوجودآنکه تأثیر ایران در وی فقط به ابعاد ادبی و اسطورهای ایران منتهی نمیشود و بسیار فراتر از آن، در ابعاد فرهنگی، مذهبی، تاریخی، و جغرافیای زیستی و طبیعی نیز قابلبررسی است، محققان ایرانی بسیار اندک به آثار وی پرداختهاند. بررسی اشعار خلبنیکوف حاکی از عشق وی به حکیم گنجه است و بازتاب اشعار نظامی و همچنین اسطورههای شاهنامه نیز بر آثار او قابلمشاهده است. همچنین بررسی مضامین اشعار ایرانی او نشان میدهد که شعر او از جوهرهای انسانی برخوردار است که بر حول ایدۀ وحدت جهانی میچرخد.
باستان شناسی
رقیه رحیمی سرخنی
چکیده
متکلم را تا کسی عیب نگیرد سخنش صلاح نپذیرد. [i](سعدی)این جستار با هدف نقد و شناسایی موارد قوّت و ضعف معیارهای شکلی و محتوایی کتاب باستانشناسی ایران بهقلم مؤلفان بزرگوار کریم حاجیزاده و پرویز پورکریمی انجام شده است. این کتاب از نظر محتوا ازجمله تألیفهای نادر و پیشرو در زمینۀ ارتباط باستانشناسی و گردشگری در ایران بهشمار میرود ...
بیشتر
متکلم را تا کسی عیب نگیرد سخنش صلاح نپذیرد. [i](سعدی)این جستار با هدف نقد و شناسایی موارد قوّت و ضعف معیارهای شکلی و محتوایی کتاب باستانشناسی ایران بهقلم مؤلفان بزرگوار کریم حاجیزاده و پرویز پورکریمی انجام شده است. این کتاب از نظر محتوا ازجمله تألیفهای نادر و پیشرو در زمینۀ ارتباط باستانشناسی و گردشگری در ایران بهشمار میرود و پیشگامی در طرح مباحث جدید موجب بروز برخی کاستیها و نقصها خواهد شد. هدف نگارندۀ این مقاله آن است که ویژگیها و کاستیهای محتوایی و نگارشی کتاب را بیان کند. محورهای اصلی این بررسی نقادانه ارزیابی کتاب بهمنزلۀ منبع درسی براساس معیارهای منابع درسی، انطباق مطالب کتاب با سرفصل مصوب شورای عالی برنامهریزی، درستی یا نادرستی ارتباط مطالب با عنوان کتاب، کیفیت استفاده از منابع معتبر و جدید، و بررسی اشتباههای چاپیِ غیرقابلچشمپوشی است. نظر نگارنده در این مقاله آن است که کتاب یادشده باوجود محتوای غنی و تأثیر زیادی که در کاربردیکردن هرچه بیشتر دانش باستانشناسی در حوزۀ باستانشناسی و گردشگری دارد، اما کاربرد آن بهمنزلۀ منبع تدریس در واحد درسی «باستانشناسی ایران» نیازمند بازنگری است. [i]. جناب بهاءالدین خرمشاهی در ابتدای مقالۀ خود در مجموعۀ نقد کتاب و کتاب نقد به کلام سعدی اشاره کرده و نگارنده نیز این ایده را اقتباس کرده است (خرمشاهی 1386).
تاریخ و تمدن
مریم دولت رفتارحقیقی؛ محمد سپهری
چکیده
تاریخنگاری سامانیان تاحدودی ادامة سادهنویسی اواخر قرن دوم هجری قمری است، اما نثر مصنوع شماری از مورخان و نویسندگان، در ستایش امیران و وزیران، مبالغهآمیز بوده است و آنان را پادشاهانِ برحق دانستهاند. تاریخنویسی این دوره بیشتر برمبنای مشاهدات شخصی و اسناد بوده و از این نظر مهم است. تبیین ویژگیهای عمدة تاریخنگاری و نقاط ...
بیشتر
تاریخنگاری سامانیان تاحدودی ادامة سادهنویسی اواخر قرن دوم هجری قمری است، اما نثر مصنوع شماری از مورخان و نویسندگان، در ستایش امیران و وزیران، مبالغهآمیز بوده است و آنان را پادشاهانِ برحق دانستهاند. تاریخنویسی این دوره بیشتر برمبنای مشاهدات شخصی و اسناد بوده و از این نظر مهم است. تبیین ویژگیهای عمدة تاریخنگاری و نقاط ضعف و قوت برجستهترین منابع تاریخی سامانیان اولویت این پژوهش است؛ ازجمله بیان نقش امیران و وزیران سامانی در تاریخنگاری و شناسایی شاخصههای مهم منابع تاریخی. از مشخصههای عمدة تاریخنگاری این دوره رویکرد فرهنگی تمدنی مورخان، تاریخنگاری کلنگر، نگرش عقلگرایانه، و تلفیق دانشهای متعدد ازجمله تاریخ، جغرافیا، نجوم، و آگاهی از علوم و حوزههای گوناگون است. از دیگر مشخصهها، رویآوری به ترجمه و تهذیب، گریز از روشهای تدوین اخبار برپایة اصول و سنتهای ثبت و نقل حدیث، و پیدایش شیوههای نو در تاریخنگاری است. رونق تاریخنگاری و پیدایش آثار مهم تاریخی در دورة سامانیان دستاورد گوناگونیِ عوامل در روزگار و قلمرو این خاندان است.
تاریخ و تمدن
سید ابوالفضل رضوی
چکیده
نوشتار حاضر رویکردِ تفسیری بئاتریس فوربز منز، پژوهشگر دوران مغول ـ تیموری، را در کتاب قدرت، سیاست و مذهب در ایران عهد تیموری مورد نقد و نظر قرار میدهد. منز در این کتاب تاریخ عهد شاهرخ، بهویژه مناسبات جامعه و حکومت در این عصر، را با دیدگاه متفاوتی بررسی میکند و عرصۀ جدیدی را به روی مخاطب میگشاید. در این جهت، پس از معرفی مختصر ...
بیشتر
نوشتار حاضر رویکردِ تفسیری بئاتریس فوربز منز، پژوهشگر دوران مغول ـ تیموری، را در کتاب قدرت، سیاست و مذهب در ایران عهد تیموری مورد نقد و نظر قرار میدهد. منز در این کتاب تاریخ عهد شاهرخ، بهویژه مناسبات جامعه و حکومت در این عصر، را با دیدگاه متفاوتی بررسی میکند و عرصۀ جدیدی را به روی مخاطب میگشاید. در این جهت، پس از معرفی مختصر فصول کتاب و جایگاه آن در عرصۀ پژوهشی عهد تیموری، نقد مبانی معرفتی و چهارچوب نظری مؤلف، که براساس آن مناسبات جامعه و حکومت در عهد فرمانروایی شاهرخ را تفسیر کرده است، مورد نقد و بررسی قرار میدهد. نقد مذکور ضمن ارجنهادن به نظرگاه نویسندۀ کتاب در گشودن افقهای جدید در تاریخشناسی عهد تیموری و تهییج ذهن مخاطبان برای متفاوتدیدن ساختار کلان جامعه و حکومت در عهد جانشینی تیمور، بسط نظرگاه وی و گشودن افقهای دیگری، غیر از آنچه منز تاریخ عهد شاهرخ را براساس آن تحلیل کرده است، در نظر دارد.
جامعه شناسی
عبدالرضا نواح
چکیده
کتابشناسی انتقادی جامعهشناسی تشیع کتابی است که نویسندگان در آن به مذهب تشیع ازمنظری جامعهشناسی و باتوجهبه آثاری که درطی هفت دهۀ اخیر منتشر شده، پرداختهاند. نویسندگان در هر فصل از فصلهای هشتگانۀ کتاب یکی از موضوعات اجتماعی کاربردی دین را بررسی کردهاند. در هر فصل، یکی از تحقیقیترین مقالات پژوهشی باتوجهبه ...
بیشتر
کتابشناسی انتقادی جامعهشناسی تشیع کتابی است که نویسندگان در آن به مذهب تشیع ازمنظری جامعهشناسی و باتوجهبه آثاری که درطی هفت دهۀ اخیر منتشر شده، پرداختهاند. نویسندگان در هر فصل از فصلهای هشتگانۀ کتاب یکی از موضوعات اجتماعی کاربردی دین را بررسی کردهاند. در هر فصل، یکی از تحقیقیترین مقالات پژوهشی باتوجهبه ویژگیهایی چون بررسی جامعهشناختی، حجم مقاله، کاربردیبودن پینوشتها تقسیمبندی موضوعی شده است. کتاب بهدلیل ماهیت تألیف گروهی هماهنگی لازم را بهلحاظ محتوا و بررسی موضوع ندارد.مؤلفان کتاب کوشیدهاند تا به مذهب تشیع نه ازمنظر کلامی و فلسفی یا فقهی بلکه ازجنبۀ اجتماعی آن و تأثیراتی که در جامعه و انسجام میان مردم دارد بپردازند. فصلهای هشتگانۀ کتاب بدین شرحاند: تاریخ اجتماعی؛ روحانیت و مرجعیت؛ سیاست و قدرت؛ هنر، ادبیات، و فرهنگ؛ مناسک؛ عرفان و تصوف؛ اماکن مذهبی و زیارت؛ انتظار و مهدویت.روش بهکاررفته در این اثر را باید روشی اسنادی و هرمنوتیکال دانست که نویسندگان مقالات مختلف بیشتر به شرح برداشتهای خود از یک کتاب و محتوای آن پرداختهاند.
جامعه شناسی
محمد فرهادی
دوره 18، شماره 12 ، اسفند 1397، ، صفحه 181-206
چکیده
فقر و نابرابری در ایران پدیدهای است که عمق و وسعت آن توجه متفکران اجتماعی و اقتصادی را به خود جلب کرده و از مناظر مختلف موردمطالعه قرار گرفته است. ضرورت مبارزه با فقر و نابرابری در ایران نوشتة سعید مدنی قهفرخی از این جمله تحقیقات است. بازخوانی و نقد این مطالعات ضرورتی برای تنقیح و تدقیق ادبیات مربوط به فقر و نابرابری در ایران ...
بیشتر
فقر و نابرابری در ایران پدیدهای است که عمق و وسعت آن توجه متفکران اجتماعی و اقتصادی را به خود جلب کرده و از مناظر مختلف موردمطالعه قرار گرفته است. ضرورت مبارزه با فقر و نابرابری در ایران نوشتة سعید مدنی قهفرخی از این جمله تحقیقات است. بازخوانی و نقد این مطالعات ضرورتی برای تنقیح و تدقیق ادبیات مربوط به فقر و نابرابری در ایران است. مکتوب حاضر ازمنظر روششناختی به نقد این کتاب میپردازد و برخی ضرورتهای نظری و روشی برای تکمیل آن را پیش مینهد.در موضع نقد، این نوشته نه با دیدة عیبیابی که با موضع همدلی برخی پیشنهادات برای تکمیل این پروژه ارائه میکند. پس از معرفی اثر برخی کاستیها بهترتیب فصول کتاب موردبحث قرار میگیرد و در گام بعد با رویکرد تحلیل نظاممند تعلقات روشی، نظری، و معرفتی کتاب معرفی میشود. نتیجة مقالة ناظر بر این است رویکرد کتاب بیشتر توصیفی است و تبیینی از فقر در ایران ارائه نمیدهد و بر همین اساس کتاب وارد مقولة نابرابری و علل و دلایل آن در ایران نمیشود. فقدان نگاه مسئلهمند و موضع نظری مشخص نسبت به فقر و نابرابری در این کتاب، مهمترین نکتهای است که این نوشته بر آن تأکید میکند.
تاریخ و تمدن
فرشید نادری
دوره 18، شماره 10 ، دی 1397، ، صفحه 271-290
چکیده
نوشتهها و آثار یوزف ولسکی دربارۀ تاریخ و فرهنگ اشکانیان به رویکرد نوینی انجامید که توانست افق تازهای بر زوایای تاریک و مبهم این دوران بگشاید. وی در نوشتههایش ضرورت بازبینی و تجدیدنظر اساسی در دیدگاههای رایج گذشتۀ مورخان و محققان این دوره از تاریخ ایران را گام نخست و اولیهای میداند که میتواند در بازسازی وجهۀ اشکانیان ...
بیشتر
نوشتهها و آثار یوزف ولسکی دربارۀ تاریخ و فرهنگ اشکانیان به رویکرد نوینی انجامید که توانست افق تازهای بر زوایای تاریک و مبهم این دوران بگشاید. وی در نوشتههایش ضرورت بازبینی و تجدیدنظر اساسی در دیدگاههای رایج گذشتۀ مورخان و محققان این دوره از تاریخ ایران را گام نخست و اولیهای میداند که میتواند در بازسازی وجهۀ اشکانیان در چهارچوب تاریخ باستانی ایران مؤثر باشد. روش بررسی در این مقاله استخراج دیدگاهها و رویکردهای اساسی ولسکی ازخلال نوشتهها و آثار مهم وی دربارۀ ایران اشکانی است. در این جهت، برخی از مهمترین مقالات وی ترجمه و تلخیص شدهاند. ازجمله مهمترین نتایج و دستاوردهای این نوشته در معرفی نگرشهای ولسکی باید به خروج منابع بومی و ایرانی از حاشیه و تبدیل آنها به منابع معیار و نقد روشمند منابع یونانی و رومیِ مرتبط با اشکانیان اشاره کرد. همچنین، یافتن پیوندهای ایدئولوژیک میان اشکانیان با سنن هخامنشی اساسیترین راهبرد ولسکی بهشمار میرود. وی برای این منظور فرضیۀ مسلک ایرانگرایی اشکانیان را مطرح کردهاست. تلاشهای وی گرچه بهشکل کاملی موفقیتآمیز نبوده، دستکم در تعدیل دیدگاههای منفی گذشته درقبال اشکانیان از درخشش ویژهای برخوردار بوده است.
اقتصاد
حمید پاداش؛ محمد باشکوه اجیرلو؛ بهمن خداپناه
دوره 18، شماره 9 ، آذر 1397، ، صفحه 39-52
چکیده
منظور از محیط کسبوکار عوامل مؤثر در عملکرد بنگاههای اقتصادی است که مدیران یا مالکان بنگاهها نمیتوانند آنها را تغییر دهند یا بهبود بخشند. کتاب بهبود فضای کسبوکار و تحقق اقتصاد مقاومتی تألیفی است که محقق آن بهدنبال برقراری ارتباط بین محیط کسبوکار و تحقق اقتصاد مقاومتی بوده است. در همین جهت، شاخص سهولت کسبوکار را انتخاب ...
بیشتر
منظور از محیط کسبوکار عوامل مؤثر در عملکرد بنگاههای اقتصادی است که مدیران یا مالکان بنگاهها نمیتوانند آنها را تغییر دهند یا بهبود بخشند. کتاب بهبود فضای کسبوکار و تحقق اقتصاد مقاومتی تألیفی است که محقق آن بهدنبال برقراری ارتباط بین محیط کسبوکار و تحقق اقتصاد مقاومتی بوده است. در همین جهت، شاخص سهولت کسبوکار را انتخاب کرده و با استفاده از جدولها و نمودارهای مقایسهای سعی در موشکافی این ارتباط داشته است. این مقاله با عنوان نقد صوری و نقد محتوایی ساختاربندی شده است. مصداق موردنظر نویسنده (محیط کسبوکار) طیف وسیعی از شاخصهای متمایزی دارد که تفاوتهای مهمی باهم دارند و نمیتوان تمام این موارد و مصادیق را یکسان و مشابه دانست، اما نویسنده فقط به یکی از شاخصها، که شاخص مهمی نیز بهشمار میرود، اشاره داشته است. نظر به اینکه کتاب مذکور هدف والایی را دنبال میکند، تبیینی متقن از ارتباط بین محیط کسبوکار و اقتصاد مقاومتی را بر غنای اثر میافزاید و انتظار میرود تا نویسنده در چاپهای بعدی به نکات مطرحشده، بهمنظور ارتقای کیفیت اثر، توجه کند.
زبانهای خارجی
محمد احمدیصفا؛ شادی دنیایی؛ شیلان سهرابی؛ مجتبی فراهانی؛ دایان خاسمی؛ الهه ساعدپناه
دوره 18، شماره 8 ، آبان 1397، ، صفحه 1-24
چکیده
هدف تحقیق حاضر ارزیابی کتاب آموزش زبان انگلیسی پایة اول دورة متوسطة اول (هفتم)، پراسپکت یک، است که در سالهای اخیر توسط وزارت آموزش و پرورش ایران طراحی و مورداستفاده قرار گرفته است. بدین منظور، پرسشنامهای محققساخته طراحی شد و براساس اطلاعات حاصل از اجرای آزمایشی، روایی، و پایایی پرسشنامه با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و ...
بیشتر
هدف تحقیق حاضر ارزیابی کتاب آموزش زبان انگلیسی پایة اول دورة متوسطة اول (هفتم)، پراسپکت یک، است که در سالهای اخیر توسط وزارت آموزش و پرورش ایران طراحی و مورداستفاده قرار گرفته است. بدین منظور، پرسشنامهای محققساخته طراحی شد و براساس اطلاعات حاصل از اجرای آزمایشی، روایی، و پایایی پرسشنامه با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و آزمون آلفای کرانباخ موردتأیید قرار گرفت. نتایج شاخص کفایت نمونه، تست بارتلت، و نیز آلفای کرانباخ (96/0) حاکی از آن بود که پرسشنامة مذکور روایی مناسب و پایایی بالایی دارد. شرکتکنندگان اصلی این پژوهش شامل 188 معلم زبان انگلیسی در دورة اول متوسطهبودند که براساس نمونهگیری دردسترس از هفت استان کشور انتخاب شدند. همچنین 146 نفر از معلمان مورد مصاحبهای نیمهساختاریافته قرار گرفتند. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که معلمان از: الف) طرح و قالب ظاهری کتاب، ب) فعالیتها و تمرینهای کتاب، ج) محتوای کتاب بهلحاظ ایجاد توازن میان چهار مهارت زبانی، د) عملکرد مطالب کمک درسی و راهنمای معلم، ه) دستور زبان، واژگان، و انواع نقشهای زبانی و بالاخره، و) ارائة روش تدریس مناسب رضایت لازم را ندارند.
اقتصاد
فاطمه مهربانی
دوره 17، شماره 3 ، مرداد 1396، ، صفحه 93-112
چکیده
هدف از نگارش مقالۀ حاضر بررسی مفاهیم ذکرشده در کتاب اقتصاد برای همه و ارائۀ دیدگاه انتقادی دربارۀ مطالب تنظیمشده در کتاب است. تأکید اساسی و دلیل اصلی نویسنده برای نگارش کتاب این است که بین دانشآموختگان رشتۀ اقتصاد و عامة جامعه تبادل لازم و کافی در زمینة مباحث اقتصادی وجود ندارد. در این کتاب کوشش شده است که با بیانی شیوا، روان، ...
بیشتر
هدف از نگارش مقالۀ حاضر بررسی مفاهیم ذکرشده در کتاب اقتصاد برای همه و ارائۀ دیدگاه انتقادی دربارۀ مطالب تنظیمشده در کتاب است. تأکید اساسی و دلیل اصلی نویسنده برای نگارش کتاب این است که بین دانشآموختگان رشتۀ اقتصاد و عامة جامعه تبادل لازم و کافی در زمینة مباحث اقتصادی وجود ندارد. در این کتاب کوشش شده است که با بیانی شیوا، روان، و سلیس مفاهیم پیچیدة اقتصاد کلان برای عامة جامعه تشریح شوند، اما باوجود برخورداری از چنین مزیتی کتاب برای افرادی که دانش اقتصادی ندارند چندان مناسب نیست، زیرا برای مطالعه فرد به دانستن پیشفرضهایی در این زمینه نیازمند است. ازسوییدیگر، تأکید بر مسئلۀ سادهسازی مفاهیم باعث شده است که نویسنده از ارائة بسیاری از مفاهیم پیشنیاز غفلت کند، این امر خود به کاهش انسجام و نظم منطقی جزئی اثر منجر شده است. باوجود انسجام کلی اثر و ارائة تحلیلها براساس دیدگاه نئوکلاسیکی، بهنظر میرسد بازبینی و تنظیم مجدد اثر، بهگونهایکه خواننده بتواند رابطۀ میان مفاهیم ذکرشده و سیر کتاب را متوجه شود، کمک شایانی به افزایش انسجام کتاب میکند.
اقتصاد
حمید پاداش
دوره 16، ویژه نامه اقتصاد مقاومتی ، بهمن 1395، ، صفحه 1-27
چکیده
چکیدهیکی از شاخصهای پایش تحقق بند اول سیاستهای اقتصاد مقاومتی، توجهبه توسعه کارآفرینی نوپا در کشور است؛ در واقع، بهمنظور تحقق سیاستهای اقتصاد مقاومتی نیاز به پرورش شرکتهای نوپا و نوآور(استارتآپها) احساس میشود. تحقیق حاضر سازوکارهای توسعه کارآفرینی نوپا در ایران را در چارچوب گفتمان اقتصاد مقاومتی شناسایی میکند. ...
بیشتر
چکیدهیکی از شاخصهای پایش تحقق بند اول سیاستهای اقتصاد مقاومتی، توجهبه توسعه کارآفرینی نوپا در کشور است؛ در واقع، بهمنظور تحقق سیاستهای اقتصاد مقاومتی نیاز به پرورش شرکتهای نوپا و نوآور(استارتآپها) احساس میشود. تحقیق حاضر سازوکارهای توسعه کارآفرینی نوپا در ایران را در چارچوب گفتمان اقتصاد مقاومتی شناسایی میکند. در همین راستا، با بررسی ادبیات موجود و اقدامات انجام گرفته در اکوسیستمهای موفق دنیا چون سیلیکون ولی، در رابطه با نحوه حمایت از کسب و کارهای نوپا، و همچنین اقدامات صورتگرفته در کشور، به شناسایی مکانیسمهای متناسب با موقعیت خاص کشور پرداخته شده است. یافتههای تحقیق حاکی از آن است که جذب و ارزش نهادن بر استعدادهای موجود در هر منطقه یکی از پیشرانهای اصلی بروز کارآفرینی نوپا در بسیاری از مناطقی است که اکوسیستم مناسبی برای کارآفرینیهای نوپا دارند. به منظور توسعه کسب وکارهای نوپا در کشور، حداقل در مراحل اولیه رشد شرکتها، دولت به عنوان مهمترین پیشران توسعه کارآفرینی بایستی به نحوی از آنها حمایت کند. ایجاد پارکهای علم و فناوری، مراکز رشد و مراکز شتابدهنده کسب و کارهای نوپا، در کنار مواردی چون اصلاح مقررات، کمکهای مالی و ارزش گذاشتن بر سرمایه انسانی موجود در کشور، از جمله مکانیسمهای مؤثر بر توسعه کارآفرینی نوپا در کشور هستند.
اقتصاد
حسین میسمی؛ احمد شعبانی؛ محمدحسن حقیقی
دوره 13، شماره 27 ، شهریور 1392، ، صفحه 135-155
چکیده
چکیده این تحقیق تلاش میکند تا ضمن شناخت وضع موجود تدوین پایاننامه در دانشگاههای کشور در حوزۀ اقتصاد و بانکداری اسلامی، چالشهای موجود در این زمینه را مورد بررسی قرارداده و راهحلهایی ابتدایی نیز ارائهنماید. به منظور بررسی وضع موجود، نمونهای از پایاننامههای دفاعشده در دانشگاههای تهران، شهید بهشتی، علامه طباطبایی، ...
بیشتر
چکیده این تحقیق تلاش میکند تا ضمن شناخت وضع موجود تدوین پایاننامه در دانشگاههای کشور در حوزۀ اقتصاد و بانکداری اسلامی، چالشهای موجود در این زمینه را مورد بررسی قرارداده و راهحلهایی ابتدایی نیز ارائهنماید. به منظور بررسی وضع موجود، نمونهای از پایاننامههای دفاعشده در دانشگاههای تهران، شهید بهشتی، علامه طباطبایی، امام صادق (ع)، تربیت مدرس، مفید، الزهرا (س) و علوم اقتصادی را مورد بررسی و تحلیل قرارمیدهد. یافتههای این تحقیق که بر اساس روش کتابخانهای و تحلیل محتوا بهدستآمدهاند، نشانمیدهد که بخش قابلتوجّهی از پایاننامههای دفاعشده به موضوعات اقتصاد متعارف پرداخته و در بهترین حالت همان موضوعات را برای اقتصاد ایران کاربردی کردهاند. از این رو، مواردی که در آنها مستقیماً به حوزههای مفهومی و کاربردی اقتصاد و بانکداری اسلامی توجّه شده باشد، بسیار محدود است. علاوه بر این، بهنظرمیرسد چالشها و علل معیّنی موجبات ضعف پژوهش را در حوزۀ اقتصاد و بانکداری اسلامی فراهم آوردهاند که نمیتوان نسبت به آنها بیتفاوت بود. یافتههای این تحقیق دلالتهای مشخّصی به منظور اصلاح نظام پژوهش اقتصاد و بانکداری اسلامی در کشور ارائهمیدهد.
فقه و حقوق
منوچهر توسلی نائینی
دوره 10، شماره 21 ، اسفند 1389، ، صفحه 1-205
چکیده
احداث مدارس حقوق ایران در زمان قاجاریه به سبک مدارس فرانسه و بلژیک سبب شد که حقوق ایران علاوه بر گرایش به سمت حقوق اسلامی، به سمت سنتهای حقوقی رومی ـ ژرمنی گرایش پیدا کند. سابقة آموزش حقوق در ایران نشان میدهد که در حال حاضر حقوق کشورمان در بسیاری از مسائل از حقوق کشورهای پیشرفته فاصله گرفته و پویایی خود را از دست داده است. بنابراین ...
بیشتر
احداث مدارس حقوق ایران در زمان قاجاریه به سبک مدارس فرانسه و بلژیک سبب شد که حقوق ایران علاوه بر گرایش به سمت حقوق اسلامی، به سمت سنتهای حقوقی رومی ـ ژرمنی گرایش پیدا کند. سابقة آموزش حقوق در ایران نشان میدهد که در حال حاضر حقوق کشورمان در بسیاری از مسائل از حقوق کشورهای پیشرفته فاصله گرفته و پویایی خود را از دست داده است. بنابراین نیاز به آسیبشناسی رشتههای حقوق در مراکز دانشگاهی در تمامی ابعاد از جمله منابع، روشهای آموزش و برنامهریزی درسی احساس میشود. یکی از راههای این آسیبشناسی، بررسی تطبیقی آموزش رشتههای حقوق بین ایران و کشورهای دیگر است. در این مقاله این تطبیق با مقایسۀ سابقه و شیوۀ آموزش حقوق در دو کشور ایران و فرانسه صورت میگیرد.