باستان شناسی
محسن سعادتی
چکیده
درمیان مباحث مربوط به باستانشناسی، باستانشناسی دوران اسلامی بهعنوان یکی از دوران متنوع با جریانهایی درخصوص هنر، معماری، و شهرسازی همواره موردتوجه باستانشناسان و پژوهشگران قرار داشته است. نوشتار پیشرو به بررسی و نقد کتاب مقدمهای بر باستانشناسی اسلامی، نوشتۀ مارکوس میلرایت، میپردازد. هدف از انجام این پژوهش بررسی ...
بیشتر
درمیان مباحث مربوط به باستانشناسی، باستانشناسی دوران اسلامی بهعنوان یکی از دوران متنوع با جریانهایی درخصوص هنر، معماری، و شهرسازی همواره موردتوجه باستانشناسان و پژوهشگران قرار داشته است. نوشتار پیشرو به بررسی و نقد کتاب مقدمهای بر باستانشناسی اسلامی، نوشتۀ مارکوس میلرایت، میپردازد. هدف از انجام این پژوهش بررسی و نقد کتاب باستانشناسی اسلامی بهمنزلۀ یکی از گرایشهای مهم رشتۀ باستانشناسی است. کتاب فوق معرفی باستانشناسی دوران اسلامی با نگاهی به وضعیت اجتماعی و مذهبی برخی بناهای دوران اسلامی، فرهنگها، و آدابورسوم است. مقالۀ فوق به نقد شکلی و محتوایی این اثر میپردازد، بهگونهایکه در نقد شکلی کتاب، بهلحاظ فنی، ساختاری، و ویژگیهای نگارشی و در نقد محتوایی نیز دقت و صحت مطالب و کموکاستیهای نویسنده در نگارش موردبررسی قرار میگیرد. بررسی دقیق این کتاب نشان میدهد که این اثر باوجود کیفیت چاپ درخور توجه و روانی نسبی متن در برخی فصلها اشکالاتی دارد. از لحاظ محتوایی، کتاب مدنظر دارای اشکالاتی ازجمله عدم ارجاع به منابع دستاول، تصاویر بدون منبع، نداشتن یک ساختار کلی از سلسلهها و حکومتهای دوران اسلامی در کتاب، و عدم یکپارچگی و انسجام مطالب باتوجهبه گستردگی حوزۀ کاری موضوع است.
هنر
لیلا غفاری؛ داوود رنجبران
چکیده
میتسوکنی یوشیدا، استاد و مدیر اسبق دانشگاه کیوتو، از محققان ژاپنی در حوزۀ مطالعات سفالگری ایران است که در دهۀ 1960 به مناطق مختلف تاریخی، سایتهای باستانشناسی ایران، و جزیرۀ هرمز سفر کرده است. او ثمرۀ یافتههای خود را دربارۀ تاریخچه و تکنیکهای خلق سفالینههای ایرانی در قالب کتابی با عنوان در جستوجوی سفال ایران بهنگارش ...
بیشتر
میتسوکنی یوشیدا، استاد و مدیر اسبق دانشگاه کیوتو، از محققان ژاپنی در حوزۀ مطالعات سفالگری ایران است که در دهۀ 1960 به مناطق مختلف تاریخی، سایتهای باستانشناسی ایران، و جزیرۀ هرمز سفر کرده است. او ثمرۀ یافتههای خود را دربارۀ تاریخچه و تکنیکهای خلق سفالینههای ایرانی در قالب کتابی با عنوان در جستوجوی سفال ایران بهنگارش درآورده است. در این نوشتار، با مرور کتاب حاضر بهعنوان منبعی درخور مطالعه در زمینۀ تاریخ سفال و سفالگری ایران، نحوۀ تلقی مؤلف درباب روند تحولات این هنر کهن و نیز نوع مواجهۀ او با مقولۀ سبکشناسی سفالینههای ایرانی موردنقد و بررسی قرار گرفته است. بر این مبنا، منظور نظر یوشیدا نهفقط شرح مشاهدات خود از سفالینههای ایران، بلکه سبکشناسی و نیز مطالعۀ آثار سفالگری ایرانی بهلحاظ شناخت خاستگاه فرهنگی و زبانی آنها بوده است. همچنین، با درنظرداشتن عضویت او در مرکز تحقیقات انسانشناسی ژاپن، پرداختنش به وجوه انسانشناسانۀ هنر سفالگری در این اثر چندان دور از انتظار نیست. چنانکه نقش مشترکات فرهنگی کشورهای مشرقزمین در شکلگیری نگرش او به سفال و سفالگری ایران درمقام یک پژوهشگر شرقی حائز اهمیت است.
هنر
مهران هوشیار
چکیده
تبیین مبانی و شناخت الفبای هر پدیده برای درک مفاهیم، بنیانهای محتوایی، و فلسفة وجودی ضروری مینماید. این مهم، بهویژه در حوزة علوم انسانی، موردتوجه اندیشمندان معاصر بوده است. هنر اسلامی باتوجهبه گستردگی جغرافیایی و ارزشهای معنایی، اصول نظری و عملیِ مشخصی دارد که با زیربنای هنرهای سنتی بسیار متجانس است. گردآورندة کتاب مبانی ...
بیشتر
تبیین مبانی و شناخت الفبای هر پدیده برای درک مفاهیم، بنیانهای محتوایی، و فلسفة وجودی ضروری مینماید. این مهم، بهویژه در حوزة علوم انسانی، موردتوجه اندیشمندان معاصر بوده است. هنر اسلامی باتوجهبه گستردگی جغرافیایی و ارزشهای معنایی، اصول نظری و عملیِ مشخصی دارد که با زیربنای هنرهای سنتی بسیار متجانس است. گردآورندة کتاب مبانی نظری تلاش کرده است با تجمیع دانش و نظر استادان صاحبنظر و پژوهشگران فعال در رشتههای متنوع هنر اسلامی، با متنی علمی و قابلاستناد و معتبر مبادی و اصول و مفاهیم این هنر را تبیین کند. در این مقاله نیز، ضمن معرفی بخشها و مقالات چاپشده، توصیف و تفسیر اصلیترین مضامین ذکرشده در هر متن نقد و ارزیابی شده است. یافتة این پژوهش انتقادی مبیّن این نکته است که وحدت وجودی و برخورداری از مبانی اعتقادی مشترک و مستتر در تمامی آثار نشان از پیوستگی معنایی و وابستگی به منشأیی واحد دارد. انتشار کتاب مبانی نظری برای معرفی ویژگیها و دیدگاههای اخلاقی و ارزشی و عرفانی هنر اسلامی اقدامی مفید است که امروز منبعی معتبر و قابلاستناد است که برای استفادة پژوهشگران، دانشجویان، و علاقهمندان این حوزه در اختیار آنان قرار گرفته است.
هنر
مجید بهدانی؛ محمد خزائی
چکیده
این متن در تلاش است تا کتاب در تعقیب ستارگان را موردنقد و ارزیابی قرار دهد و، ضمن بیان ارزشها و کاستیهایش، آن را به علاقهمندان حوزۀ هنر اسلامی معرفی کند. اثر کنونی، که کتابچهای دربارۀ بازتاب صورتهای فلکی در آثار هنر اسلامی است، عنوان ارزشمند و قابلتأملی را داراست که موضوع بسیار مهمی در مطالعات هنر اسلامی بهشمار میرود. ...
بیشتر
این متن در تلاش است تا کتاب در تعقیب ستارگان را موردنقد و ارزیابی قرار دهد و، ضمن بیان ارزشها و کاستیهایش، آن را به علاقهمندان حوزۀ هنر اسلامی معرفی کند. اثر کنونی، که کتابچهای دربارۀ بازتاب صورتهای فلکی در آثار هنر اسلامی است، عنوان ارزشمند و قابلتأملی را داراست که موضوع بسیار مهمی در مطالعات هنر اسلامی بهشمار میرود. موضوعی که در سدههای میانی اسلام دغدغۀ هنرمندان بود و حجم عظیمی از نقوش هنری را بهخود اختصاص داد. در این کتاب بر علم احکام نجوم یا همان طالعبینی تأکید شده و درجهت این جریان بهاصطلاح علمی به بررسی و تحلیل نقوش بیست شیء هنری نگهداریشده در موزۀ متروپولیتن نیویورک پرداخته شده است. در این نوشته، بهمنظور ارزشگذاری، تأیید، و اصلاح دیدگاههای نویسنده به نوشتههای دیگر محققان اشاره شده و درجهت تکمیل نظرها از آنها استفاده شده است. کتاب، بهزعم وجود کاستیها و نواقص محتوایی، از موضوع تازه و جالبی برخوردار است و قطعاً برای پژوهشگران حوزۀ هنر اسلامی مفید و مطلوب خواهد بود.
هنر
علیرضا طاهری؛ بتول معاذالهی
چکیده
در شرایطی که مطالعات هنر اسلامی در بررسی تصویر انسان غنای چندانی ندارد، کتاب ایوا بئر با عنوان پیکر انسان در هنر اسلامی میراث گذشته و تحولات پس از اسلام در زمرۀ کتب منحصربهفرد در این زمینه محسوب میشود. نویسنده در این کتاب به بررسی تصویر انسان در هنر اعراب، ایران، گورکانیان، و عثمانی میپردازد. او که سالها صاحب کرسی تدریس و سرپرست ...
بیشتر
در شرایطی که مطالعات هنر اسلامی در بررسی تصویر انسان غنای چندانی ندارد، کتاب ایوا بئر با عنوان پیکر انسان در هنر اسلامی میراث گذشته و تحولات پس از اسلام در زمرۀ کتب منحصربهفرد در این زمینه محسوب میشود. نویسنده در این کتاب به بررسی تصویر انسان در هنر اعراب، ایران، گورکانیان، و عثمانی میپردازد. او که سالها صاحب کرسی تدریس و سرپرست موزۀ هنر اسلامی بود، کتاب مذکور را در سال 2004 بهرشتۀ تحریر درآورد. بااینکه تلاش نویسنده در جمعآوری دادههای تحقیق ستودنی است، بر نحوۀ پژوهش و مباحث روششناسی کتاب نقدهایی وارد است. نقصان در روششناسی کتاب منجر شده است که باوجود نوآورانهبودن تحقیق، فرایند ارتباط بین کتاب و خواننده بارها دچار گسست شود. از برایند نحوۀ ارائۀ مطالب، میتوان کتاب را ذیل رویکرد تاریخینگری جای داد. از نظر نویسندگان، نادیدهگرفتن «تفسیر»، بهعنوان مهمترین بخش روششناسی تاریخینگر، خللهای موجود را رقم زده است. بر این اساس، نویسندگان مقالۀ حاضر کوشش میکنند تا ضمن بررسی و شرح نواقص روششناسی کتاب، پیشنهادهایی را بهمنظور رفع آنها ارائه دهند.
هنر
لیلا غفاری؛ جمال عرب زاده
چکیده
مقولۀ بازنمایی از عهد باستان تاکنون در شمار مؤلفههای ذاتی هنر بوده و عنصر لاینفک در تعریف آن به شباهت اثر هنری با واقعیت اشاره دارد، چنانکه حد اعلای آن به رونوشتی از عالم واقع درآمدن است. بهباور ایوا بئر، نویسندۀ کتاب پیکر انسان در هنر اسلامی، مفهوم بازنمایی در ادوار مختلف اسلام متفاوت است با آنچه امروزه از آن مراد میشود. مؤلف ...
بیشتر
مقولۀ بازنمایی از عهد باستان تاکنون در شمار مؤلفههای ذاتی هنر بوده و عنصر لاینفک در تعریف آن به شباهت اثر هنری با واقعیت اشاره دارد، چنانکه حد اعلای آن به رونوشتی از عالم واقع درآمدن است. بهباور ایوا بئر، نویسندۀ کتاب پیکر انسان در هنر اسلامی، مفهوم بازنمایی در ادوار مختلف اسلام متفاوت است با آنچه امروزه از آن مراد میشود. مؤلف در این کتاب به معیارهای متفاوت در بازنمایی بصری انسان قائل است و خاستگاه آنها را در ویژگیهای فرهنگی و بومی جوامع مبدأ برمیشمارد، همانطورکه درجهت ارائۀ روند بازنمایی بصری انسان در هنر اسلامی از دستهبندی قومی ـ ملیتی و رویکرد درزمانی بهره جسته است. لذا در این نوشتار سعی میشود تا پس از مرور و بررسی شکلی و روششناختی کتاب، برمبنای فصولی که نویسنده آورده است، به تحلیل مفهوم بازنمایی بصری انسان در هنر اسلامی پرداخته شود. همچنین، برحسب موارد مقتضی با اشاره به مصادیق و حکایات سایر رسالات ادبی و هنری اسلامی دیدگاه مؤلف در این مقوله موردنقد و بازبینی واقع خواهد شد.
هنر
معصومه کریمی؛ کورس سامانیان
چکیده
حدود نیمقرن پیش بنیانهای فکریِ مفهوم هنر اسلامی بهچالش کشیده شد. پایان دوران استعمار، ایجاد زمینه برای گسترش تفکر اسلامی، و بهتبع آن برپایی موزههای هنر اسلامی در غرب این گرایش را بهویژه پس از حادثۀ یازده سپتامبر 2001 بهاوج رساند. همزمان، موزهشناسی نیز به دیدگاهی مؤثر برای مطالعۀ هنر سرزمینهای اسلامی بدل شد و این بار ...
بیشتر
حدود نیمقرن پیش بنیانهای فکریِ مفهوم هنر اسلامی بهچالش کشیده شد. پایان دوران استعمار، ایجاد زمینه برای گسترش تفکر اسلامی، و بهتبع آن برپایی موزههای هنر اسلامی در غرب این گرایش را بهویژه پس از حادثۀ یازده سپتامبر 2001 بهاوج رساند. همزمان، موزهشناسی نیز به دیدگاهی مؤثر برای مطالعۀ هنر سرزمینهای اسلامی بدل شد و این بار موزه بهمثابۀ تولیدکنندۀ دانش هنر اسلامی و مفسر این حوزه ایفای نقش کرد. کتاب هنر اسلامی و موزه: رویکردهایی به هنر و باستانشناسی جهان اسلام در سدۀ 21 م نخستین منبع جامعی بود که در این حوزه در سال 2012 منتشر شد. نوشتار حاضر، با هدف بازشناسی رویکردهای غالب به هنر اسلامی در موزههای اروپایی و آمریکایی، با بهرهگیری از روش تحلیل محتوا و با نگاهی موزهشناسانه، به مطالعۀ ساختاری و محتوایی این کتاب میپردازد. یافتههای این تحلیل نشان میدهد که درکنار مزیتهای کتاب که تا حد زیادی عمدۀ چالشهای کنونی را پوشش داده است، کاستیهایی نیز از منظر رویکرد بنیادینش به مقولۀ موزه، ارتباط میان مقالهها و زیرعنوان برخی فصلها، غلبۀ نگاه تاریخ هنری، غلبۀ نگاه شیءمحور، و تمرکز اکثر مطالعات بر یک یا دو حوزۀ جغرافیایی بهچشم میخورد.
هنر
جلال محدثی؛ هادی ندیمی
چکیده
سخن از نسبت معماری و دین سابقهای آشنا در ایران معاصر خصوصاً در نظرورزیهای حوزۀ هنر، شهر، و معماری اسلامی دارد. تبار این ادبیات، پشتگرم به میراثی انباشته درطول سالیان، به پژوهشهایی با رویکرد تاریخنگارانه میرسد. این تبار در سیر تاریخی شکلگیری خود، در گذرگاههایی نقادانه، متحول شده است. این گذرگاهها را در چهار دستۀ ...
بیشتر
سخن از نسبت معماری و دین سابقهای آشنا در ایران معاصر خصوصاً در نظرورزیهای حوزۀ هنر، شهر، و معماری اسلامی دارد. تبار این ادبیات، پشتگرم به میراثی انباشته درطول سالیان، به پژوهشهایی با رویکرد تاریخنگارانه میرسد. این تبار در سیر تاریخی شکلگیری خود، در گذرگاههایی نقادانه، متحول شده است. این گذرگاهها را در چهار دستۀ نقد اصلاحگر، نقد تحولخواه، نقد روششناسانه، و نهایتاً نقد در موضع انکار و مخالفت میتوان قرار داد. با مرور مبانی و معیارهای این نگرشها میتوان بهاستقرا زمینههای بروز چالش و آسیب در نظرورزیهای حوزۀ هنر و شهر و معماری اسلامی را شناخت. از آن جمله میتوان به ابهام مفهومی، گوناگونی تلقیها، پیشفرض و پیشداوری، تعمیمهای ناروا، و... اشاره کرد. این مرور نقادانه و آسیبشناسانه، هرچند پسینی و گذشتهنگر است، گامی برای مواجهۀ سامانمند با گستردگی و گوناگونی دیدگاهها در ادبیات موضوع است. علاوهبرآن، شایسته است از منظری پیشینی نیز به مبادی و مبانی روششناسی این حوزه از نظرورزی توجهی دوباره کرد. بهنظر میرسد که روش پژوهش در نسبت هنر، شهر، معماری، و دین (بهفراخور سخن از «نسبت» و برپایۀ ماهیت چندرشتهای طرفین نسبت) ناگزیر از رویکرد بینارشتهای است؛ آنچه میتواند معیاری برای ارزیابی پژوهشهای گذشته و چراغ راهی برای پژوهشهای آینده باشد.
هنر
محمدرضا مریدی
چکیده
مطالعات منطقهای هنر مدرن و معاصر در سرزمینهای اسلامی طی دو دهۀ گذشته توسعه یافته است. در این مقاله، به مهمترین کتابها در این حوزۀ مطالعاتی پرداخته شده و این پرسش دنبال شده است که چه روشها و رویکردهایی در مطالعات منطقهای هنر مدرن و معاصر سرزمینهای اسلامی در پیش گرفته شده است؟ منابع در پنج دسته بررسی شدند: اول کتابهایی که ...
بیشتر
مطالعات منطقهای هنر مدرن و معاصر در سرزمینهای اسلامی طی دو دهۀ گذشته توسعه یافته است. در این مقاله، به مهمترین کتابها در این حوزۀ مطالعاتی پرداخته شده و این پرسش دنبال شده است که چه روشها و رویکردهایی در مطالعات منطقهای هنر مدرن و معاصر سرزمینهای اسلامی در پیش گرفته شده است؟ منابع در پنج دسته بررسی شدند: اول کتابهایی که هنر این منطقه را زیر مفهوم «هنر اسلامی مدرن» مطالعه کردهاند، دوم کتابهایی که هنر منطقه را زیر عنوان «هنر خاورمیانه» مطالعه میکنند، سوم کتابهایی که هنر اسلامی را زیر عنوان «هنر عرب» دنبال کردهاند، چهارم منابعی که به «هنر در مرزهای ملی» پرداختهاند و بر روایت ایرانی، عربی، و ترکی تأکید کردهاند، و پنجم کتابهایی که زیر عنوانهای کلیتر همچون «فرهنگ بصری اسلامی» به هنر مدرن در سرزمینهای اسلامی پرداختهاند. بررسی منابع نتایج زیر را بهدست آورد: اول، معرفی مهمترین کتابها و پژوهشگران در مطالعات هنر مدرن کشورهای اسلامی؛ دوم، مطالعۀ تطبیقی رویکردها و روشها در مطالعات منطقهای هنر اسلامی مدرن؛ سوم، تأکید بر چشمانداز فراملیگرا در مطالعات منطقهای، چراکه مطالعۀ هنر اسلامی مستلزم فرارفتن از روایتهای ملیگرایانه از هنر در کشورهای اسلامی است؛ چهارم، تأکید بر جنبههای کمترپرداختهشده در روشها و مطالعات انجامشده دربارۀ هنر مدرن و معاصر کشورهای اسلامی.
هنر
عابد تقوی
چکیده
یکی از موضوعهای بحثبرانگیز در باستانشناسی و هنر جهان اسلام چیستی هنر اسلامی است. پژوهشگران متعددی دربارۀ خاستگاه، چیستی، و حوزۀ عمل هنر دوران اسلامی مقالهها و کتابهای تخصصی نگاشتهاند. آنچه معیار تمایز اندیشههای معاصر در تفسیر هنر بهمعنای اسلامی آن قلمداد میشود معطوف به مبانی نظری و چهارچوبهای تفسیری است که ...
بیشتر
یکی از موضوعهای بحثبرانگیز در باستانشناسی و هنر جهان اسلام چیستی هنر اسلامی است. پژوهشگران متعددی دربارۀ خاستگاه، چیستی، و حوزۀ عمل هنر دوران اسلامی مقالهها و کتابهای تخصصی نگاشتهاند. آنچه معیار تمایز اندیشههای معاصر در تفسیر هنر بهمعنای اسلامی آن قلمداد میشود معطوف به مبانی نظری و چهارچوبهای تفسیری است که هریک با رهیافتهای گوناگون آن را بررسی کردهاند. رهیافتهایی که بهواقع، نقش بهسزایی در بیان منسجم و متقن از پدیدههای هنری در جهان اسلام داشتهاند. کتاب هنر اسلامی در زمرۀ کتابهای مرتبط با حوزۀ شناخت هنر دوران اسلامی است که با تکیه بر رهیافت تاریخینگری به رشتۀ تحریر درآمده است. بررسی این کتاب نشان میدهد که باوجود گستردگی حاکمیت سیاسی حکومتها در جهان اسلام، نویسنده توانسته است نمایی کلی از تحولات را در مقیاس محلی عرضه کند؛ بهطوریکه با تمرکز بر نقاط مهم جغرافیایی، دستاوردهای هنری مسلمانان را در توالی فرهنگی نظاممندی بیان کرده است.
باستان شناسی
مرتضی عطایی
چکیده
در میان هنرهای دوران اسلامی سفالگری یکی از متنوعترین و جذابترین هنرها بهشمار میآید و همواره موردتوجه باستانشناسان و پژوهشگران هنر اسلامی قرار داشته است. ازهمینرو، کتابهای تخصصی و کاتالوگهای زیادی به زبانهای مختلف دربارۀ این هنر و معرفی انواع و شیوههای آن به چاپ رسیده است که بسیاری از آنها براساس آثار مجموعههای ...
بیشتر
در میان هنرهای دوران اسلامی سفالگری یکی از متنوعترین و جذابترین هنرها بهشمار میآید و همواره موردتوجه باستانشناسان و پژوهشگران هنر اسلامی قرار داشته است. ازهمینرو، کتابهای تخصصی و کاتالوگهای زیادی به زبانهای مختلف دربارۀ این هنر و معرفی انواع و شیوههای آن به چاپ رسیده است که بسیاری از آنها براساس آثار مجموعههای خصوصی یا موزهها تهیه و تنظیم شدهاند. در نوشتار پیشرو ترجمۀ یکی از این کتابها بررسی و نقد میشود که درواقع یک جلد از مجموعهای چندجلدی است که به معرفی آثار هنری اسلامی موجود در مجموعۀ ناصر خلیلی اختصاص یافته است. بررسی دقیقِ ترجمۀ کتاب، که با عنوان سفال اسلامی به چاپ رسیده است، نشان میدهد که این اثر باوجود کیفیت ظاهری درخور توجهِ چاپ و روانی نسبی متن در برخی بخشها، در زمینۀ ترجمه و ویرایش کاستیها و ضعفهایی جدی دارد. ازجمله مهمترینِ این ضعفها میتوان به اشکالهای جدی و پرتعداد در ضبط اسامی خاص، بهویژه نامهای جغرافیایی و محوطههای باستانی، ناآشنایی مترجم با اصطلاحات و واژگان تخصصی سفال و هنر اسلامی، اشتباهها و ابهامها در ترجمه، و درنهایت، توضیحهای جهتدار و پراشتباه ویراستار اشاره کرد.
هنر
علی اصغر کلانتر؛ صادق رشیدی
چکیده
هدف این مقاله نقد محتوایی و شکلی کتاب جستارهایی در چیستی هنر اسلامی (مجموعهمقالات و درسگفتارها) است. این کتاب ازجمله کتابهای مبنایی درمورد گفتمان هنر اسلامی با رویکردهای مختلف است. نویسندگان مقالات این کتاب با طرح مباحث نظری در چهارچوب نگرشهای تاریخنگارانه، اشراقی، فقهی، عرفانی، جامعهشناختی، نشانهشناختی، و هرمنوتیک ...
بیشتر
هدف این مقاله نقد محتوایی و شکلی کتاب جستارهایی در چیستی هنر اسلامی (مجموعهمقالات و درسگفتارها) است. این کتاب ازجمله کتابهای مبنایی درمورد گفتمان هنر اسلامی با رویکردهای مختلف است. نویسندگان مقالات این کتاب با طرح مباحث نظری در چهارچوب نگرشهای تاریخنگارانه، اشراقی، فقهی، عرفانی، جامعهشناختی، نشانهشناختی، و هرمنوتیک بهدنبال بررسی ماهیت و چیستی هنر اسلامی بودهاند. مسئلة اصلی این مقاله طرح این پرسش بنیادی است که رویکردهای عرفانی و حکمی بهمنزلة گفتمان سنتگرا و نیز رویکردهای تاریخگرا بهمنزلة گفتمانهای توصیفمحور چگونه میتوانند هنر اسلامی را تحلیل و تفسیر کنند و از برایند آن روزنههای درک و دریافت پیچیدگیهای گفتمان هنر اسلامی را برای ما آشکار کنند؟ ضرورت و اهمیت نگاه نقادانه به کتاب جستارهایی در چیستی هنر اسلامی بهمنظور تحلیل دقیقتر و تبیین سازوکارها و ویژگیهای رویکردهای مختلف در تحلیل گفتمان هنر اسلامی است. به همین دلیل، نشاندادن اهمیت کتاب موردبحث با آشکارسازیِ کارکردهای تحلیلی آن باهدف راهنمایی مخاطبان و دانشجویانی که دغدغة مطالعات هنر اسلامی را دارند ضروری است.
هنر
مجید بهدانی؛ محمد خزائی
چکیده
مطالعات نظری در حوزۀ هنر اسلامی پیشینۀ زیادی دارد و در دهههای اخیر پژوهشهای متعددی در این باب صورت گرفته است. بیشازهمه، شرقشناسان در این حوزه تحقیقات مفصلی انجام دادهاند که ماحصل آن کتابهای فراوانی با موضوع هنر اسلامی است. برخی از این کتابها علمی و مستند و برخی دیگر دارای چالشها و کاستیهایی است که میبایست پژوهشگران ...
بیشتر
مطالعات نظری در حوزۀ هنر اسلامی پیشینۀ زیادی دارد و در دهههای اخیر پژوهشهای متعددی در این باب صورت گرفته است. بیشازهمه، شرقشناسان در این حوزه تحقیقات مفصلی انجام دادهاند که ماحصل آن کتابهای فراوانی با موضوع هنر اسلامی است. برخی از این کتابها علمی و مستند و برخی دیگر دارای چالشها و کاستیهایی است که میبایست پژوهشگران و محققان هنر اسلامی با بررسی و نقد آنها به ارزیابی این کتابها بپردازند. کتاب هنر اسلامی عفیف البهنسی از معدود کتابهای هنر اسلامی است که یک عربزبان آن را نوشته است. در این کتاب، البهنسی بیشازهمه بر هنر عربی و سرزمینهای عرب توجه میکند و بهصورت یکجانبه و فاقد مستندات تاریخی و پژوهشی به ارائۀ نظراتی میپردازد. او در برخی صفحات بر استقلال هنر اسلامی، مخصوصاً سرزمینهای عربی، پافشاری میکند و از تأثیرات هنر ساسانی و ایرانی در هنر اسلامی چشمپوشی میکند. در این مقاله قصد داریم برخی از مباحث کلیدی این کتاب را بررسی کنیم و با استناد به نظریات محققان سرشناس حوزۀ هنر اسلامی به آنها پاسخ دهیم.