علوم سیاسی
محمد شجاعیان؛ محمدرضا طاهری
چکیده
نقدهای جدی جماعت گرایی برگفتمان لیبرال یکی از مهمترین موضوعات فلسفه سیاسی معاصر است. بی توجهی به منازعه جماعت گرایی علیه لیبرالیسم، موجب ناتوانی در تحلیل و فهم بسیاری از موضوعات فلسفه سیاسی لبیرال و غیرلیبرال در دهه های پایانی قرن بیستم و قرن جاری خواهد شد. کتاب درآمدی بر مناظره لیبرال‌ها و جماعت گرایان در فلسفه سیاسی معاصر عهده ...
بیشتر
نقدهای جدی جماعت گرایی برگفتمان لیبرال یکی از مهمترین موضوعات فلسفه سیاسی معاصر است. بی توجهی به منازعه جماعت گرایی علیه لیبرالیسم، موجب ناتوانی در تحلیل و فهم بسیاری از موضوعات فلسفه سیاسی لبیرال و غیرلیبرال در دهه های پایانی قرن بیستم و قرن جاری خواهد شد. کتاب درآمدی بر مناظره لیبرال‌ها و جماعت گرایان در فلسفه سیاسی معاصر عهده دار تحلیل این موضوع مهم است.پرداختن به موضوعی تقریباً بدیع درفلسفه سیاسی معاصر و تاکید بر روش «هرمنیوتیک متن محور» برای خوانش آثار اندیشه سیاسی،از نقاط قوت کتاب است.با این وجود، به نتایج این منازعه درفسلفه سیاسی معاصر، توجه نشده و تاثیر آرا ویتکنشتاین متاخر در مضمون ومحتوای فلسفه سیاسی جماعت گرایی مورد غفلت قرار گرفته است. هم‌چنین نویسندگان برای مکینتایر در فلسفه سیاسی جماعت گرایی نقش رهبری را قائل هستند، اما نسبت به جایگاه بسیار مهم سندل به ویژه تقدم آرا او نسبت به سایر جماعت گرایان و محوریت عدالت در بحث او التفات لازم صورت نگرفته است. هم‌چنین با توجه به این‌که محور منازعه مورد بحث عدالت بوده است شایسته بود محورهای تبیین شده در کتاب در این باب نهایتا به موضوع عدالت و جنبه های مختلف آن ارجاع داده می شد.
علوم سیاسی
محمد شجاعیان
چکیده
والزر در حوزه‌های عدالت تبیینی از اصول عدالت توزیعی را ارائه می‌دهد که بر فهم معانی خیرهای مختلف اجتماعی مبتنی است. این تبیین از عدالت «تکثرگرایانه» و بر ایدۀ «برابری پیچیده» بنا شده است. مقصود والزر آن است که هریک از حوزه‌های حیات اجتماعی معیارهای خاص خود را برای توزیع خیرهای اجتماعی دارند و نباید معیارهای یک عرصه را ...
بیشتر
والزر در حوزه‌های عدالت تبیینی از اصول عدالت توزیعی را ارائه می‌دهد که بر فهم معانی خیرهای مختلف اجتماعی مبتنی است. این تبیین از عدالت «تکثرگرایانه» و بر ایدۀ «برابری پیچیده» بنا شده است. مقصود والزر آن است که هریک از حوزه‌های حیات اجتماعی معیارهای خاص خود را برای توزیع خیرهای اجتماعی دارند و نباید معیارهای یک عرصه را به عرصههای دیگر تسری داد. نقطۀ مقابل عدالت مطلوب والزر جباریت و سلطه است که بهمعنای سلطۀ معیار عدالت در یک عرصه به عرصههای دیگر حیات اجتماعی است. تنوع اصول توزیع خیرهای اجتماعی، تلاش برای ایجاد سازگاری میان کثرت‌گرایی و برابری، و مخالفت با سلطۀ سرمایه بر عرصۀ قدرت سیاسی از نقاط برجستۀ نظریۀ عدالت والزر محسوب میشوند. ازسویدیگر، منتقدان والزر معتقدند که خصلت محافظهکارانۀ والزر موجب می‌شود نتواند موضع انتقادی مشخصی دربارۀ شیوههای نادرست توزیع خیرهای اجتماعی اتخاذ کند. عدم ارائۀ معیاری مشخص برای فهم معیارهای اجتماعی توزیع خیر، نسبیت معناهای اجتماعی، و ناتوانی در ارائۀ معیاری برای نقد روشهای نادرست در توزیع خیرهای اجتماعی از جملۀ مهمترین انتقاداتی است که بر نظریۀ عدالت والزر وارد شده است.
اقتصاد
محمدجواد نوراحمدی
چکیده
کتاب پاشنۀ آشیل سرمایه‌داری به تبیین تأثیر پول کثیف در عملکرد نظام سرمایه‌داری جهانی می‌پردازد. ریموند بیکر، نویسندۀ کتاب، زنجیرۀ سه‌حلقه‌ای به‌هم‌وابسته و دارای تأثیرات متقابل شامل بی‌قانونی، نابرابری، و فلسفۀ مطلوبیت‌گرایی را به‌‌منزلۀ پاشنۀ آشیل سرمایه‌داری معرفی می‌کند که زمینۀ آسیب‌پذیر‌ی این نظام را مخصوصاً ...
بیشتر
کتاب پاشنۀ آشیل سرمایه‌داری به تبیین تأثیر پول کثیف در عملکرد نظام سرمایه‌داری جهانی می‌پردازد. ریموند بیکر، نویسندۀ کتاب، زنجیرۀ سه‌حلقه‌ای به‌هم‌وابسته و دارای تأثیرات متقابل شامل بی‌قانونی، نابرابری، و فلسفۀ مطلوبیت‌گرایی را به‌‌منزلۀ پاشنۀ آشیل سرمایه‌داری معرفی می‌کند که زمینۀ آسیب‌پذیر‌ی این نظام را مخصوصاً در قرن بیستم فراهم کرده است. بیکر تجدید ساختار نظام بازار آزاد و تداوم عملکرد بهینۀ این نظام را در قرن بیست‌ویکم منوط به اصلاحات جدی در فلسفۀ حاکم بر سرمایه‌داری، یعنی مطلوبیت‌گرایی با تأکید بر نظریۀ عدالت جان رالز و توماس پوگ، می‌داند. او معتقد است که باید اقدامات مؤثری برای کاهش نابرابری ثروت در داخل کشورهای جهان و بین آنها از طریق کاهش پول کثیف و بخشش بدهی کشورهای درحالتوسعه انجام شود. بیکر هم‌چنین تغییرات نهادی در ساختار بانک جهانی و نظام مالی کشورهای پیشرفته را برای کاهش ایجاد و جریان پول کثیف از کشورهای درحالتوسعه و در‌حال‌گذار به کشورهای پیشرفته توصیه می‌کند. در این مقاله، ضمن ارزیابی شکلی و محتوایی کتاب، نوآوری‌های بیکر در نقد نظام سرمایه‌داری جهانی از درون مطرح و با سایر نقدهای سرمایه‌داری مقایسه و پیش‌نهادهایی به‌منظور روزآمد‌شدن کتاب مطرح می‌شود.
علوم اجتماعی
بهروز محمدی منفرد
چکیده
کتاب اتوپیای تامس مور از مهمترین و تأثیرگذارترین آثار در حوزۀ آرمان‌شهراندیشی است که درعین‌حال بستری برای نگارش آرمان‌شهرهای پسین بوده است. برای همین، تحلیل و نقد این کتاب از اهمیت ویژه‌‌ای برخوردار است. با این توضیح، هدف پژوهش حاضر بسترسازی برای معرفی آرمان‌شهری مطلوب (به‌کمک نقد آرمان‌شهر نامطلوب) است. این پژوهش در گام ...
بیشتر
کتاب اتوپیای تامس مور از مهمترین و تأثیرگذارترین آثار در حوزۀ آرمان‌شهراندیشی است که درعین‌حال بستری برای نگارش آرمان‌شهرهای پسین بوده است. برای همین، تحلیل و نقد این کتاب از اهمیت ویژه‌‌ای برخوردار است. با این توضیح، هدف پژوهش حاضر بسترسازی برای معرفی آرمان‌شهری مطلوب (به‌کمک نقد آرمان‌شهر نامطلوب) است. این پژوهش در گام نخست به اهمیت نقد کتاب اتوپیا و خاستگاه نگارش آن می‌پردازد. سپس مؤلفهها و محتوای آن سامان مییابد و درنهایت نقدهای شکلی و محتوایی کتاب اتوپیا بیان می‌شود. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد که اتوپیای تامس مور نمیتواند تمامی ابعاد زندگی انسان را در نظر بگیرد و الگویی مطلوب برای جوامع بشری درجهت ساماندهی حیثهای فرهنگی و سیاسی و اجتماعی نیست.
فلسفه
مریم صانع‌پور؛ امیر صادقی
دوره 18، شماره 7 ، مهر 1397، ، صفحه 159-180
چکیده
در عصر ارتباط فرهنگ‌های متکثر با یک‌دیگر یکی از مسئولیت‌های فیلسوفان اخلاق جلوگیری از نزاع‌های اخلاقی است تا فرهنگ‌های مختلف، با به‌رسمیت‌شناختن یک‌دیگر و با تکیه بر اشتراکات بشری، روابطی اخلاقی و عدالت‌محورانه را در سراسر جهان نظریه‌پردازی کنند. در مراودات فرهنگیِ فراگیر ازطریق فضای مجازی، تبعیض‌های نژادی، قومی، و جنسیتی ...
بیشتر
در عصر ارتباط فرهنگ‌های متکثر با یک‌دیگر یکی از مسئولیت‌های فیلسوفان اخلاق جلوگیری از نزاع‌های اخلاقی است تا فرهنگ‌های مختلف، با به‌رسمیت‌شناختن یک‌دیگر و با تکیه بر اشتراکات بشری، روابطی اخلاقی و عدالت‌محورانه را در سراسر جهان نظریه‌پردازی کنند. در مراودات فرهنگیِ فراگیر ازطریق فضای مجازی، تبعیض‌های نژادی، قومی، و جنسیتی امنیت جهانی را بهخطر خواهد انداخت؛ ازاینرو باید به نگرشهای وحدتبخش اخلاقی اعم از دینی و غیردینی اندیشید که مداراگر، بردبار، و اهل تعامل با دیگران هستند. در این مقاله، کتاب فلسفة اخلاق: رویکردی تکثرگرا به نظریة اخلاقی، اثر لارنس ام هینمان، در سه بخش جداگانه، تبیین، تحلیل، و نقادی شده است. دیدگاه علمی و غیرجانبدارانة نویسنده، روش منطقی وی در پاسخ به مسائل موردبحث، و نظام سؤالاتی که در پایان هر فصل اطلاعات خوانندگان را ارزیابی می‌کند از مزایایی است که نگارندة مقاله بهدلیل وجود آنها این کتاب را منبعی مناسب برای واحدهای دانشگاهیِ فلسفة اخلاق معرفی می‌کند و ترجمة این اثر را به فارسی پیشنهاد می‌کند.
علوم سیاسی
مجید توسلی رکن‌آبادی؛ مختار نوری
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، ، صفحه 55-77
چکیده
هدف از نگارش مقالة حاضر نقد و بررسی کتاب نظریة عدالت، اثر جان راولز فیلسوف سیاسی معاصر است. تلاش شده است، ضمن معرفی اثر، بررسی انتقادی آن در دستورکار قرار گیرد. این‌که مسئلة اصلی راولز چیست و هدف این اثر و جایگاه آن در منابع موجود این حوزه به چه صورتی است از مهمترین موضوعاتی هستند که موردبحث واقع شده‌اند. نویسندگان بر این باورند که ...
بیشتر
هدف از نگارش مقالة حاضر نقد و بررسی کتاب نظریة عدالت، اثر جان راولز فیلسوف سیاسی معاصر است. تلاش شده است، ضمن معرفی اثر، بررسی انتقادی آن در دستورکار قرار گیرد. این‌که مسئلة اصلی راولز چیست و هدف این اثر و جایگاه آن در منابع موجود این حوزه به چه صورتی است از مهمترین موضوعاتی هستند که موردبحث واقع شده‌اند. نویسندگان بر این باورند که راولز در این اثر به غایتی چون «عدالت» پرداخته است که بهعلت اهمیت باید موردتجزیه و تحلیل علمی قرار گیرد. باوجوداین، مدعای اصلی راولز یعنی «عدالت بهمثابة انصاف» و اصول عدالتِ مُنتج از آن، موردنقد جدی برخی مکاتب فکری و اندیشمندان مطرح در فلسفة سیاسی معاصر قرار گرفته است. درمیان آنها، میتوان به نقدهای لیبرتارینها، جماعت‌گرایان، و فمینیستهای معاصر اشاره کرد. عدالت استحقاقی نوزیک درمقابل عدالت توزیعی راولز، زمینه‌مندی جماعت‌گرایان در قیاس با جهان‌شمولی اصول عدالت، و نادیدهانگاری تفاوتها و مذکربودن نظریة عدالت راولز ازسوی فمینیستها سه دسته از نقدهایی است که در این مقاله موردتوجه قرار گرفتهاند. هم‌چنین، اهمیت تبیین رابطة نگرش اسلامی با نظریة عدالت راولز موضوعی است که در پایان مقاله مطرح شده است.
علوم سیاسی
سلمان صادقی‌زاده؛ عبدالامیر نبوی
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، ، صفحه 189-211
چکیده
نیاز به امنیت پس از نیازهای فیزیولوژیک مهمترین نیاز اساسی انسان برای حیات است که شانه‌به‌شانۀ دگردیسی در روندها و فرایندهای زندگی جمعی متحول شده است و ابعاد مختلفی یافته است. در دوران مدرن مفهوم بسیط یا به‌تعبیری پسامدرن دال شناور امنیت در بستر نظام دانش برآمده از گفتمان کلاسیک امنیت ملی مدلولی یافت که جامع اعضا و مانع اغیار نبود. ...
بیشتر
نیاز به امنیت پس از نیازهای فیزیولوژیک مهمترین نیاز اساسی انسان برای حیات است که شانه‌به‌شانۀ دگردیسی در روندها و فرایندهای زندگی جمعی متحول شده است و ابعاد مختلفی یافته است. در دوران مدرن مفهوم بسیط یا به‌تعبیری پسامدرن دال شناور امنیت در بستر نظام دانش برآمده از گفتمان کلاسیک امنیت ملی مدلولی یافت که جامع اعضا و مانع اغیار نبود. نقیصهای که با صورتبندیای جدید از مفاهیم و ایجاد پیوند معنایی نوینی میان مقولة امنیت و عدالت ذیل نظام دانش برآمده از گفتمان امنیت جامعهای تاحدودی مرتفع گردید. درواقع، مفهوم امنیت ملی فقط در وضعیتی می‌تواند متضمن و منادی «امنیت پایدار/ security sustainable» باشد که موجد و مولد عدالت در تمامی سطوح اجتماعی باشد و با تقویت سرمایة اجتماعی اطمینان و آسودگی خاطر افراد و گروههای اجتماعی را بههمراه داشته باشد. این مهم مستلزم اتخاذ رویکردی جامعهمحور دربرابر رویکردی قدرتمحور است. امری که با تقدمبخشیدن به جامعة مدنی و تقویت نهادهای جامعهبنیاد و ابتنای روندهای سیاستسازی و سیاستگذاری بر ارزشهای اجتماعی و فرهنگی میسور و میسر خواهد بود.
اقتصاد
اله‌مراد سیف
دوره 17، شماره 9 ، اسفند 1396، ، صفحه 113-135
چکیده
طرح ایدۀ اقتصاد مقاومتی ازجانبِ رهبر معظم انقلاب اسلامی و درخواست ایشان برای تبیین این ایده توسط دانشگاهیان، اگرچه تلاش‌های زیادی را از سال 1389 تاکنون برانگیخته و محصولات متعددی درقالب کتاب، مقالات علمی، و سخن‌رانی‌ها انتشار یافته است، سؤال اساسی آن است که نظریه‌پردازی در موضوع اقتصاد مقاومتی تا چه اندازه با موفقیت هم‌راه بوده ...
بیشتر
طرح ایدۀ اقتصاد مقاومتی ازجانبِ رهبر معظم انقلاب اسلامی و درخواست ایشان برای تبیین این ایده توسط دانشگاهیان، اگرچه تلاش‌های زیادی را از سال 1389 تاکنون برانگیخته و محصولات متعددی درقالب کتاب، مقالات علمی، و سخن‌رانی‌ها انتشار یافته است، سؤال اساسی آن است که نظریه‌پردازی در موضوع اقتصاد مقاومتی تا چه اندازه با موفقیت هم‌راه بوده است؟ این مقاله، پاسخ سؤال را با تمرکز بر کتاب درس‌گفتارهای اقتصاد مقاومتی اثر عادل پیغامی کنکاش کرده ونشان داده است که هنوز زمینههای بسیاری وجود دارند که در نظریه‌پردازی اقتصاد مقاومتی مبهم باقی مانده است. ابتدا معرفی و نقد کلی اثر درقالب هریک از فصول کتاب انجام شده است؛ آنگاه در نقد موضوعی اثر عناوین هشتگانهای، شامل تعریف اقتصاد مقاومتی، دولت و بازار، مردمپایهکردن اقتصاد، تولید داخلی و تولید ملی، خردهنظامهای اقتصاد مقاومتی، نسبی یا مطلقبودن اقتصاد مقاوم، استقلال اقتصادی، و نیز رشد و عدالت موردکنکاش قرار گرفته است. در هریک از این موضوعات، نشان داده شده است که نکات مهمی وجود دارند که در آثار منتشرشدۀ اقتصاد مقاومتی و بهطور خاص، در کتاب موردبررسی کمتر موردتوجه بودهاند.
فلسفه
محمدرضا احمدی طباطبایی
دوره 17، شماره 5 ، آبان 1396، ، صفحه 15-34
چکیده
مایکل سندل، فیلسوف سیاسی مشهور معاصر، از نحلة «جامعه‌گرایان یا جماعت‌گرایان» و از منتقدان جان رالز، نظریه‌پرداز مشهور «عدالت» در جهان غرب محسوب می‌شود. سندل در کتاب فلسفة عمومی، که حاوی مقالاتی از نوشته‌های او درباب «اخلاق در سیاست» است، آموزه‌های فلسفی ـ سیاسی خود را با رویکردی آشکار و مصداقی تشریح کرده است. ...
بیشتر
مایکل سندل، فیلسوف سیاسی مشهور معاصر، از نحلة «جامعه‌گرایان یا جماعت‌گرایان» و از منتقدان جان رالز، نظریه‌پرداز مشهور «عدالت» در جهان غرب محسوب می‌شود. سندل در کتاب فلسفة عمومی، که حاوی مقالاتی از نوشته‌های او درباب «اخلاق در سیاست» است، آموزه‌های فلسفی ـ سیاسی خود را با رویکردی آشکار و مصداقی تشریح کرده است. سندل، که شهرت اصلی او بهدلیل قوت در بیان و سوقدادن مباحث انتزاعی فلسفة سیاسی به مسائل عینی اجتماعی، سیاسی، و اقتصادی است، در این کتاب تلاش می‌کند تا مناسبات اخلاق و سیاست، بهویژه در جامعة آمریکا و باتوجهبه مصادیق عینی و نمونههای ملموس و قابلفهم برای عموم مردم را موردمداقه و ارزیابی قرار دهد. در مطالعة انتقادی این رسالة سندل، ضمن بازشناسی فرازهای مهم فلسفة سیاسی او با آموزههایش درباب مناسبات اخلاق و سیاست، دیدگاه وی در نقد نظریة عدالت رالز در لیبرالیسم را واکاوی خواهیم کرد. روش تحلیل در این پژوهش نیز توصیفی ـ تحلیلی است.
اقتصاد
خسرو پیرائی
دوره 17، شماره 3 ، مرداد 1396، ، صفحه 21-34
چکیده
در اقتصاد بخش عمومی حضور دولت در اقتصاد از دو زاویة کارآیی و عدالت مطالعه می‌شود. این بخش از علم اقتصاد سعی در ارائة چهارچوبی دارد که برمبنای آن توضیح دهد آیا دولت باید در اقتصاد دخالت کند یا خیر؟ هم‌چنین، به این سؤالات پاسخ می‌دهد که تا چه حد دولت باید در اقتصاد نقش داشته باشد. آیا سازوکار بازار در غیاب دولت می‌تواند نتایج مطلوبی ...
بیشتر
در اقتصاد بخش عمومی حضور دولت در اقتصاد از دو زاویة کارآیی و عدالت مطالعه می‌شود. این بخش از علم اقتصاد سعی در ارائة چهارچوبی دارد که برمبنای آن توضیح دهد آیا دولت باید در اقتصاد دخالت کند یا خیر؟ هم‌چنین، به این سؤالات پاسخ می‌دهد که تا چه حد دولت باید در اقتصاد نقش داشته باشد. آیا سازوکار بازار در غیاب دولت می‌تواند نتایج مطلوبی در بر داشته باشد؟ آیا شرط لازم برای موفقیت و آموزش با کیفیت بالا وجود منابع درسی مناسب و جامع است؟ تلاش درجهت چاپ منابع درسی بخش اقتصاد عمومی لازم، ضروری، و قابلتقدیر است. کتاب اقتصاد بخش عمومی که یدالله دادگر بهرشتة تحریر درآورده است کوششی در این زمینه و تلاشی ستودنی برای رفع کمبود منابع مناسب درسی در زمینة اقتصاد بخش عمومی است. این اثر امتیازات و نقاط قوت فراوانی دارد، اما کاستیهایی نیز هست که رفع آنها می‌تواند بر غنیترشدن مباحث کتاب بیفزاید. هدف از این مقاله بررسی و ارزیابی کتاب و بیان نقاط قوت و کاستیها به‌منظور افزایش کارآیی کتاب موردنظر است.
علوم سیاسی
محمد شجاعیان
دوره 16، شماره 41 ، مهر 1395، ، صفحه 117-132
چکیده
چکیده رولز با انتشار کتاب «نظریه‌ای درباره عدالت» به‌عنوان یکی از مهمترین فلاسفه سیاسی قرن بیستم مطرح شد.او در این کتاب دو اصل بنیادین را به‌عنوان اصول عدالت برای همه اجتماعات بشری و با وجود تنوع اخلاقی آنها ارائه کرد. رولز در واقع عدالت را معطوف به آزادی تعریف می‌کند و بر مبنای آزادی به دفاع از عدالت می‌پردازد و ...
بیشتر
چکیده رولز با انتشار کتاب «نظریه‌ای درباره عدالت» به‌عنوان یکی از مهمترین فلاسفه سیاسی قرن بیستم مطرح شد.او در این کتاب دو اصل بنیادین را به‌عنوان اصول عدالت برای همه اجتماعات بشری و با وجود تنوع اخلاقی آنها ارائه کرد. رولز در واقع عدالت را معطوف به آزادی تعریف می‌کند و بر مبنای آزادی به دفاع از عدالت می‌پردازد و رویکردی لیبرال به عدالت دارد. لیبرال‌ها و هم ضد لیبرال‌ها این نظریه را نقد کردهاند .از میان لیبرال‌ها روبرت نوزیک معتقد است که نظریه عدالت رولز مستلزم دخالت مستمر در امور مربوط به فرد و نقض مداوم آزادیهای فردی است. اجتماعگرایان نیز مهترین منتقدان ضدلیبرال نظریه عدالت هستند که معتقدند این نظریه نه تلقی درستی از اجتماع ارائه می‌دهد و نه برداشت صحیحی از فرد. لیبرالیسم رولزی، جامعه را فقط یک مخاطره و ریسک مشترک برای نیل به مزایای فردی می‌داند و فرد را نیز به صورت منتزع از پیوندهای اجتماعی تلقی می‌کند. درحالیکه این غایات و اهداف و مشارکت فرد در اجتماعات مختلف است که هویت و موقعیت او را مشخص می‌کند و خصلتهای اخلاقی خاصی را به زندگی و حیات فرد، اعطا می‌کند.
فقه و حقوق
محمدجواد جاوید
دوره 10، شماره 21 ، اسفند 1389، ، صفحه 107-137
چکیده
نزدیک به سه دهه است که بشر معاصر بار دیگر به‌سراغ سؤالات سابق جامعة خویش در فلسفة حقوقی رفته است که از قدمت طرح منسجم آن حداقل بیش از سه هزار سال می‌گذرد. محققان معاصر به‌سبک تبار یونانی این دانش، در عرصة فلسفۀ حقوق، خواسته یا ناخواسته، متوجه مسئله‌ای‌کلیدی شده‌اند که به تولید ادبیاتی غنی اما همچنان مبهم و ذهنی‌درتسهیل دسترسی‌همگان ...
بیشتر
نزدیک به سه دهه است که بشر معاصر بار دیگر به‌سراغ سؤالات سابق جامعة خویش در فلسفة حقوقی رفته است که از قدمت طرح منسجم آن حداقل بیش از سه هزار سال می‌گذرد. محققان معاصر به‌سبک تبار یونانی این دانش، در عرصة فلسفۀ حقوق، خواسته یا ناخواسته، متوجه مسئله‌ای‌کلیدی شده‌اند که به تولید ادبیاتی غنی اما همچنان مبهم و ذهنی‌درتسهیل دسترسی‌همگان به صلح و دستیابی عموم به‌برابری منجر شده است. فلسفة حقوق کنونی نزدیک به نیم قرن است که بازهم از «عدالت» سخن می‌گوید؛ بحثی که نه قدیم است، نه جدید. در نظر، عمری به قدمت عمر عالم و آدم دارد اما در عمل، جنینی سخت نارس است. فلسفة حقوق در ایران نیز همچون قایقی سبک‌وزن بر پهنة دریای مسائل فلسفةحقوق درجهان حاضردرحال دوران است؛ و دور نیست تا یا موجی سهمگین به‌کلی بنیان او را براندازد، یا باز به امید اصلاح، طرحی نو در قالبش دراندازد. مقالة حاضر تفسیری بر همین وضعیت فلسفة حقوق در ایران امروز است. اما در این مختصر قصد دارد تا تحلیل خویش را براساس مطالعة موردی اثری گرانسنگ در فلسفة حقوق فارسی زبانان رقم زند. با مفروض‌قلمدادکردن الگو، نوشتار حاضر بر این فرضیه استوار است که کتاب فلسفة حقوق: تعریف و ماهیت حقوق (کاتوزیان، 1385) نوشته‌ای درخور توجه در این حوزه است، از آن روی که زبانی دوگانه در محتوا دارد.
