علوم سیاسی
الهام رسولی ثانی آبادی
چکیده
تحلیل سیاست خارجی، درجایگاه یکی از زیررشته‌های مهم دانش روابط بین‌الملل، در دهه‌های اخیر قرن بیست‌ویکم به بحثی زنده و جاری در محافل علمی روابط بین‌الملل تبدیل شده است و مصداق آن آثار نسبتاً مهمی است که در این حوزه تولید شده است. تحلیل سیاست خارجی بررسی اداره و اجرای روابط کنش‌گران مختلف، به‌ویژه دولت‌ها، در نظام بین‌الملل است ...
بیشتر
تحلیل سیاست خارجی، درجایگاه یکی از زیررشته‌های مهم دانش روابط بین‌الملل، در دهه‌های اخیر قرن بیست‌ویکم به بحثی زنده و جاری در محافل علمی روابط بین‌الملل تبدیل شده است و مصداق آن آثار نسبتاً مهمی است که در این حوزه تولید شده است. تحلیل سیاست خارجی بررسی اداره و اجرای روابط کنش‌گران مختلف، به‌ویژه دولت‌ها، در نظام بین‌الملل است که شامل موضوعهای بسیار گستردهای می‌شود. بنابراین، باتوجهبه اهمیت تحلیل سیاست خارجی و ادبیات تولیدشده در این حوزه، در این مقاله با هدف ارائۀ پیشنهادهایی به‌منظور غنای ادبیات مربوط به این رشته، ابعاد مختلف محتوایی و فرانظری یکی از این آثار را با عنوان «رفتارشناسی نیروهای اجتماعی در سیاست خارجی» بررسی خواهیم کرد. یافتههای پژوهش نشان می‌دهد که بهلحاظ محتوایی باوجود آنکه در این اثر هستی‌شناسی سیاست خارجی بهتفصیل موردبررسی قرار داده شده است، اما بهلحاظ نظری، نظریههای این حوزه و هم‌چنین نتایج و پیآمدهای تصمیمهای سیاست خارجی بررسی نشده است. در این پژوهش بهلحاظ روشی از روش نقد (بررسی شکلی و محتوایی با تکیه بر تحلیل متن) استفاده شده است.
فقه و حقوق
محمدجواد جاوید
چکیده
دولت‌ها درخصوص حقوق طبیعی افراد متعهدند. حق بر دین و حق بر دانش، دو حق طبیعی شهروندان است. این دو، از موضوعات حقوق اساسی دو انقلاب ایران و فرانسه‌اند. در وقوع دو انقلاب، به‌نوعی سلبی یا ایجابی، ایمان و ایدئولوژی از چنان اهمیتی برخوردار بوده است که پس از انقلاب، ساحت‌های مختلفی را تحت‌تأثیر قرار داده است. مفروض این تحقیق آن است که ...
بیشتر
دولت‌ها درخصوص حقوق طبیعی افراد متعهدند. حق بر دین و حق بر دانش، دو حق طبیعی شهروندان است. این دو، از موضوعات حقوق اساسی دو انقلاب ایران و فرانسه‌اند. در وقوع دو انقلاب، به‌نوعی سلبی یا ایجابی، ایمان و ایدئولوژی از چنان اهمیتی برخوردار بوده است که پس از انقلاب، ساحت‌های مختلفی را تحت‌تأثیر قرار داده است. مفروض این تحقیق آن است که سامان سیاسی و حقوقی جمهوری اسلامی ایران (با رویکرد دینگرا) و جمهوری لائیک فرانسه (با رویکرد دینگریز) درعمل با محوریت معرفت دینی شکل گرفته است. فرضیۀ نوشتار آن است که انقلابهای 1789 و 1979، یکی برضد دین و دیگری به سود دین، بر مقولۀ فرهنگ و دانش عمومی تأثیر مشابه و قابلملاحظهای گذاشتهاند. در این میان، توجه به نقش محوری تعهدات قانونی دولت در تقویت یا تقلیل هزینۀ شهروند مؤمن توضیحی دربارۀ حدود این تأثیر در وضع حاضر است.
علوم سیاسی
روح اله اسلامی؛ الهه ولی زاده
چکیده
اندیشه‌های مارکسیسم نه‌تنها به تحلیل جوامع پرداخته‌اند، بلکه به عمل اجتماعی نیز شکل داده‌اند. مارکسیست‌ها در نحله‌های متعدد، هرکدام به خوانشی از آثار مارکس روی آورده‌اند و ادعا می‌کنند نزدیک‌ترین تفسیر به مارکس را ارائه داده‌اند. در این میان، لویی آلتوسر، متفکر نئومارکسیست فرانسوی، در قرن بیستم با خوانشی ساختارگرایانه دورۀ ...
بیشتر
اندیشه‌های مارکسیسم نه‌تنها به تحلیل جوامع پرداخته‌اند، بلکه به عمل اجتماعی نیز شکل داده‌اند. مارکسیست‌ها در نحله‌های متعدد، هرکدام به خوانشی از آثار مارکس روی آورده‌اند و ادعا می‌کنند نزدیک‌ترین تفسیر به مارکس را ارائه داده‌اند. در این میان، لویی آلتوسر، متفکر نئومارکسیست فرانسوی، در قرن بیستم با خوانشی ساختارگرایانه دورۀ دوم فکری مارکس را موردتوجه قرار داده که علمی است. در این مقاله، به این سؤال پرداخته شده است که چگونه می‌توان مارکسیسم را نه‌تنها در خصلت تعیینگرایانۀ صرف اقتصادی موردتحلیل قرار داد، بلکه وجه سیاسی دولت‌ها را نیز در امر تحلیل مارکسیستی دخیل کرد؟ بدین منظور، به معرفی و بازخوانی انتقادی کتاب ایدئولوژی و سازوبرگ‌های ایدئولوژیک دولت، نوشتۀ لویی آلتوسر پرداختهایم که روزبه صدرآرا آن را ترجمه کرده است. کتاب بهلحاظ شکلی و اندیشهای نقد و بررسی شده است. از لحاظ نظری، آلتوسر ازیکسو فرهنگ و سازوبرگ‌های ایدئولوژیک دولت را در تحولات سیاسی ـ اجتماعی تعینبخش می‌سازد و ازسویدیگر، با این رویه گونهای از توهم توطئه را رواج می‌دهد. در وجه شکلی، کتاب از حیث طراحی جلد مطلوب است و به برخی اصلاحات نگارشی نیاز دارد که در متن مستند شده‌اند.
علوم سیاسی
سید علی محمودی؛ سید نوید کلهرودی
چکیده
مسئلۀ اصلی این مقاله کاوش دربارۀ ماهیت امپریالیسم به‌عنوان پدیده‌ای پیچیده و مهم در دوران جدید است که با موضوع‌هایی همانند توسعه، دولت ـ ملت، دیوان‌سالاری، و تابعیت ارتباط دارد. اهمیت این پدیده هانا آرنت را بر آن داشت که ابعاد متکثر آن را موردتحلیل و نقادی قرار دهد. هدف پژوهش حاضر شرح، تحلیل، و نقد ابعاد نظری و تاریخی رسالۀ امپریالیسم ...
بیشتر
مسئلۀ اصلی این مقاله کاوش دربارۀ ماهیت امپریالیسم به‌عنوان پدیده‌ای پیچیده و مهم در دوران جدید است که با موضوع‌هایی همانند توسعه، دولت ـ ملت، دیوان‌سالاری، و تابعیت ارتباط دارد. اهمیت این پدیده هانا آرنت را بر آن داشت که ابعاد متکثر آن را موردتحلیل و نقادی قرار دهد. هدف پژوهش حاضر شرح، تحلیل، و نقد ابعاد نظری و تاریخی رسالۀ امپریالیسم آرنت و نشان‌دادن جنبه‌های اساسی نوآوری‌ها و کاستی‌های آن است. در این مقاله، از روش توماس اسپریگنز دربارۀ نظریه‌پرداز سیاسی استفاده شده است. برایند جستار ما دربارۀ رسالۀ آرنت آن است که مسئلۀ محوری او به‌عنوان یک فیلسوف انسان و زیست‌بوم نوع بشر است. او، از طریق یافتن وجوه تمایز میان تعاریف برخی مفاهیم، با ایضاح آن‌ها به ارتقای شفافیت و دقت ادبیات سیاسی مدد رسانده و از این ره‌گذر مطاوی رسالۀ خویش را روشن کرده است. هرچند آرنت به نقد کمک‌های انسان‌دوستانۀ کشورهای توسعه‌یافته به دولت‌های کم‌ترتوسعه‌یافته پرداخته و آن را در مسیر امپریالیسم می‌داند، اما راه‌حلی را برای برون‌رفت از این معضل پیچیده ارائه نکرده است. تعلیل و تحلیل پدیده‌های دوران جدید همانند یهودی‌ستیزی و بی‌تابعیتی، که آرنت بن‌مایۀ آن‌ها را در نژادپرستی یافته است، نمونه‌ای از نوآوری‌های او در مقام نظریه‌پردازی سیاسی است.
علوم اجتماعی
سیاوش قلی پور
چکیده
کتاب قومیت و قوم‌گرایی؛ افسانه و واقعیت، پژوهشی دربارۀ منازعات گروه‌های قومی در ایران پس از جنگ جهانی اول تا دهه‌های پایانی سدۀ چهاردهم خورشیدی است. از نظر نویسنده، قومیت و گروه‌های قومی مقوله‌های مدرنی هستند و سابقه‌ای در تاریخ ایران ندارند. سه عامل دولت تمرکزگرا و اقتدارطلب، منفعت‌طلبیِ نخبگان، و نیروهای بین‌الملل در ظهور ...
بیشتر
کتاب قومیت و قوم‌گرایی؛ افسانه و واقعیت، پژوهشی دربارۀ منازعات گروه‌های قومی در ایران پس از جنگ جهانی اول تا دهه‌های پایانی سدۀ چهاردهم خورشیدی است. از نظر نویسنده، قومیت و گروه‌های قومی مقوله‌های مدرنی هستند و سابقه‌ای در تاریخ ایران ندارند. سه عامل دولت تمرکزگرا و اقتدارطلب، منفعت‌طلبیِ نخبگان، و نیروهای بین‌الملل در ظهور این منازعات و شکل‌گیری قومیت سهم داشتند. این کتاب، به‌گونه‌ای زمینه‌مند، قومیت و قوم‌گرایی را در بطن مناسبات سیاسی و اجتماعی داخلی و خارجی بررسی می‌کند. هم‌چنین، برساختی‌بودن ناسیونالیسم قومی را براساس داده‌های تاریخیِ فراوانْ مستدل می‌سازد. نویسنده درجهت مباحث کتاب دولت فراگیر، برجسته‌کردن اشتراکات فرهنگی، و سیاست تنش‌زدایی را استراتژی‌های مناسبی برای مواجهه با وضعیت چندفرهنگی ایران معرفی می‌کند. انتقاداتی به این اثر وارد است که می‌توان به این موارد اشاره کرد: کتاب از رویکردهای گوناگونی بدون تلفیق آن‌ها استفاده کرده است و انسجام پارادایمی ندارد؛ مانند اثبات‌گرایان، دنبال معیاری برای تعیین حدود و ثغور قومیت است، اما چنین معیاری وجود ندارد. غالب استدلال‌‌های کتاب درجهت برساختی‌بودن قومیت به هویت ملی نیز اطلاق‌پذیر است، اما نویسنده در‌این‌باره سکوت می‌کند و به‌نوعی ذات‌گراییِ ملی فرو می‌غلطد، نقش سیاست‌های اقتصادی و برنامه‌های توسعه در منازعات قومی را کم‌رنگ جلوه می‌دهد، و سرانجام، از تأثیر تغییرات اجتماعی مدرن و حضور اجتناب‌ناپذیر «دیگری» در شکل‌گیری قومیت غفلت می‌ورزد.
علوم سیاسی
حمید ملک زاده؛ احمد خالقی دامغانی
چکیده
از کدام منظر اندیشگانی باید به یک نظام فکری یا یک جریان اندیشۀ حاکم بر زندگی یک اندیشمند سیاسی پرداخت؟ این پرسشی است که، در تحلیل نهایی، نحوۀ مواجهه ما را با دستگاه‌های فلسفی ـ سیاسی گوناگون مشخص خواهد کرد؛ مواجهه‌ای که بیش از هرچیز درون خودش قصدمندی‌های ویژۀ کسی را دارد که درحال شرح‌دادن یک نظام اندیشگانی است و هم‌چنین مسائلی ...
بیشتر
از کدام منظر اندیشگانی باید به یک نظام فکری یا یک جریان اندیشۀ حاکم بر زندگی یک اندیشمند سیاسی پرداخت؟ این پرسشی است که، در تحلیل نهایی، نحوۀ مواجهه ما را با دستگاه‌های فلسفی ـ سیاسی گوناگون مشخص خواهد کرد؛ مواجهه‌ای که بیش از هرچیز درون خودش قصدمندی‌های ویژۀ کسی را دارد که درحال شرح‌دادن یک نظام اندیشگانی است و هم‌چنین مسائلی دارد که ضرورت مراجعه به یک نظریۀ خاص را برای شارح بهوجود آورده است. هر شکلی از مواجهه با یک متن، برای کسی که دربارۀ آن مینویسد، جستوجویی برای فراهمآوردن پاسخی است که، در اینجای مکانی و زمانی مواجهشونده، باید دربارۀ مسائل انضمامی زندگی سیاسی ارائه شود. با چنین پیشفرضی است که سعی می‌شود در این مجال، دربارۀ بخشی از یادداشتهای زندان از آنتونیو گرامشی، متفکر و فعال سیاسی ایتالیایی، نوشته شود؛ مجموعهای که برای فارسیزبانان با عنوان دولت و جامعۀ مدنی با ترجمۀ عباس میلانی، بههمت انتشارات اختران، به بازار ارائه شده است. در این مقاله کوشش بر آن است تا با تکیه بر فهمی از مفهوم امر سیاسی، بهمنزلۀ عاملی وحدتبخش، به این بخش از نوشتههای گرامشی پرداخته شود.
اقتصاد
وهاب قلیچ
چکیده
تأثیرات ناگوار شیوع بیماری کرونا در اقتصاد کشورهای جهان اقتصاددانان را به فکر ارائۀ تحلیلها و نظرهای کارشناسانه واداشته است. اثر اقتصاد کرونا؛ اقتصاد مقاومتی در عصر ویروس کرونا اولین کتاب قابل‌توجه در این حوزه است که با هدف شناخت مسیرهای بهینۀ برون‌رفت اقتصاد ایران از بحران کرونا با رویکرد اقتصاد مقاومتی منتشر شده است. این مقاله ...
بیشتر
تأثیرات ناگوار شیوع بیماری کرونا در اقتصاد کشورهای جهان اقتصاددانان را به فکر ارائۀ تحلیلها و نظرهای کارشناسانه واداشته است. اثر اقتصاد کرونا؛ اقتصاد مقاومتی در عصر ویروس کرونا اولین کتاب قابل‌توجه در این حوزه است که با هدف شناخت مسیرهای بهینۀ برون‌رفت اقتصاد ایران از بحران کرونا با رویکرد اقتصاد مقاومتی منتشر شده است. این مقاله با تحلیل و بررسی این اثر در دو محور شکلی و محتوایی به این نتیجه میرسد این کتاب که حاصل نظرها و تحلیلهای جمعی از صاحبنظران اقتصادی است، علیرغم امتیازات زیادی همچون جدید و نوآورانهبودن موضوع و نگارش روان و رسا، به دلایلی همچون فقدان انسجام و نظم در پرداخت به موضوع، تعجیل در چاپ پیش از روشنشدن ابعاد اقتصادی و اجتماعی شیوع بیماری، انتخاب قالب نامناسب در ارائۀ مباحث، عدم استفادۀ کافی از تجربۀ اقتصادهای جهانی، و درنهایت ضعف در جامعیت و عمق تحلیلها و راهکارها نتوانسته است به اهداف مدنظر دست یابد. این مقاله سعی دارد تا نکاتی را به‌منظور تقویت اثر از جنبۀ نگارشی و محتوایی پیشنهاد کند.
فقه و حقوق
علی‌اصغر اسماعیلی‌فر؛ غلامحسین مسعود؛ محمدکاظم عمادزاده
چکیده
مقرره‌گذاری بانکی وسیله و ابزاری برای نائل‌شدن به هدف مقرره‌گذار، یعنی دولت، است و دولت با استفاده از این ابزار بازار پول را به‌سمت اهداف خود هدایت می‌کند. مقولۀ مداخلۀ دولت در اقتصاد و میزان دخالت آن در بازار پول در جاهای مختلف مورد بررسی و نقد قرار گرفته است، اما این‌که چه‌میزان از این دخالت به ایجاد مطالبات معوق منجر می‌شود ...
بیشتر
مقرره‌گذاری بانکی وسیله و ابزاری برای نائل‌شدن به هدف مقرره‌گذار، یعنی دولت، است و دولت با استفاده از این ابزار بازار پول را به‌سمت اهداف خود هدایت می‌کند. مقولۀ مداخلۀ دولت در اقتصاد و میزان دخالت آن در بازار پول در جاهای مختلف مورد بررسی و نقد قرار گرفته است، اما این‌که چه‌میزان از این دخالت به ایجاد مطالبات معوق منجر می‌شود مسئله‌ای قابلبحث است. مطالبات معوق بانکی بهمنزلۀ مشکلی اساسی گریبانگیر نظام بانکی شده است. ازآن‌جاکه دولت یکی از بدهکاران کلان بانکی است، این سیستم مقرره‌گذاری که ازجانب دولت طراحی می‌شود عیب ذاتی دارد؛ زیرا در این مقررات بحث تشویق و تنبیه درمورد پرداخت بدهیهای معوق بدهکاران مطرح است، درحالیکه پرداخت براساس میزان اعتبار نیز باید ملاک باشد. از این نظر، شیوۀ مقررهگذاریهای بانکی به‌منظور ایجاد و وصول با ایراد جدی مواجه است که در این مقاله نارساییها و خلأهای قانونی ناشی از مقرره‌گذاری مورد نقد و بررسی قرار خواهد گرفت.
فقه و حقوق
غزاله طاهری عطار؛ محمدعلی حسنی نیک
چکیده
دانش حقوق موظف است تا با بررسی اوضاع و احوال بومی هر کشور روابط سازمان‌های دولتی را با یک‌دیگر و با مردم طراحی کند تا بهترین وضعیت برای پیشرفت و شکوفایی حاصل شود. کتاب حقوق اداری اثر بیژن عباسی از آخرین کتاب‌های تألیف‌شده در این زمینه است که مؤلف آن در شش فصل سعی دارد تا مبانی دانش حقوق اداری را برای پژوهش‌گران و علاقه‌مندان این ...
بیشتر
دانش حقوق موظف است تا با بررسی اوضاع و احوال بومی هر کشور روابط سازمان‌های دولتی را با یک‌دیگر و با مردم طراحی کند تا بهترین وضعیت برای پیشرفت و شکوفایی حاصل شود. کتاب حقوق اداری اثر بیژن عباسی از آخرین کتاب‌های تألیف‌شده در این زمینه است که مؤلف آن در شش فصل سعی دارد تا مبانی دانش حقوق اداری را برای پژوهش‌گران و علاقه‌مندان این رشته تبیین کند. در این مقاله با مطالعه، بررسی، و نقد منصفانۀ این اثر سعی داشتیم نقاط قوّت و ضعفِ شکلی و محتوایی آن را شناسایی کنیم و به بهبود اوضاع دانش حقوق اداری و بهتبع آن بهبود ساختار اداری کشور کمکی کرده باشیم. بهنظر میرسد که این کتاب برای مخاطب عام نوشته شده است، چراکه در هیچیک از ابعاد، مبانی نظری، ساختارهای اداری جمهوری اسلامی، و تطبیق ساختارهای اداری ایران با دیگر کشورهای پیشرو در حقوق اداری بهصورت عمیق وارد نشده است و از این زاویه بهخصوص برای دانشجویان حقوق آنچنان مفید نیست و فقط می‌تواند دروازهای برای ورود به دانش حقوق اداری باشد.
روش‌شناسی
الهام رسولی ثانی‌آبادی
چکیده
هدف اصلی این پژوهش بررسی و ارزیابی مهم‌ترین نقاط قوت و ضعف کتاب روش و نظریه در علوم سیاسی، نوشتۀ دیوید مارش و جری استوکر، است. ازآن‌جاکه یکی از مهم‌ترین حوزههای فلسفۀ علم حوزۀ مباحث مربوط به مسائل فرانظری با تمرکز بر مسائل هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، و روش‌شناسی است، هدف اصلی این کتاب پرکردن خلأ نظری در دو حوزۀ روش‌شناسی و معرفت‌شناسی ...
بیشتر
هدف اصلی این پژوهش بررسی و ارزیابی مهم‌ترین نقاط قوت و ضعف کتاب روش و نظریه در علوم سیاسی، نوشتۀ دیوید مارش و جری استوکر، است. ازآن‌جاکه یکی از مهم‌ترین حوزههای فلسفۀ علم حوزۀ مباحث مربوط به مسائل فرانظری با تمرکز بر مسائل هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، و روش‌شناسی است، هدف اصلی این کتاب پرکردن خلأ نظری در دو حوزۀ روش‌شناسی و معرفت‌شناسی است. این کتاب مجموعهمقالاتی در سه بخش مهمِ «رهیافتهای علوم سیاسی»، «پرسش‌های روششناختی»، و «نظریههای مربوط به دولت» از نویسندگان مختلف دانشگاههای انگلستان است و بنابراین با رویکرد بریتانیایی به این حوزه پرداخته است. در این پژوهش، ابتدا به معرفی کلی اثر پرداخته شده، سپس امتیازات و نواقص شکلی اثر بررسی شده است. در مبحث پنجم به ارزیابی محتوایی اثر بهصورت کلی و در مبحث پایانی نیز به بررسی مهم‌ترین امتیازات و نواقص محتوایی فصل به فصل اثر بهطور همزمان پرداخته شده است. این مقاله پژوهشی تحلیلی با رویکرد نقادانه از طریق مطالعۀ موردی اثر است.
فقه و حقوق
افشار اکبری؛ ولی رستمی؛ فرامرز عطریان
چکیده
مراجع و دیوان‌های رسیدگی‌کننده به شکایات و دعاوی ناشی از اختلافات گوناگون در جامعه جزئی از نظام حقوقی جامعه را تشکیل می‌دهند. این مراجع معمولاً با سازوکار و تدابیر قانونی تأسیس شده‌اند و مسئولیت رسیدگی به دعاوی و اختلافات و صدور رأی درقبال آن‌ها را برعهده دارند. برخی از این مراجع صلاحیت رسیدگی به دعاوی و اختلافات خاصی را دارند ...
بیشتر
مراجع و دیوان‌های رسیدگی‌کننده به شکایات و دعاوی ناشی از اختلافات گوناگون در جامعه جزئی از نظام حقوقی جامعه را تشکیل می‌دهند. این مراجع معمولاً با سازوکار و تدابیر قانونی تأسیس شده‌اند و مسئولیت رسیدگی به دعاوی و اختلافات و صدور رأی درقبال آن‌ها را برعهده دارند. برخی از این مراجع صلاحیت رسیدگی به دعاوی و اختلافات خاصی را دارند که به مراجع اختصاصی شهرت دارند. رسیدگی به دعاوی مسئولیت علیه دولت، بهعلت داشتن قدرت و اختیارات فراوان دولت درقبال افراد خصوصی و نحوۀ اثبات این دعاوی، اهمیت فراوانی دارد. ازاینرو، در این مقاله نظام قانونی جایگاه مسئولیت مدنی دولت و مراجع صالح رسیدگی‌کننده به دعوی ناشی از آن در حقوق ایران، در مقایسه با حقوق انگلستان، نقد و بررسی می‌شود. قانون «آیین دادرسی کیفری ایران»، مصوب 1392 ش، که درمورد مسئولیت قوۀ قضائیه اصل را بر مسئولیت مدنی دولت گذاشته است، نقطۀ عطفی در نظام حقوقی ایران بهشمار میرود.
علوم سیاسی
مرتضی نورمحمدی؛ امیر لطفی؛ زهرا لطفی
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، ، صفحه 349-365
چکیده
کتاب سیاست‌گذاری عمومی نوشتة پیر مولر ازجمله نخستین کتاب‌های مربوط به حوزة سیاست‌گذاری عمومی است که در ایران ترجمه و چاپ شده است. سیاست‌گذاری عمومی به‌معنای علم دولت در عمل و تحلیل سیاست‌های عمومی که به‌عنوان رشته‌ای دانشگاهی نیز محسوب می‌شود، کمی بیش از یک دهه است که در ایران موردتوجه قرارگرفته و در چند دانشگاه محدود تدریس ...
بیشتر
کتاب سیاست‌گذاری عمومی نوشتة پیر مولر ازجمله نخستین کتاب‌های مربوط به حوزة سیاست‌گذاری عمومی است که در ایران ترجمه و چاپ شده است. سیاست‌گذاری عمومی به‌معنای علم دولت در عمل و تحلیل سیاست‌های عمومی که به‌عنوان رشته‌ای دانشگاهی نیز محسوب می‌شود، کمی بیش از یک دهه است که در ایران موردتوجه قرارگرفته و در چند دانشگاه محدود تدریس می‌شود. در این کتاب نویسنده باتوجهبه ساختار سیاست‌گذاری و تصمیمگیری در فرانسه سعی کرده است خواننده را با مفاهیم مهم و بنیادین در حوزة سیاست‌گذاری عمومی آشنا کند و روشی را برای مطالعة سیاست‌گذاری عمومی به خوانندگان و دانشجویان علاقهمند ارائه کند. در این مقاله پس از معرفی اولیة مفهوم سیاست‌گذاری عمومی بهمنزلة رشته‌ای جدید در ایران، فصول کتاب بهترتیب معرفی می‌شود و موردبحث و تحلیل قرار میگیرد. نقد و بررسی ترجمۀ کتاب نیز بخش دیگری است که در انتهای مقاله به آن اشاره می‌شود.
اقتصاد
مسعود درودی
دوره 17، شماره 9 ، اسفند 1396، ، صفحه 97-112
چکیده
یکی از مفاهیمی که طی یک‌صد سال گذشته همواره ذهن اندیشمند ایرانی را به‌خود مشغول داشته است، علل توسعه‌نیافتگی جامعۀ ایرانی است. این مسئله از منظرهای متعددی بررسی شده است. یکی از سویه‌های مهم توسعه‌یافتگی دست‌رسی به سطح بالای صنعتی‌شدن است. سیاست‌گذاری توسعۀ صنعتی که به‌نوعی از دوران حکومت رضاشاه پهلوی به این‌سو به‌منظور ...
بیشتر
یکی از مفاهیمی که طی یک‌صد سال گذشته همواره ذهن اندیشمند ایرانی را به‌خود مشغول داشته است، علل توسعه‌نیافتگی جامعۀ ایرانی است. این مسئله از منظرهای متعددی بررسی شده است. یکی از سویه‌های مهم توسعه‌یافتگی دست‌رسی به سطح بالای صنعتی‌شدن است. سیاست‌گذاری توسعۀ صنعتی که به‌نوعی از دوران حکومت رضاشاه پهلوی به این‌سو به‌منظور بازسازی زیرساختهای کشور پیگیری شد، بهمثابۀ زیربنای توسعۀ کشور همواره یکی از نقاط مهم توسعه‌نیافتگی موردتوجه بوده است. باوجود اهمیت بررسی و شناخت عوامل و علل توسعۀ صنعتی کمتر اثری بهطور مشخص بر علل توسعه‌نیافتگی صنعتی تأکید کرده است. در این مقاله کتاب نفت، دولت و صنعتی‌شدن در ایران که نوشتۀ مسعود کارشناس (استاد دانشگاه سواز لندن- انگلستان) است و یکی از آثار معدودی که علل سیاست‌گذاری ناکارآمد صنعتی را بررسی کرده است بررسی و نقد می‌شود. نویسنده تلاش داشته است که با رویکردی ساختاری تأثیر نفت را در سیاست‌گذاری صنعتی در دوران پهلوی بررسی کند. نگاه در مقالۀ حاضر ناظر به نقد رویکرد نویسنده به موضوع تأثیر نفت در سیاست‌گذاری صنعتی و نتایج حاصل از رویکرد اتخاذشده است.
علوم سیاسی
سیدابراهیم سرپرست سادات
دوره 17، شماره 8 ، بهمن 1396، ، صفحه 193-217
چکیده
کتاب مدرنیتۀ سیاسی تقریر سکولاریسم و لائیسیته است. مسئله‌های کنونی جوامع را نیز ریشه در عدم جدایی قاطع بین حوزههای عمومی و خصوصی، دولت و جامعۀ مدنی، و فرد و شهروند می‌داند؛ بنابراین، کتابی برای آرمان‌های لیبرالیستی و سکولاریستی است و در بیان مسئله‌های سکولاریسم موجه می‌نماید. موریس باربیه اما تجربۀ غرب را گویا تجربه‌ای غایی ...
بیشتر
کتاب مدرنیتۀ سیاسی تقریر سکولاریسم و لائیسیته است. مسئله‌های کنونی جوامع را نیز ریشه در عدم جدایی قاطع بین حوزههای عمومی و خصوصی، دولت و جامعۀ مدنی، و فرد و شهروند می‌داند؛ بنابراین، کتابی برای آرمان‌های لیبرالیستی و سکولاریستی است و در بیان مسئله‌های سکولاریسم موجه می‌نماید. موریس باربیه اما تجربۀ غرب را گویا تجربه‌ای غایی و از آنِ ملتهایی مهتر پنداشته و تندادن به این جداییها را سرنوشت همۀ جوامع دانسته است؛ چنانکه برای جوامعی که به مدرنیتۀ سیاسی دست نیافتهاند توصیه کرده است که بایستی بدون پرشهای بلندپروازانه گامبهگام و با بهرهگیری از انبان تجربۀ پیشرفتگان به آن دست یابند. غاییپنداشتن الگوی خود مسئلهسازی برای سایر جوامع است؛ بهطور مثال، اگر جوامع اسلامی بهجای لائیسیته اسلام را برای حل مسئله‌های خود و افقهای پیشِروی رجحان بخشیدند و سکولاریسم را برنتابیدند سکولاریسم مسئلۀ آن‌ها نمیشود که در این کتاب راه رسیدن به آن بیان شود. بررسیهای این مقاله ضمن بازشناسی برخی نقاط قوت و ضعفِ شکلی و محتوایی کتاب نشان می‌دهد که نویسنده در این کتاب از مسئلهیابی محققانه به مسئلهسازی و تجویزهای غیرموجه تمایل پیدا کرده است.
علوم سیاسی
حمیدرضا ملک محمدی
دوره 17، شماره 8 ، بهمن 1396، ، صفحه 287-299
چکیده
تقابل دو پدیدۀ اقتضائات دوران جدید و رفتار دولت ازجمله مسائلی است که نویسندگان حوزههای مختلف از مدیریت گرفته تا جامعه‌شناسی و علوم سیاسی را به خود وامی‌دارد. نوشتههای انتقادی تا نوشتههای بی‌طرف و تا طرف‌دار رفتارهای دولت و نظام دیوانی سه طیفی هستند که در این زمینه خودنمایی می‌کنند. دراین‌میان، میشل کروزیه، از جامعه‌شناسان ...
بیشتر
تقابل دو پدیدۀ اقتضائات دوران جدید و رفتار دولت ازجمله مسائلی است که نویسندگان حوزههای مختلف از مدیریت گرفته تا جامعه‌شناسی و علوم سیاسی را به خود وامی‌دارد. نوشتههای انتقادی تا نوشتههای بی‌طرف و تا طرف‌دار رفتارهای دولت و نظام دیوانی سه طیفی هستند که در این زمینه خودنمایی می‌کنند. دراین‌میان، میشل کروزیه، از جامعه‌شناسان قلمبهدست و منتقد رفتارهای دولت و دیوانسالاران، با بررسی دولت‌های فرانسوی پساز جنگ دوم جهانی آن‌ها را واجد صفت خوددانابینی و خودتواناپنداری میبیند، اما بر این باور است که تحولات دوران در کنار ناکامیهای دولت‌های یادشده در دستیابی به اهداف اجتماعی و اقتصادی، به‌ویژه در حوزههایی همچون آموزش و سلامت، ضرورت یک بازنگری اساسی در منش دولت را آشکار می‌سازد؛ منشی که باید تجلی خود را در فروتنی بهنمایش گذارد. او دولت مدرن را بدون سیاست فروتن ناممکن می‌داند.
اقتصاد
خسرو پیرائی
دوره 17، شماره 3 ، مرداد 1396، ، صفحه 21-34
چکیده
در اقتصاد بخش عمومی حضور دولت در اقتصاد از دو زاویة کارآیی و عدالت مطالعه می‌شود. این بخش از علم اقتصاد سعی در ارائة چهارچوبی دارد که برمبنای آن توضیح دهد آیا دولت باید در اقتصاد دخالت کند یا خیر؟ هم‌چنین، به این سؤالات پاسخ می‌دهد که تا چه حد دولت باید در اقتصاد نقش داشته باشد. آیا سازوکار بازار در غیاب دولت می‌تواند نتایج مطلوبی ...
بیشتر
در اقتصاد بخش عمومی حضور دولت در اقتصاد از دو زاویة کارآیی و عدالت مطالعه می‌شود. این بخش از علم اقتصاد سعی در ارائة چهارچوبی دارد که برمبنای آن توضیح دهد آیا دولت باید در اقتصاد دخالت کند یا خیر؟ هم‌چنین، به این سؤالات پاسخ می‌دهد که تا چه حد دولت باید در اقتصاد نقش داشته باشد. آیا سازوکار بازار در غیاب دولت می‌تواند نتایج مطلوبی در بر داشته باشد؟ آیا شرط لازم برای موفقیت و آموزش با کیفیت بالا وجود منابع درسی مناسب و جامع است؟ تلاش درجهت چاپ منابع درسی بخش اقتصاد عمومی لازم، ضروری، و قابلتقدیر است. کتاب اقتصاد بخش عمومی که یدالله دادگر بهرشتة تحریر درآورده است کوششی در این زمینه و تلاشی ستودنی برای رفع کمبود منابع مناسب درسی در زمینة اقتصاد بخش عمومی است. این اثر امتیازات و نقاط قوت فراوانی دارد، اما کاستیهایی نیز هست که رفع آن‌ها می‌تواند بر غنیترشدن مباحث کتاب بیفزاید. هدف از این مقاله بررسی و ارزیابی کتاب و بیان نقاط قوت و کاستیها به‌منظور افزایش کارآیی کتاب موردنظر است.
علوم سیاسی
علی‌اشرف نظری
دوره 16، شماره 41 ، مهر 1395، ، صفحه 177-199
چکیده
چکیدهچکیدهمحور اصلی مقاله حاضر نقد و بررسی کتاب مفهوم امر سیاسی اثر کارل اشمیت است که توسط سهیل صفاری ترجمه و نشر نگاه معاصر آن را به زیور طبع اراسته است. در مقاله حاضر تلاش خواهد شد ضمن معرفی کتاب مفهوم امر سیاسی، نقد و ارزیابی شکلی و محتوایی آن در دستور کار قرار گیرد. این که مسئله یا به عبارتی، دغدغه و محور فکریِ او چیست؟ چه مسئله‌ای ...
بیشتر
چکیدهچکیدهمحور اصلی مقاله حاضر نقد و بررسی کتاب مفهوم امر سیاسی اثر کارل اشمیت است که توسط سهیل صفاری ترجمه و نشر نگاه معاصر آن را به زیور طبع اراسته است. در مقاله حاضر تلاش خواهد شد ضمن معرفی کتاب مفهوم امر سیاسی، نقد و ارزیابی شکلی و محتوایی آن در دستور کار قرار گیرد. این که مسئله یا به عبارتی، دغدغه و محور فکریِ او چیست؟ چه مسئله‌ای او را برانگیخته تا تعمق و تفکر ذهنیِ خود را به صورت یک نظریة سیاسی به رشتة تحریر درآورد؟ نویسنده چه هدفی را در این اثر دنبال می‌کند؟ توجه به زمینههای کاتولیکی تربیت (و شیفتگی نسبت به قدرت کلیسای کاتولیک در عصر بیسمارک)، در کنار آموزشهای حقوقی (تحقق حقوق به عنوان رسالت دولت) و شکل‌گیری تجارب تاریخی مختلفی که در میانة یأس (خشم ناشی از وضعیت آلمان تحقیر شدة بین دو جنگ) و امید (نیرومند ساختن رژیم وایمار و امکان بازسازی امر سیاسی)، حوزههای اصلی نقادی و اندیشهپردازی اشمیت را در رابطه با نسبت سیاست و اخلاق، لیبرالیسم و دموکراسی و شکل مدرن ساختار سیاسی در قالب دولت شکل داده است.
فقه و حقوق
محمدجواد جاوید
دوره 10، شماره 21 ، اسفند 1389، ، صفحه 107-137
چکیده
نزدیک به سه دهه است که بشر معاصر بار دیگر به‌سراغ سؤالات سابق جامعة خویش در فلسفة حقوقی رفته است که از قدمت طرح منسجم آن حداقل بیش از سه هزار سال می‌گذرد. محققان معاصر به‌سبک تبار یونانی این دانش، در عرصة فلسفۀ حقوق، خواسته یا ناخواسته، متوجه مسئله‌ای‌کلیدی شده‌اند که به تولید ادبیاتی غنی اما همچنان مبهم و ذهنی‌درتسهیل دسترسی‌همگان ...
بیشتر
نزدیک به سه دهه است که بشر معاصر بار دیگر به‌سراغ سؤالات سابق جامعة خویش در فلسفة حقوقی رفته است که از قدمت طرح منسجم آن حداقل بیش از سه هزار سال می‌گذرد. محققان معاصر به‌سبک تبار یونانی این دانش، در عرصة فلسفۀ حقوق، خواسته یا ناخواسته، متوجه مسئله‌ای‌کلیدی شده‌اند که به تولید ادبیاتی غنی اما همچنان مبهم و ذهنی‌درتسهیل دسترسی‌همگان به صلح و دستیابی عموم به‌برابری منجر شده است. فلسفة حقوق کنونی نزدیک به نیم قرن است که بازهم از «عدالت» سخن می‌گوید؛ بحثی که نه قدیم است، نه جدید. در نظر، عمری به قدمت عمر عالم و آدم دارد اما در عمل، جنینی سخت نارس است. فلسفة حقوق در ایران نیز همچون قایقی سبک‌وزن بر پهنة دریای مسائل فلسفةحقوق درجهان حاضردرحال دوران است؛ و دور نیست تا یا موجی سهمگین به‌کلی بنیان او را براندازد، یا باز به امید اصلاح، طرحی نو در قالبش دراندازد. مقالة حاضر تفسیری بر همین وضعیت فلسفة حقوق در ایران امروز است. اما در این مختصر قصد دارد تا تحلیل خویش را براساس مطالعة موردی اثری گرانسنگ در فلسفة حقوق فارسی زبانان رقم زند. با مفروض‌قلمدادکردن الگو، نوشتار حاضر بر این فرضیه استوار است که کتاب فلسفة حقوق: تعریف و ماهیت حقوق (کاتوزیان، 1385) نوشته‌ای درخور توجه در این حوزه است، از آن روی که زبانی دوگانه در محتوا دارد.
