باستان شناسی
یاسر ملک زاده؛ سرور خراشادی
چکیده
تاکنون نقدهایی مکتوب و شفاهی به کتاب پروانه پورشریعتی با عنوان Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran وارد شده است که منتقدان با دیدگاه‌هایی متفاوت به ارزیابی اثر و تقویت یا تضعیف نظریه‌‌های وی پرداخته‌‌اند. واضح است کتاب‌‌هایی از این دست، که هم ارائۀ جسورانه‌‌ای از کلیات بدیع و ایده‌‌آفرین‌اند و هم دریایی ...
بیشتر
تاکنون نقدهایی مکتوب و شفاهی به کتاب پروانه پورشریعتی با عنوان Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran وارد شده است که منتقدان با دیدگاه‌هایی متفاوت به ارزیابی اثر و تقویت یا تضعیف نظریه‌‌های وی پرداخته‌‌اند. واضح است کتاب‌‌هایی از این دست، که هم ارائۀ جسورانه‌‌ای از کلیات بدیع و ایده‌‌آفرین‌اند و هم دریایی از جزئیات را فراروی مخاطب می‌‌گشایند، این قابلیت را دارند که به‌کرات در بوتۀ نقد، جرح‌و‌تعدیل، و ترمیم نهاده شوند. این نوشتار نیز با هدف پرداختن به جان‌‌مایۀ اثر، که همانا سهگانۀ پورشریعتی در قالب یک نظریۀ کلان و دو نظریۀ خرد است، سامان یافته است. نظریۀ کلان مبتنی‌بر ماهیت کنفدراسیونی نظام حکومتی ساسانی است و نظریه‌‌های خرد بر تمایز فرهنگی ـ دینی پارسیان و پارتیان و نیز گاه‌شماری فتوح تمرکز دارد. واکاوی انتقادی با رویکرد تحلیلی حاکی از وجود شواهدی مبنی‌بر تمرکزگرایی و تمرکزگریزی متناوب درطول حکومت ساسانیان است؛ نکته‌‌ای که غلبۀ نظریۀ کنفدراسیونی بر نظریۀ تمرکزگرایی را در معرفی نظام حکومت ساسانی به‌چالش می‌‌کشد. هم‌چنین، در نظریۀ دوگانگی مذهبی پارسیگ ـ پهلو، باوجود برخی اشارات قابل‌‌تأمل، شواهد متقنی ارائه نمی‌‌شود.
باستان شناسی
افشین خسروثانی
چکیده
مورخان و پژوهش‌گران درخصوص شکست ساسانیان از عرب‌ها به دلایل زیادی اشاره کرده‌اند. در سال 2008، پروانه پورشریعتی با انتشار کتاب زوال و فروپاشی شاهنشاهی ساسانی: اتحادیۀ ساسانی ــ پارتی و فتح ایران به‌دست عرب‌ها جانی تازه به این موضوع بخشید. او با یک روش‌شناسی بدیع و کم‌سابقه روایتی تازه و نادر از مسئلۀ سقوط ساسانیان ارائه کرد. با تجزیه ...
بیشتر
مورخان و پژوهش‌گران درخصوص شکست ساسانیان از عرب‌ها به دلایل زیادی اشاره کرده‌اند. در سال 2008، پروانه پورشریعتی با انتشار کتاب زوال و فروپاشی شاهنشاهی ساسانی: اتحادیۀ ساسانی ــ پارتی و فتح ایران به‌دست عرب‌ها جانی تازه به این موضوع بخشید. او با یک روش‌شناسی بدیع و کم‌سابقه روایتی تازه و نادر از مسئلۀ سقوط ساسانیان ارائه کرد. با تجزیه و تحلیل منابع مکتوب و شواهد باستانشناسی، پورشریعتی به این [نکته] اذعان دارد که حکومت ساسانی متشکل از اتحادیۀ ساسانی ــ پارتی بود و با حمایتنکردن خاندانهای پارتی از ساسانیان، عرب‌ها موفق شدند در قرن هفتم میلادی به عمر حکومت ساسانی پایان دهند. از نواقص و کاستیهای این اثر پذیرش برخی روایتها و تفسیرها بهصورت غیرانتقادی، توجهنکردن به تأثیر واپسین جنگ ساسانیان با رومیان و تأثیر آن در زوال این سلسله، تحلیلنکردن درست شواهد باستانشناسی، و ازهمهمهمتر، بیتوجهی به بحرانهای محیطی و آسیب شدید نظام آبیاری سرزمین میانرودان در اواخر دورۀ ساسانی است که نگارنده در نوشتار پیشرو سعی در بررسی آنها دارد و با درنظرگرفتن موارد ذکرشده این اثر را ارزیابی خواهد کرد.
