زبان و ادبیات عربی
لیلا جمشیدی؛ عیسی زارع درنیانی؛ خدیجه حسن پور
چکیده
نقد و بررسی آثاری که به گونه‌های خاص انواع ادبی پرداخته و در میان اهل زبان مقبولیت بسیاری یافته‌اند از ارزش بالایی برخوردار است. در این میان بررسی و نقد آثاری چون مجمع‌الأمثال ابوالفضل میدانی که در دوره‌های آغازین ادبیات عربی تدوین شده، قابل توجه می‌باشد؛ چه آنکه با هدف جلوگیری از تحریف و نابودی میراث ارزشمند ضرب‌المثل و تبیین ...
بیشتر
نقد و بررسی آثاری که به گونه‌های خاص انواع ادبی پرداخته و در میان اهل زبان مقبولیت بسیاری یافته‌اند از ارزش بالایی برخوردار است. در این میان بررسی و نقد آثاری چون مجمع‌الأمثال ابوالفضل میدانی که در دوره‌های آغازین ادبیات عربی تدوین شده، قابل توجه می‌باشد؛ چه آنکه با هدف جلوگیری از تحریف و نابودی میراث ارزشمند ضرب‌المثل و تبیین آن گردآوری شده است. در این راستا پژوهش حاضر بر آن است تا در قالب نقد ساختاری و با شیوه‌ای توصیفی – تحلیلی، شناخت عمیق‌تر و علمی‌تری از این اثر ارائه دهد. نتایج پژوهش از وجود طرحی منسجم در چارچوب‌بندی ساختار درونی و متناسب با موضوع، حکایت دارد. همچنین شرح و تبیین ضرب‌المثل‌ها با استفاده از شواهد قرآنی، اشعار، روایت، داستان و معاجم لغوی، گویای قوت جنبه‌ی علمی و استنادی کتاب می‌باشد و بیانگر تألیفی مبتنی بر تخصص زبانی در متناسب ساختن آن با تنوع سلایق مخاطبان است که با بهره‌گیری از بن‌مایه‌های زبانی و فرهنگی نقش قابل توجهی در استحکام میراث زبانی، تاریخی و فرهنگی قوم عرب ایفا نموده است. علیرغم این امتیازات، کاستی‌هایی همچون: وجود ابهام در شرح برخی ضرب‌المثل‌ها و تکرار مکررات، اهتمام به تحقیق و تعلیقی علمی متناسب با تحولات زبانی بر چنین اثری را ضروری می‌سازد.
علوم سیاسی
فاطمه دانشورمحمدزادگان؛ رضا عابدی گناباد
چکیده
جامعه‌‌شناسی کاریزمای ملی کتابی به‌قلم مجید فولادیان است که طی آن فروپاشی ساختارهای اجتماعی و ظهور کاریزمای ملی را تجزیه‌وتحلیل می‌کند. نویسنده با روش ساختاری تاریخی به بررسی تحولات ساختاری در آستانۀ دو انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی می‌پردازد و به این نتیجه می‌رسد که در دورۀ قاجار ساخت شبکه‌ای جامعه مانع از شکلگیری هم‌بستگی‌های ...
بیشتر
جامعه‌‌شناسی کاریزمای ملی کتابی به‌قلم مجید فولادیان است که طی آن فروپاشی ساختارهای اجتماعی و ظهور کاریزمای ملی را تجزیه‌وتحلیل می‌کند. نویسنده با روش ساختاری تاریخی به بررسی تحولات ساختاری در آستانۀ دو انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی می‌پردازد و به این نتیجه می‌رسد که در دورۀ قاجار ساخت شبکه‌ای جامعه مانع از شکلگیری هم‌بستگی‌های فراگیر بوده است و در چنین ساختی در شرایط بحرانی صرفاً امکان ظهور کاریزماهای خُردمحله‌ای، قومی، مذهبـی، و صنفی وجـود دارد و ظهور کاریزمای ملـی بعـید به‌نظر می‌رسد، اما در اواخر حکومت پهلوی، به‌دلیل فروپاشی ساخت سنتی و بروز بحران‌‌های اجتماعی در جامعه‌‌ای که به سطحی از انسجام ملی رسیده بود، و با ظهور ایدئولوژی مبتنی‌بر فرهنگ جامعه، امکان شکلگیری اجتماع ملی و ظهور کاریزمای ملی فراهم شد. در این مقاله، بر آن شده‌‌ایم تا کتاب جامعه‌‌شناسی کاریزمای ملی را در چهارچوب تحلیلی تلفیقی (ساختار ـ کارگزار) موردنقد و بررسی قرار دهیم. نتایج نشان می‌‌دهد که فولادیان چگونگی ارتباط و نقش پیروان در ظهور کاریزما را توضیح نمی‌‌دهد. درواقع، نویسنده صرفاً به توضیح ساختارها و تأثیر آن‌ها در ظهور کاریزما پرداخته و به عاملیت و کارگزاری پیروان کاریزما در ظهور کاریزما بی‌توجه بوده است.
باستان شناسی
محمد مرتضایی
چکیده
عباسیان، که گروهی انگیختهشده در اواخر حکومت امویان بودند، کوشیدند با ارائۀ ایدئدلوژی جدید در قالب نظام دعوت به بسیج منابع خویش در مبارزه با گروه حاکم برآیند و کنشهای معناداری را در جذب عناصر مخالف اموی و کشاندن آن‌ها به‌زیر چتر واحد «الرضا من آل محمد» به‌انجام رسانند. کتاب فراز و فرود عباسیان: پژوهش در ساختار و تحول ایدئدلوژی، ...
بیشتر
عباسیان، که گروهی انگیختهشده در اواخر حکومت امویان بودند، کوشیدند با ارائۀ ایدئدلوژی جدید در قالب نظام دعوت به بسیج منابع خویش در مبارزه با گروه حاکم برآیند و کنشهای معناداری را در جذب عناصر مخالف اموی و کشاندن آن‌ها به‌زیر چتر واحد «الرضا من آل محمد» به‌انجام رسانند. کتاب فراز و فرود عباسیان: پژوهش در ساختار و تحول ایدئدلوژی، اقتصاد، و نهاد نظامی نوشتۀ محمد احمدیمنش است که در سال 1397 در انتشارات سمت به حلیۀ طبع آراسته شده است. نگارنده کتاب را در دو بخش «بررسی تاریخی» (شامل هشت فصل) و «بررسی نظری» (شامل دو فصل) بهگونهای شایسته سازمان داده و اثری قابلقبول پدید آورده است. مقالۀ حاضر میکوشد تا، در چهارچوب نقد اثر، نقاط قوت و ضعف آن را شناسایی و بررسی کند. بههرروی، کمدقتی و غفلت در برخی زمینهها، به‌طور مثال در گزینش عنوان «فراز و فرود» و ارائۀ پارهای نظریات در مقدمه که نمود آن در متن دیده نمیشود، درکنار نپرداختن به پیچیدگیهای حکومت عباسیان و عدم نگاه جامع به موضوع بهقدرترسیدن عباسیان، بهویژه در خراسان، تاحدی به کتاب آسیب رسانده است.
علوم سیاسی
سیده مطهره حسینی؛ رضیه موسوی فر؛ فاطمه عیدی
چکیده
کتاب کالبدشکافی داعش: ماهیت، ساختار تشکیلاتی، راه‌بردها، و پی‌آمدها، نوشتۀ سیدعلی نجات، از آثاری است که کوشیده است به معرفی همۀ ابعاد داعش بپردازد. در این کتاب دربارۀ مبانی فکری و ایدئولوژیک داعش، تاریخچه و نحوۀ شکلگیری، ساختار تشکیلاتی، راه‌بردها و تاکتیک‌ها، راه‌برد رسانه‌ای این گروه، نیروهای فعال تحت فرمان‌دهی، وضعیت ...
بیشتر
کتاب کالبدشکافی داعش: ماهیت، ساختار تشکیلاتی، راه‌بردها، و پی‌آمدها، نوشتۀ سیدعلی نجات، از آثاری است که کوشیده است به معرفی همۀ ابعاد داعش بپردازد. در این کتاب دربارۀ مبانی فکری و ایدئولوژیک داعش، تاریخچه و نحوۀ شکلگیری، ساختار تشکیلاتی، راه‌بردها و تاکتیک‌ها، راه‌برد رسانه‌ای این گروه، نیروهای فعال تحت فرمان‌دهی، وضعیت مالی و اقتصادی، دلایل موفقیت و شکست، و چالشها و فرصتهای داعش برای جمهوری اسلامی ایران و راهکارهای مقابله بحث شده است. در این نقد، ضمن معرفی و توصیف اثر، به نقد شکلی آن پرداخته و در بخش تحلیل و ارزیابی محتوایی به نقد محتوای فصول کتاب و تبیین یکی از اصلیترین مشکلات آن، یعنی نبود بنیاد نظری، پرداختهایم. در بخش ارزیابی نهایی نیز، ضمن بیان جایگزینهای موجود برای بهبود کتاب، برخی پیشنهادها را برای آثار بعدی با این موضوع و روش مطرح کردهایم. روش مطالعۀ ما اسنادی با بهره‌گیری از منابع کتابخانهای، اعم از فیزیکی و الکترونیک، بوده است.
زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
مهدی صفایی‌قلاتی
چکیده
تمهیدات یلمزلف شرحی است از نظریة صوری و پیچیدة «تحلیل بنیادی» که ادعای آن تبیین شناخت آدمی به‌طور کل درقالب یک نظام محاسباتی جامع است. مترجم فارسی از عهدة بزرگ‌ترین چالش در ترجمة این اثر، یعنی انتخاب برابرنهادهای فارسی برای انبوه اصطلاحات تخصصی آن، به‌خوبی برآمده است. مسئلة اصلی در نقد محتوایی اثر ادعای مترجم در پیش‌گفتار ...
بیشتر
تمهیدات یلمزلف شرحی است از نظریة صوری و پیچیدة «تحلیل بنیادی» که ادعای آن تبیین شناخت آدمی به‌طور کل درقالب یک نظام محاسباتی جامع است. مترجم فارسی از عهدة بزرگ‌ترین چالش در ترجمة این اثر، یعنی انتخاب برابرنهادهای فارسی برای انبوه اصطلاحات تخصصی آن، به‌خوبی برآمده است. مسئلة اصلی در نقد محتوایی اثر ادعای مترجم در پیش‌گفتار کتاب است که تلویحاً نظریة «تحلیل بنیادی» را نظریه‌ای دارای قابلیت‌های بالقوه برای تبیین معرفت زبانی در زبان‌شناسی امروز توصیف می‌کند. در خوانشی از نظریة یلمزلف در سایة انگارة شناختی کانت آشکار می‌شود که بنیادکردن «ضرورت پیشینی» بر «ساختار» نقصان اساسی مشترک در بنیان نظری رویکردهای صورت‌گرا، ازجمله نظریة «تحلیل بنیادی» یلمزلف، است و همین امر باعث شده است که نظریة یلمزلف نه‌تنها نتواند در تبیین «معرفتی خودبسنده» به‌توفیق برسد، بلکه به نقیض خود یعنی نظریه‌ای «متعالی» بدل شده، با خردگرایی پیوند خورده، و از چالش‌های پیش‌روی نظریه‌های عینیت‌گرا در امان نمانده است. از همین‌روست که «تحلیل بنیادی» یلمزلف کماکان در سایة نظریه‌های مبتنی‌بر واقع‌گرایی تجربی در رویکردهای شناختی جدید به‌حاشیه رفته است و در آیندة زبان‌شناسی نیز احتمالاً جایگاهی استوار نخواهد داشت.
زبان و ادبیات فارسی
رویا یدالهی شاه‌راه؛ محمد جواد مهدوی
دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، ، صفحه 325-348
چکیده
در این مقاله، سه جلد آخر مجموعة تاریخ ادبیات کودکان ایران، تألیف محمدهادی محمدی و زهره قایینی، را در دو حوزة کلی ارزیابی کردیم: الف) مقدمات و زمینه‌های نظری، شامل: 1. نداشتن پیشینة کامل، 2. مشخص‌نبودن مبنای نظری و رویکرد نویسندگان در نوشتن تاریخ ادبیات و، به‌طور خاص، تاریخ ادبیات کودکان؛ ب) مسائل ساختاری و محتوایی، شامل: 1. نداشتن ساختار ...
بیشتر
در این مقاله، سه جلد آخر مجموعة تاریخ ادبیات کودکان ایران، تألیف محمدهادی محمدی و زهره قایینی، را در دو حوزة کلی ارزیابی کردیم: الف) مقدمات و زمینه‌های نظری، شامل: 1. نداشتن پیشینة کامل، 2. مشخص‌نبودن مبنای نظری و رویکرد نویسندگان در نوشتن تاریخ ادبیات و، به‌طور خاص، تاریخ ادبیات کودکان؛ ب) مسائل ساختاری و محتوایی، شامل: 1. نداشتن ساختار منسجم، 2. مشخص‌نبودن تعاریف و اصطلاحات و گسست اثر از زمینة نظری ادبیات کودکان در ایران و جهان، 3. ارجاعندادن به منابع معتبر و طرح مدعاهای اثباتنشده، 4. گستردگی بیش از حد دامنة کار، 5. مشخص‌نبودن مبنای دورهبندیها، 6. مسائل مربوط به هیئت و ظاهر کتاب، و 7. مشکلات نگارشی و ویرایشی. درمجموع، علیرغم اشکالات نظری، ساختاری، و محتوایی، ارزش اصلی این مجموعه را میتوان در گردآوری منابع و اسناد مربوط به تاریخ ادبیات کودکان (بهخصوص اسناد نادر) دانست و آن را بهمنزلة منبع مهمی در این زمینه معرفی کرد.
زبان و ادبیات عربی
لیلا جمشیدی
دوره 17، شماره 1 ، فروردین 1396، ، صفحه 73-95
چکیده
نقد و بررسی پژوهشهایی درزمینة زندگی شخصیتهای ادبی و تأثیر آثار آنان در ادبیات از جایگاه والایی برخوردار است؛ بهویژهآنکه این نقد و بررسیها نقش مؤثری در پیشبرد اهداف آموزشی ایفا می‌کند. اینگونه نقدها، گذشتهازآنکه موجب پیراستگی این آثار و مقبولیت بیشتر آنان می‌شود، راه را برای ...
بیشتر
نقد و بررسی پژوهشهایی درزمینة زندگی شخصیتهای ادبی و تأثیر آثار آنان در ادبیات از جایگاه والایی برخوردار است؛ بهویژهآنکه این نقد و بررسیها نقش مؤثری در پیشبرد اهداف آموزشی ایفا می‌کند. اینگونه نقدها، گذشتهازآنکه موجب پیراستگی این آثار و مقبولیت بیشتر آنان می‌شود، راه را برای پژوهشهای کاربردی در این زمینه نیز هموار می‌کند. از میان این آثار کتاب أمراء الشعر العربی فی العصر العباسی ازجمله آثاری است که نویسندۀ آن کوشیده است با انتخاب برگزیدگانی از شاعران عصر عباسی و بررسی ویژگیهای شعری آنان شعر این دوره را بررسی و تحلیل کند. نگارنده در مقالۀ حاضر بر آن است که، پس از مقدمهای درباب اهمیت نقد پژوهشها و کتابهای ادبی، به معرفی جایگاه و هدف این کتاب بپردازد و با بررسی ساختاری و محتوایی به بیان ویژگیها و کاستیهای محتوایی و نگارشی آن بپردازد. ازآنجاکه نویسندۀ این کتاب با هدف سوقدادن علاقهمندان ادبیات به حوزۀ پژوهش علمی ــ ادبی آن را منطبق با برخی تکنیکهای آموزشی تألیف کرده است، به‌نظر می‌رسد این کتاب پس از بازنگری و رفع کاستیها بهعنوان منبع تدریس در مقطع کارشناسیارشد کارآیی مطلوب را داشته باشد.
زبان و ادبیات عربی
علیرضا کاهه
دوره 17، شماره 1 ، فروردین 1396، ، صفحه 177-191
چکیده
درک چگونگیِ شکل گیری و شناخت مراحل پیشرفت ادبیات داستانی عربی و عوامل مؤثر در حرکت آن نیازمند پژوهش های دقیق و فراگیری است؛ زیرا وسعت جغرافیایی و تاریخی و موضوعی آن امکان تحقق این امر را دشوار کرده است. به همین دلیل، هریک از کتاب های گوناگونی که تاکنون دربارة این موضوع به رشتۀ تحریر درآمده است پاسخ گوی بخشی از نیاز محققان ...
بیشتر
درک چگونگیِ شکل گیری و شناخت مراحل پیشرفت ادبیات داستانی عربی و عوامل مؤثر در حرکت آن نیازمند پژوهش های دقیق و فراگیری است؛ زیرا وسعت جغرافیایی و تاریخی و موضوعی آن امکان تحقق این امر را دشوار کرده است. به همین دلیل، هریک از کتاب های گوناگونی که تاکنون دربارة این موضوع به رشتۀ تحریر درآمده است پاسخ گوی بخشی از نیاز محققان است. دراین میان، لازم است به رویکردهای نقدی مختلف در تحلیل پژوهشگران نیز اشاره کرد؛ زیرا هریک در تحلیل های خود به دنبال تطبیق رویکرد موردنظر خود بوده اند. ارزیابی کتاب الروایة العربیة، نوشتۀ راجر آلن، نشان می دهد که نویسنده در تدوین کتاب از رویکرد تاریخی ــ نقدی بهره برده است. ابتدا اوضاع سیاسی و اجتماعی کشورهای عربی در قرن بیستم بررسی شده، سپس سعی شده با ارائۀ نمونه های داستانی خوانش این متون از اوضاع تبیین شود. چالشی که کتاب با آن مواجه است عدم پیروی از روشی منظم در تحلیل متون است؛ امری که سبب شده این کتاب فقط پاسخگوی بخشی از نیاز محققانِ حوزۀ رمان عربی باشد و نتوان آن را مرجعی کامل معرفی کرد.
