علوم تربیتی
کاظم دلروز؛ حسن قراباغی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف نقد کتاب «مقدمات تکنولوژی آموزشی» تالیف دکتر خدیجه علی آبادی انجام شد. در این راستا با استفاده از روش پژوهش نقادی آموزشی، کتاب مورد نظر تالیف خدیجه علی آبادی چاپ شانزدهم سال 1399، مورد نقد قرار گرفت. ابزار گردآوری داده ها، کاربرگ نقد کتاب درسی دانشگاهی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی بود که پس از دریافت و تکمیل ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف نقد کتاب «مقدمات تکنولوژی آموزشی» تالیف دکتر خدیجه علی آبادی انجام شد. در این راستا با استفاده از روش پژوهش نقادی آموزشی، کتاب مورد نظر تالیف خدیجه علی آبادی چاپ شانزدهم سال 1399، مورد نقد قرار گرفت. ابزار گردآوری داده ها، کاربرگ نقد کتاب درسی دانشگاهی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی بود که پس از دریافت و تکمیل نمون برگ ها از روش تحلیل محتوای کیفی به منظور تحلیل داده ها استفاده شد. بر اساس یافته ها، مزایای کتاب عبارتند از طراحی مناسب از نظر حجم و شکل، حروف نگاری، کیفیت مطلوب چاپ و صحافی، متن روان و سادگی مطالب، سازواری با ارزش های اسلامی ایرانی، و استفاده از منابع معتبر علمی. هم چنین نتایج نشان از کاستی های شکلی و محتوای کتاب داشتند که عبارتند از کهنه بودن محتوا و منابع به ویژه در بخش مربوط به رسانه ها، عدم پوشش آخرین سرفصل های مدنظر وزارت علوم، ضعف در تحلیل و نقد محتوا، نداشتن نوآوری و خلاقیت در طراحی و پوشش محتوا، خالی بودن از محتوای علمی رایج در حیطه تکنولوژی آموزشی.
زبان‌های خارجی
سیمین ستارپور؛ آصف خلیلی؛ مریم زین العابدینی
چکیده
از بایسته‌های تدوین یا تداوم چاپ کتابهای آموزشی ارزش‌یابی آن‌هاست. با به‌کارگیری انگارة ارزش‌یابی کتابهای انگلیسی با اهداف ویژه، دوازده تن از استادان دانشگاهی برگزیده با روش نمونه‌گیری هدف‌مند و دردست‌رس دو کتاب زبان تخصصی رشتة پرستاری از انتشارات «سمت» و «آکسفورد» را ارزیابی مقایسه‌ای کردند. تحلیل کیفی ...
بیشتر
از بایسته‌های تدوین یا تداوم چاپ کتابهای آموزشی ارزش‌یابی آن‌هاست. با به‌کارگیری انگارة ارزش‌یابی کتابهای انگلیسی با اهداف ویژه، دوازده تن از استادان دانشگاهی برگزیده با روش نمونه‌گیری هدف‌مند و دردست‌رس دو کتاب زبان تخصصی رشتة پرستاری از انتشارات «سمت» و «آکسفورد» را ارزیابی مقایسه‌ای کردند. تحلیل کیفی یافته‌ها نشان داد کتاب سمت دیگر چندان مناسب دانشجویان امروز نیست. نتایج تحلیل کمّی نیز نشان داد میانگین امتیازات داده‌‌شده به کتاب سمت، کم‌تر از امتیازات کتاب آکسفورد بود. این کتاب، باوجود نداشتن جذابیت دیداری و فایل‌های صوتی ـ ویدئویی، با محوریت خوانش و متون قدیمی، بی‌توجهی به آواشناسی و دستور زبان، بدون تنوع در روش تدریس و سنجش، و با دوری از تئوری‌های آموزش زبان برای نوزدهمین بار به‌چاپ رسیده است. گرچه در کتاب آکسفورد اشکالات مشاهده‌شده در کتاب سمت دیده نمی‌شود، این کتاب نیز اشکال دارد و کاملاً متناسب با اهداف و نیازهای دانشجویان ایرانی نیست و بیشتر بر موقعیت‌های شغلی در یادگیری زبان تأکید میکند. یافته‌ها می‌توانند به نویسندگان و برنامه‌ریزان درسی رشتة پرستاری یاری رسانند تا با بهره‌گیری از نقاط قوت کتابهای موجود، به گردآوری، نگارش، و ویرایش کتب بپردازند.
زبان‌های خارجی
رضا طاهرخانی؛ هاشم شرفی
چکیده
باتوجه‌به این‌که کتابهای درسی از اصلی‌‌ترین منابع یادگیری در هر برنامة آموزشی به‌شمار می‌روند، نقد و ارزیابی آن‌ها به‌منظور بهره‌مندی هرچه بیشتر نویسنده و مخاطبان، و تأثیرگذاری آن‌ها در عملکرد دانشآموزان، بسیار حیاتی و ارزش‌مند است. مقالة پیشِ‌رو کتاب انگلیسی برای دانشجویان رشتة طراحی پارچه و لباس و تکنولوژی دوخت، ...
بیشتر
باتوجه‌به این‌که کتابهای درسی از اصلی‌‌ترین منابع یادگیری در هر برنامة آموزشی به‌شمار می‌روند، نقد و ارزیابی آن‌ها به‌منظور بهره‌مندی هرچه بیشتر نویسنده و مخاطبان، و تأثیرگذاری آن‌ها در عملکرد دانشآموزان، بسیار حیاتی و ارزش‌مند است. مقالة پیشِ‌رو کتاب انگلیسی برای دانشجویان رشتة طراحی پارچه و لباس و تکنولوژی دوخت، تألیف اکرم ناشر (۱۳۹۵)، را از مجموعه کتابهای زبان انگلیسی تخصصی (ESP) ارزیابی میکند. به همین منظور، کتاب براساس مدل محمودی و احمدیصفا (۱۳۹۳) ارزیابی شد. هم‌چنین، براساس مدل یادشده، پژوهش‌‌گران برای آگاهی از دیدگاه متخصصان رشتة طراحی پارچه و لباس دربارة محتوای کتاب، با سه تن از متخصصان رشتة طراحی پارچه و لباس از دانشگاه‌های هنر، الزهرا، و علموفرهنگ شهر تهران مصاحبة نیمهساختاریافتهای انجام دادند. نتایج حاکی از آن بود که باوجود مشکلات و کاستیها در متون، تمرین‌ها، و فعالیت‌ها، کتاب کفایت آموزشی لازم را دارد و می‌تواند به‌منزلة منبع زبان تخصصی استفاده شود. درعینحال، به بازبینی و اصلاح جدی به‌منظور رفع کاستیهای موجود نیاز دارد که پژوهش‌‌گران و متخصصان پیشنهادهای مفیدی را برای رفع کاستیهای آن ارائه میدهند.
علوم تربیتی
رضوان حسینقلی زاده
چکیده
هدف اصلی این نوشتار تحلیل و نقد کتاب تاریخ مدیریت آموزشی از منظر کتب درسی است. این کتاب واقعیت مدیریت آموزشی را در یک دورۀ زمانی نسبتاً طولانی، در آینۀ کتب درسی عمومی این حوزه، بازنمایی میکند و به‌علت انتخاب ابزاری متفاوت برای مرور سیر تاریخی مدیریت آموزشی، کتابی ارزش‌مند به‌شمار می‌آید. بنابراین، ضمن تحلیل ویژگیهای ساختاری، ...
بیشتر
هدف اصلی این نوشتار تحلیل و نقد کتاب تاریخ مدیریت آموزشی از منظر کتب درسی است. این کتاب واقعیت مدیریت آموزشی را در یک دورۀ زمانی نسبتاً طولانی، در آینۀ کتب درسی عمومی این حوزه، بازنمایی میکند و به‌علت انتخاب ابزاری متفاوت برای مرور سیر تاریخی مدیریت آموزشی، کتابی ارزش‌مند به‌شمار می‌آید. بنابراین، ضمن تحلیل ویژگیهای ساختاری، محتوایی، و روششناختی این اثر تاریخی، قوتها و کاستیهای آن شناسایی و استخراج شد. از مهمترین نکات قابلتأمل در این کتاب، می‌‌توان به اعتبار طبقهبندی دورههای تاریخی مدیریت آموزشی در مقایسه با طبقهبندیهای مشابه، کاربرد واژههای چندمعنایی در نامگذاری دورههای تاریخی، ابهام در تمییز کتب درسی عمومی و تخصصی مدیریت آموزشی، و عدم تجانس درونی محتوای هر دوره اشاره کرد. هم‌چنین، درنتیجۀ مقابلۀ متن، کیفیت ترجمۀ فارسی کتاب از حیث جایگزینی معادلهای تخصصی فارسی و صحیح آن، سلاست و روانی متن، و نیز قواعد نگارشی و ویرایشی موردارزیابی قرار گرفت.
مدیریت و سیاست‌گذاری
محمد شیخ زاده
چکیده
یکی از آسیبهای جدی آموزش مدیریت در ایران ضعف محتوای کتب درسی و بی‌توجهی به بعد کاربردی و مهارت‌افزایی در نگارش آن‌هاست. هدف از این مقاله بررسی و مقایسۀ محتوای برخی کتب درسی مدیریت در حوزۀ رفتار سازمانی در داخل و خارج از کشور است. پس از بررسی کتابهای مختلف رفتار سازمانی که در دانشکده‌های مدیریت داخل و خارج از کشور تدریس می‌شوند، ...
بیشتر
یکی از آسیبهای جدی آموزش مدیریت در ایران ضعف محتوای کتب درسی و بی‌توجهی به بعد کاربردی و مهارت‌افزایی در نگارش آن‌هاست. هدف از این مقاله بررسی و مقایسۀ محتوای برخی کتب درسی مدیریت در حوزۀ رفتار سازمانی در داخل و خارج از کشور است. پس از بررسی کتابهای مختلف رفتار سازمانی که در دانشکده‌های مدیریت داخل و خارج از کشور تدریس می‌شوند، چهار عنوان کتاب درسی رایج شامل دو کتاب داخلی از انتشارات سمت و دو کتاب خارجی از انتشارات مکگراهیل انتخاب شدند. سپس، با استفاده از روش تحقیق تطبیقی موردمحور و توافق و تفاوت این چهار کتاب براساس شاخص‌های ظاهری و محتوایی تحلیل و بررسی شدند. یافتههای تحقیق نشان می‌دهد که دو کتاب درسی داخلی عمدتاً با رویکردی نظری نگاشته شده‌‌‌اند و محتوای آن‌ها بهروز نیست، درحالیکه دو کتاب درسی خارجی با رویکرد کاربردی و مهارت‌افزایی تدوین شده‌‌‌اند و از محتوایی منعطف، بهروز، و یکپارچه برخوردارند. درادامه، سرفصلها و محتوای یکی از کتابهای خارجی به‌عنوان الگو با تفصیل بیشتری موردبررسی قرار میگیرد و درپایان، چهارچوبی برای تدوین و بازنگری کتب درسی مدیریت در ایران ارائه می‌شود.
زبان‌های خارجی
مریم شفقی؛ اصغر قدرتی
چکیده
مکاتبات اداری از سبک‌‌‌های ادبی معیار زبان فارسی است که ویژگیهای نگارشی واژگانی، کلیشه‌‌‌های ثابت ساختاری، و سبکی دارد. آموزش چنین سبکی از کاربرد زبان، به‌ویژه آموزش زبان به‌عنوان زبان خارجی (براساس نمونۀ آموزش زبان فارسی به روس‌‌‌زبانان در موضوع پژوهش) ویژگیها و راه‌کارهای روشی خود را دارد. خوانش و ترجمۀ متن مکاتبات ...
بیشتر
مکاتبات اداری از سبک‌‌‌های ادبی معیار زبان فارسی است که ویژگیهای نگارشی واژگانی، کلیشه‌‌‌های ثابت ساختاری، و سبکی دارد. آموزش چنین سبکی از کاربرد زبان، به‌ویژه آموزش زبان به‌عنوان زبان خارجی (براساس نمونۀ آموزش زبان فارسی به روس‌‌‌زبانان در موضوع پژوهش) ویژگیها و راه‌کارهای روشی خود را دارد. خوانش و ترجمۀ متن مکاتبات اداری فارسی به این دلایل با دشواری‌هایی برای روس‌‌‌زبانان هم‌راه است: نخست عربی‌‌‌گرایی در مکاتبات، دوم دگرگونی معنای پاره‌‌‌ای از واژگان عربی اقتباس‌شده در زبان فارسی، سوم ویژگی تملق‌گویی افراطی به‌عنوان اظهار ادب در نامه‌‌‌نگاری فارسی. این دلایل همه سبب شده‌‌‌اند که خوانش و فهم متن مبنای مکاتبات اداری و بازرگانی برای خارجی‌‌‌زبانان دشوارتر شود. کتاب زبان فارسی ـ مکاتبات و اسناد بازرگانی (Персидский язык. Коммерческая корреспонденция и документация)، نوشتۀ حبیب نجفُف، باآن‌که گنجینۀ ارزش‌مندی است از مجموعۀ مکاتبات اداری و بازرگانی میان ایران و شوروی/ فدراسیون روسیه، هم‌زمان عیب‌‌‌ها و ایراداتی بر آن وارد است که حضورنداشتن ویراستار فارسی‌‌‌زبان در بازبینی متن‌‌‌های بخش «گفت‌وگو»، به‌کارگیری کاربردهای سبکی نادرست در زبان تحت‌تأثیر خطاهای پربسامدی گویش‌وران فارسی، و آموزش کاربرد واژگانی که امروزه دیگر در زبان منسوخ شده‌‌‌اند از آن جمله است.
علوم تربیتی
محمد آرمند
چکیده
کتاب درسی از ابزارهای مهم آموزش است. بنابراین دقت در چگونگی طراحی، تدوین، و نشر آن ضروری است. ازجمله تألیفات دربارۀ چگونگی طراحی و تألیف کتب درسی پژوهش و نگارش کتاب درسی است که محققان، مؤلفان، و دست‌اندرکاران تألیف کتب درسی می‌توانند از آن بهره ببرند. در این مقاله این کتاب با استفاده از روش پژوهش کاوش‌گری فلسفی انتقادی نقد می‌شود. ...
بیشتر
کتاب درسی از ابزارهای مهم آموزش است. بنابراین دقت در چگونگی طراحی، تدوین، و نشر آن ضروری است. ازجمله تألیفات دربارۀ چگونگی طراحی و تألیف کتب درسی پژوهش و نگارش کتاب درسی است که محققان، مؤلفان، و دست‌اندرکاران تألیف کتب درسی می‌توانند از آن بهره ببرند. در این مقاله این کتاب با استفاده از روش پژوهش کاوش‌گری فلسفی انتقادی نقد می‌شود. اهمیت این کتاب در انعکاس طیف گستردهای از پژوهشهای کتاب درسی در جهان، پژوهشمحوربودن آن، و بررسی مباحث اساسی است. از مزایای این کتاب می‌‌توان به استفاده از ابزارهای مختلف برای فهم بیشتر مطالب ازجمله نمودار، جدول، مناسببودن نوع قلم، و اندازۀ آن اشاره کرد. کاستیهای آن نیز شامل نارسایی در نظم منطقی مطالب، عدم تشریح و توضیح کافی برخی مفاهیم، طراحی نامناسب و تضاد رنگها، حاشیۀ نامناسب، و عدم جذابیت است.
علوم تربیتی
حسین زنگنه؛ زهرا بهرامی
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی و نقد کتاب پروژههای چندرسانهای است. لذا روش تحلیلی ـ اسنادی مورداستفاده قرار گرفته است. کتاب موردمطالعه، تألیف کارن اس. ایورس و آن. ای. بارون در سال 2010 است که انتشارات بوی کاغذ آن را با ترجمۀ خدیجه علی‌آبادی و اسماعیل اصلانی در سال 1395 منتشر کرده است. این مقاله با به‌کارگیری روش تحلیل اسناد و بازبینی و روشن‌سازی ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر بررسی و نقد کتاب پروژههای چندرسانهای است. لذا روش تحلیلی ـ اسنادی مورداستفاده قرار گرفته است. کتاب موردمطالعه، تألیف کارن اس. ایورس و آن. ای. بارون در سال 2010 است که انتشارات بوی کاغذ آن را با ترجمۀ خدیجه علی‌آبادی و اسماعیل اصلانی در سال 1395 منتشر کرده است. این مقاله با به‌کارگیری روش تحلیل اسناد و بازبینی و روشن‌سازی دامنۀ محاسن و کاستیهای کتاب گرد آمده است و آشکار می‌سازد که متن آن باوجود هم‌خوانی قابل‌قبول با متن اصلی، رسایی و روان‌بودن، و برخورداری از واژگان تخصصی پسندیده کاستی‌هایی دارد؛ ازجمله عدم طراحی راه‌برد یاددهی ـ یادگیری و تحلیل هوش‌‌های چندگانه طی فرایند از ایده تا ارزش‌یابی، عدم ارائۀ راه‌کارهای عملیاتی و دقیق برای اجرای راه‌برد یادگیری مشارکتی (تشریک مساعی)، بی‌توجهی به جزئیات گام‌‌ها و فعالیت‌‌های هریک از مدل پیش‌نهادی، بی‌توجهی به تفکیک مفهومی فلوچارت با ساختار محتوا، و انتخاب برخی عناوین نامناسب باتوجه‌به محتوا بودند. سودمندی کتاب حاضر به‌عنوان یک راه‌نمای تدریس برای راه‌برد یادگیری مبتنی‌بر پروژههای چندرسانهای مشارکتی به‌عنوان یک منبع آموزشی در دروس تولید محتوای الکترونیکی در دورۀ کارشناسی و حتی در درس درس‌‌افزارهای کارشناسی ارشد بسیار است. ازاینرو، پیش‌نهاد می‌شود که نویسندگان با رفع برخی اشکال‌‌های صوری، ساختاری، و محتوایی آن را بهبود دهند.
علوم تربیتی
پروین صمدی
چکیده
یکی از کارکرد‌های اساسی نظام آموزشی توجه به اصول آموزش و پرورش است و در این راستا معلمی نوعی هنر محسوب می‌شود که بداند چگونه تدریس باکیفیت داشته باشد. تألیف کتاب روش‌ها و فنون تدریس از جملۀ این تلاش علمی است که هدف پژوهش حاضر نقد آن است. این مطالعه با روش کاوش‌گری فلسفی انتقادی به نقد کتاب یادشده، تألیف منوچهر وکیلیان، صورت گرفته ...
بیشتر
یکی از کارکرد‌های اساسی نظام آموزشی توجه به اصول آموزش و پرورش است و در این راستا معلمی نوعی هنر محسوب می‌شود که بداند چگونه تدریس باکیفیت داشته باشد. تألیف کتاب روش‌ها و فنون تدریس از جملۀ این تلاش علمی است که هدف پژوهش حاضر نقد آن است. این مطالعه با روش کاوش‌گری فلسفی انتقادی به نقد کتاب یادشده، تألیف منوچهر وکیلیان، صورت گرفته که چاپ شانزدهم آن در سال 1395 انجام گرفته است. ابزار مطالعۀ یادشده کاربرگ نقد کتب درسی دانشگاهی شورای بررسی متون وکتب علوم انسانی بود. براساس یافته‌ها، مزایای شکلی کتاب شامل طرح جلد، حروفنگاری، و کیفیت چاپ و صحافی مناسب و مزایای محتوای آن شامل تناسب محتوا با اهداف درس موردنظر، پوشش خوب از سرفصلهای مصوب رشته، تناسب کتاب با سطح علمی دانشجویان پیامنور، پاسخگویی تاحدی به نیازهای علمی و کاربردی، توجه به مبانی نظری و پیشفرضهای موضوعی، رعایت اصول و اخلاق علمی، و سازواری با مبانی و اصول دینی و اسلامی است. کاستیهای شکلی و محتوایی اثر نیز عبارتاند از نامطلوببودن وضعیت ارجاعدهی، ضعیفبودن نقد و تحلیل، و قدیمیبودن منابع و داده‌‌های آن.
روش‌شناسی
فاطمه جوادزاده شهشهانی
چکیده
پس از تصویب عنوان «فلسفۀ علم روان‌شناسی» به‌منزلۀ درسی دوواحدی در مقطع کارشناسی رشتۀ روان‌شناسی چندین کتاب با این عنوان تدوین شد. نویسنده و ناشر یکی از جدیدترینِ این کتابها خسرو باقری و سازمان سمت است. این دو ویژگی ایجاب میکند که این کتاب معرفی و ارزیابی شود تا با اصلاح و تکمیل آن در ویرایش‌‌های بعدی، زمینۀ دست‌‌یابی ...
بیشتر
پس از تصویب عنوان «فلسفۀ علم روان‌شناسی» به‌منزلۀ درسی دوواحدی در مقطع کارشناسی رشتۀ روان‌شناسی چندین کتاب با این عنوان تدوین شد. نویسنده و ناشر یکی از جدیدترینِ این کتابها خسرو باقری و سازمان سمت است. این دو ویژگی ایجاب میکند که این کتاب معرفی و ارزیابی شود تا با اصلاح و تکمیل آن در ویرایش‌‌های بعدی، زمینۀ دست‌‌یابی به کتاب درسی منحصربهفردی درباب درس فلسفۀ روان‌شناسی فراهم آید. در این مقاله پس از معرفی فصول کتاب فلسفۀ علم روان‌شناسی، این کتاب از چند زاویه (شکل ظاهری، عنوان، تناسب کتاب با سرفصل مصوب این درس، نسبت محتوای این کتاب با سرفصل دروس مرتبط، تناسب بخشهای مختلف کتاب، محتوای کتاب، و تناسب کتاب با کتابهای مشابه) ارزیابی می‌شود. نتیجۀ ارزیابی نشان می‌دهد، درحالحاضر کتاب فلسفۀ علم روان‌شناسی خسرو باقری، درجایگاه کتاب درسی «فلسفۀ علم روان‌شناسی»، مزیتهایی دارد، اما لازم است در ویرایش بعدی در نام کتاب، حجم آن، تعداد فصول، عنوان، و محتوای هر فصل بازنگری شود تا کتاب تناسب بیشتری با سرفصلهای تدوینشده پیدا کند. درانتها پیش‌نهادی برای ارتقای کیفیت سرفصل مصوب این درس و دلایل ارائۀ این پیش‌نهاد مطرح می‌شود.
روش‌شناسی
خدیجه حسین‌زاده؛ سیداحمد موسوی؛ رضا حبیبی
چکیده
کتاب درسی مناسب با ویژگیها و شاخصه‌های خود از کتاب غیردرسی متمایز می‌شود. از‌آن‌جا‌که کتب درسی در فرایند یادگیری تأثیر کلیدی و تعیین‌کننده دارند، نقد و تحلیل محتوایی کتابهای درسی اهمیت ویژه‌ای دارد. ازاینرو، این مقاله درصدد تبیین حدود انطباق کتاب روش تفسیر قرآن با استانداردهای کتاب درسی است. سؤال اساسی این‌که این کتاب ...
بیشتر
کتاب درسی مناسب با ویژگیها و شاخصه‌های خود از کتاب غیردرسی متمایز می‌شود. از‌آن‌جا‌که کتب درسی در فرایند یادگیری تأثیر کلیدی و تعیین‌کننده دارند، نقد و تحلیل محتوایی کتابهای درسی اهمیت ویژه‌ای دارد. ازاینرو، این مقاله درصدد تبیین حدود انطباق کتاب روش تفسیر قرآن با استانداردهای کتاب درسی است. سؤال اساسی این‌که این کتاب تا چه اندازه با ملاکهای کتاب درسی منطبق است؟ روش پاسخگویی به این سؤال توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر تکنیک تحلیل محتواست. بررسی کتاب و تطبیق آن با ملاکهای کتاب درسی بیانگر آن است که این اثر بهلحاظ ملاکهای محتوایی کتاب درسی با معیارهای تازگی اتقان محتوایی مطابقت دارد، اما اشکالات محتوایی مانند استفاده از عناوین انتزاعی و مبهم، اصلیشمردن مطالب پشتیبان، و نامناسببودن ساختار برخی دروس در آن مشهود است. ازسویی از حیث ملاکهای صوری کتاب درسی 67% اهداف، 65% تمارین، 50% پیشسازمانها، و 63/10% از خلاصهها وضعیت مطلوبی ندارند.
اقتصاد
محمد حسین کرمی
چکیده
اقتصاد رفاه شاخه‌ای از علم اقتصاد است که تاکنون تلاش چندانی برای فهم، نقد، و بومی‌سازی آن ازجانب اقتصاددانان مسلمان صورت نگرفته است. کتاب درس‌نامة اقتصاد رفاه با نگرش اسلامی از نخستین آثاری است که کوشیده، ضمن تبیین و نقد اقتصاد رفاه متعارف، جنبه‌هایی از آموزه‌های اسلام دراین‌باره را نمایان سازد. چنین اقدام دشواری شایستة تقدیر ...
بیشتر
اقتصاد رفاه شاخه‌ای از علم اقتصاد است که تاکنون تلاش چندانی برای فهم، نقد، و بومی‌سازی آن ازجانب اقتصاددانان مسلمان صورت نگرفته است. کتاب درس‌نامة اقتصاد رفاه با نگرش اسلامی از نخستین آثاری است که کوشیده، ضمن تبیین و نقد اقتصاد رفاه متعارف، جنبه‌هایی از آموزه‌های اسلام دراین‌باره را نمایان سازد. چنین اقدام دشواری شایستة تقدیر است. در این مقاله، ضمن اشاره به دشواری‌ها و ضرورت چنین مباحثی، به‌منظور پیشرفت دانش در این حوزه، جنبه‌هایی از ویژگیهای شکلی و محتوایی این کتاب نقد شده است. ازنظر محتوایی، گذشته از برخی اشکالات درون‌ساختاری و کاستیهای موجود در منابع و ارجاعات، سه نقد اساسی وارد است: نخست این‌که علی‌رغم پیچیدگی موضوع، تحلیل و بررسی‌های ارائه‌شده قوت لازم را ندارد و گاهی موجب سردرگمی مخاطب می‌شود. دوم این‌که محتوای کتاب با عنوان آن تطابق ندارد؛ زیرا اولاً فاقد بسیاری از ویژگیهای کتاب درسی است و ثانیاً بیشتر به مباحث «فلسفة اقتصاد رفاه» پرداخته است تا «اقتصاد رفاه». ازنظر جامعیت نیز جای خالی بعضی از مطالب مهم، هم‌چون «توابع رفاه اجتماعی» در آن مشهود است. سوم این‌که در کاربرد برخی از اصطلاحات تخصصی، هم‌چون «عینی یا ذهنی‌بودن رفاه»، «رفاه فردی و اجتماعی»، و «رفاه‌گرایی و فرارفاه‌گرایی» اشکالاتی وجود دارد.
زبان‌های خارجی
محمد احمدی صفا
چکیده
کتاب درسی از عناصر ضروری در فرایند آموزشی به‌شمار می‌رود و در بسیاری از محیط‌های آموزشی رسمی درکنار عناصر دیگر از قبیل معلم و فراگیر نقش‌محوری را بر‌عهده دارد. بی‌تردید ارزیابی و نقد این منبع آموزشی تأثیری مستقیم در آموزش و ارتقای کیفی آن خواهد داشت. پژوهش حاضر به نقد کتاب اصول و روش تحقیق در زبان‌شناسی کاربردی پرداخته است و با ...
بیشتر
کتاب درسی از عناصر ضروری در فرایند آموزشی به‌شمار می‌رود و در بسیاری از محیط‌های آموزشی رسمی درکنار عناصر دیگر از قبیل معلم و فراگیر نقش‌محوری را بر‌عهده دارد. بی‌تردید ارزیابی و نقد این منبع آموزشی تأثیری مستقیم در آموزش و ارتقای کیفی آن خواهد داشت. پژوهش حاضر به نقد کتاب اصول و روش تحقیق در زبان‌شناسی کاربردی پرداخته است و با رویکردی توصیفی ـ انتقادی ابعاد شکلی و محتوایی این کتاب را درمعرض نقد قرار می‌دهد. درکنار مزیتهایی از قبیل تنوع فعالیت‌‌های مختلف طراحیشده، گسترۀ منابع مورداستفاده، و رعایت اصول و قواعد نگارشی، از مهمترین نقاط ضعف آن می‌‌توان به پوشش ندادن کامل اهداف تعیین‌شده در محتوای کتاب، نوسان در سطح دشواری زبانی، و نیز پایبندنبودن محتوا به سرفصل مقطع هدف اشاره کرد.
زبان‌های خارجی
رضا طاهرخانی؛ مهسا بیات؛ شبنم قاسمی
چکیده
مطالعۀ حاضر با استفاده از روش پژوهش ترکیبی کتاب جدید زبان انگلیسی پایۀ سوم دورۀ اول متوسطه (prospect 3) را بررسی کرده است. در این پژوهش، 83 معلم زبان انگلیسی پرسش‌نامۀ پنجاه سؤالی در مقیاس لیکرت را تکمیل و ده نفر در مصاحبه‌ای نیمه‌ساختاریافته شرکت کردند. هم‌چنین، 470 دانش‌‌آموز پایۀ نهم به پرسش‌نامۀ چهل‌سؤالی پاسخ دادند. پایایی پرسش‌نامه‌‌ها ...
بیشتر
مطالعۀ حاضر با استفاده از روش پژوهش ترکیبی کتاب جدید زبان انگلیسی پایۀ سوم دورۀ اول متوسطه (prospect 3) را بررسی کرده است. در این پژوهش، 83 معلم زبان انگلیسی پرسش‌نامۀ پنجاه سؤالی در مقیاس لیکرت را تکمیل و ده نفر در مصاحبه‌ای نیمه‌ساختاریافته شرکت کردند. هم‌چنین، 470 دانش‌‌آموز پایۀ نهم به پرسش‌نامۀ چهل‌سؤالی پاسخ دادند. پایایی پرسش‌نامه‌‌ها نیز براساس شاخص بارتلت و KMO محاسبه شد و هم‌چنین آزمون بارتلت نیز برای هردو معنادار گزارش شد. داده‌‌های به‌دست‌آمده ازطریق دو آمار توصیفی جداگانه بررسی شدند تا میزان رضایت این دو گروه از جنبه‌‌های مختلف کتاب به‌دست آید. هم‌چنین، به‌منظور یافتن پیش‌بین قوی از تحلیل کتاب در پرسش‌نامۀ معلمان و دانشآموزان دو آزمون رگرسیون جداگانه برای هر پرسش‌نامه انجام گرفت و نتایج آن‌ها نشان دادند که برای پرسش‌نامۀ معلمان مؤلفۀ مهارت‌‌ها و برای پرسش‌نامۀ دانشآموزان مؤلفۀ تمرین‌ها و فعالیت‌ها پیش‌بین‌های قوی‌تری‌اند. بنابراین، می‌‌توان گفت که درنظرداشتن موارد یادشده به معلمان و کارشناسان این امکان را می‌دهد که نقد علمی بهتری از کتابها و مواد آموزشی کنند و این توانایی را به معلمان می‌دهد که هنگام تنظیم طرح درس به همۀ هدف‌ها و معیارهای آموزشی توجه کنند.
زبان و ادبیات فارسی
سعید شفیعیون
چکیده
کتاب نگاهی تحلیلی به علم بیان ازجمله کتابهای درسی دانشگاهی تازه‌چاپ حوزة بلاغت است که سعی دارد با اتکا به مبانی بلاغت سنتی، از نگاه‌های جدید مطرح در این حوزه نیز بی‌بهره نباشد. ضمناً وجه انتقادی و رویکرد کتاب در تأمل بر اغلب مسائل شایع دانش ادبی «بیان» مندرج در برخی منابع پیشین و طرح و بررسی گاه تفصیلی آن‌ها اسم این کتاب را ...
بیشتر
کتاب نگاهی تحلیلی به علم بیان ازجمله کتابهای درسی دانشگاهی تازه‌چاپ حوزة بلاغت است که سعی دارد با اتکا به مبانی بلاغت سنتی، از نگاه‌های جدید مطرح در این حوزه نیز بی‌بهره نباشد. ضمناً وجه انتقادی و رویکرد کتاب در تأمل بر اغلب مسائل شایع دانش ادبی «بیان» مندرج در برخی منابع پیشین و طرح و بررسی گاه تفصیلی آن‌ها اسم این کتاب را کاملاً بامسما کرده است. اشکالاتی که لامحاله بر این کتاب پرفایده وارد آمده بعضی عمومی و بعضی تخصصی است. منظور از اشکالات عمومی نادرستیها و کمبودهایی مانند اغلاط مطبعی، نقصان پیشینة تحقیق، و شیوة استناد و نمایهسازی است و منظور از اشکالات تخصصی نقایص و اغلاطی است که در تناسب با موضوع و ساختار کتاب، یعنی بلاغت پیش آمده است. مواردی مثل بدگزینی شواهد و بدفهمی آن‌ها که بهنظر ما گاه به تحلیل و تشخیص غلط اصول بلاغی منجر شده است. در این نقد هم‌چنین به ضعف انسجام کتاب در مدیریت بحث و استشهادات و طبقهبندی مطالب اشاره شده است و از اطناب ممل و برخی ایجازهای مخلّ آن سخن به میان آورده شده است.
فلسفه
محسن جاهد؛ سحر کاوندی
چکیده
در دهه‌های اخیر، کتابهای مقدماتی زیادی در‌زمینة فلسفة اخلاق و اخلاقیات به زبان انگلیسی و دیگر زبان‌ها نوشته شده است. این کتابها به آشنایی دانشجویان با موضوعات اخلاقی کمک می‌کنند، اما اکثر آن‌ها جامع نیستند و فقط بر برخی موضوعات، خصوصاً اخلاق هنجاری و گاه بر برخی مباحث اخلاق کاربردی، تمرکز کرده‌اند. کمبود کتاب درسی مناسب در ...
بیشتر
در دهه‌های اخیر، کتابهای مقدماتی زیادی در‌زمینة فلسفة اخلاق و اخلاقیات به زبان انگلیسی و دیگر زبان‌ها نوشته شده است. این کتابها به آشنایی دانشجویان با موضوعات اخلاقی کمک می‌کنند، اما اکثر آن‌ها جامع نیستند و فقط بر برخی موضوعات، خصوصاً اخلاق هنجاری و گاه بر برخی مباحث اخلاق کاربردی، تمرکز کرده‌اند. کمبود کتاب درسی مناسب در حوزة فلسفة اخلاق و اخلاقیات در زبان فارسی بیشتر مشهود است و هیچ کتاب درسی جامعی که بتواند معیارهای دانشگاهی را تأمین کند در دسترس نیست. یکی از کتابهای مقدماتی، اما جامع، کتابِ اخلاق: درآمدی بر فلسفه اخلاق نوشتة نوئل استیوارت است. در این کتاب حوزههای اصلی اخلاق (فرااخلاق، اخلاق هنجاری، و اخلاق کاربردی) طرح شده است. ویژگیهای برجسته و کمنظیر این کتاب عبارتاند از: ارتباط منطقی مطالب آن، جامعیت در استدلالها و مباحث، ارزیابی انتقادی استدلالها، اختصار، وضوح مطالب. ازهمینرو دانشپژوهان می‌توانند از این کتاب بهمثابۀ متن درسی جامع و منسجم در حوزة فلسفة اخلاق بهره ببرند. در این مقاله، پس از گزارش تفصیلیِ محتوای کتاب، آن را نقد و بررسی خواهیم کرد و نقاط قوت و ضعف آن را بهلحاظ فنی و محتوایی بیان خواهیم کرد.
فقه و حقوق
توکل حبیب‌زاده
دوره 18، شماره 5 ، مرداد 1397، ، صفحه 155-165
چکیده
کتاب حقوق بین‌الملل؛ از نظریه تا عمل را علی امیدی در سال 1388 به‌رشتة تحریر درآورده و نشر میزان آن را منتشر کرده است. این کتاب بنابه اظهار خود مؤلف به‌منزلة یک منبع درسی و نیز کمکدرسی، برای آمادگی آزمون کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل، تهیه شده است. همین هدف از نگارش آن بر سطح علمی اثر موردنظر تأثیر گذاشته، به‌گونه‌ای‌که آن را از کتاب ...
بیشتر
کتاب حقوق بین‌الملل؛ از نظریه تا عمل را علی امیدی در سال 1388 به‌رشتة تحریر درآورده و نشر میزان آن را منتشر کرده است. این کتاب بنابه اظهار خود مؤلف به‌منزلة یک منبع درسی و نیز کمکدرسی، برای آمادگی آزمون کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل، تهیه شده است. همین هدف از نگارش آن بر سطح علمی اثر موردنظر تأثیر گذاشته، به‌گونه‌ای‌که آن را از کتاب درسی دانشگاهیِ دارای استانداردها و معیارهای پذیرفتهشده، که حوزههای مختلف حقوق بین‌الملل را بهصورت مستند و علمی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد، دور کرده است. علاوهبر برخی ایرادات شکلی، این اثر بهلحاظ ماهوی نیز از خلأها و نواقصی رنج میبرد؛ ازجمله استفادهنکردن از منابع دستاول، نداشتن فهرست مطالب منطقی و منسجم، دقتنکردن در عناوین بعضی از فصول، تناسبنداشتنِ کمی بین فصول. امید آن می‌رود که مؤلف در چاپهای بعدی ارزیابی انجامگرفته را به‌منظور ارتقای سطح علمی اثر موردتوجه قرار دهد.
زبان و ادبیات عربی
عیسی متقی‌زاده
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، ، صفحه 217-233
چکیده
کتاب درسی دانشگاهی در فرایند یاددهی و یادگیری نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. کتاب درسی مناسب ویژگیها و شاخص‌هایی دارد که آن را از کتابهای غیردرسی متمایز میکند. نقد و تحلیل محتوای کتابهای دانشگاهی سبب می‌شود در طراحی و سازمان‌دهی مناسب آن دقت کافی به‌عمل آید. در این پژوهش با هدف دست‌یافتن به شاخص‌های کتابهای درسی دانشگاهی از ...
بیشتر
کتاب درسی دانشگاهی در فرایند یاددهی و یادگیری نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. کتاب درسی مناسب ویژگیها و شاخص‌هایی دارد که آن را از کتابهای غیردرسی متمایز میکند. نقد و تحلیل محتوای کتابهای دانشگاهی سبب می‌شود در طراحی و سازمان‌دهی مناسب آن دقت کافی به‌عمل آید. در این پژوهش با هدف دست‌یافتن به شاخص‌های کتابهای درسی دانشگاهی از روش تحقیق کتاب‌خانه‌ای استفاده کرده‌ایم. در این مقاله، با تحلیل محتوای کتاب تعریف و مفاهیم آن، کاربرد و ابعاد آن، و نظراتی را که در زمینة طراحی کتابهای درسی ارائه شده است موردارزیابی و نقد قرار داده‌ایم. در این مقاله به‌طور موردی میزان برخورداری کتاب قواعد و متون عربی، کتابی که برای دانشجویان رشتة زبان و ادبیات فارسی فراهم آمده است، از شاخص‌های کتاب دانشگاهی بررسی شده است. کتاب درسی از مهمترین و تأثیرگذارترین رسانه‌های آموزشی است که نقش ارزش‌مندی در نظام تعلیم و تربیت ایفا میکند. طراحی کتابها باید باتوجه‌به معیارها و ضوابط خاصی در همة ابعاد متن باشد. تحلیل محتوای کتابهای درسی می‌تواند نقاط قوّت و ضعف احتمالی کتابهای درسی را برای اصلاح و تغییر احتمالی محتوا متناسب با اهداف تعیین‌شده و اصول علمی دراختیار مدیران و برنامه‌ریزان و مؤلفان کتابهای درسی قرار دهد.
تاریخ
جهانبخش ثواقب
دوره 18، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 69-100
چکیده
تألیف کتابهای درسی و کمکدرسی که برخوردار از استانداردهای لازم علمی، پژوهشی، و آموزشی باشند، برای دروس رشته‌‌های دانشگاهی امری ضروری است. در سال‌‌های اخیر، چندین سازمان و نهاد در این زمینه فعالیت چشم‌گیر داشته‌اند؛ مانند سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشگاه حوزه و ...
بیشتر
تألیف کتابهای درسی و کمکدرسی که برخوردار از استانداردهای لازم علمی، پژوهشی، و آموزشی باشند، برای دروس رشته‌‌های دانشگاهی امری ضروری است. در سال‌‌های اخیر، چندین سازمان و نهاد در این زمینه فعالیت چشم‌گیر داشته‌اند؛ مانند سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، و دانشگاه پیام نور که جای تقدیر از آن‌ها دارد. از همین طریق، پژوهش‌‌گران و استادان تاریخ دانشگاه‌های کشور کتابهای متعددی را در رشتة تاریخ تألیف و منتشر کرده‌اند که برخی از آن‌ها کاربرد آموزشی یافته‌اند و دانشجویان از آن‌ها بهره می‌برند. هرچند تألیف این آثار اقدام ارزش‌مندی است، نقد و بررسی این متون می‌تواند هم به غنای علمی و آموزشی آن‌ها بیفزاید و هم الگوی مناسبی را در اختیار نویسندگان آثار بعدی قرار دهد که هرچه بیشتر بر امتیازات اثر خویش بیفزایند و از دامنة کاستیهای آن بکاهند. نمونه‌ای از این کتابها، که به‌تازگی تألیف و منتشر شده، شناخت و نقد منابع و مآخذ تاریخ ایران بعد از اسلام، ویژۀ رشتة تاریخ است که در این مقاله نقد و بررسی می‌شود. یافتة مقاله آن است که این کتاب به‌‌رغم برخی کاستیهای شکلی و محتوایی، در موضوع خود به‌منزلۀ کتاب درسی مناسب است.
باستان شناسی
امیرصادق نقشینه
دوره 17، شماره 4 ، مهر 1396، ، صفحه 177-196
چکیده
در زمینة باستان‌شناسی میدانی کتابهای بسیاری در سطح جهان نگاشته شده است، ولی تعداد کتابهای منتشرشده دراین‌باره در ایران چندان زیاد نیست. یکی از کتاب‌هایی که در این حوزه در ایران منتشر شده درآمدی بر باستان‌شناسی میدانی نوشتۀ پیتر ال. دروت و ترجمۀ حجت دارابی است. این کتاب به‌عنوان یک کتاب درسی دانشگاهی برای درس «روش کاوش و بررسی ...
بیشتر
در زمینة باستان‌شناسی میدانی کتابهای بسیاری در سطح جهان نگاشته شده است، ولی تعداد کتابهای منتشرشده دراین‌باره در ایران چندان زیاد نیست. یکی از کتاب‌هایی که در این حوزه در ایران منتشر شده درآمدی بر باستان‌شناسی میدانی نوشتۀ پیتر ال. دروت و ترجمۀ حجت دارابی است. این کتاب به‌عنوان یک کتاب درسی دانشگاهی برای درس «روش کاوش و بررسی آثار باستانی» در رشتة باستان‌شناسی منتشر شده است، ولی تمامی مباحث مطرح در این درس را شامل نمی‌شود. از نقاط قوت این کتاب آسان و مختصر بودن و هم‌چنین طرح مباحث مربوط به کاوش در نظمی منطقی و قابلفهم است. علاوهبراین، باید به ترجمة خوب کتاب اشاره کرد، اگرچه با انجام ویرایشی دقیق بر کیفیت آن افزوده میشد. مهمترین نقاط ضعف کتاب کمتوجهی به بررسی میدانی باستان‌شناسی، نداشتن ارتباطی نزدیک با مسائل باستان‌شناسی ایران و خاورمیانه و نبود برخی قسمتهای لازم در یک کتاب درسی، هم‌چون معرفی منابع برای مطالعة بیشتر و خلاصه و جمعبندی از مطالب هر مبحث است. درمجموع این کتاب می‌تواند به‌عنوان یک راه‌نمای مختصر برای کاوش باستان‌شناسی مفید باشد، ولی به‌عنوان یک کتاب درسی کاستی‌هایی را در بر دارد.
زبان و ادبیات عربی
سید محمدرضا ابن‌الرسول؛ الهه صفیان
دوره 17، شماره 1 ، فروردین 1396، ، صفحه 1-22
چکیده
چکیدهکتاب صرف و نحو عربی 1 و 2 تألیف دکتر عباس ماهیار در سال 1385 از سوی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) به عنوان منبع اصلی دروس صرف و نحو عربی 1 و 2 در رشته زبان و ادبیات فارسی مقطع کارشناسی به ارزش هشت واحد به چاپ رسیده و زآن پس دو بار تجدید چاپ شده است.در مقاله حاضر نگارندگان با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی و نقد ...
بیشتر
چکیدهکتاب صرف و نحو عربی 1 و 2 تألیف دکتر عباس ماهیار در سال 1385 از سوی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) به عنوان منبع اصلی دروس صرف و نحو عربی 1 و 2 در رشته زبان و ادبیات فارسی مقطع کارشناسی به ارزش هشت واحد به چاپ رسیده و زآن پس دو بار تجدید چاپ شده است.در مقاله حاضر نگارندگان با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی و نقد بخش صرف این کتاب در چندین محور پرداخته‌اند. انطباق مطالب کتاب با سرفصل مصوّب شورای عالی برنامه‌ریزی، درستی یا نادرستی تعاریف و مثال‌های اصطلاحات دستوری، توجه یا بی‌توجهی به اهمیت، ضرورت و کاربرد قواعد دستوری ارائه شده برای دانشجویان رشته زبان وادبیات فارسی، تصحیح اعراب و حرکت‌گذاری عبارات متن و تمرین‌ها و سرانجام اغلاط چاپی غیر قابل چشم‌پوشی از محورهای این بررسی نقادانه است.از مهمترین دستاوردهای مقاله حاضر می توان به نکات مثبت کتاب، از جمله مطابقت بخش صرف آن با سرفصل مصوّب شورای عالی برنامه‌ریزی درسی، بیان گسترده قواعد عربی در بیشتر مباحث، ذکر تمرین و نمونه حل شده آن در پایان هر بحث، و از کاستیهای آن به نادرستی یا نارسایی برخی از تعاریف، قواعد و مثال‌های دستوری، علایم نگارشی، حرکت‌گذاری و اعراب اشاره کرد که اصلاح و بازنگری آن را ایجاب میکند.
زبان و ادبیات عربی
حجت رسولی
دوره 14، شماره 33 ، اسفند 1393، ، صفحه 33-48
چکیده
الادب المقارن، اثر محمد سعید جمال‌الدین، ازجمله آثار قابل توجه در موضوع ادبیات تطبیقی است که نخستین‌بار در 1990 منتشر شد. نویسنده مباحث را با رویکرد مکتب فرانسه و با تأکید بر ادبیات فارسی و عربی نگاشته است. اگرچه این اثر مشخصات کتاب درسی را ندارد، ولی با توجه به اهمیت مباحث آن و با عنایت به این‌که به عنوان کتاب کمکدرسی قابل استفاده ...
بیشتر
الادب المقارن، اثر محمد سعید جمال‌الدین، ازجمله آثار قابل توجه در موضوع ادبیات تطبیقی است که نخستین‌بار در 1990 منتشر شد. نویسنده مباحث را با رویکرد مکتب فرانسه و با تأکید بر ادبیات فارسی و عربی نگاشته است. اگرچه این اثر مشخصات کتاب درسی را ندارد، ولی با توجه به اهمیت مباحث آن و با عنایت به این‌که به عنوان کتاب کمکدرسی قابل استفاده است، نقد و بررسی آن به منظور تبیین نقاط قوت و ضعف آن ضروری مینماید. نقد این کتاب بر اساس دستورالعمل شورای بررسی متون در دو سطح شکلی و محتوایی با مراجعه به متن اثر و با کمک سایر آثار مکتوب به‌ویژه ترجمة فارسی آن انجام پذیرفت. بررسی کتاب نشان داد که این اثر در شکل و محتوا فاقد مشخصات کتاب درسی است و بر اساس منابع پیشین عربی به نگارش درآمده است و نوآوری چندانی در آن دیده نمی‌شود. از نظر تناسب و جامعیت مباحث نیز نقطهضعفهایی دارد. نقطة قوت اثر دارا بودن دو بخش نظری و عملی در مباحث و محوریت داشتن ادبیات فارسی پس از ادبیات عربی است.
