علوم سیاسی
بهنام جودی
چکیده
این مقاله به ارزیابی کتاب اسپینوزا و سیاست، نوشتة اتییِن بالیبار، میپردازد. ایدة بالیبار این است که فلسفة اسپینوزا سیاسی است. بالیبار مطالعة فلسفة اسپینوزا را با این استدلال آغاز میکند که اگر اندیشة اسپینوزا را صرفاً نظریهای بدانیم که در سطح فراتاریخی از نظریة محض قرار دارد، آن را نمیتوانیم بفهمیم. درمقابل، هریک از آثار بزرگ ...
بیشتر
این مقاله به ارزیابی کتاب اسپینوزا و سیاست، نوشتة اتییِن بالیبار، میپردازد. ایدة بالیبار این است که فلسفة اسپینوزا سیاسی است. بالیبار مطالعة فلسفة اسپینوزا را با این استدلال آغاز میکند که اگر اندیشة اسپینوزا را صرفاً نظریهای بدانیم که در سطح فراتاریخی از نظریة محض قرار دارد، آن را نمیتوانیم بفهمیم. درمقابل، هریک از آثار بزرگ او باید بهعنوان مداخلهای در شرایط فلسفی و سیاسی ویژهای فهمیده شود. به همین دلیل، از نظر بالیبار، تفکیک متافیزیک اسپینوزا از سیاست او ناممکن است، آنهم بهگونهایکه انگار سیاست کاربست متافیزیک است. فلسفة اسپینوزا را بایستی در کلیتش سیاسی در نظر گرفت، بهنحویکه حتی نظرورزانهترین اظهارات اسپینوزا از پاسخ به ضروریات و الزامات مشخص سیاسی تشکیل یافته است و با شرایط تاریخی ویژهای گره خورده است. بالیبار در مطالعة ایدهها از لوئی آلتوسر تأثیر پذیرفته است و از اصطلاح آلتوسری «conjoncture» استفاده میکند. ضمن برجستهکردن نوآوری، ویژگی روشی و تفسیر او از اسپینوزا به خطای مترجمهای فارسی در ترجمة «conjuncture» به «اتصال» اشاره خواهیم کرد و نشان خواهیم داد که، برخلاف ادعای مترجمها، نهتنها اسپینوزا «فیلسوف اتصالی» نیست، بلکه «فیلسوفی بحراناندیش» است.
فلسفه
سیدمصطفی شهرآیینی؛ محسن تهرانی
چکیده
هدف از نگارش این مقاله معرفی، نقد، و ارزیابی کتاب اسپینوزا در فلسفۀ شوروی است. این اثر مجموعۀ هفت مقاله از نویسندگان روس دربارۀ بخشهای مختلف فلسفۀ اسپینوزاست که تاریخ نگارش آنها به دهۀ بیست میلادی بازمیگردد، درست زمانی که فیلسوفان روسی به فکر تدوین نظامی فلسفی بودند و درمیان آنان مجادلات فراوانی درخصوص ماهیت این نظام صورت میگرفت. ...
بیشتر
هدف از نگارش این مقاله معرفی، نقد، و ارزیابی کتاب اسپینوزا در فلسفۀ شوروی است. این اثر مجموعۀ هفت مقاله از نویسندگان روس دربارۀ بخشهای مختلف فلسفۀ اسپینوزاست که تاریخ نگارش آنها به دهۀ بیست میلادی بازمیگردد، درست زمانی که فیلسوفان روسی به فکر تدوین نظامی فلسفی بودند و درمیان آنان مجادلات فراوانی درخصوص ماهیت این نظام صورت میگرفت. دستگاه فکری اسپینوزا از منابعی بود که گروههای مختلف با رویکردهای کاملاً مخالف از آن برای پیریزی نظام فلسفی خود استفاده میکردند. جرج ال. کلاین، متفکر و مترجم آمریکایی، با احاطۀ کامل بر فلسفۀ شوروی و فلسفۀ اسپینوزا، در سال 1952 این مقالات را از مجلات مختلف آن دوره انتخاب، ترجمه، و بههمراه مقدمهای مفصل منتشر کرد. در این مقاله، ابتدا به معرفی کلی اثر و خاستگاه آن میپردازیم؛ سپس درونمایۀ مقالات را بهصورت مستقل معرفی میکنیم، و درپایان رویکردهای مختلف را تحلیل و نقد میکنیم.
فلسفه
عبدالرزاق حسامی فر
چکیده
کتاب تاریخ فلسفه: از دکارت تا لایبنیتس جلد چهارم از مجموعۀ نُهجلدی تاریخ فلسفه نوشتۀ فردریک کاپلستون است. این مجموعه محور آموزش تاریخ فلسفه در گروههای فلسفۀ دانشگاههای کشور است و مترجمان توانمندی آن را ترجمه کردهاند. از این مجموعه دو جلد به فلسفۀ دورۀ جدید در قرون هفدهم و هجدهم اختصاص یافته است. جلد چهارم دربارۀ عقلگرایی ...
بیشتر
کتاب تاریخ فلسفه: از دکارت تا لایبنیتس جلد چهارم از مجموعۀ نُهجلدی تاریخ فلسفه نوشتۀ فردریک کاپلستون است. این مجموعه محور آموزش تاریخ فلسفه در گروههای فلسفۀ دانشگاههای کشور است و مترجمان توانمندی آن را ترجمه کردهاند. از این مجموعه دو جلد به فلسفۀ دورۀ جدید در قرون هفدهم و هجدهم اختصاص یافته است. جلد چهارم دربارۀ عقلگرایی و جلد پنجم دربارۀ تجربهگرایی است. کاپلستون در جلد چهارم پس از مقدمهای مبسوط، مشتملبر بیان تفصیلی ویژگیهای کلی دورۀ جدید، به بحث درباب اندیشههای فیلسوفان عقلگرای دورۀ جدید یعنی دکارت، پاسکال، مالبرانش، اسپینوزا، و لایبنیتس پرداخته است. امتیاز مهم این کتاب حالت تعلیمی آن و اشتمال آن بر آرای مهم هریک از آن فیلسوفان است. مترجم و ویراستار کتاب از استادان فلسفهاند؛ بااینهمه، کتاب بهجهت عدم دقت ناشران در مراحل چاپ مملو از اغلاط صوری و محتوایی است و در چاپهای مکرر این کتاب هنوز آن اغلاط اصلاح نشده است. در این مقاله میکوشیم ضمن ارزیابی محتوایی کتاب خطاهای صوری و محتوایی آن را بیان کنیم.
علوم سیاسی
رضا نجف زاده
چکیده
این مقاله به معرفی و ارزیابی رسالۀ الهیاتی ـ سیاسی اسپینوزا اختصاص دارد. این رساله یکی از گرانسنگترین رسایل دوران روشنگری است و نمودارِ جدال قدیم و جدید در اروپای قرن هفدهم است. رساله شامل هرمنوتیک تاریخی شریعت و تقریر فلسفۀ سیاسی جمهوریخواهانۀ اسپینوزاست. فصول الهیاتیِ این رساله و نیز فصول سیاسی آن حاوی مباحثی است که برای ...
بیشتر
این مقاله به معرفی و ارزیابی رسالۀ الهیاتی ـ سیاسی اسپینوزا اختصاص دارد. این رساله یکی از گرانسنگترین رسایل دوران روشنگری است و نمودارِ جدال قدیم و جدید در اروپای قرن هفدهم است. رساله شامل هرمنوتیک تاریخی شریعت و تقریر فلسفۀ سیاسی جمهوریخواهانۀ اسپینوزاست. فصول الهیاتیِ این رساله و نیز فصول سیاسی آن حاوی مباحثی است که برای جامعۀ ایرانیِ درگیر مباحث سیاستِ دینی و دینِ سیاسی میتواند سودمند باشد. مطالعات اسپینوزایی در ایران در مقایسه با سنتهای آنگلوساکسون، یهودی، و فرانسوی چندان قابلتوجه نبوده است. این مطالعات درقالب تألیف و ترجمه در دهۀ 1390 جدیتر شده است. ترجمۀ رساله، بهقلم علی فردوسی، در ایران فینفسه کار سترگی است، اما نقدهایی نیز بر آن وارد است. به چند دلیل ترجمۀ دکتر فردوسی را نمیتوان پایان راه دانست: زبانِ گاهی مغلق و نامأنوس، یکساننبودن معادلها، جاافتادگی برخی جملات و کلمات خصوصاً بهعلت تکیۀ صِرف بر ترجمۀ انگلیسی سیلوِرتورن و ایزرائل و عدم مراجعه به متن لاتین این رساله.
فلسفه
سید مصطفی شهرآیینی؛ بیان کریمی
چکیده
در مقالة حاضر کتاب بنمایههای یهودی در فلسفة اسپینوزا را معرفی، نقد، و بررسی خواهیم کرد. این کتاب را انتشارات دانشگاه ایالتی نیویورک با عنوان Jewish Themes in Spinoza’s philosophy در سال 2002، با ویرایش دو متخصص برجستة اندیشۀ اسپینوزا و مطالعات یهودی، یعنی هایدی راون و لن گودمن، منتشر کرده است. بسیاری از منتقدان سرشناس بر این باورند این کتاب ...
بیشتر
در مقالة حاضر کتاب بنمایههای یهودی در فلسفة اسپینوزا را معرفی، نقد، و بررسی خواهیم کرد. این کتاب را انتشارات دانشگاه ایالتی نیویورک با عنوان Jewish Themes in Spinoza’s philosophy در سال 2002، با ویرایش دو متخصص برجستة اندیشۀ اسپینوزا و مطالعات یهودی، یعنی هایدی راون و لن گودمن، منتشر کرده است. بسیاری از منتقدان سرشناس بر این باورند این کتاب نخستین تلاش جدی برای فهم اندیشة اسپینوزا و نشاندادن جایگاه آن در تاریخ فلسفة یهودی است. در این کتاب از سنّت رایج دیگر کتابهایی که بهزبان انگلیسی دراینباره منتشر شدهاند پیروی نشده است و برای نخستینبار موضوعات مهم فلسفة اسپینوزا و بنمایههای یهودی آن بررسی شده است. هدف از تدوین کتاب معرفی اسپینوزا همچون فیلسوفی یهودی است. بااینحال سرویراستاران محترم در گزینش مقالاتی یکدست، چه از حیث موضوع و چه از حیث محتوای تخصصی، توفیق چندانی نداشتهاند و نبودِ فصلی خاصِ نتیجهگیری نیز شاید بهنوعی نشاندهندة همین باشد که نمیشود از این مقالات صدای واحدی را دربارة ارتباط اسپینوزا با یهودیت شنید.
فلسفه
بهناز عقیلی دهکردی؛ حسین کلباسی اشتری
دوره 18، شماره 7 ، مهر 1397، ، صفحه 219-238
چکیده
نقد فلسفی دلوز بر اسپینوزا، که در کتاب اسپینوزا و مسئلة بیان آمده است، اثر بسیار مهمی است، زیرا نتایجی که در آن کتاب بهدست آمدهاند بنیادهایی فراهم میآوردند برای تأملات مابعدالطبیعی بعدی دلوز درباب طبیعت قدرت، بدن، تفاوت، و شباهت. دلوز و اسپینوزا نخستین کتابی است که آرای فلسفی دلوز را بررسی میکند، در جاهایی که تلاش میکند فلسفة ...
بیشتر
نقد فلسفی دلوز بر اسپینوزا، که در کتاب اسپینوزا و مسئلة بیان آمده است، اثر بسیار مهمی است، زیرا نتایجی که در آن کتاب بهدست آمدهاند بنیادهایی فراهم میآوردند برای تأملات مابعدالطبیعی بعدی دلوز درباب طبیعت قدرت، بدن، تفاوت، و شباهت. دلوز و اسپینوزا نخستین کتابی است که آرای فلسفی دلوز را بررسی میکند، در جاهایی که تلاش میکند فلسفة اسپینوزا را ارزیابی کند و استدلالهای وی را درباب مسائلی مانند امر مطلق، فلسفة ذهن، معرفتشناسی، و فلسفة اخلاق و سیاست بهچالش بکشد. اگرچه نویسنده دلوز را تحسین میکند، با او سر مخالفت دارد و بر آن است که استدلالهای وی نهتنها به ماتریالیسم حذفی و گونهای سیاست هابزی میانجامند، بلکه مبهمگویی و مبهمکردن را رواج میدهند. وی، ضمن مخالفت با نظریهپردازان فمینیست که مفاهیم دلوز را راهی برای نجات نظریههای فمینیستی میدانند، پیشنهاد میدهد که چرخش بهسوی مارکسیسم و نظریة انتقادی بهترین راهگشای فمینیسم خواهد بود.