اقتصاد
فرهاد ترحمی؛ فاطمه بزازان
دوره 18، شماره 9 ، آذر 1397، ، صفحه 69-92
چکیده
محتوای کتاب اقتصاد مقاومتی؛ از نظریه تا عمل شامل بنیان‌های نظری و چالش‌های حوزۀ اقتصاد مقاومتی و شروط تحقق و دستاوردهای آن است. در این جهت، با به‌کارگیری مدل مدیریتی شش‌حلقه‌ای، به‌لحاظ نظری و عملی اقتصاد مقاومتی بررسی شده است. حلقه‌های مدل عبارت‌اند از رهبری و مدیریت، کاهش وابستگی‌ها، اصلاح ساختارها، توسعۀ زیرساخت‌ها، مردم‌محوری، ...
بیشتر
محتوای کتاب اقتصاد مقاومتی؛ از نظریه تا عمل شامل بنیان‌های نظری و چالش‌های حوزۀ اقتصاد مقاومتی و شروط تحقق و دستاوردهای آن است. در این جهت، با به‌کارگیری مدل مدیریتی شش‌حلقه‌ای، به‌لحاظ نظری و عملی اقتصاد مقاومتی بررسی شده است. حلقه‌های مدل عبارت‌اند از رهبری و مدیریت، کاهش وابستگی‌ها، اصلاح ساختارها، توسعۀ زیرساخت‌ها، مردم‌محوری، و ارتباطات و تعاملات جهانی. ساختار کتاب خبری و خطابه‌ای است و تحلیل اقتصادی در آن به‌کار گرفته نشده است. استفاده‌نکردن از آمارهای به‌روز، ابزارهای سنجش در علم اقتصاد، و تحلیل ناکافی از ساختار اقتصاد ایران از کاستی‌های کتاب ذکرشده به‌شمار می‌رود. درکل، این کتاب بهمنظور کسب اطلاعات کلی از اقتصاد مقاومتی و مشکلات اقتصاد ایران نوشته شده است، اما در زمینۀ تحلیل اقتصادی به‌خصوص ادبیات موضوع و ابزار علمیِ مورداستفاده نواقص فراوان دارد.
اقتصاد
مهدی حاج امینی؛ محمد علی ابوترابی
دوره 18، شماره 9 ، آذر 1397، ، صفحه 93-114
چکیده
اگرچه از ارائۀ اولین نظریههای تخصصی توسعه تا‌به‌حال کم‌تر از یک قرن میگذرد، سیر تحول آن‌ها پرشتاب و مجادلهبرانگیز و روشن‌گر بوده است. درحالی‌که هر نظریه تلاش کرده است که بُعدی از علل و ماهیت توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی را توضیح دهد، ازسوی نظریه های جدیدتر به‌نقد کشیده شده است تا بدین ترتیب علم توسعه به‌طور ...
بیشتر
اگرچه از ارائۀ اولین نظریههای تخصصی توسعه تا‌به‌حال کم‌تر از یک قرن میگذرد، سیر تحول آن‌ها پرشتاب و مجادلهبرانگیز و روشن‌گر بوده است. درحالی‌که هر نظریه تلاش کرده است که بُعدی از علل و ماهیت توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی را توضیح دهد، ازسوی نظریه های جدیدتر به‌نقد کشیده شده است تا بدین ترتیب علم توسعه به‌طور مداوم در‌حال توسعه باشد. در این میان، دو دیدگاه وابستگی و پساتوسعهگرایی سایر دیدگاه‌ها و نظریهها را به‌شکل بدبینانه ای یک‌پارچه و استعماری در نظر گرفته و آن ها را نظریه های توسعۀ غرب یا غربی نامیده‌اند و آن‌ها را نفی می کنند. کتاب تصورِ عصر پساتوسعه هرچند شامل مقالاتی با دیدگاههای مختلف است، روح کلی خود را از این دو دیدگاه وام گرفته است. مقالۀ حاضر، با نقد هم‌زمان این کتاب و این دو دیدگاه، سعی در «توسعۀ فهمِ توسعه» دارد. علاوه‌برآن، پیش‌نهادهایی برای تدوین کتاب‌های مشابه در آینده ارائه می دهد.
اقتصاد
سید احسان خاندوزی؛ محسن مقیسه
دوره 18، شماره 9 ، آذر 1397، ، صفحه 115-138
چکیده
رابطۀ بخش مالی و واقعی (به‌طور خاص تولید) همواره از دغدغه‌های مهم در برنامه‌های توسعۀ اقتصادی به‌شمار می‌رفته و معرکۀ مناقشات تئوریک بوده است. تحلیل متن سند قانون برنامۀ اول تا ششم توسعه نشان میدهد به‌تدریج رویکرد هدایت بخش مالی به‌نفع اهداف بخش واقعی جای خود را به آزادسازی مالی داده است. درواقع، باوجود بانک پایه‌بودن تأمین ...
بیشتر
رابطۀ بخش مالی و واقعی (به‌طور خاص تولید) همواره از دغدغه‌های مهم در برنامه‌های توسعۀ اقتصادی به‌شمار می‌رفته و معرکۀ مناقشات تئوریک بوده است. تحلیل متن سند قانون برنامۀ اول تا ششم توسعه نشان میدهد به‌تدریج رویکرد هدایت بخش مالی به‌نفع اهداف بخش واقعی جای خود را به آزادسازی مالی داده است. درواقع، باوجود بانک پایه‌بودن تأمین مالی در ایران، در دهه‌های گذشته جز چند برهۀ کوتاه، تجربۀ موفقی ازجهت پشتیبانی بخش تولید توسط بانک‌ها و بخش مالی نداشته‌ایم و حتی می‌توان گفت الگوی منسجمی مدنظر سیاست‌گذار نبوده است. این مقاله با معرفی چند تجربۀ جهانی موفق از مدل هدایت اعتبار (مدل ژاپن، آلمان، چین، کرۀ جنوبی) و با تکیه بر مبانی نظری فراهم‌آمده به‌دست افرادی مانند ورنر تلاش میکند، درقالب نقد برنامه‌های توسعه، رویکرد جای‌گزینی برای حمایت از تولید ازسوی بخش مالی ارائه کند که طی آن دولت هم‌زمان در متشکل‌ساختن تولیدکنندگان رقابت‌پذیر در بخش واقعی و هدایت اعتبار بانکی به این تولیدکنندگان در بخش مالی نقش‌آفرینی دارد.
اقتصاد
علی زاهدطلبان؛ مهدی خداپرست مشهدی؛ احمد صباحی؛ محمدرضا لطفعلی‌پور
دوره 18، شماره 9 ، آذر 1397، ، صفحه 139-165
چکیده
تاکنون مطالعات نسبتاً معدودی در زمینۀ بررسی اثر نرخ‌های تعرفه در واردات کل کشور انجام شده که نتایج چندان سازگاری با یک‌دیگر ندارند. در این مقاله با بررسی ویژگی‌های اصلی سیاستهای ارزی و تجاری ایران اثر واقعی نرخ‌های تعرفه و ارز در تابع تقاضای واردات را نسبت به متغیرهای توضیحی تولید ناخالص داخلی، قیمت نسبی کالاهای وارداتی، نرخ ...
بیشتر
تاکنون مطالعات نسبتاً معدودی در زمینۀ بررسی اثر نرخ‌های تعرفه در واردات کل کشور انجام شده که نتایج چندان سازگاری با یک‌دیگر ندارند. در این مقاله با بررسی ویژگی‌های اصلی سیاستهای ارزی و تجاری ایران اثر واقعی نرخ‌های تعرفه و ارز در تابع تقاضای واردات را نسبت به متغیرهای توضیحی تولید ناخالص داخلی، قیمت نسبی کالاهای وارداتی، نرخ تعرفه، و قیمت ارز با استفاده از تکنیک‌های اقتصادسنجی و روش خودرگرسیون با وقفه‌های توزیعی (ARDL) تخمین زده‌ایم. نتایج مطابق با تئوری است و واردات با تولید ناخالص داخلی رابطۀ مثبت و با قیمت‌های نسبی، نرخ ارز، و نرخ تعرفه رابطۀ منفی دارد. ضرایب بلندمدت به‌دست‌آمده برای تمامی متغیرها به‌جز تعرفه معنی‌دار است که حاکی‌از خنثایی و فقدان اثر بلندمدت تعرفه‌ها بر تقاضای واردات است. این نتیجه برای ایران، که دارای یکی از حمایتی‌ترین رژیم‌های تعرفه‌ای دنیاست، تناقض‌آمیز به‌نظر می‌رسد، اما مروری انتقادی بر عملکرد سیاست تجاری ایران و عدم پشتیبانی آن با سیاستهای ارزی مناسب نشان میدهد که اثر واقعی نرخ‌های تعرفه بسیار کم‌تر از نرخ‌های اسمی است و چنین نتیجه‌ای را تأیید میکند. در خاتمه فهرستی از اصلاحات و توصیه‌های سیاستی درراستای حمایت واقعی از تولید ملی نیز ارائه شده است.
اقتصاد
منصور زراء‌نژاد؛ ابراهیم انواری؛ حمیدرضا حلافی
دوره 18، شماره 9 ، آذر 1397، ، صفحه 167-193
چکیده
بررسی و نقد نظریات رشد اقتصادی می‌تواند محققان را در انتخاب عوامل اصلی مؤثر در رشد اقتصادی یاری رساند. در این تحقیق، با مرور و نقد نظریات رشد و بررسی عوامل مؤثر در آن‌ها، تأثیر مقاومت‌پذیری اقتصادی در رشد اقتصادی ایران بررسی شده است. شاخص مقاومت‌پذیری اقتصادی ازطریق پنج مؤلفۀ ثبات اقتصاد کلان، کارآیی اقتصاد خرد، حکم‌رانی سیاسی ...
بیشتر
بررسی و نقد نظریات رشد اقتصادی می‌تواند محققان را در انتخاب عوامل اصلی مؤثر در رشد اقتصادی یاری رساند. در این تحقیق، با مرور و نقد نظریات رشد و بررسی عوامل مؤثر در آن‌ها، تأثیر مقاومت‌پذیری اقتصادی در رشد اقتصادی ایران بررسی شده است. شاخص مقاومت‌پذیری اقتصادی ازطریق پنج مؤلفۀ ثبات اقتصاد کلان، کارآیی اقتصاد خرد، حکم‌رانی سیاسی خوب، توسعۀ اجتماعی، و مدیریت زیست‌محیطی بر عملکرد رشد اقتصادی تأثیر مثبت می‌گذارد. یافته‌های تحقیق تأثیر مثبت این شاخص در رشد اقتصادی ایران را تأیید کرده‌اند. اجرای سناریوهای مختلف نشان داد که پس از بروز تکانه‌ها روند رشد اقتصادی شبیه‌سازی‌شده هموار و به‌سمت بالا انتقال یافته است. اجرای سیاستهای مؤثر مالی، ارزی، و پولی برای کاهش معیار فلاکت، محدودکردن گسترۀ فعالیت دولت، و کاهش نسبت کسری بودجه به تولید ناخالص داخلی، انجام اصلاحاتی در زیرساخت‌های اداری و قضایی کشور ازجمله پیش‌نهاداتی است که می‌توانند زمینۀ ارتقای شاخص مقاومت‌پذیری اقتصادی و تقویت رشد اقتصادی ایران را فراهم آورند.
اقتصاد
افسانه شفیعی
دوره 18، شماره 9 ، آذر 1397، ، صفحه 195-218
چکیده
در این مطالعه، با هدف تبیین سیاستهای تقویت‌کنندۀ تولیدات بخش صنعت ایران، به شناسایی چالش‌های تولید و صادرات این بخش با استفاده از روش فراتحلیلی و درقالب ترکیب نتایج مطالعات پیمایشی و اسنادی آماری پرداخته شده است. نتایج مطالعات حاکی از آن است که شش چالش اصلی در مسیر ارتقای رقابت‌پذیری تولیدات صنعتی کشور شامل «افزایش ضریب وابستگی ...
بیشتر
در این مطالعه، با هدف تبیین سیاستهای تقویت‌کنندۀ تولیدات بخش صنعت ایران، به شناسایی چالش‌های تولید و صادرات این بخش با استفاده از روش فراتحلیلی و درقالب ترکیب نتایج مطالعات پیمایشی و اسنادی آماری پرداخته شده است. نتایج مطالعات حاکی از آن است که شش چالش اصلی در مسیر ارتقای رقابت‌پذیری تولیدات صنعتی کشور شامل «افزایش ضریب وابستگی وارداتی تولیدات صنعتی»، «کاهش اثر مزیت‌های انرژی و منابع طبیعی بر عملکرد صادراتی صنعتی»، «کاهش اثر مزیت‌های نیروی انسانی بر عملکرد صادراتی صنعتی»، «کاهش اتکای تولید و صادرات صنعتی به تحقیق و توسعه و نوآوری»، «نقش ضعیف رقابت نوآورانه در برنامه‌های تولید صنعتی»، و درنتیجه «کاهش انگیزۀ بهینه‌سازی در هزینه‌ها و تنوع‌بخشی و افزایش فشارهای ناشی از کاهش تقاضای مؤثر بر محصولات صنعتی» وجود دارد. در این راستا، جهت‌‌گیری‌‌های راه‌بُردی شامل «رفع نقایص ساختار و رقابت در صنایع»، «تحریک تقاضای داخلی و خارجی برای تولیدات صنعتی کشور»، «تجهیز زیرساخت‌های پشتیبان تولید و صادرات صنعتی»، «رفع نقایص بازار عوامل تولید»، و «بهبود توان خلق ارزش افزوده در تولید صنعتی» پیش‌نهاد شده است.
اقتصاد
علی طوسی؛ علی قاسمی؛ حسین دهقان شورکند
دوره 18، شماره 9 ، آذر 1397، ، صفحه 219-245
چکیده
سیاستهای تجاری و مالی، به‌عنوان مجموعۀ اقدامات مؤثر در وضعیت عرضه و تقاضای محصولات بنگاه‌ها، نقش مهمی در تثبیت اقتصادی هر کشوری بر عهده داشته‌اند و اگر تولید ناخالص داخلی، اشتغال، واردات و صادرات، و تورم را مهمترین متغیرهای اقتصاد کلان در نظر بگیریم، آن‌گاه این سیاست‌ها بر بخش قابل‌توجهی از متغیرهای اقتصاد کلان مؤثر خواهند ...
بیشتر
سیاستهای تجاری و مالی، به‌عنوان مجموعۀ اقدامات مؤثر در وضعیت عرضه و تقاضای محصولات بنگاه‌ها، نقش مهمی در تثبیت اقتصادی هر کشوری بر عهده داشته‌اند و اگر تولید ناخالص داخلی، اشتغال، واردات و صادرات، و تورم را مهمترین متغیرهای اقتصاد کلان در نظر بگیریم، آن‌گاه این سیاست‌ها بر بخش قابل‌توجهی از متغیرهای اقتصاد کلان مؤثر خواهند بود. در این مقاله نشان داده شده است که سیاستهای تجاری و مالی اتخاذشده طی بیست سال اخیر منجر به رشد اشتغال‌زدا در کشور شده است. هم‌چنین، با استفاده از آخرین جدول داده ـ ستاندۀ آماری، اثر تحریم اقتصادی ازطریق کاهش سی درصد واردات کالاهای سرمایه‌ای بر بخش‌های کلیدی محاسبه شده است. نتایج نشان میدهد که جهت مقابله با تحریم‌ها، اگر سیاستهای اعتباری ازطریق 14.5 درصد افزایش در تسهیلات اعطایی بانک‌ها و سیاستهای تجاری ازطریق 9.3 درصد افزایش در صادرات محصولات غیرنفتی و 13.9 درصد افزایش در واردات کالاهای سرمایه‌ای در زیربخش‌های کلیدی تغییر کند، آن‌گاه نزدیک به پانصدهزار نفر شغل جدید در کشور ایجاد و بیش از 0.5 درصد نیز نرخ رشد اقتصادی افزایش خواهد یافت.
اقتصاد
فرزاد مرادپور؛ میرهادی سیدی
دوره 18، شماره 9 ، آذر 1397، ، صفحه 247-271
چکیده
پس از گذشت یک دهه از زمان تصویب نخستین متن قانونی کشور درخصوص مقررات حاکم‌بر رویه‌های اتخاذ حمایت‌های اقتضایی تجاری، سال گذشته متن مزبور موردبازنگری قرار گرفت و متن قانونی جدیدی در این خصوص جای‌گزین متن پیشین شد و اینک یک سال است که متن قانونی جدید لازم‌الاجرا شده است. باوجوداین، بازنگری متن مزبور هرچند با بهبودهای متنی قابل‌توجهی ...
بیشتر
پس از گذشت یک دهه از زمان تصویب نخستین متن قانونی کشور درخصوص مقررات حاکم‌بر رویه‌های اتخاذ حمایت‌های اقتضایی تجاری، سال گذشته متن مزبور موردبازنگری قرار گرفت و متن قانونی جدیدی در این خصوص جای‌گزین متن پیشین شد و اینک یک سال است که متن قانونی جدید لازم‌الاجرا شده است. باوجوداین، بازنگری متن مزبور هرچند با بهبودهای متنی قابل‌توجهی هم‌راه بوده است، هم‌چنان به‌جهت کاستی‌های فرامتنی نتوانسته است سازوکار حمایت‌های اقتضایی تجاری را در حمایت از تولید ملی در ایران فعال سازد. این در حالی است که روند فزاینده و شتابانی از به‌کارگیری این اقدامات در جهان مشاهده می‌شود که کشورمان را نیز از دامنۀ شمول خود برکنار نداشته است. این مقاله، با نگرشی نقادانه بر کارکردهای حمایت‌های اقتضایی تجاری در جهان و ضرورت‌هایی که ایران با آن مواجه است، به ارزیابی سازوکار حمایت‌های اقتضایی تجاری در ایران می‌پردازد.
اقتصاد
سید حسین میرجلیلی
دوره 18، شماره 9 ، آذر 1397، ، صفحه 273-292
چکیده
اقتصادهای آمریکای لاتین برای رشد تولید ملی و توسعۀ اقتصادی تحول ساختار اقتصادی را با اتخاذ سیاستهای ساختارگرایی از سال 1948 م دنبال کردند. ساختارگرایی به‌خاطر مداخلۀ بیش‌ازحد در سازوکار بازار برای حمایت از تولید ملی و تبعات جای‌گزینی واردات با انتقادهای زیادی مواجه گردید که به زوال ساختارگرایی، ظهور دیدگاه‌ها، و سیاستهای اقتصادی ...
بیشتر
اقتصادهای آمریکای لاتین برای رشد تولید ملی و توسعۀ اقتصادی تحول ساختار اقتصادی را با اتخاذ سیاستهای ساختارگرایی از سال 1948 م دنبال کردند. ساختارگرایی به‌خاطر مداخلۀ بیش‌ازحد در سازوکار بازار برای حمایت از تولید ملی و تبعات جای‌گزینی واردات با انتقادهای زیادی مواجه گردید که به زوال ساختارگرایی، ظهور دیدگاه‌ها، و سیاستهای اقتصادی نئولیبرال در دهۀ 1980 م در آمریکای لاتین منجر شد. طی دهۀ 1980 م سیاستهای نئولیبرال موسوم به اجماع واشنگتنی و تعدیل اقتصادی در اقتصادهای آمریکای لاتین اجرا شد. نتیجۀ آن گسترش فقر، نابرابری، عدم تعادل‌ها، و کاهش رشد تولید ملی بود. رویکرد نئوساختاری در نقد وضع ایجادشده ازسوی سیاستهای نئولیبرال در منطقۀ آمریکای لاتین ظهور کرد و توسط کمیسیون اقتصادی آمریکای لاتین و کارائیب سیاستهای موسوم به نئوساختاری را برای حمایت از رشد تولید ملی و توسعۀ اقتصادی در کشورهای آمریکای لاتین ارائه کرد. این سیاست‌ها شامل: تقویت توان رقابت، رشد اقتصادی هم‌راه با برابری اجتماعی، حمایت گزینشی، اصلاح ساختارهای تولیدی، و حمایت از نوآوری و کارآفرینی است.
اقتصاد
ابوالفضل نوفرستی
دوره 18، شماره 9 ، آذر 1397، ، صفحه 293-318
چکیده
ارتباط توسعۀ مالی و نابرابری یکی از موضوعاتی است که مطالعات نظری و تجربی زیادی دربارة آن انجام شده است، اما هنوز در این خصوص بین نظریه‌پردازان اقتصادی اجماع‌نظر وجود ندارد. در ایران، مطالعات زیادی درخصوص ارتباط توسعۀ مالی و نابرابری انجام شده است که عمدتاً در چهارچوب فرضیۀ ارتباط غیرخطی گرین‌وود و جوانویچ (1991) یا فرضیۀ ...
بیشتر
ارتباط توسعۀ مالی و نابرابری یکی از موضوعاتی است که مطالعات نظری و تجربی زیادی دربارة آن انجام شده است، اما هنوز در این خصوص بین نظریه‌پردازان اقتصادی اجماع‌نظر وجود ندارد. در ایران، مطالعات زیادی درخصوص ارتباط توسعۀ مالی و نابرابری انجام شده است که عمدتاً در چهارچوب فرضیۀ ارتباط غیرخطی گرین‌وود و جوانویچ (1991) یا فرضیۀ ارتباط خطی منفی بوده است و محققان بسته به تعداد مشاهدات، نوع مشاهدات، و شکل تابعی مورداستفاده نتایج متفاوتی در تأیید یکی از این فرضیه‌ها به‌دست آورده‌اند. از اواخر دهۀ 1990، ادبیات نظری توسعۀ مالی و نابرابری دچار تحولات جدی شده است و نظریه‌پردازان اقتصادی کانال‌های جدیدی را برای اثرگذاری توسعۀ مالی بر نابرابری معرفی کرده‌اند که عمدتاً در مطالعات انجام‌شده در ایران موردتوجه واقع نشده است. در این مقاله تلاش می‌شود، ضمن ارائۀ نقدهای وارده بر مبانی نظری مطالعات انجام‌شده در ایران، برخی از مهمترین رویکردهای جدید ارائه‌شده درخصوص ارتباط توسعۀ مالی و نابرابری به‌صورت اجمالی ارائه شود.
اقتصاد
سیدحسین میرجلیلی
دوره 18، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 275-299
چکیده
این کتاب اقتصادهای درحال‌توسعة آسیا، آفریقا، آمریکای لاتین، و اروپای شرقی و مرکزی را، که حدود 85 درصد جمعیت جهان است، تحلیل میکند. متن مسئله‌مند است و مسائل کشورهای درحال‌توسعه را در قالب سؤال در نوزده فصل مطرح کرده و بدان‌ها پاسخ داده است. محتوای اثر عمدة سرفصل‌های درس توسعة اقتصادی را پوشش میدهد. نظم منطقی و انسجام درونی در ...
بیشتر
این کتاب اقتصادهای درحال‌توسعة آسیا، آفریقا، آمریکای لاتین، و اروپای شرقی و مرکزی را، که حدود 85 درصد جمعیت جهان است، تحلیل میکند. متن مسئله‌مند است و مسائل کشورهای درحال‌توسعه را در قالب سؤال در نوزده فصل مطرح کرده و بدان‌ها پاسخ داده است. محتوای اثر عمدة سرفصل‌های درس توسعة اقتصادی را پوشش میدهد. نظم منطقی و انسجام درونی در بخش‌ها و فصول مختلف کتاب وجود دارد. این اثر با کتاب توسعة تودارو مقایسه و مزایای آن مطرح شده است. گزارش کمیسیون رشد و توسعه، آسیب‌شناسی رشد، اقتصاد توسعة رفتاری، روش روایت‌های تحلیلی، و روش تجربة کنترل‌شده از مباحث جدید توسعة اقتصادی است که در کتاب توسعة اقتصادی نافزیگر بحث نشده است. روش نقد متن روش تحلیلی ـ تطبیقی است. بدین صورت که محتوای فصول متن با متون مشابه شناخته شده است. مقایسه از جهت روزآمدی محتوا نقد شده و موضوعات جدید موردبحث در متون جدید توسعة اقتصادی معرفی گردیده است.
اقتصاد
حمید پاداش؛ بهمن خداپناه
دوره 17، شماره 9 ، اسفند 1396، ، صفحه 1-26
چکیده
ازجمله مهمترین مؤلفه‌های اجرای اقتصاد مقاومتی توجه خاص به تولید کالاهای اساسی و محصولات زیربنایی و اتکا بر اقتصاد دانش‌بنیان است. بهمنظور تحقق سیاستهای اقتصاد مقاومتی نیاز به حرکت از تولید کالاهای با فناوری پایین به سمت کالاهایی با سطح فناوری بالا و پیچیده احساس می‌شود. رشد و تقویت کسب‌وکارهای فعال درزمینۀ صادرات پیچیده ...
بیشتر
ازجمله مهمترین مؤلفه‌های اجرای اقتصاد مقاومتی توجه خاص به تولید کالاهای اساسی و محصولات زیربنایی و اتکا بر اقتصاد دانش‌بنیان است. بهمنظور تحقق سیاستهای اقتصاد مقاومتی نیاز به حرکت از تولید کالاهای با فناوری پایین به سمت کالاهایی با سطح فناوری بالا و پیچیده احساس می‌شود. رشد و تقویت کسب‌وکارهای فعال درزمینۀ صادرات پیچیده نیازمند بالندگی قابلیت‌های فنی و نهادی است. در تحقیق حاضر درپی آن هستیم که مکانیسم‌های تولید کالاهای پیچیده را در ایران باتوجه‌به رویکرد قابلیت‌ها بررسی و معرفی کنیم. پس از مرور ادبیات تحقیق وضعیت کشور باتوجه‌به اطلس پیچیدگی ارائه‌شدۀ هاسمن و هیدالگو موردبررسی قرار گرفته است و مشخص شده است که ایران تاکنون نتوانسته است در تولید کالاهای پیچیده با موفقیت عمل کند و تولیدات و صادرات این کشور غالباً مربوط به کالاهایی بوده است که نیاز به قابلیت‌هایی بسیار پیچیده نداشتند و ازاین‌رو، همانند دیگر کشورهای درحال‌توسعه به‌نوعی گرفتار دام سکون شده است. درنهایت، پیش‌نهادهای سیاستی بهمنظور ارتقای سطح پیچیدگی تولیدات ارائه شده است.
اقتصاد
فرهاد ترحمی؛ علی‌اصغر اسفندیاری
دوره 17، شماره 9 ، اسفند 1396، ، صفحه 27-50
چکیده
محتوای کتاب ابعاد اقتصاد مقاومتی در صنعت نفت شامل متن سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی، مکاتبات، و بیانات انجام‌گرفته در این خصوص، تاریخچۀ صنعت نفت، و اقدامات انجام‌شدۀ وزارت نفت بهمنظور تحقق اقتصاد مقاومتی است. ضمن این‌که تلاش شده است که اقتصاد مقاومتی درراستای اقتصاد اسلامی تعریف شود، گرچه این مطلب اثبات نمی‌‌شود. ساختار کتاب ...
بیشتر
محتوای کتاب ابعاد اقتصاد مقاومتی در صنعت نفت شامل متن سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی، مکاتبات، و بیانات انجام‌گرفته در این خصوص، تاریخچۀ صنعت نفت، و اقدامات انجام‌شدۀ وزارت نفت بهمنظور تحقق اقتصاد مقاومتی است. ضمن این‌که تلاش شده است که اقتصاد مقاومتی درراستای اقتصاد اسلامی تعریف شود، گرچه این مطلب اثبات نمی‌‌شود. ساختار کتاب خبری و خطابه‌ای است و از منابع علمی به‌اندازۀ کافی استفاده نشده است؛ بنابراین هیچ‌گونه تحلیلی درخصوص ارتباط اقتصاد مقاومتی و بخش نفت مشاهده نمی‌‌شود. اثر یادشده بهمنظور کسب اطلاعات کلی از سیاستهای اقتصاد مقاومتی و برخی برنامه‌های وزارت نفت در این حوزه قابل‌استفاده است و برخلاف نظر نویسندگان اثر، مرجع کاملی در این حیطۀ علمی به‌شمار نمی‌آید. دراین‌باره، کوشش شده است که به‌اختصار محورهای مرتبط با بخش نفت خام و گاز طبیعی در حوزۀ اقتصاد مقاومتی تبیین شود و نقاط قوت و ضعف مشخص شود. تحلیل صورت‌گرفته شامل مواردی است که کتاب به آن‌ها اشاره نکرده است و می‌تواند بهمنزلۀ مقدمه‌ای برای پژوهش‌های آتی مورداستفاده قرار گیرد.
اقتصاد
سیدشمس‌الدین حسینی
دوره 17، شماره 9 ، اسفند 1396، ، صفحه 51-74
چکیده
در اقتصادی چون اقتصاد ایران که نفت سهم بالایی در رشد اقتصادی دارد، تکانه‌پذیری و درمقابل، پایداری رشد اقتصادی اهمیت مضاعف دارد. شناخت تکانه‌پذیری رشد اقتصاد ایران در دورۀ سال‌های 1356 تا 1395 با رویکرد «تحلیل کیفی ــ بخشی» در چهارچوب حساب‌داری بخشی رشد در این مقاله هدف قرار گرفته است. یافته‌ها نشان میدهد که دامنۀ تغییر رشد اقتصادی ...
بیشتر
در اقتصادی چون اقتصاد ایران که نفت سهم بالایی در رشد اقتصادی دارد، تکانه‌پذیری و درمقابل، پایداری رشد اقتصادی اهمیت مضاعف دارد. شناخت تکانه‌پذیری رشد اقتصاد ایران در دورۀ سال‌های 1356 تا 1395 با رویکرد «تحلیل کیفی ــ بخشی» در چهارچوب حساب‌داری بخشی رشد در این مقاله هدف قرار گرفته است. یافته‌ها نشان میدهد که دامنۀ تغییر رشد اقتصادی در دورۀ موردمطالعه در ایران 46 درصد بوده است، که بالاترین دامنۀ تغییر رشد به بخش نفت با 4/195 درصد برمی‌گردد. ازطرفی، بالاترین تکانه‌های رشد به سال‌هایی برمی‌گردد که بخش نفت با یک تکانۀ مقداری، چون وضع تحریم (محدودیت خرید خارجی‌ها) مواجه شده است. سال 1359 و سال 1391 دو نمونۀ روشن برای این امر هستند. چنان‌که لغو یا تعلیق تحریم‌ها در سال 1361 و سال 1395 جهش‌های رشد اقتصاد ایران را درپی داشته است که این جهش‌ها نه بهمنزلۀ قرارگرفتن در یک مسیر رشد بلندمدت و پایدار، بلکه یک اصلاح کوتاه‌مدت در رشد اقتصادی است. مطالعه نشان میدهد وابستگی و تکانه‌پذیری بخش نفت از خارج بنابه دلایلی چون انحصار دولتی در طرف عرضه، انحصار در طرف خرید، و بهره‌گیری کشورهایی چون امریکا از تحریم صادرات نفت رشد اقتصادی را ناپایدار کرده است.
اقتصاد
سیداحسان خاندوزی
دوره 17، شماره 9 ، اسفند 1396، ، صفحه 75-95
چکیده
اهداف مهمی از اقتصاد مقاومتی از جنس فرابخشی و مستلزم هم‌کاری بازیگران متعدد عرصۀ سیاست‌گذاری و نظام اجرایی (بروکراسی) است. شواهد ارائه‌شده در این مقاله نشان میدهد که یکی از موانع تحقق اقتصاد مقاومتی در ایران پدیدۀ شکست هماهنگی است که ذیل موضوع شکست دولت در اقتصاد بخش عمومی جای می‌گیرد. در این مقاله ضمن مروری بر چهارچوب تئوریک این ...
بیشتر
اهداف مهمی از اقتصاد مقاومتی از جنس فرابخشی و مستلزم هم‌کاری بازیگران متعدد عرصۀ سیاست‌گذاری و نظام اجرایی (بروکراسی) است. شواهد ارائه‌شده در این مقاله نشان میدهد که یکی از موانع تحقق اقتصاد مقاومتی در ایران پدیدۀ شکست هماهنگی است که ذیل موضوع شکست دولت در اقتصاد بخش عمومی جای می‌گیرد. در این مقاله ضمن مروری بر چهارچوب تئوریک این پدیده در ادبیات متعارف، به دو دسته شکست هماهنگی در تحقق اقتصاد مقاومتی و نتایج آن در شاخص‌های عملکرد بلندمدت اقتصاد ایران اشاره می‌شود: اِعمال‌نکردن سیاست توسعۀ صنعتی، ناکامی در ارتقای بهره‌وری، شکست در مبارزه با فساد اقتصادی، شکست مدیریت واردات و تجارت فرامرزی، ضعف در حل‌وفصل مسئلۀ مؤسسات اعتباری غیرمجاز، و هم‌چنین فقدان حکم‌رانی آب حوزه‌هایی است که در این مقاله به آن‌ها اشاره شده است. درپایان، پیش‌نهادهای سیاستی برای کاستن از درجۀ شکست هماهنگی معرفی شده است.
اقتصاد
مسعود درودی
دوره 17، شماره 9 ، اسفند 1396، ، صفحه 97-112
چکیده
یکی از مفاهیمی که طی یک‌صد سال گذشته همواره ذهن اندیشمند ایرانی را به‌خود مشغول داشته است، علل توسعه‌نیافتگی جامعۀ ایرانی است. این مسئله از منظرهای متعددی بررسی شده است. یکی از سویه‌های مهم توسعه‌یافتگی دست‌رسی به سطح بالای صنعتی‌شدن است. سیاست‌گذاری توسعۀ صنعتی که به‌نوعی از دوران حکومت رضاشاه پهلوی به این‌سو بهمنظور ...
بیشتر
یکی از مفاهیمی که طی یک‌صد سال گذشته همواره ذهن اندیشمند ایرانی را به‌خود مشغول داشته است، علل توسعه‌نیافتگی جامعۀ ایرانی است. این مسئله از منظرهای متعددی بررسی شده است. یکی از سویه‌های مهم توسعه‌یافتگی دست‌رسی به سطح بالای صنعتی‌شدن است. سیاست‌گذاری توسعۀ صنعتی که به‌نوعی از دوران حکومت رضاشاه پهلوی به این‌سو بهمنظور بازسازی زیرساخت‌های کشور پی‌گیری شد، به‌مثابۀ زیربنای توسعۀ کشور همواره یکی از نقاط مهم توسعه‌نیافتگی موردتوجه بوده است. باوجود اهمیت بررسی و شناخت عوامل و علل توسعۀ صنعتی کم‌تر اثری به‌طور مشخص بر علل توسعه‌نیافتگی صنعتی تأکید کرده است. در این مقاله کتاب نفت، دولت و صنعتی‌شدن در ایران که نوشتۀ مسعود کارشناس (استاد دانشگاه سواز لندن- انگلستان) است و یکی از آثار معدودی که علل سیاست‌گذاری ناکارآمد صنعتی را بررسی کرده است بررسی و نقد می‌شود. نویسنده تلاش داشته است که با رویکردی ساختاری تأثیر نفت را در سیاست‌گذاری صنعتی در دوران پهلوی بررسی کند. نگاه در مقالۀ حاضر ناظر به نقد رویکرد نویسنده به موضوع تأثیر نفت در سیاست‌گذاری صنعتی و نتایج حاصل از رویکرد اتخاذشده است.
اقتصاد
اله‌مراد سیف
دوره 17، شماره 9 ، اسفند 1396، ، صفحه 113-135
چکیده
طرح ایدۀ اقتصاد مقاومتی ازجانبِ رهبر معظم انقلاب اسلامی و درخواست ایشان برای تبیین این ایده توسط دانشگاهیان، اگرچه تلاش‌های زیادی را از سال 1389 تاکنون برانگیخته و محصولات متعددی درقالب کتاب، مقالات علمی، و سخن‌رانی‌ها انتشار یافته است، سؤال اساسی آن است که نظریه‌پردازی در موضوع اقتصاد مقاومتی تا چه اندازه با موفقیت هم‌راه بوده ...
بیشتر
طرح ایدۀ اقتصاد مقاومتی ازجانبِ رهبر معظم انقلاب اسلامی و درخواست ایشان برای تبیین این ایده توسط دانشگاهیان، اگرچه تلاش‌های زیادی را از سال 1389 تاکنون برانگیخته و محصولات متعددی درقالب کتاب، مقالات علمی، و سخن‌رانی‌ها انتشار یافته است، سؤال اساسی آن است که نظریه‌پردازی در موضوع اقتصاد مقاومتی تا چه اندازه با موفقیت هم‌راه بوده است؟ این مقاله، پاسخ سؤال را با تمرکز بر کتاب درس‌گفتارهای اقتصاد مقاومتی اثر عادل پیغامی کنکاش کرده ونشان داده است که هنوز زمینه‌های بسیاری وجود دارند که در نظریه‌پردازی اقتصاد مقاومتی مبهم باقی مانده است. ابتدا معرفی و نقد کلی اثر درقالب هریک از فصول کتاب انجام شده است؛ آن‌گاه در نقد موضوعی اثر عناوین هشت‌گانه‌ای، شامل تعریف اقتصاد مقاومتی، دولت و بازار، مردم‌پایه‌کردن اقتصاد، تولید داخلی و تولید ملی، خرده‌نظام‌های اقتصاد مقاومتی، نسبی یا مطلق‌بودن اقتصاد مقاوم، استقلال اقتصادی، و نیز رشد و عدالت موردکنکاش قرار گرفته است. در هریک از این موضوعات، نشان داده شده است که نکات مهمی وجود دارند که در آثار منتشرشدۀ اقتصاد مقاومتی و به‌طور خاص، در کتاب موردبررسی کم‌تر موردتوجه بوده‌اند.
اقتصاد
محمدجواد شریف‌زاده
دوره 17، شماره 9 ، اسفند 1396، ، صفحه 137-156
چکیده
موضوع توقف و ورشکستگی نهادهای مالی، به‌ویژه بانک‌ها ازجمله پیچیده‌ترین مباحث حقوقی ـ اقتصادی است که عموماً در چهارچوب موازین ورشکستگی عادی رایج در حقوق خصوصی موردتوجه قرار می‌گرفته است. تجربۀ بحران‌های مالی، به‌ویژه بحران 2008- 2009 نشان داد که توقف و ورشکستگی بانک‌ها و دیگر نهادهای مالی مهم می‌تواند به بی‌ثباتی مالی و اقتصادی ...
بیشتر
موضوع توقف و ورشکستگی نهادهای مالی، به‌ویژه بانک‌ها ازجمله پیچیده‌ترین مباحث حقوقی ـ اقتصادی است که عموماً در چهارچوب موازین ورشکستگی عادی رایج در حقوق خصوصی موردتوجه قرار می‌گرفته است. تجربۀ بحران‌های مالی، به‌ویژه بحران 2008- 2009 نشان داد که توقف و ورشکستگی بانک‌ها و دیگر نهادهای مالی مهم می‌تواند به بی‌ثباتی مالی و اقتصادی منجر شود. ازهمین‌رو، در سال‌های اخیر موضوع ثبات مالی به یکی از اهداف اصلی سیاست‌گذاران اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده است و نظام خاص توقف بانکی، که به‌اصطلاح نظامِ گزیر نامیده می‌شود، بهمنزلۀ رکن رکین ثبات مالی به جایگاه مهمی دست یافته است؛ به‌گونه‌ای‌که بسیاری از کشورهای جهان به ایجاد یا توسعۀ نظام گزیر اقدام کرده‌اند. در این مقاله ضمن معرفی نظام گزیر نظام حقوقی ایران ازمنظر استانداردهای جهانی این حوزه ارزیابی شده است. یافته‌های مقاله نشان میدهد باوجود آن‌که قانون‌گذار در ایران بر اهمیت موضوع توقف بانکی واقف بوده است و کوشیده است تاحدی ترتیبات توقف و ورشکستگی بانکی را از ترتیبات مربوط به دیگر بنگاه‌ها تفکیک کند، ایجاد نظام گزیر بهمنظور ارتقای ثبات مالی و مقاوم‌سازی نظام اقتصادی ضرورت مبرم دارد.
اقتصاد
سعید عبدی؛ علیرضا بصیری؛ یاسر سلیمانی؛ عادل پیغامی
دوره 17، شماره 9 ، اسفند 1396، ، صفحه 157-184
چکیده
صنعت بزرگ و استراتژیک پتروشیمی در بند 13 سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی موردتوجه ویژه و مستقیم قرار گرفته است. در این پژوهش عملکرد اقتصادی صنعت پتروشیمی در چهارچوب بند 13 سیاستهای کلی ابلاغی اقتصاد مقاومتی، موردنقد و بررسی قرار گرفته است و راه‌کارهای پیش‌برد هرچه سریع‌تر این سیاست‌ها موردتوجه واقع شده است. برای این منظور، ابتدا ...
بیشتر
صنعت بزرگ و استراتژیک پتروشیمی در بند 13 سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی موردتوجه ویژه و مستقیم قرار گرفته است. در این پژوهش عملکرد اقتصادی صنعت پتروشیمی در چهارچوب بند 13 سیاستهای کلی ابلاغی اقتصاد مقاومتی، موردنقد و بررسی قرار گرفته است و راه‌کارهای پیش‌برد هرچه سریع‌تر این سیاست‌ها موردتوجه واقع شده است. برای این منظور، ابتدا وضعیت موجود صنعت پتروشیمی موردبررسی و نقد قرار گرفته است و سپس بر بند 13 سیاستهای اقتصاد مقاومتی که به بازارهای جدید فروش اشاره دارد، تمرکز شده است. دراین‌باره، مشخص شد که اقلام تولیدی فقط به‌صورت فروش انحصاری فروخته میشوند و این امر نیازمند تحولی جدی در امر فروش اقلام پتروشیمی است که برای این منظور بازارهای جدید فروش اقلام پتروشیمی براساس دسته‌بندی آن‌ها و میزان واردات کشورهای هدف و دیگر شاخصه‌ها به روش تحلیل آماری بررسی شده و سی کشور هدف براساس اولویت‌بندی به روش TOPSIS دسته‌بندی شده است.
اقتصاد
وحید مقدم؛ هادی امیری
دوره 17، شماره 9 ، اسفند 1396، ، صفحه 185-202
چکیده
کتاب اقتصاد به روایت دیگر تألیف موسی غنی‌نژاد از معدود کتاب‌های تألیفی و خوش‌خوان به زبان فارسی است. این کتاب با نثری روان و محتوایی تأثیرگذار و با یک جهت‌گیری فکری خاص، که از عنوان آن نیز قابل‌درک است، نوشته شده است. کتاب اندیشۀ نوزده اقتصاددان را، چه مشهور چه کمترشناختهشده، از توماس آکوئینی تا داگلاس نورث، کوز، و بوکانان ...
بیشتر
کتاب اقتصاد به روایت دیگر تألیف موسی غنی‌نژاد از معدود کتاب‌های تألیفی و خوش‌خوان به زبان فارسی است. این کتاب با نثری روان و محتوایی تأثیرگذار و با یک جهت‌گیری فکری خاص، که از عنوان آن نیز قابل‌درک است، نوشته شده است. کتاب اندیشۀ نوزده اقتصاددان را، چه مشهور چه کمترشناختهشده، از توماس آکوئینی تا داگلاس نورث، کوز، و بوکانان بررسی میکند. نویسنده مطابق ذوق فکری خود با رویکرد اتریشی به خوانش اندیشۀ این اقتصاددانان و پررنگ‌کردن هم‌راهی‌ها و تعارض‌های فکری آن‌ها با این مکتب پرداخته است. کتاب بیشتر مناسب آشنایان با دانش اقتصاد و تاریخ اندیشه‌های اقتصادی است و نمی‌تواند کتابی درسی محسوب شود. درعین‌حال، هدف مؤلف ورود به عمق اندیشه‌های اقتصادی نبوده است و آشناکردن مخاطبان با رئوس اندیشۀ اقتصاددانان کمترشناختهشده و نحوۀ قرارگرفتن آن‌ها در خیمۀ نظام لیبرالی مدنظر است. دربارۀ معرفی افکار اندیشمندان بنام اقتصادی هم‌چون آدام اسمیت، مارکس، و کینز نیز دچار سوءگیری ارزش‌داوری شده است و در عیارسنجی ارزش اندیشه‌های آنان در بستر زمان خود و پیشرفت دانش اقتصاد چندان موفق نیست. باوجوداین نقدها، کتاب بهمنزلۀ یک متن تأثیرگذار و روشن‌گر اندیشه‌های دستۀ بزرگی از اقتصاددانان مؤثر در سیاست‌گذاری اقتصادی ایران مطرح است.
اقتصاد
سیدحسین میرجلیلی
دوره 17، شماره 9 ، اسفند 1396، ، صفحه 203-222
چکیده
توانایی برای جذب، ایستادگی، یا بازیابی درمقابل شوک‌های نامطلوب اقتصادی است که اقتصاد را مقاوم یا تاب‌آور میکند. اقتصادهای شرق آسیا در سال 1997 از بحران مالی آسیا ضربه خوردند. این اقتصادها ده سال بعد، در سال 2007، نیز با بحران مالی جهانی مواجه شدند. این بار هرچند از طریق خروج سرمایه و کاهش شدید صادرات شوک نامطلوب اقتصادی شدیدتری به آن‌ها ...
بیشتر
توانایی برای جذب، ایستادگی، یا بازیابی درمقابل شوک‌های نامطلوب اقتصادی است که اقتصاد را مقاوم یا تاب‌آور میکند. اقتصادهای شرق آسیا در سال 1997 از بحران مالی آسیا ضربه خوردند. این اقتصادها ده سال بعد، در سال 2007، نیز با بحران مالی جهانی مواجه شدند. این بار هرچند از طریق خروج سرمایه و کاهش شدید صادرات شوک نامطلوب اقتصادی شدیدتری به آن‌ها وارد شد، اما درمقابل شوک ناشی از بحران اقتصادهای تاب‌آور و مقاومی بودند. توانایی اقتصادهای شرق آسیا برای بازیابی اقتصاد ناشی از ده سال مقاوم‌سازی اقتصاد از طریق اقدامات و اصلاحات مالی، اصلاحات ساختاری، کیفیت نهادی، و وضعیت منطقه‌ای بود. در این مقاله ازدیدگاه فرامالی تجربۀ تاب‌آوری شرق آسیا در مواجهه با بحران تحلیل شده است و آثار مربوط به دیدگاه مالی‌گرا در تحلیل بحران مالی شرق آسیا نقد شده است.
اقتصاد
حمید پاداش
دوره 17، شماره 3 ، مرداد 1396، ، صفحه 1-19
چکیده
مایکل سندل در کتاب آن‌چه با پول نمیتوان خرید؛ مرزهای اخلاقی بازار سیاستهای نئولیبرال را نقد میکند که عموماً از دهة 1970 در بسیاری از کشورهای جهان پیش‌نهاد و اجرا شد. نویسنده در کتاب آن‌چه با پول نمیتوان خرید وضعیتی را نقد کرده که در آن سیطره‌یافتن سیاستهای نئولیبرال باعث کالایی‌شدن و پولی‌شدن فزایندة روابط اجتماعی ...
بیشتر
مایکل سندل در کتاب آن‌چه با پول نمیتوان خرید؛ مرزهای اخلاقی بازار سیاستهای نئولیبرال را نقد میکند که عموماً از دهة 1970 در بسیاری از کشورهای جهان پیش‌نهاد و اجرا شد. نویسنده در کتاب آن‌چه با پول نمیتوان خرید وضعیتی را نقد کرده که در آن سیطره‌یافتن سیاستهای نئولیبرال باعث کالایی‌شدن و پولی‌شدن فزایندة روابط اجتماعی شده است؛ نویسنده نشان میدهد که چگونه روزمره‌‌ترین و پیش‌پاافتاده‌‌ترین تجربیات ما، درنتیجة نفوذ و رخنة سرمایه، وجه اجتماعی و جمعی خود را از دست میدهد و افراد انگیزة خود را براساس سود و زیان مادی تنظیم و ارزیابی می‌‌کنند. این مقاله با عناوین نقد صوری و نقد محتوایی ساختاربندی شده است. مصادیق موردنظر نویسنده مصادیق متنوع و متمایزی‌اند که تفاوت‌‌های مهمی بینشان وجود دارد و نمیتوان همة این موارد و مصادیق را یک‌سان و مشابه دانست، اما نویسنده همة این مصادیق را از یک سنخ می‌‌داند و درمورد همة آن‌ها توضیح مشابهی ارائه میکند و این مهمترین نقد این نوشتار به کتابی است که به‌صورت انضمامی خود را کتابی برای چگونه زیستن در دنیای سرمایه‌‌داری آلوده به بازار معرفی میکند.
اقتصاد
خسرو پیرائی
دوره 17، شماره 3 ، مرداد 1396، ، صفحه 21-34
چکیده
در اقتصاد بخش عمومی حضور دولت در اقتصاد از دو زاویة کارآیی و عدالت مطالعه می‌شود. این بخش از علم اقتصاد سعی در ارائة چهارچوبی دارد که برمبنای آن توضیح دهد آیا دولت باید در اقتصاد دخالت کند یا خیر؟ هم‌چنین، به این سؤالات پاسخ میدهد که تا چه حد دولت باید در اقتصاد نقش داشته باشد. آیا سازوکار بازار در غیاب دولت می‌تواند نتایج مطلوبی ...
بیشتر
در اقتصاد بخش عمومی حضور دولت در اقتصاد از دو زاویة کارآیی و عدالت مطالعه می‌شود. این بخش از علم اقتصاد سعی در ارائة چهارچوبی دارد که برمبنای آن توضیح دهد آیا دولت باید در اقتصاد دخالت کند یا خیر؟ هم‌چنین، به این سؤالات پاسخ میدهد که تا چه حد دولت باید در اقتصاد نقش داشته باشد. آیا سازوکار بازار در غیاب دولت می‌تواند نتایج مطلوبی در بر داشته باشد؟ آیا شرط لازم برای موفقیت و آموزش با کیفیت بالا وجود منابع درسی مناسب و جامع است؟ تلاش درجهت چاپ منابع درسی بخش اقتصاد عمومی لازم، ضروری، و قابل‌تقدیر است. کتاب اقتصاد بخش عمومی که یدالله دادگر به‌رشتة تحریر درآورده است کوششی در این زمینه و تلاشی ستودنی برای رفع کمبود منابع مناسب درسی در زمینة اقتصاد بخش عمومی است. این اثر امتیازات و نقاط قوت فراوانی دارد، اما کاستی‌هایی نیز هست که رفع آن‌ها می‌تواند بر غنی‌ترشدن مباحث کتاب بیفزاید. هدف از این مقاله بررسی و ارزیابی کتاب و بیان نقاط قوت و کاستی‌ها بهمنظور افزایش کارآیی کتاب موردنظر است.
اقتصاد
سید شمس‌الدین حسینی
دوره 17، شماره 3 ، مرداد 1396، ، صفحه 35-51
چکیده
مقالۀ حاضر به نقد کتاب تهدیدات اقتصادی و اقتصاد مقاومتی می‌پردازد. مؤلفان کتاب جنگ اقتصادی (تحریم) را به‌عنوان تهدید اصلی اقتصادی و جلوۀ اجبار و اعمال قدرت اقتصادی معرفی کرده‌اند که آسیب‌پذیری درقبال آن ازجمله در حوزۀ سایبری، وابستگی علمی و فنی در حوزۀ صنعتی، و وابستگی اقتصاد کشور به نفت وجود دارد. از میان پیش‌نهادهای ارائه‌شده ...
بیشتر
مقالۀ حاضر به نقد کتاب تهدیدات اقتصادی و اقتصاد مقاومتی می‌پردازد. مؤلفان کتاب جنگ اقتصادی (تحریم) را به‌عنوان تهدید اصلی اقتصادی و جلوۀ اجبار و اعمال قدرت اقتصادی معرفی کرده‌اند که آسیب‌پذیری درقبال آن ازجمله در حوزۀ سایبری، وابستگی علمی و فنی در حوزۀ صنعتی، و وابستگی اقتصاد کشور به نفت وجود دارد. از میان پیش‌نهادهای ارائه‌شده ایجاد سامانه و قرارگاه دفاع اقتصادی راه‌گشاتر است.خلاصۀ ارزیابی کتاب آن است که تلاش مؤلفان در پرداختن به پیوند اقتصاد، دفاع، و امنیت نکتۀ قوّت اثر است. البته اثر به‌لحاظ شکلی و محتوایی (انسجام‌نداشتن در تحلیل‌های آماری، معتبرنبودن برخی منابع، و استفاده از آمارهای قدیمی) می‌تواند تقویت شود. برخلاف عنوان کتاب در متن کتاب به سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی کم‌تر پرداخته شده است؛ بنابراین لازم است به الزامات و سازگاری الگوی اقتصاد مقاومتی، الگوی دفاع و امنیت همه‌جانبه، و جایگاه آن در اقتصاد مقاومتی بیشتر پرداخته شود. درمجموع، از کتاب یادشده می‌توان به‌عنوان منبعی کمکی برای دروسی چون اقتصاد ایران و اقتصاد توسعه استفاده کرد. اگرچه اقدام اصولیْ راه‌اندازی رشته‌هایی چون اقتصاد دفاع در مقطع تحصیلات تکمیلی است.
اقتصاد
محمد جواد شریف‌زاده
دوره 17، شماره 3 ، مرداد 1396، ، صفحه 53-70
چکیده
بحث دربارۀ جایگاه مطلوب بخش عمومی (دولت) در اقتصاد از دیرباز موردتوجه مکاتب گوناگون فکری قرار داشته و به‌علت اهمیت وافر وارد برنامه‌های رسمی دانشگاه‌ها در سراسر جهان شده است. هدف در این مقاله تحلیل و نقد کتاب درسی مالیۀ عمومی و سیاست عمومی تألیف جاناتان گروبر است که از جدیدترین کتاب‌های درسی این حوزه به‌شمار می‌رود و هم‌اکنون ...
بیشتر
بحث دربارۀ جایگاه مطلوب بخش عمومی (دولت) در اقتصاد از دیرباز موردتوجه مکاتب گوناگون فکری قرار داشته و به‌علت اهمیت وافر وارد برنامه‌های رسمی دانشگاه‌ها در سراسر جهان شده است. هدف در این مقاله تحلیل و نقد کتاب درسی مالیۀ عمومی و سیاست عمومی تألیف جاناتان گروبر است که از جدیدترین کتاب‌های درسی این حوزه به‌شمار می‌رود و هم‌اکنون در تعداد قابل‌توجهی از دانشگاه‌های مطرح جهان به‌عنوان کتاب درسی اصلی اقتصاد بخش عمومی تدریس می‌شود. از نقاط قوّت این کتاب می‌توان به رعایت استانداردهای صوری تألیف کتاب‌های درسی، به‌روزبودن اثر، تأکید قابل‌ملاحظه بر موضوعات کاربردی و مطالعات تجربی، نظم منطقی حاکم بر کتاب، بیان سلیس مؤلف، و گسترۀ منابع مورداستفاده در تدوین کتاب اشاره کرد. بااین‌حال، این کتاب نقاط ضعف مهمی نیز دارد. ازجمله این نقاط باید به تأکید بیش از حد بر رویکرد اقتصاد رفاه پارتویی و بی‌توجهی به رویکردهای بدیل مانند رویکرد رالز و آمارتیا سن، فقدان رویکرد تاریخی، توجه‌‌نکردن به نظریات اقتصاددانان غیرلیبرال مانند اقتصاددانان سوسیالیست، ذکرنکردن مباحث مرتبط با مالیۀ عمومی در کشورهای درحال‌توسعه، و کم‌توجهی به برخی مباحث علمی جدید مانند مالیۀ عمومی رفتاری یا نظریۀ بازی‌ها اشاره کرد.
