اقتصاد
وحید مقدم
دوره 17، شماره 3 ، مرداد 1396، ، صفحه 71-92
چکیده
یکی از موضوعات مهم در اقتصاد اسلامی نحوة تولید نظریه و جرح‌وتعدیل نظریات اقتصادی رایج است. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و انتشارات سمت با انتشار ویرایش سوم کتاب نظریه‌پردازی علمی اقتصاد اسلامی در سال 1391، که به‌کوشش حجت‌الاسلام حسن آقانظری تألیف شده است، تلاش کرده‌اند گامی در این زمینه بردارند. در این کتاب نویسنده بر آن است تا با ...
بیشتر
یکی از موضوعات مهم در اقتصاد اسلامی نحوة تولید نظریه و جرح‌وتعدیل نظریات اقتصادی رایج است. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و انتشارات سمت با انتشار ویرایش سوم کتاب نظریه‌پردازی علمی اقتصاد اسلامی در سال 1391، که به‌کوشش حجت‌الاسلام حسن آقانظری تألیف شده است، تلاش کرده‌اند گامی در این زمینه بردارند. در این کتاب نویسنده بر آن است تا با تلفیق آموزه‌های اسلام و روش علمی برگرفته از فلسفة علم روشی برای نظریه‌پردازی در اقتصاد اسلامی ارائه دهد، اما با دو مشکل اساسی روبه‌رو است: اولاً، اسلام عملاً به آموزه‌هایی از جنس بایدونباید کاهش داده می‌شود و بدین ترتیب گزاره‌های وجودی و معرفتی آن از ایفای نقش در اقتصاد بازداشته می‌شوند؛ ثانیاً، با پذیرش تجربه به‌مثابة مقوم و معیار علمی‌بودن یک گزاره به دامن تجربه‌گرایی و نقاط ضعف آن می‌غلتد، البته بحث‌های فقهی و مکتبی کتاب، به‌ویژه مبحث اعتباریات آن، گامی به جلو در کتب اقتصاد اسلامی محسوب می‌شود. کتاب برای نشان‌دادن امکان نظریه‌پردازی در اقتصاد اسلامی دو نمونة عینی از این کار را مطرح می‌کند، هرچند این دو نظریه بیشتر درقالب اسلامی‌سازی علم اقتصاد فعلی قرار می‌گیرند. ازاین‌رو، کتاب حاضر برای بدل‌شدن به یک کتاب درسی مناسب در حوزة اقتصاد اسلامی به بازنگری اساسی نیازمند است.
اقتصاد
فاطمه مهربانی
دوره 17، شماره 3 ، مرداد 1396، ، صفحه 93-112
چکیده
هدف از نگارش مقالۀ حاضر بررسی مفاهیم ذکرشده در کتاب اقتصاد برای همه و ارائۀ دیدگاه انتقادی دربارۀ مطالب تنظیم‌شده در کتاب است. تأکید اساسی و دلیل اصلی نویسنده برای نگارش کتاب این است که بین دانش‌آموختگان رشتۀ اقتصاد و عامة جامعه تبادل لازم و کافی در زمینة مباحث اقتصادی وجود ندارد. در این کتاب کوشش شده است که با بیانی شیوا، روان، ...
بیشتر
هدف از نگارش مقالۀ حاضر بررسی مفاهیم ذکرشده در کتاب اقتصاد برای همه و ارائۀ دیدگاه انتقادی دربارۀ مطالب تنظیم‌شده در کتاب است. تأکید اساسی و دلیل اصلی نویسنده برای نگارش کتاب این است که بین دانش‌آموختگان رشتۀ اقتصاد و عامة جامعه تبادل لازم و کافی در زمینة مباحث اقتصادی وجود ندارد. در این کتاب کوشش شده است که با بیانی شیوا، روان، و سلیس مفاهیم پیچیدة اقتصاد کلان برای عامة جامعه تشریح شوند، اما باوجود برخورداری از چنین مزیتی کتاب برای افرادی که دانش اقتصادی ندارند چندان مناسب نیست، زیرا برای مطالعه فرد به دانستن پیشفرضهایی در این زمینه نیازمند است. ازسوییدیگر، تأکید بر مسئلۀ سادهسازی مفاهیم باعث شده است که نویسنده از ارائة بسیاری از مفاهیم پیشنیاز غفلت کند، این امر خود به کاهش انسجام و نظم منطقی جزئی اثر منجر شده است. باوجود انسجام کلی اثر و ارائة تحلیلها براساس دیدگاه نئوکلاسیکی، بهنظر میرسد بازبینی و تنظیم مجدد اثر، بهگونهایکه خواننده بتواند رابطۀ میان مفاهیم ذکرشده و سیر کتاب را متوجه شود، کمک شایانی به افزایش انسجام کتاب می‌کند.
اقتصاد
سد حسین میرجلیلی
دوره 17، شماره 3 ، مرداد 1396، ، صفحه 113-133
چکیده
این کتاب شش چهارچوب فکری اصلی در اقتصاد توسعه را براساس پارادایم کوهن تبیین می‌کند. از زمان انتشار کتاب ساختار انقلاب‌های علمی نوشتۀ تامس کوهن در دهة 1960 م، محققان علوم طبیعی و سپس محققان علوم اجتماعی، به‌ویژه اقتصاد، تلاش کردند آن را در موضوعات مختلف ازجمله توسعه به‌کار ببرند. کتاب هانت اثری است که نویسنده سعی کرده تحلیل پارادایمی ...
بیشتر
این کتاب شش چهارچوب فکری اصلی در اقتصاد توسعه را براساس پارادایم کوهن تبیین می‌کند. از زمان انتشار کتاب ساختار انقلاب‌های علمی نوشتۀ تامس کوهن در دهة 1960 م، محققان علوم طبیعی و سپس محققان علوم اجتماعی، به‌ویژه اقتصاد، تلاش کردند آن را در موضوعات مختلف ازجمله توسعه به‌کار ببرند. کتاب هانت اثری است که نویسنده سعی کرده تحلیل پارادایمی را در اقتصاد توسعه به‌کار ببرد. مدرنیزاسیون، ساختارگرایی، نئومارکسیسم، مائوئیسم، نیازهای اساسی، و نئوکلاسیک، بهمنزلة پارادایم‌های رقیب، در این اثر تشریح شدهاند. نویسنده تحلیل وابستگی را توضیح میدهد، ولی آن را پارادایم نمیداند. در این مقاله، به برداشت نویسندة کتاب از پارادایم انتقاد شده است. نقد دیگر به این کتاب قیاسناپذیری پارادایمهاست که رویکرد کتاب را تشکیل میدهد. روششناسان اقتصاد، که ازدیدگاه انقلاب علمی کوهن به علم اقتصاد نگریستهاند، فقط اقتصاد کینزی را مصداق تغییر پارادایم در علم اقتصاد میدانند و اقتصاددانان توسعه فقط تحول از مدرنیزاسیون به تحلیل وابستگی را مصداق تغییر پارادایم در توسعه میدانند. سرانجام در این کتاب رویکرد نهادگرایی در توسعة اقتصادی مغفول مانده و بحث نشده است.
اقتصاد
محمد نعمتی
دوره 17، شماره 3 ، مرداد 1396، ، صفحه 135-152
چکیده
می‌توان ادعا کرد موضوع عدالت مستند و مبنای نظریات و مبنای تدبیر امور در ساحت حیات اجتماعی انسان است. نظریه‌پردازان برای اثبات یا توجیه نظریة خود، در هر حوزه از علوم اجتماعی، از تمسک به مفهوم و نظریه‌ای درباب عدالت گریزی ندارند. در بررسی هر نظریۀ عدالت سه موضوع و مؤلفه موردتوجه و بررسی قرار می‌گیرد: اول، مبنای عدالت: نظریۀ مذکور ...
بیشتر
می‌توان ادعا کرد موضوع عدالت مستند و مبنای نظریات و مبنای تدبیر امور در ساحت حیات اجتماعی انسان است. نظریه‌پردازان برای اثبات یا توجیه نظریة خود، در هر حوزه از علوم اجتماعی، از تمسک به مفهوم و نظریه‌ای درباب عدالت گریزی ندارند. در بررسی هر نظریۀ عدالت سه موضوع و مؤلفه موردتوجه و بررسی قرار می‌گیرد: اول، مبنای عدالت: نظریۀ مذکور مبنای عدالت را چه میداند؟ پاسخ به این سؤال روششناسی نظریهپرداز عدالت در تبیین مفهوم موردنظر خود از عدالت را نیز مشخص می‌کند؛ دوم، قلمرو عدالت: نظریة مذکور عدالت را در چه حوزه و قلمرویی طرح می‌کند؟ سوم، تعریف عدالت: نظریة مذکور چه مفهومی از عدالت را ارائه می‌کند؟ رالز در کتاب نظریۀ عدالت تلاش کرده است به هر سه سؤال مذکور پاسخ دهد و همین جامعیت موجب می‌شود نظریة عدالت رالز ازجمله نظریات قابلتوجه عدالت در دهه‌های اخیر باشد. در این مقاله، ضمن معرفی ساختار کلی کتاب و بازسازی اجمالی از این نظریه، نقدهای وارد به کتاب، با تأکید بر دو موضوع و مؤلفة قلمرو و تعریف عدالت در نظریة رالز، بحث و بررسی می‌شوند.
اقتصاد
حمید پاداش
دوره 16، ویژه نامه اقتصاد مقاومتی ، بهمن 1395، ، صفحه 1-27
چکیده
چکیدهیکی از شاخصهای پایش تحقق بند اول سیاستهای اقتصاد مقاومتی، توجه‌به توسعه کارآفرینی نوپا در کشور است؛ در واقع، به‌منظور تحقق سیاستهای اقتصاد مقاومتی نیاز به پرورش شرکت‌های نوپا و نوآور(استارت‌آپ‌ها) احساس می‌شود. تحقیق حاضر سازوکار‌های توسعه کارآفرینی نوپا در ایران را در چارچوب گفتمان اقتصاد مقاومتی شناسایی می‌کند. ...
بیشتر
چکیدهیکی از شاخصهای پایش تحقق بند اول سیاستهای اقتصاد مقاومتی، توجه‌به توسعه کارآفرینی نوپا در کشور است؛ در واقع، به‌منظور تحقق سیاستهای اقتصاد مقاومتی نیاز به پرورش شرکت‌های نوپا و نوآور(استارت‌آپ‌ها) احساس می‌شود. تحقیق حاضر سازوکار‌های توسعه کارآفرینی نوپا در ایران را در چارچوب گفتمان اقتصاد مقاومتی شناسایی می‌کند. در همین راستا، با بررسی ادبیات موجود و اقدامات انجام گرفته در اکوسیستم‌های موفق دنیا چون سیلیکون ولی، در رابطه با نحوه حمایت از کسب و کارهای نوپا، و همچنین اقدامات صورت‌گرفته در کشور، به شناسایی مکانیسم‌های متناسب با موقعیت خاص کشور پرداخته شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که جذب و ارزش نهادن بر استعدادهای موجود در هر منطقه یکی از پیشران‌های اصلی بروز کارآفرینی نوپا در بسیاری از مناطقی است که اکوسیستم مناسبی برای کارآفرینی‌های نوپا دارند. به منظور توسعه کسب وکارهای نوپا در کشور، حداقل در مراحل اولیه رشد شرکت‌ها، دولت به عنوان مهم‌ترین پیشران توسعه کارآفرینی بایستی به نحوی از آن‌ها حمایت کند. ایجاد پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد و مراکز شتاب‌دهنده کسب و کارهای نوپا، در کنار مواردی چون اصلاح مقررات، کمک‌های مالی و ارزش گذاشتن بر سرمایه انسانی موجود در کشور، از جمله مکانیسم‌های مؤثر بر توسعه کارآفرینی نوپا در کشور هستند.
اقتصاد
منصور زراء نژاد
دوره 16، ویژه نامه اقتصاد مقاومتی ، بهمن 1395، ، صفحه 29-49
چکیده
چکیدهتبیین مفهوم اقتصاد مقاومتی و تبدیل آن به گفتمان رایج مستلزم بررسی و نقد ادبیات این حوزه است. بررسی ابعاد شکلی کتاب «تحلیلی بر شاخصهای کلان اقتصادی در ایران با رویکرد اقتصاد مقاومتی» نشان داد که در مجموع، کیفیت حروف‌نگاری و صفحه‌آرایی اثر متوسط و کیفیت چاپ و صحافی خوب است. بررسی ابعاد محتوایی اثر نشان داد چالش‌های ...
بیشتر
چکیدهتبیین مفهوم اقتصاد مقاومتی و تبدیل آن به گفتمان رایج مستلزم بررسی و نقد ادبیات این حوزه است. بررسی ابعاد شکلی کتاب «تحلیلی بر شاخصهای کلان اقتصادی در ایران با رویکرد اقتصاد مقاومتی» نشان داد که در مجموع، کیفیت حروف‌نگاری و صفحه‌آرایی اثر متوسط و کیفیت چاپ و صحافی خوب است. بررسی ابعاد محتوایی اثر نشان داد چالش‌های عمدة اقتصاد ایران طی دهه‌های اخیر در وابستگی به نفت، جنگ‌تحمیلی، پایین‌بودن بهرهوری، عمق‌کم بازارهای پولی و مالی و تحریم‌های بین‌المللی خلاصه شده است. برای رفع این چالش‌ها، بازآفرینی نقش دولت، توانمندسازی، آزادسازی، توسعة فضای رقابتی، بهبود فضای کسب و کار، کاهش وابستگی به نفت، جذب سرمایه‌های خارجی، و توسعة بازارهای پولی و مالی به‌عنوان راهکار معرفی شده است. این راهکارها غالباً کلی و تکراری است و ارتباط آن‌ها با اقتصاد مقاومتی توضیح داده نشده است. این اثر به‌دلیل استفاده از آمار نسبتاً زیاد در بررسی روند تغییرات و ارتباط آن با مقاومت اقتصادی از طریق تکانه‌های جنگ، قیمت نفت و تحریم، نسبت به بسیاری از آثار مشابه که غالباً ساختار خطابه‌ای و غیر آماری دارند، برتری دارد. از منابع علمی معتبر به‌اندازۀ کافی استفاده نشده است. میزان سازواری این اثر با مبانی و نگرش اسلامی بسیار مطلوب است.
اقتصاد
مصطفی سمیعی نسب؛ یاسر سلیمانی
دوره 16، ویژه نامه اقتصاد مقاومتی ، بهمن 1395، ، صفحه 51-81
چکیده
چکیدهایجاد دوره رسمی آموزشی- پژوهشی کاربردی مبتنی بر روششناسی طراحی یک برنامه درسی کارآمد، از ملزومات تحقق عملی اقتصاد مقاومتی در مجامع علمی و دانشگاهی است. این مقاله درصدد است تا با نقد رویکرد متعارف برنامه درسی رشته علوم اقتصادی در کشور، به بیان اصول و روشهای برنامهریزی درسی و طراحی یک برنامه درسی در مقطع کارشناسی ارشد ...
بیشتر
چکیدهایجاد دوره رسمی آموزشی- پژوهشی کاربردی مبتنی بر روششناسی طراحی یک برنامه درسی کارآمد، از ملزومات تحقق عملی اقتصاد مقاومتی در مجامع علمی و دانشگاهی است. این مقاله درصدد است تا با نقد رویکرد متعارف برنامه درسی رشته علوم اقتصادی در کشور، به بیان اصول و روشهای برنامهریزی درسی و طراحی یک برنامه درسی در مقطع کارشناسی ارشد اقتصاد مقاومتی بپردازد تا دو خلأ را پوشش دهد که عبارتند از: الف) ارائه فرآیند طراحی روشمند اهداف و محتوای آموزشی با رویکرد صحیح و نوین و مبتنی بر مقتضیات و نیازهای کشور؛ ب) نمونه پژوهی این فرآیند با طراحی برنامه آموزشی رسمی مقطع کارشناسی ارشد با عنوان: «اقتصاد مقاومتی». روش جمعآوری دادهها و اطلاعات در این پژوهش روش ترکیبی بوده و از مستندات کتابخانهای و مصاحبه استفاده شده است. در این مسیر از ابزار جمعآوری اطلاعات منابع رایانهای از قبیل جستجوی پیشرفته اینترنتی منابع استفاده شده و از روشهای ارجاع فرآیندی پژوهش همچون مصاحبه و طوفان مغزی نخبگان، جهت اعتبار بخشی پژوهش بهرهگیری شده است. بررسی نیازسنجی آموزشی، ارائه جدول «هدف-محتوا» و طراحی سرفصلهای دروس، از نتایج پژوهش مذکور است.
اقتصاد
مهدی صادقی شاهدانی؛ سید مهدی موسوی بررودی
دوره 16، ویژه نامه اقتصاد مقاومتی ، بهمن 1395، ، صفحه 83-101
چکیده
چکیدهدر این پژوهش با تبیین اقتصاد مقاومتی و استخراج مؤلفه‌های آن در راستای تعیین الگوی توسعه زیر بخشهای صنعت، بر اساس دو مؤلفه اصلی حفظ روند رو به رشد و کاهش آسیبپذیری به تبیین سه راهبرد اصلی صنعت دانش‌بنیان، ارتقاء بهرهوری و کارایی و رهایی از وابستگی پرداخته و در هر یک از این راهبرد‌‌ها به تبیین شاخصهای اولویت‌بندی ...
بیشتر
چکیدهدر این پژوهش با تبیین اقتصاد مقاومتی و استخراج مؤلفه‌های آن در راستای تعیین الگوی توسعه زیر بخشهای صنعت، بر اساس دو مؤلفه اصلی حفظ روند رو به رشد و کاهش آسیبپذیری به تبیین سه راهبرد اصلی صنعت دانش‌بنیان، ارتقاء بهرهوری و کارایی و رهایی از وابستگی پرداخته و در هر یک از این راهبرد‌‌ها به تبیین شاخصهای اولویت‌بندی و توسعه صنایع (پانزده شاخص کمی و کیفی) بر مبنای اقتصاد مقاومتی پرداخته‌شده است. سپس با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی و دریافت پرسشنامه از بیست‌وهفت نفر از نخبگان دانشگاه و صنعت به اولویت‌بندی شاخصها با استفاده از نرم‌افزار جهت سیاست‌گذاری‌های صنعتی در سطح کلان پرداخته‌شده است. در این پژوهش اولین اولویت در جهت اجرایی نمودن اقتصاد مقاومتی در صنایع کشور، کاهش وابستگی صنایع به مواد اولیه خارجی هست، دومین اولویت تقویت صنایع استراتژیک مرتبط با نیازهای اساسی مردم بوده و سومین اولویت نیز افزایش میزان آموزش کارکنان هر رشته فعالیت صنعتی در راستای تقویت صنعت دانش‌بنیان می‌باشد. بر اساس نتایج این پژوهش رشته فعالیتهای تولید ابزارهای اپتیکی و تجهیزات عکاسی و تولید تجهیزات پزشکی و جراحی و رشته فعالیت تولید تجهیزات کنترل عملیات صنعتی در رتبههای اول تا سوم قرار گرفتند
اقتصاد
سیدمحمدجواد قربی
دوره 16، ویژه نامه اقتصاد مقاومتی ، بهمن 1395، ، صفحه 103-123
چکیده
بعد از مطرح شدن نظریه اقتصاد مقاومتی در جمهوری اسلامی ایران، محافل علمی و آکادمیک در خصوص نظریه پردازی و مفهوم پردازی پیرامون آن به تکاپو درآمده و پژوهشگران براساس برداشت های خویش به تبیین این مفهوم اقتصادی پرداختند به گونه ای که تاکنون برداشتهای متفاومتی از اقتصاد مقاومتی ارائه شده است. مقاله حاضر سعی دارد با بررسی متون منتشر ...
بیشتر
بعد از مطرح شدن نظریه اقتصاد مقاومتی در جمهوری اسلامی ایران، محافل علمی و آکادمیک در خصوص نظریه پردازی و مفهوم پردازی پیرامون آن به تکاپو درآمده و پژوهشگران براساس برداشت های خویش به تبیین این مفهوم اقتصادی پرداختند به گونه ای که تاکنون برداشتهای متفاومتی از اقتصاد مقاومتی ارائه شده است. مقاله حاضر سعی دارد با بررسی متون منتشر شده درباره اقتصاد مقاومتی، به بررسی دیدگاه های رایج در این خصوص بپردازد و در این راستا، چهار رویکرد اصلی که معمولاً در مقالات، طرح های پژوهشی و کتاب های مختلف به آن‌ها اشاره شده است را مورد بررسی قرار می دهیم. به همین خاطر، همسان پنداری اقتصاد مقاومتی با اقتصاد اسلامی، اقتصاد تحریم محور، تاب آوری و فنریت اقتصادی، و ریاضتی بودن اقتصاد مقاومتی مورد مداقه و تحلیل قرار خواهند گرفت. برای انجام این پژوهش از روش تحلیلی-توصیفی و مطالعات اسنادی بهره گرفته خواهد شد
اقتصاد
سید حسین میرجلیلی
دوره 16، ویژه نامه اقتصاد مقاومتی ، بهمن 1395، ، صفحه 125-144
چکیده
چکیدهدر متون انگلیسی زبان، واژه مقاومت اقتصادی برای شرایط محاصره و تحریم اقتصادی و تاب آوری اقتصادی به معنای حفظ عملکرد پس از وقوع شوک و توانایی برای بازیابی، به‌کار رفته است.در متون انگلیسی سال‌های اخیر، تاب‌آوری اقتصادی عمدتا در زمینه‌های: تاب‌آوری در مقابل تغییر اقلیم، حوادث طبیعی، شوک‌های وارده به امنیت غذایی و کشاورزی، ...
بیشتر
چکیدهدر متون انگلیسی زبان، واژه مقاومت اقتصادی برای شرایط محاصره و تحریم اقتصادی و تاب آوری اقتصادی به معنای حفظ عملکرد پس از وقوع شوک و توانایی برای بازیابی، به‌کار رفته است.در متون انگلیسی سال‌های اخیر، تاب‌آوری اقتصادی عمدتا در زمینه‌های: تاب‌آوری در مقابل تغییر اقلیم، حوادث طبیعی، شوک‌های وارده به امنیت غذایی و کشاورزی، درگیری، کمیابی آب، تاب آوری شهری، تاب آوری زیرساختها و شاخص های اندازه گیری تاب آوری اقتصادی، به کار رفته است. افزون بر آن، در متون خارجی، آگاهی بخشی، تنوع، خود تنظیمی، ادغام و توان انطباق، به عنوان عناصر استراتژی تاب آوری اقتصادی، مورد بحث قرار گرفته است .مهم‌ترین نقدهای وارده به متون خارجی در زمینه تاب‌آوری اقتصادی عبارتند از: فقدان جامعنگری در تعریف و تحلیل ابعاد تاب‌آوری اقتصادی، عدمبررسی تبعات پس از وقوع شوک نامطلوب در حد لازم، نارسایی شاخصهای مقاومت و تاب‌آوری اقتصادی، لحاظنکردن ابعاد اقتصاد سیاسی مقاومت و تاب‌آوری اقتصادی و ساختارهای انعطافناپذیر، ظرفیتسازی برای تاب‌آوری و مقاومتاقتصادی و سیاستهای کلان اقتصادی برای تابآوریاقتصادی.
اقتصاد
رضا نصراصفهانی
دوره 16، ویژه نامه اقتصاد مقاومتی ، بهمن 1395، ، صفحه 145-168
چکیده
در این مقاله الگوی تامینمالی مناسب مخارج توسعه کلانشهرها و تاثیر آن بر مقاومسازی اقتصادی شهرها مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از مدلسازی ریاضی (تصمیم گیری چند شاخصه) سهم بهینه هر پایه درآمد در ساختار تامینمالی مشخص شد. در ادامه توان تامینمالی و امکان جایگزینی با وضع موجود بررسی شد. به عنوان نمونه کلان شهرهای اصفهان ...
بیشتر
در این مقاله الگوی تامینمالی مناسب مخارج توسعه کلانشهرها و تاثیر آن بر مقاومسازی اقتصادی شهرها مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از مدلسازی ریاضی (تصمیم گیری چند شاخصه) سهم بهینه هر پایه درآمد در ساختار تامینمالی مشخص شد. در ادامه توان تامینمالی و امکان جایگزینی با وضع موجود بررسی شد. به عنوان نمونه کلان شهرهای اصفهان تهران تبریز شیراز و مشهد مطالعه شد.نتایج مدلسازی نشان داد، اخذ عوارض (مالیات محلی) سالانه از املاک و مستغلات به نرخ متوسط کم‌تر از 0.5درصد ارزش روز، توان تامینمالی مخارج توسعه شهرها مورد مطالعه را دارد. عدم دریافت هزینههای (عوارض) صدور پروانهساختمانی منجر به کاهش قیمت تمام شده واحدهای مسکونی و تجاری جدید شود. با توجه به مستمر بودن دریافت عوارض جدید، انتظار کاهش تقاضای مصرفی برای املاک با قیمت بالا را می‌توان انتظار داشت. دریافت مالیات یا عوارض بر اساس ارزش روز از دارایی افراد عامل مهمی در توزیع درآمد محسوب می‌شود. لذا می‌توان انتظار داشت تامینمالی مناسب مخارج توسعه شهری یکی از ارکان مقاوم سازی اقتصادی شهرها باشد.
اقتصاد
علی اصغر اسفندیاری؛ آرش جمال منش
دوره 13، شماره 27 ، شهریور 1392، ، صفحه 1-14
چکیده
چکیده در راستای دومین کنگرۀ ملی علومانسانی و دومین پیشهمایش گروه اقتصاد در تبیین نوین‌سازی سرفصلهای دروس رشتۀ اقتصاد در دورۀ کارشناسی و مآلاً کارشناسی ارشد، موارد ذیل در این نقدنامه ارائهخواهدشد. برای نیل به اهداف نوین‌سازی محتوایی و عنوانی، نخست سرفصلها و عنوانهای دروس رشتۀ اقتصاد از دانشگاه‌های بزرگ دنیا1 ...
بیشتر
چکیده در راستای دومین کنگرۀ ملی علومانسانی و دومین پیشهمایش گروه اقتصاد در تبیین نوین‌سازی سرفصلهای دروس رشتۀ اقتصاد در دورۀ کارشناسی و مآلاً کارشناسی ارشد، موارد ذیل در این نقدنامه ارائهخواهدشد. برای نیل به اهداف نوین‌سازی محتوایی و عنوانی، نخست سرفصلها و عنوانهای دروس رشتۀ اقتصاد از دانشگاه‌های بزرگ دنیا1 که رتبهبندی جهانی زیر 50 را دارند، اخذ گردیده و با مقایسۀ سرفصلهای مصوّب اولیۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی در سی سال گذشته و سرفصلهای برخی از دانشگاه‌های بزرگ کشور که در سال‌های اخیر با اختیارات هیئت ممیزه تغییراتی در آن داده شده و اجرا میگردد، دیدگاههای همکاران گرانقدر پیشهمایش قبلی مقایسه شده و به رشتۀ تحریر درآمدهاست. نتیجۀ این مقاله مشخص می‌کند که عناوین دروس رشتۀ اقتصاد از لحاظ ترکیب و محتوا به یک بازنگری اساسی نیاز دارد.
اقتصاد
منصور زراء نژاد
دوره 13، شماره 27 ، شهریور 1392، ، صفحه 77-88
چکیده
چکیده هدف این مقاله بحث در مورد آموزش اقتصاد خرد با رویکرد بومی سازی و نوین‌سازی است. از آنجا که علم اقتصاد دایماً در تحول و پیشرفت است، تحقق این هدف الزاماً مستلزم نوین‌سازی مستمر است. بنابراین، تدریس اقتصاد با رویکرد بومی‌سازی و نوین‌سازی ضرورتی اجتنابناپذیر است. بومی‌سازی اقتصاد در هر جامعه، مستلزم توجه محوری به ساختار، ...
بیشتر
چکیده هدف این مقاله بحث در مورد آموزش اقتصاد خرد با رویکرد بومی سازی و نوین‌سازی است. از آنجا که علم اقتصاد دایماً در تحول و پیشرفت است، تحقق این هدف الزاماً مستلزم نوین‌سازی مستمر است. بنابراین، تدریس اقتصاد با رویکرد بومی‌سازی و نوین‌سازی ضرورتی اجتنابناپذیر است. بومی‌سازی اقتصاد در هر جامعه، مستلزم توجه محوری به ساختار، شرایط و واقعیتهای اقتصادی و توجه به ارزشهای آن جامعه است. این الزام در جوامع اسلامی، در عمل، به مفهوم لزوم تدریس اقتصاد با رویکرد اسلامی است. موفقیت در این امر مستلزم وجود اقتصاددانان اسلامشناس با سابقۀ تدریس و تحقیق کافی و مؤثر و تدوین متون و مواد درسی مناسب و کافی است. بر اساس نتایج این مطالعه، تدریس باید با بررسی و نقد مفهوم انسان اقتصادی آغاز گردد؛ سپس، برخی از ملاحظات روششناختی مورد بررسی قرارگیرد. در این زمینه، لازم است که نظریات علمی به عنوان مجموعهای از گزاره‌های تبیینکنندۀ روابط علّی پدیده ها شامل پیشفرضها، گزاره های ارزشی و گزاره‌های توصیفی معرفی شوند. باورهای دینی و ارزشهای اخلاقی در ساختار پیشفرضها و تکوین نظریات علمی کاملاً مؤثر هستند. همچنین، باید روش تفکر اقتصادی و شیوۀ به کارگیری رویکردهای خلاق آموزش داده شود و از ترویج صرف نظریه های اقتصادی احتراز گردد. نباید به پیش فرضها و رویکردهای تحلیلی مسلط، ندانسته اعتباری ایدئولوژیک بخشید و بدون تأمل آن‌ها را پذیرفت و ترویج داد. برخلاف ادعای مسلط در ادبیات اقتصادی، رفتار واقعی انسان بهشدت تحتتأثیر ملاحظات اخلاقی و برگرفته از مجموعۀ بسیار غنی از ارزشها و ترجیحات است. شواهد تجربی نیز نشاندادهاست که در جوامع پیشرفته ای مانند امریکا، آلمان، روسیه و جوامعی مانند قبایل کوچروی اندونزی، رفتار مردم بر مبنای خودخواهی نیست. در شرایط موجود، با توجه به اقبال نسبی به رویکردهای اخلاقمدارانه و دینی به اقتصاد و تقاضای روزافزون جوامع اسلامی برای تدوین و تدریس اقتصاد با رویکرد اسلامی، باید تلاش مؤثر کرد تا متون اقتصادی با رویکردی اسلامی تدوین شود. در این ارتباط، تنظیم و ارائۀ سرفصلهای دروس اقتصاد، به‌ویژه اقتصاد خرد، با رویکرد اسلامی برای تدریس در رشتۀ اقتصاد در مقاطع کارشناسی و بالاتر بسیار مهم و لازم می نماید.
اقتصاد
سیدحسین میرجلیلی
دوره 13، شماره 27 ، شهریور 1392، ، صفحه 109-134
چکیده
چکیده در این مقاله، کتاب اقتصاد کلان دکتر رحمانی و اقتصاد کلان برانسون به عنوان متون درسی برای دورههای کارشناسی و کارشناسی ارشد مؤسسات آموزش عالی کشور از جهت رویکرد تحلیلی و روزآمدی مورد بررسی قرارگرفتهاست. رویکرد تحلیلی هر دو متن، بر اساس چارچوب سنتی در آموزش اقتصاد کلان و طبق رویکرد سنتز نئوکلاسیک ـ کینزی است. برای سنجش روزآمدبودن ...
بیشتر
چکیده در این مقاله، کتاب اقتصاد کلان دکتر رحمانی و اقتصاد کلان برانسون به عنوان متون درسی برای دورههای کارشناسی و کارشناسی ارشد مؤسسات آموزش عالی کشور از جهت رویکرد تحلیلی و روزآمدی مورد بررسی قرارگرفتهاست. رویکرد تحلیلی هر دو متن، بر اساس چارچوب سنتی در آموزش اقتصاد کلان و طبق رویکرد سنتز نئوکلاسیک ـ کینزی است. برای سنجش روزآمدبودن و رویکرد تحلیلی، اقتصاد کلان دکتر رحمانی با اقتصاد کلان بلانچارد به عنوان یک متن درسی استاندارد مبتنی بر سنتز نئوکلاسیک ـ کینزی مقایسه شده است. اقتصاد کلان برانسون نیز با اقتصاد کلان رومر به عنوان یک متن استاندارد برای اقتصاد کلان پیشرفته، از جهت روزآمدی مقایسه شده و مفاهیم پوشش دادهنشده در مقاله ذکر گردیده است.
اقتصاد
حسین میسمی؛ احمد شعبانی؛ محمدحسن حقیقی
دوره 13، شماره 27 ، شهریور 1392، ، صفحه 135-155
چکیده
چکیده این تحقیق تلاش می‌کند تا ضمن شناخت وضع موجود تدوین پایان‌نامه در دانشگاه‌های کشور در حوزۀ اقتصاد و بانکداری اسلامی، چالش‌های موجود در این زمینه را مورد بررسی قرارداده و راه‌حل‌هایی ابتدایی نیز ارائهنماید. به منظور بررسی وضع موجود، نمونه‌ای از پایان‌نامه‌های دفاعشده در دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی، علامه طباطبایی، ...
بیشتر
چکیده این تحقیق تلاش می‌کند تا ضمن شناخت وضع موجود تدوین پایان‌نامه در دانشگاه‌های کشور در حوزۀ اقتصاد و بانکداری اسلامی، چالش‌های موجود در این زمینه را مورد بررسی قرارداده و راه‌حل‌هایی ابتدایی نیز ارائهنماید. به منظور بررسی وضع موجود، نمونه‌ای از پایان‌نامه‌های دفاعشده در دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی، علامه طباطبایی، امام صادق (ع)، تربیت مدرس، مفید، الزهرا (س) و علوم اقتصادی را مورد بررسی و تحلیل قرارمیدهد. یافته‌های این تحقیق که بر اساس روش کتابخانهای و تحلیل محتوا بهدستآمدهاند، نشانمیدهد که بخش قابلتوجّهی از پایان‌نامه‌های دفاعشده به موضوعات اقتصاد متعارف پرداخته و در بهترین حالت همان موضوعات را برای اقتصاد ایران کاربردی کرده‌اند. از این رو، مواردی که در آن‌ها مستقیماً به حوزههای مفهومی و کاربردی اقتصاد و بانکداری اسلامی توجّه شده باشد، بسیار محدود است. علاوه بر این، بهنظرمیرسد چالش‌ها و علل معیّنی موجبات ضعف پژوهش را در حوزۀ اقتصاد و بانکداری اسلامی فراهم آوردهاند که نمیتوان نسبت به آن‌ها بیتفاوت بود. یافته‌های این تحقیق دلالتهای مشخّصی به منظور اصلاح نظام پژوهش اقتصاد و بانکداری اسلامی در کشور ارائهمیدهد.
اقتصاد
سیدنظام‌الدین مکیان؛ عزت‌الله لطفی؛ محمدجواد پاک فطرت
دوره 13، شماره 26 ، خرداد 1392، ، صفحه 83-105
چکیده
چکیده پویایی هر علمی در گرو نقد منصفانة آثار منتشرشده در آن زمینه است. بی‌تردید نگارش و پدیدآوردن یک اثر جدید در هر زمینه به بررسی و ارزیابی آثار منتشرشدة قبل از آن و بررسی کاستی‌ها و نقاط قوت آن‌ها بستگی بسیار دارد. این ارزیابی‌ها منجر به آن می‌شود تا تجدید چاپ و انتشار کتاب‌های جدید با کاستی کم‌تر و نوآوری بیش‌تری انجام پذیرد. ...
بیشتر
چکیده پویایی هر علمی در گرو نقد منصفانة آثار منتشرشده در آن زمینه است. بی‌تردید نگارش و پدیدآوردن یک اثر جدید در هر زمینه به بررسی و ارزیابی آثار منتشرشدة قبل از آن و بررسی کاستی‌ها و نقاط قوت آن‌ها بستگی بسیار دارد. این ارزیابی‌ها منجر به آن می‌شود تا تجدید چاپ و انتشار کتاب‌های جدید با کاستی کم‌تر و نوآوری بیش‌تری انجام پذیرد. یکی از نهادهای رسمی کشور که بررسی کتاب‌ها و متون آموزشی و کمک‌آموزشی حوزة علوم انسانی را با مشارکت داوران دانشگاهی و متخصص در این زمینه عهده‌دار است، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است که از طریق شورای بررسی متون به آن می‌پردازد. در حوزة علوم اقتصاد، مدیریت، و حسابداری درس «پول، ارز و بانکداری» یکی از دروسی است که دانشجویان این رشته باید آن را فرا گیرند و در مجموعة دروس آموزشی کارشناسی و همچنین کارشناسی ارشد قرار دارد. این مطالعه بر آن است که با شاخصهای تعیین‌شدة شورای بررسی متون و ارزیابی‌های داوران، و با روش تحلیل محتوا، پانزده اثر منتشرشده در زمینة پول، ارز و بانکداری را به دو صورت جداگانه و جمعی و در قالب ارزیابی شکلی و محتوایی مطالعه کند. نتایج حاکی از آن است که برای هر دو صورت ارزیابی شکلی و محتوایی به طور متوسط در اکثر کتاب‌های بررسی‌شده نمرة بین 3 - 99/3 از 5 در نظر گرفته شده است.
اقتصاد
ناصر نیکوبخت
دوره 13، شماره 26 ، خرداد 1392، ، صفحه 107-133
چکیده
چکیده خاقانی شروانی از شاعران پرآوازة قرن ششم هجری است که به تبع شاعران هم‌عصر خود در رعایت سبک فنی مصنوع و الزام به آوردن غالب اطلاعات و اصطلاحات علمی، معارف دینی، تاریخ، اسطوره، باورهای عامیانه، و ... گوی سبقت از بسیاری از همگنان خود در دشوارگویی ربوده است؛ به همین سبب، بسیاری از خاقانی‌پژوهان کوشیده‌اند، ضمن تصحیح و تنقیح دیوان ...
بیشتر
چکیده خاقانی شروانی از شاعران پرآوازة قرن ششم هجری است که به تبع شاعران هم‌عصر خود در رعایت سبک فنی مصنوع و الزام به آوردن غالب اطلاعات و اصطلاحات علمی، معارف دینی، تاریخ، اسطوره، باورهای عامیانه، و ... گوی سبقت از بسیاری از همگنان خود در دشوارگویی ربوده است؛ به همین سبب، بسیاری از خاقانی‌پژوهان کوشیده‌اند، ضمن تصحیح و تنقیح دیوان خاقانی، پرده از پارهای رمز و رازهای پوشیده در شعرش بردارند و ضمن معنی تمام یا گزینش ابیاتی از دیوان، پژوهندگان شعر خاقانی را مددکار باشند. شرح دیوان خاقانی اثر محمدرضا برزگر خالقی از دیگر کوششهای در همین مسیر است که در ادامه و پیش رویداشتن گنجینة عظیمی از خاقانیپژوهی، اعم از شرحهای کلی، گزینهها، کتاب‌ها، و مقالات فراوان، به شرح پنجاه قصیده از دیوان پرداخته است. این شرح با همة تلاشهای ستودنی شارح، مصون از سهو و خطا و عاری از نقص و کاستی نیست. این مقاله کوشیده است در حد اختصار به پارهای از این موارد بپردازد.
اقتصاد
محمد واعظ برزانی
دوره 13، شماره 26 ، خرداد 1392، ، صفحه 135-146
چکیده
چکیده در این مقاله یکی از آثار معروف اقتصاد کلان کشور که در مجموعة متنوعی از مؤسسات آموزش عالی داخل برای تدریس در سطح کارشناسی رشتة اقتصاد و رشته‌های مرتبط تدریس می‌شود، با استفاده از روش تحلیلی ـ توصیفی، داوری شده است. در این روش سعی می‌شود ضمن معرفی اثر، جنبه‌های اصلی قوت آن بررسی، آن‌گاه مسائل اصلی و برخی مسائل جزئی ...
بیشتر
چکیده در این مقاله یکی از آثار معروف اقتصاد کلان کشور که در مجموعة متنوعی از مؤسسات آموزش عالی داخل برای تدریس در سطح کارشناسی رشتة اقتصاد و رشته‌های مرتبط تدریس می‌شود، با استفاده از روش تحلیلی ـ توصیفی، داوری شده است. در این روش سعی می‌شود ضمن معرفی اثر، جنبه‌های اصلی قوت آن بررسی، آن‌گاه مسائل اصلی و برخی مسائل جزئی آن ارائه شود. جمعبندی داوری نشان میدهد که اثر روی همرفته از حیث صوری مناسب، اما از حیث محتوایی فاقد مسائل مهمی، همچون رعایت ترتیب و تنظیم و انسجام جزئی و کلی، در طرح موضوعات است و تأکید غیر روشمندی بر بعضی دیدگاهها دارد. این در حالی است که اثر در مقایسه با مجموعة منتخبی از کتب اقتصاد کلان که به طور متعارف برای تدریس درس اصول علم اقتصاد (2) مورد استفاده قرار می‌گیرند، از جامعیت بیش‌تری برخوردار است.
