روش‌شناسی
بررسی کتاب A Realist Theory of Science (نظریه‌ای واقع‌گرا دربارۀ علم)

مریم پوست فروش؛ مصطفی تقوی

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 103-127

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.38352.2368

چکیده
  تاکنون روایت‌های متفاوتی درخصوص ماهیت علم و فعالیت علمی ارائه شده است. روی بسکار که از پیش‌گامان واقع‌گرایی انتقادی است، با انتشار کتاب نظریه‌ای واقع‌گرا دربارۀ علم درصدد ‌ایجاد انقلابی کوپرنیکی در فلسفۀ علم است و به‌نظر می‌رسد به‌خوبی از پس آن برآمده است. او برای این منظور به برجسته‌سازی مباحث هستی‌شناسی و توجه هم‌زمان به ...  بیشتر

روش‌شناسی
بررسی انتقادی کتاب فلسفۀ علوم اجتماعی: روش‌ها، آرمان‌ها، و سیاست‌های پژوهش اجتماعی

محمد شجاعیان؛ محمدرضا طاهری

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 153-170

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.36854.2276

چکیده
  فلسفۀ علوم اجتماعی، به‌عنوان دانشی درجۀ دوم، عبارت است از تأملات فلسفی دربارۀ ماهیت و دامنۀ علوم اجتماعی و ماهیت تبیین و عینیت. هم‌چنین، بحث «روش‌شناسی» علوم اجتماعی و ماهیت ارتباط این علوم با طبیعی از مسائل پایدار در فلسفۀ علوم اجتماعی است. پژوهش حاضر به بررسی و نقد مهم‌ترین ایده‌هایی می‌پردازد که در کتاب ‌فلسفۀ علوم ...  بیشتر

روش‌شناسی
بررسی و ارزیابی کتاب گزینش تکنولوژی از دریچۀ بینش توحیدی

محمد امین شفیع خانی؛ مصطفی تقوی

دوره 21، شماره 7 ، مهر 1400، ، صفحه 143-164

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.29873.1791

چکیده
  سرشت «فناوری مدرن غربی» و نیز نسبت میان جوامع غیرغربی با این پدیدار نوظهور بیگانه دو امر‌‌ مهمی است که به‌موازات افزایش آمیختگی این جوامع به این پدیدار ذهن بسیاری از اندیشمندان بومی این جوامع را به خود مشغول ساخته است. کتاب گزینش تکنولوژی از دریچۀ بینش توحیدی ثمرۀ اندیشه‌‌ورزی یکی از همین دست اندیشمندان است که البته در جامعه‌‌ای ...  بیشتر

فلسفه
بررسی کتاب قواعد و زبان خصوصی از نظر ویتگنشتاین

شهرام شهریاری

دوره 21، شماره 7 ، مهر 1400، ، صفحه 165-190

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29902.1762

چکیده
  کتاب قواعد و زبان خصوصی از نظر ویتگنشتاین تفسیری متفاوت با تفاسیر رایج از کتاب پژوهش‌های فلسفی عرضه می‌کند. در این تفسیر، مسئلة پیروی از قاعده محور اصلی کتاب و استدلالی برای ناممکن‌بودن زبان خصوصی به‌شمار رفته است. کریپکی استدلال ویتگنشتاین را به‌شکل پاسخ به شکاکی صورت‌بندی کرده که می‌خواهد واقعیتی دراِزای معنای لفظ یا پیروی ...  بیشتر

روش‌شناسی
از روایت فلسفی تاریخ تا روایت فلسفۀ تاریخ؛ خوانش انتقادی کتاب تاریخ به‌روایت فلسفه؛ از هرودت تا آلن بدیو

محسن الویری

دوره 20، شماره 12 ، اسفند 1399، ، صفحه 67-88

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29926.1761

چکیده
  اندیشیدن دربارۀ تاریخ در چند دهۀ اخیر فربهی بسیار و یک دگرگونی دامنه‌دار یافته است. اگر «فلسفۀ تاریخ» را مولود این تحول بدانیم، با‌توجه‌به فاصلۀ تقریباً زیاد ما ایرانیان با آن، آگاهی روش‌مند از مطالعات و رویکردهای جدید در این شاخۀ معرفتی اهمیت می‌یابد. کتاب تاریخ به‌روایت فلسفه؛ از هرودت تا آلن بدیو به‌دلیل ویژگی‌هایی ...  بیشتر

روش‌شناسی
نقد و بررسی کتاب رابطۀ منطقی دین و علوم کاربردی

مالک شجاعی جشوقانی؛ سید محمد تقی موحد ابطحی

دوره 20، شماره 7 ، مهر 1399، ، صفحه 157-179

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29317.1708

چکیده
  بااین‌که از زمان انتشار نخستین چاپ کتاب رابطۀ منطقی دین و علوم کاربردی بیش از دو دهه می‌گذرد، یکی از منسجم‌ترین آثاری است که موضع این جریان فکری را نمایندگی می‌کند. ازاین‌روی کتاب را شایستۀ معرفی و نقد دانستیم. در این کتاب نویسنده کوشیده است تا باتوجه‌به ادبیات آکادمیک در موضوعاتی ‌هم‌چون علم، تکنولوژی، و توسعه و ‌از‌سوی‌دیگر ...  بیشتر

انسان شناسی
نقد مبانی انسان‌شناختی سبک زندگی در نظریۀ روان‌شناسی فردنگر آدلر از دیدگاه اسلام

امیر قربان پور لفمجانی

دوره 20، شماره 7 ، مهر 1399، ، صفحه 251-274

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.22672.1431

چکیده
  سبک زندگی تعیین‌کنندۀ جهت‌گیری انسان به زندگی است است که نخستین‌بار در روان‌شناسی از سوی آلفرد آدلر مطرح شد. دیدگاه انسان‌‌شناختی آدلر بر شکل‌‌گیری مفهوم سبک زندگی اثرگذار بوده است. از نظر آدلر، انسان موجودی اجتماعی است که مهم‌‌ترین انگیزه‌‌اش غلبه بر حقارت و نیل به کمال در زندگی با تکیه بر ارادۀ آزاد است. ‌هم‌چنین، انسان ...  بیشتر

روش‌شناسی
بررسی تحلیلی لوازم روش‌شناسانۀ ماهیت «جریان اجتماعی»

علی ابراهیم‌پور

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 1-32

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.27791.1638

چکیده
   «جریان‌شناسی» پدیده‌ای جدید در ایران معاصر است که عنوان جلسات و کتب متعددی را در عرصه‌های علم، فرهنگ، و سیاست به‌خود اختصاص داده است. اما مشکل این مباحث فقر ادبیات و چهارچوب نظری مشخص و عدم حاکمیت انضباط‌های علمی بر آن است که باعث سوءتفاهم‌ها، تشتت‌آرا، و درهم‌ریختگی معرفتی شده و مخاطبان را دچار سردرگمی و تحیر کرده است. ...  بیشتر

روش‌شناسی
نقدی بر کتاب روش‌شناسی مطالعات دینی (تحریری نو)

سیدمحمدرضا تقوی

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 33-48

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5375

چکیده
  هدف از پژوهش حاضر، نقد کتاب روش‌شناسی مطالعات دینی (تحریری نو)، تألیف احد فرامرز قراملکی (1392)، است. کتاب از دو بعد شکلی و محتوایی ارزیابی شده است. کتاب از نظر شکلی بیش‌تر شرایط مدنظر را دارد و مطلوب ارزیابی شد. به‌لحاظ محتوایی در اکثر گفتارهای کتاب حائز نکات فنی است که می‌تواند خواننده را برای انجام پژوهش، با رویکرد علم رایج، آماده ...  بیشتر

روش‌شناسی
فلسفۀ علم روان‌شناسی در بوتۀ نقد

فاطمه جوادزاده شهشهانی

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 49-72

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29367.1713

چکیده
  پس از تصویب عنوان «فلسفۀ علم روان‌شناسی» به‌منزلۀ درسی دوواحدی در مقطع کارشناسی رشتۀ‌‌ روان‌شناسی چندین کتاب با این عنوان تدوین شد. نویسنده و ناشر یکی از جدیدترینِ این کتاب‌‌ها خسرو باقری و سازمان سمت است. این دو ویژگی ایجاب می‌‌کند که این کتاب معرفی و ارزیابی شود تا با اصلاح و تکمیل آن در ویرایش‌‌های بعدی، زمینۀ دست‌‌یابی ...  بیشتر

روش‌شناسی
نقد کتاب فلسفۀ علوم اجتماعی؛ به‌سوی پراگماتیسم

مهدی حسین‌زاده یزدی؛ سیدمحسن ملاباشی

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 73-96

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5377

چکیده
  پاتریک برت بر این باور است که پراگماتیسم باوجود ظرفیت‌های فراوانی که در گسترۀ فلسفۀ علوم اجتماعی دارد، هنوز جایگاه شایستۀ خود را نیافته است؛ زیرا فیلسوفان علوم اجتماعی آن‌گونه‌که باید به آن توجه نکرده‌اند. او معتقد است، می‌توان به‌خوبی از پراگماتیسم در این عرصه بهره برد و به‌کمک آن افق‌های تازه‌ای پیش‌ِروی علوم اجتماعی گشود. ...  بیشتر

روش‌شناسی
نقد و تحلیلِ محتوایی کتاب درسی روش تفسیر قرآن

خدیجه حسین‌زاده؛ سیداحمد موسوی؛ رضا حبیبی

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 97-126

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.22879.1439

چکیده
  کتاب درسی مناسب با ویژگی‌ها و شاخصه‌های خود از کتاب غیردرسی متمایز می‌شود. از‌آن‌جا‌که کتب درسی در فرایند یادگیری تأثیر کلیدی و تعیین‌کننده دارند، نقد و تحلیل محتوایی کتاب‌های درسی اهمیت ویژه‌ای دارد. از‌این‌رو، این مقاله درصدد تبیین حدود انطباق کتاب روش تفسیر قرآن با استانداردهای کتاب درسی است. سؤال اساسی این‌که این کتاب ...  بیشتر

روش‌شناسی
نقد کتاب روش‌شناسی علوم اجتماعی

حمیدرضا خادمی؛ محمدعلی رمضانی

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 127-152

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5379

چکیده
  در سال‌های اخیر آثار فراوانی دربارۀ علم دینی منتشر شده است و افراد متعددی کوشیده‌اند یا هم‌چنان می‌کوشند تا از دیدگاه خود نشان دهند که علم دینی چیست و چگونه تحقق می‌یابد. از افراد پرکار در این زمینه عبدالحسین خسروپناه است که تأکید دارد کانون تحقق علم دینی روش‌شناسی است و آخرین اثر او در این زمینه، با عنوان روش‌شناسی علوم اجتماعی، ...  بیشتر

روش‌شناسی
نقد و ارزیابی کتاب روش و نظریه در علوم سیاسی

الهام رسولی ثانی‌آبادی

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 153-174

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.27655.1630

چکیده
  هدف اصلی این پژوهش بررسی و ارزیابی مهم‌ترین نقاط قوت و ضعف کتاب روش و نظریه در علوم سیاسی، نوشتۀ دیوید مارش و جری استوکر، است. ‌ازآن‌جاکه یکی از مهم‌ترین حوزه‌‌های فلسفۀ علم حوزۀ مباحث مربوط به مسائل فرانظری با تمرکز بر مسائل هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، و روش‌شناسی است، هدف اصلی این کتاب پرکردن خلأ نظری در دو حوزۀ روش‌شناسی و معرفت‌شناسی ...  بیشتر

روش‌شناسی
ارزیابی کتاب روش‌شناسی نظریه‌های جدید در سیاست (اثبات‌‌گرایی و فرااثبات‌‌گرایی)

مجتبی شریعتی

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 175-198

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.25671.1555

چکیده
  تنوع مطالعات روش‌شناختی در عرصۀ سیاست پیدایش فرااثبات‌‌گرایی در عصر جدید و تعارضاتی که با اثبات‌‌گرایی دارد اهمیت نقد این اثر را روشن می‌سازد. درکنار آن ضرورت نقد کتابی که ‌به‌عنوان منبع درسی دانشجویان علوم سیاسی در سه مقطع تحصیلی دانشگاهی مورداستفاده قرار می‌گیرد آشکار است. مقالۀ حاضر کوششی است تا با نقد یکی از مهم‌‌ترین ...  بیشتر

روش‌شناسی
نقدی بر کتاب فهم علم اجتماعی از چشم‌انداز نظریۀ کنش‌گر شبکه

رحمان شریف‌زاده

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 199-221

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5382

چکیده
  کتاب فهم علم اجتماعی در نقد رویکردهای پوزیتیویستی به علم اجتماعی و نیز رویکردهای تعین‌گروانه در علوم اجتماعی‌ ـ چه تعین‌گرایی زیست‌شناختی، چه اجتماعی، و چه روان‌شناختی‌ ـ خوب عمل می‌کند. تریگ، در ساحت واقع‌گرایی انتقادی، بسیاری از دوگانگی‌های رایج را به‌خوبی و به‌تفصیل به‌نقد می‌کشد و با نقد دوگانگی واقع‌گرایی خام/ ناواقع‌گرایی ...  بیشتر

روش‌شناسی
نقد کتاب درآمدی بر پژوهش روش‎های آمیخته و تحلیل وجوه خطابی آن

مهدی شقاقی

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 223-243

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5383

چکیده
   در مقالۀ حاضر هدف آن است که به‌بهانۀ نقد کتاب درآمدی بر پژوهش روش‎های آمیخته به نقد روش‎شناختی چهارچوب پژوهش آمیخته‎ای که در این کتاب جان کرسول معرفی کرده است پرداخته شود. پس از مقدمه و بحثی روش‎شناختی، به معرفی کوتاه کتاب پرداخته و، ضمن معرفی آثار مشابه در حوزۀ موضوعی کتاب، جایگاه آن درمیان سایر آثار ترسیم شده است. سپس، ...  بیشتر

روش‌شناسی
بررسی و نقد ترجمۀ کتاب ربط علم طبیعی به الهیات

علی‌رضا فارسی‌نژاد

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 245-270

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.26148.1577

چکیده
  درمورد «رابطۀ علم و دین» یا «رابطۀ علم و الهیات» کتاب‌های متعددی نگاشته یا ترجمه شده است. یکی از این کتاب‌ها، کتاب The Relevance of Natural Science to Theology اثر ویلیام اچ. آستین است. این کتاب از معدود کتاب‌هایی است که به‌صورت تخصصی و تفصیلی به مسئلۀ رابطۀ علم طبیعی و الهیات پرداخته است. کتاب مزبور را علی حقی با عنوان ربط علم طبیعی به الهیات ...  بیشتر

روش‌شناسی
روایت‌شناسی در میانۀ ساختارگرایی و پساساختارگرایی؛ معرفی و ارزیابی کتاب سواد روایت

محسن گودرزی؛ محسن شاکری‌‎نژاد

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 271-288

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.26085.1573

چکیده
  این مقاله به‌دنبال معرفی، نقد، و ارزیابی شکلی و محتوایی کتاب سواد روایت اثر اچ. پورتر ابوت است. برای این منظور، ابتدا در مقدمه تعریفی از روایت و روایت‌‌شناسی، شرح مختصری از تاریخ روایت، و چرایی انتخاب این کتاب برای نقد و ارزیابی ارائه می‌‌شود. درادامه، از دو منظر اصلی شکلی و محتوایی نقد و ارزیابی کتاب انجام می‌‌شود. در ارزیابی شکلی، ...  بیشتر

روش‌شناسی
بررسی انتقادی کتاب مقدمه‌ای بر تاریخ‌نگاری

محسن مرسل‌پور

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 289-306

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.27306.1619

چکیده
  کتاب مقدمه‌ای بر تاریخ‌نگاری نوشتۀ راجر اسپالدینگ و کریستوفر پارکر است که در هفت فصل به مسائل مختلفی درزمینۀ تاریخ‌نگاری پرداخته‌‌اند و مباحثی مرتبط با فلسفۀ تاریخ و روش تحقیق در تاریخ را نیز موردبررسی قرار داده‌‌اند. نویسندگان تأکید خود را بر علم تاریخ (تاریخ به‌مثابۀ گزارش) قرار داده و مؤلفۀ اساسی در جستار‌‌های تاریخی را ...  بیشتر

روش‌شناسی
ارزیابی کتاب درس‌نامۀ نظریه‌پردازی علمی اقتصاد اسلامی از منظر واقع‌گرایی انتقادی؛ با تأکید بر آرای روی بسکار1

سیدمحمدتقی موحد ابطحی

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 307-326

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5387

چکیده
  فقدان نظریه یکی از چالش‌‌های اساسی در حوزۀ مطالعات علوم انسانی اسلامی است که برخی کوشیده‌‌اند تا با طرح مباحث فلسفی و روش‌‌شناختی تمهیداتی برای نظریه‌پردازی در این حوزه فراهم آورند. کتاب درس‌‌نامۀ نظریه‌پردازی علمی اقتصاد اسلامی، اثر حسن آقانظری، که جهت استفادۀ دانشجویان و ‌پژوهش‌گران فعال درزمینۀ اقتصاد اسلامی تدوین شده، ...  بیشتر

روش‌شناسی
نقش مدل‌های اقتصادی و چالش‌های آن؛ بررسی روش‌شناختی کتاب اقتصاد حکم می‌راند

سیدحسین میرجلیلی

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 327-343

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.30305.1803

چکیده
  کتاب اقتصاد حکم می‌راند، اثر دنی رودریک، اثری در فلسفه و روش‌شناسی اقتصاد است که به بایدها و نبایدهای ‌مدل‌سازی در اقتصاد می‌پردازد؛ زیرا در نظر وی مدل‌ها هستند که اقتصاد را به علم تبدیل می‌کنند. گزارۀ اصلی رودریک در این کتاب این است که محیط‌‌های اجتماعی متفاوت مستلزم مدل‌های متفاوت است و اشتباه اقتصاددانان این است که یک مدل ...  بیشتر

روش‌شناسی
بررسی انتقادی کتاب مطالعات اجتماعی فناوری؛ تأملات نظری و میان‌رشته‌ای

لیلا نامداریان؛ علیرضا ثقۀ‌الاسلامی

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 345-369

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5389

چکیده
  هدف این مقاله ارزیابی نقادانۀ کتاب مطالعات اجتماعی فناوری؛ تأملات نظری و میان‌رشته‌ای به گردآوری و ویرایش رضا صمیم است. این کتاب در قلمرو مطالعات علم و فناوری جای دارد. مطالعات علم و فناوری به‌منزلۀ حوزۀ مطالعاتی میان‌رشته‌ای، در فضای علمی ایران هم‌چنان نوپاست و پژوهش‌گران به آن توجه کمی داشته‌اند. انتشار این کتاب به غنای ادبیات ...  بیشتر

روش‌شناسی
نقد و بررسی آنارشیسم روش‌شناختی فایرابند در نظریۀ برضد روش: طرح نظریۀ آنارشیستی معرفت

محمد نژادایران؛ روژان حسام‌قاضی

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 371-395

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.18056.1289

چکیده
  سیطرۀ بی‌چون‌و‌چرای اثبات‌گرایی بر فلسفۀ علم در سال‌های نخستین قرن بیستم با‌توجه‌به موج نقد آن از‌سوی برخی فیلسوفان علم، در نیمۀ ‌دوم این قرن، دچار بحران و فروپاشی شد. دیدگاه‌های فیلسوفان علمی نظیر پوپر، کوهن، و لاکاتوش زمینه ‌را برای پیدایش نقدهای رادیکال‌تر به جریان کلاسیک فلسفۀ علم فراهم کرد. فایرابند در همین مسیر تلاش ...  بیشتر

روش‌شناسی
عدم روش‌مندی، رویکرد فیزیکالیستی، و فقدان نگاه پدیدارشناسانه در فلسفۀ خرافات

محمود هدایت‌افزا؛ رسول رسولی‌پور

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 397-422

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.21195.1381

چکیده
  کتاب فلسفۀ خرافات با عنوانی از سنخ معرفت درجۀ دوم و ادعای نگاه فلسفی برای تبیین مفهومی و شناخت اقسام خرافه، علل گرایش انسان‌ها بدان و روش‌های مبارزه با این معضل تصنیف شده است. نحوۀ ورود دکتر یثربی بدین بحث و سنخ گویش او، از دل‌مشغولی فراوان وی نسبت به خرافه، به‌ویژه در بعد اجتماعی آن حکایت دارد، اما مؤلف در فصول این اثر، به‌جای آن‌‌که ...  بیشتر