علوم اجتماعی
تأملی در ایدۀ اتوپیاییِ زیارت مروری انتقادی بر کتاب امید در آستانگی: واکاوی انسان‌شناختی سه زیارت سانتیاگو دِ کامپوستلا، حج و اربعین

محمدرضا قائمی نیک؛ صادق افتاده

دوره 23، شماره 4 ، اسفند 1402، ، صفحه 1-30

https://doi.org/10.30465/crtls.2024.40094.2521

چکیده
  کتاب امید در آستانگی: واکاوی انسان‌شناختی سه زیارت سانتیاگو دِ کامپوستلا، حج و اربعین از محمد نصراوی (1399)، از معدود آثاری است که کوشیده تا با طرح ایدۀ اتوپیا و مفاهیم و معانی وابسته به آن، با تأکید بر آراء افرادی نظیر وبر، فوکو و از همه بیشتر، ارنست بلوخ، سه زیارت مذکور در عنوان کتاب را با مطالعه‌ای انسان‌شناختی، با نگاهی اتوپیایی ...  بیشتر

علوم اجتماعی
اقتصاد سیاسی و خِرد حکم‌رانی بازخوانی انتقادی کتاب اصول علم ثروت ملل؛ یعنی اکونومی پلیتیک

علی انتظاری؛ حسین احمدی منش

دوره 23، شماره 3 ، آذر 1402، ، صفحه 1-27

https://doi.org/10.30465/crtls.2023.43804.2682

چکیده
  کتاب اصول علم ثروت ملل؛ یعنی اکونومی پلیتیک، ترجمة محمدعلی فروغی مشهور به ذکاءالملک (ثانی)، نخستین کتاب علمی در رشتة اقتصاد در ایران است و به همین دلیل پس از بازنشر آن در دهه‌های اخیر، بیشتر از منظر اقتصادی مورد توجه و تأمل قرار گرفته، اما دلالت‌های سیاسی آن نادیده مانده؛ به خصوص از آن جهت که این اثر در کشاکش گفتمانی عصر مشروطه منتشر ...  بیشتر

علوم اجتماعی
بررسی و نقد کتاب الفاظ و اشیا «باستان‌شناسی علوم انسانی»

علی یعقوبی چوبری؛ سلماز سپهری آزاد

دوره 23، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 149-177

https://doi.org/10.30465/crtls.2023.44569.2710

چکیده
  الفاظ‌واشیا: باستان‌شناسی علوم انسانی پنجمین و از مهم­ترین آثار میشل فوکوست. هدف این مقاله بررسی و نقد کتاب الفاظ و اشیا: باستان‌شناسی علوم انسانی فوکو است. روش تحقیق در مقالۀ مزبور «روش تحلیل محتوای کیفی» و گردآوری اطلاعات با مطالعۀ اسنادی است. الفاظ ‌و اشیا درپی تحلیل باستان‌شناسانة دانش و تحلیل اپیستمه است که آن را از ...  بیشتر

علوم اجتماعی
مروری نقادانه بر کتاب ساختار انقلاب‌های علمی

فرهنگ ارشاد

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 1-25

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.31826.1920

چکیده
  انگیزه و هدف اصلی توماس ساموئل کوهْن از تدوین کتاب ساختار انقلاب‌های علمی ارائة تحلیلی در حوزۀ تاریخ فلسفۀ علم و تبیین د‌گرگونی‌ها و استمرار نهاد علم است. کوهْن که تحصیلاتش را در فیزیک (مهندسی هیدرولیک) تا درجة دکتری به‌پایان رسانده است، بیش‌تر به تاریخ فلسفۀ علم (یا به‌گفتة بعضی، تاریخ و فلسفۀ علم)‌ گرایش داشت. او تحت‌تأثیر آموزه‌های ...  بیشتر

علوم اجتماعی
بررسی دو امکان در وضعیت خانواده در ایران نقدی بر کتاب زوال پدرسالاری، فروپاشی خانواده یا ظهور خانوادۀ مدنی

مریم اسکافی نوغانی

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 27-49

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.28933.1680

چکیده
  کتاب زوال پدرسالاری، فروپاشی خانواده یا ظهور خانوادۀ مدنی به بررسی دو امکان در وضعیت خانواده در ایران پرداخته است که به‌زعم نویسنده می‌توانند هم‌زمان نیز وجود داشته باشند. وی با رویکردی انتقادی سعی کرده است سیاست‌ها و طرح‌های اجرا‌شده در خانواده را ارزیابی کند و با آسیب‌شناسی تشخیص‌ها و راه‌کارها، به راه‌بردهای جای‌گزین دست ...  بیشتر

علوم اجتماعی
مردم‌‌شناسی روان‌شناختی: بررسی کتاب فرهنگ و هویت

اصغر ایزدی جیران

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 51-77

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.36734.2265

چکیده
  رابطة میان خود و فرهنگ به‌‌عنوان موضوع اصلی مردم‌‌شناسی روان‌شناختی از عرصه‌‌‌های پژوهشی مهمی است که مردم‌‌شناسان را از دیرباز درگیر خود کرده است. کتاب فرهنگ و هویت: تاریخ، نظریه، و کاربرد انسان‌‌شناسی روان‌شناختی (ویرایش دوم 2007) اثر چارلز لیندولم با ترجمة محسن ثلاثی از بهترین و جامع‌‌ترین منابعی است که به معرفی این شاخه ...  بیشتر

علوم اجتماعی
بررسی انتقادی کتاب هویت ایرانی؛ از دوران باستان تا پایان پهلوی

رضا بیگدلو

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 79-102

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.37007.2282

چکیده
  هویت یا پرسش از کیستی و چیستی انسان به‌صورت شکلی از آگاهی تاریخی بروز کرده و دارای کارویژه‌های فردی و اجتماعی متعددی است. در دهه‌های اخیر، باتوجه‌به پیچیده‌شدن روند هویت‌یابی و نیز گستردگی لایه‌ها و ابعاد هویت، گسترش جهانی‌شدن، پیدایش مکاتب و ره‌یافت‌های مدرن و پسامدرن دربارة تبیین مبانی، مؤلفه‌ها و کارکردهای آن، و نیز تأثیر ...  بیشتر

علوم اجتماعی
بررسی انتقادی کتاب سال‌خوردگی جمعیت و اقتصاد نسلی: چشم‌اندازی جهانی

حاتم حسینی

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 129-152

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.36067.2220

چکیده
  سال‌خوردگی جمعیت سرنوشت جمعیت‌شناختی محتوم جوامع معاصر خواهد بود. کم‌توجهی به این پدیده می‌تواند پی‌آمدهای آن را به‌مراتب پیچیده‌تر و دشوارتر سازد. تألیف و ترجمۀ متون علمی و پژوهش در این زمینه از مسیرهای اصلی شناخت این پدیده و مدیریت آن است. هدف این مقاله معرفی، ارزیابی، و نقد کتاب سال‌خوردگی جمعیت و اقتصاد نسلی: چشم‌اندازی ...  بیشتر

علوم اجتماعی
نقد و بررسی کتاب ایران در پنج روایت؛ دربارۀ هویت ملی، تنوع زبانی، زبان مادری، و مسئلۀ زبان ترکی در ایران

ناصر صدقی

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 171-192

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.33055.1985

چکیده
  بررسی مفهوم ایران و هویت ملی در ارتباط با مسئلۀ تنوع قومی و زبانی جامعۀ ایرانی موضوع اصلی مطرح در کتاب ایران در پنج روایت است. نویسندۀ کتاب با ارجاع به واقعیت تنوع قومی ‌ـ زبانی و جغرافیایی جامعۀ ایرانی درصدد ارائۀ خوانشی کثرت‌گرا از مفهوم ایران و هویت ملی است. وی با نقد گفتمان تقلیل‌گرای ناسیونالیستی ایرانیت و هویت ملی را مقوله‌ای ...  بیشتر

علوم اجتماعی
ارزیابی انتقادی کتاب مبانی و اصول جامعه‌شناسی اسلامی

مسلم طاهری کل کشوندی

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 193-213

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.36300.2237

چکیده
  این مقاله به ارزیابی انتقادی کتاب مبانی و اصول جامعه‌شناسی اسلامی، نوشتۀ فرید یونس، خواهد پرداخت. درجهت شتاب‌گرفتن جریان تحول‌خواه در حوزۀ علوم اجتماعی، ضرورت ایجاب می‌کند با طرح و ارزیابی آثار و تحقیقات علمی اندیشمندانی که در این زمینه اقداماتی انجام داده‌اند، گامی اساسی برای ‌دست‌یابی به مدلی مطلوب از «جامعه‌شناسی ...  بیشتر

علوم اجتماعی
بررسی انتقادی کتاب شهرها و مصرف

محمد عباس زاده؛ سجاد مسگرزاده

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 215-237

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.29108.1692

چکیده
  در مقالۀ حاضر، کتاب شهرها و مصرف (Cities and Consumption)، اثر مارک جین (Mark Jayne)، با ترجمۀ فارسی مرتضی قلیچ موردنقد و بررسی قرار گرفت. از مزایای این کتاب می‌توان به ارائۀ دیدگاه‌ها، نظریات، پیشینه‌های تجربی، اسناد، و موردپژوهی‌های مختلف درمورد شهر و مصرف اشاره کرد. ترجمه و نگارش کتاب، باوجود ارائۀ اطلاعات مهم پیرامون شهرها و مقولۀ مصرف حاوی ...  بیشتر

علوم اجتماعی
بررسی و نقد کتاب قومیت و قوم‌گرایی در ایران؛ افسانه و واقعیت

سیاوش قلی پور

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 239-261

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.25904.2305

چکیده
  کتاب قومیت و قوم‌گرایی؛ افسانه و واقعیت، پژوهشی دربارۀ منازعات گروه‌های قومی در ایران پس از جنگ جهانی اول تا دهه‌های پایانی سدۀ چهاردهم خورشیدی است. از نظر نویسنده، قومیت و گروه‌های قومی مقوله‌های مدرنی هستند و سابقه‌ای در تاریخ ایران ندارند. سه عامل دولت تمرکزگرا و اقتدارطلب، منفعت‌طلبیِ نخبگان، و نیروهای بین‌الملل در ظهور ...  بیشتر

علوم اجتماعی
ارزیابی انتقادی کتاب خشونت و نظم‌های اجتماعی؛ چهارچوب مفهومی برای تفسیر تاریخ ثبت‌شدۀ بشر

علی کریمی مله

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 263-288

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.37012.2283

چکیده
  هدف این مقاله ارزیابی انتقادی کتاب خشونت و نظم‌های اجتماعی است. خشونت سیاسی جمعی، به‌مثابۀ پدیده‌ای پربسامد در زندگی جوامع، از دیرباز مطمح‌نظر اندیشه‌ورزان علوم اجتماعی بوده است. آغاز هزارۀ سوم و ظهور اشکال نوین خشونت سیاسی سبب بازتوجه صاحب‌نظران دربارۀ نسبت آن با توسعه شده است. این اثر با پیش‌گامی فکری داگلاس نورث و همکارانش، ...  بیشتر

علوم اجتماعی
نقد کتاب معجزه، بحران و آینده؛ تجربۀ توسعۀ آسیای شرقی

زهرا کریمی موغاری

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 289-312

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.34479.2105

چکیده
  کتاب معجزه، بحران و آینده؛ تجربۀ توسعۀ آسیای شرقی، نوشتۀ «‌‌‌‌ها جون چانگ» و ترجمۀ‌‌‌ لیلاسادات فاطمی‌نسب، درپی یافتن علل اصلی توسعۀ‌‌‌ موفقیت‌آمیز کشورهای آسیای شرقی است. کشورهای شرق آسیا، که پس از جنگ جهانی دوم کشورهایی فقیر و عقب‌مانده بودند، طی چند دهه به کشورهای تازه‌صنعتی‌شده تبدیل شدند. درمورد علل توسعۀ‌‌‌ ...  بیشتر

علوم اجتماعی
خوانش انتقادی کتاب نقد و نظر: درآمدی جامع بر نظریه‌های فمینیستی

خدیجه کشاورز

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 313-333

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.36762.2269

چکیده
  کتاب نقد و نظر: درآمدی جامع بر نظریه‌های فمینیستی، نوشتۀ رزمری تانگ و ترجمۀ منیژه نجم عراقی، درکی روشن و قابل‌فهم را از اصلی‌ترین سنت‌های فمینیستی به ما می‌دهد. نویسنده در این کتاب به هفت جریان اصلی فمینیستی پرداخته است: فمینیسم لیبرال، فمینیسم مارکسیستی، فمینیسم رادیکال، فمینیسم روان‌کاوانه، فمینیسم سوسیالیستی، فمینسم اگزیستانسیالیستی، ...  بیشتر

علوم اجتماعی
تحلیل انتقادی نظریۀ تمایز بوردیو با رویکردی فرانظری

طاهره لطفی خاچکی؛ علی یوسفی

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 335-359

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.28653.1665

چکیده
  نوشتار حاضر درپی معرفی و نقد نظریۀ تمایز پیر بوردیو با رویکردی فرانظری است. تحلیل فرانظری تمایز با تأکید بر چهار محور زمینه‎های فکری و اجتماعی نظریه‌پرداز، مفروضات اساسی و مفاهیم محتوایی، روابط منطقی گزاره‎ها و فرایندهای تبیینی نظریه، و نقد نظریه صورت گرفته است. نتایج تحلیل فرانظری نشان داد جهان اجتماعی بوردیو مملو از توزیع ...  بیشتر

علوم اجتماعی
نقدی بر کتاب زندگی روزمرۀ تهی‌دستان شهری تطهیر تهی‌دستی

بهارک محمودی؛ عباس وریچ کاظمی

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 361-378

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.35181.2152

چکیده
  این مقاله با هدف مطالعه‌ای انتقادی بر کتاب زندگی روزمرۀ تهی‌دستان شهری (۱۳۹۰-۱۳۹۲)، به‌قلم علیرضا صادقی، نوشته شده است؛ کتابی که حاصل پژوهش مقطع دکتری نویسنده است و اولین چاپ آن به پاییز ۱۳۹۷ بازمی‌گردد. این کتاب از مجموعه آثاری به‎شمار می‌رود که در سنتِ نظری ـ روشی آصف بیات نوشته شده است و به‌گفتۀ نویسنده، در ادامۀ کتاب سیاست‌های ...  بیشتر

علوم اجتماعی
بررسی انتقادی کتاب تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام؛ از آغاز تا دورۀ معاصر

جواد نظری مقدم

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 379-403

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.32387.1950

چکیده
  نقد آثار دانشگاهی به‌ویژه‌‌ آثاری که با رویکردی اسلامی در حوزۀ‌ علوم اجتماعی تدوین شده‌اند، از این جهت که به‌عنوان منبع درسی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی ارائه و معرفی می‌شوند، به تقویت این آثار و زدودن ابهامات متون، کشف قابلیت‌ها و ویژگی‌های آن‌ها، و نیز تولید اندیشۀ اجتماعی در چهارچوب تفکر اسلامی خواهد انجامید. در این مقاله، ...  بیشتر

علوم اجتماعی
تأملی بر نظریۀ دموکراسی فرهنگی کارل مانهایم در کتاب دموکراتیک‌شدن فرهنگ

عبدالرضا نواح

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 405-423

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.32639.1955

چکیده
  کارل مانهایم جامعه‌‌شناس مجاری ـ آلمانی‌‌ و از چهره‌‌های اصلی جامعه‌‌شناسی معرفت است که کوشیده در فصل کوتاهی و برپایۀ روش‌‌های قیاسی و شهودی با ادبیاتی تاحدی انتزاعی پاسخی برای نابه‌سامانی‌‌های سیاسی حاصل از گسترش دموکراسی در آلمان دهۀ 1930 و مقارن با قدرت‌‌گیری حزب ناسیونال‌سوسیالیسم بیابد. او دموکراسی را تنها پدیده‌‌ای ...  بیشتر

علوم اجتماعی
بررسی و نقد کتاب کین‌توزی

علی یعقوبی چوبری؛ حمیده محمدزاده

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 425-449

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.35271.2156

چکیده
  هدف مقاله بررسی و نقد یکی از مهم‌ترین کتاب‌‌های ماکس شلر با عنوان کین‌‌توزی است. این پژوهش به‌روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. شلر در کتاب مزبور به معرفی کین‌‌توزی و هم‌چنین‌‌‌‌ نگاه نیچه به این مسئله پرداخته، در‌حالی‌‌که او خود تحت‌‌تأثیر این فیلسوف نام‌دار آلمانی مفهوم کین‌‌توزی را مطرح کرده و آن را بسط و گسترش داده ...  بیشتر

علوم اجتماعی
فرانظریه‌پردازی ضرورتی برای نقد نظریات جامعه‌شناسی

حمید مسعودی؛ علی یوسفی

دوره 21، شماره 7 ، مهر 1400، ، صفحه 319-336

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.14835.1211

چکیده
  تنوع آرا و نظریات جامعه‌شناسی و نیاز توسعۀ علم به بازاندیشی و نقد مداوم نظریات ارائۀ چهارچوبی منطقی برای نقد و بررسی نظریه‌های جامعه‌شناسی را ضروری می‌سازد. هدف نوشتار حاضر فراهم‌آوردن این چهارچوب با تکیه بر مفهوم فرانظریه‌پردازی است. روش مورداستفاده روش اسنادی با تکیه بر مرور انتقادی منابع است. نتایج تحلیل انتقادی نشان می‌دهد ...  بیشتر

علوم اجتماعی
بررسی و ارزیابی کتاب جامعه‌شناسی شناخت کارل مانهایم

فرهنگ ارشاد

دوره 20، شماره 12 ، اسفند 1399، ، صفحه 1-26

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.30639.1828

چکیده
  موضوع این مقاله بررسی و ارزیابی نقاط قوت و ضعف کتابی است که مشخصات آن در سطور بالا ذکر شده است. هدف کلی نویسندۀ مقالۀ حاضر، فهم بیش‌تر و دقیق‌‌تر قلمرو موضوعی جامعه‌شناسی شناخت (یا با عنوان مناسب‌‌تر جامعه‌‌شناسی معرفت یا دانش) و تأکید بر اهمیت این شاخۀ جامعه‌‌شناسی است و هدف ویژۀ بررسی و ارزیابی اثر تألیفی استاد منوچهر آشتیانی1 ...  بیشتر

علوم اجتماعی
تحلیلی نقادانه بر کتاب تاریخ و نظریۀ اجتماعی

مریم اسکافی نوغانی؛ غلام‌رضا صدیق اورعی

دوره 20، شماره 12 ، اسفند 1399، ، صفحه 27-48

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.28902.1677

چکیده
  هدف این مقاله ارزیابی کتاب تاریخ و نظریۀ اجتماعی است که غلام‌رضا جمشیدی‌ها ترجمه کرده است. این ارزیابی از‌ نظر شکلی، محتوایی، روش‌شناختی، و ترجمه انجام شده است. در این مقاله متن اصلی در تقابل با متن ترجمه قرار گرفته و نقاط قوت و ضعف آن هم در متن اصلی و هم در نسخۀ ترجمه‌شده استخراج شده است. نتایج نشان داد این کتاب ویژگی‌های مثبت زیادی ...  بیشتر

علوم اجتماعی
از رویکرد انتقادی تا خودپروری: نقد و بررسی کتاب نقد چیست؟ و پرورش خود

محمد اصغری؛ ندا محجل

دوره 20، شماره 12 ، اسفند 1399، ، صفحه 49-66

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29820.1751

چکیده
  این مقاله به بررسی و نقد کتاب نقد چیست؟ و پرورش خود، اثر میشل فوکو، هم از منظر محتوای کتاب و هم از منظر ترجمۀ فارسی آن می‌پردازد. فوکو در آثار واپسین خود مخصوصاً در این کتاب به موضوع روشن‌گری کانتی و مسئلۀ اخلاق مراقبت از خویشتن نگرشی خاص به موضوع سوژه، حکومت‌مندی، و پرورش خود پرداخته است. فوکو در نقد چیست؟ می‌کوشد رویکرد معرفت‌شناسانۀ ...  بیشتر

علوم اجتماعی
نقد و بررسی کتاب جامعه‌‌شناسی مردم‌‌مدار در کارزار عمل

اصغر ایزدی جیران

دوره 20، شماره 12 ، اسفند 1399، ، صفحه 89-113

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29744.1746

چکیده
  کتاب جامعه‌‌شناسی مردم‌‌مدار در کارزار عمل ترجمۀ مقالات شمارۀ ویژۀ مجلۀ کارنت سوسیولوژی؛ درگیری مخاطره‌‌آمیز: مبارزه در قلمرو جامعه‌‌شناسی مردم‌‌مدار (2014) است. مطالب یا مقالات کتاب در سه بخش کلی قرار گرفته‌‌اند که در هریک، نویسندگانی از نقاط مختلف جهان، تجربه‌‌های بافت‌‌مند خودشان را از به‌کارگیری جامعه‌‌شناسی مردم‌‌مدار ...  بیشتر