علوم سیاسی
سیده مطهره حسینی؛ اصغر شکری مقدم
دوره 16، شماره 39 ، خرداد 1395، ، صفحه 57-73
چکیده
چکیدهفرید زکریا، روزنامهنگار نومحافظهکار امریکایی که در دوران ریاست جمهوری جرج بوش مشهور شد، در آیندة آزادی: اولویت لیبرالیسم بر دموکراسی نگاه پایان تاریخی خود به جهانگیر شدن دموکراسیهای لیبرالِ امریکایی را با چاشنی انتقادی مطرح کرد. انتقادهای او بیشتر به نظام سیاسی فعلی امریکا و ستودن روند تاریخی آن است که نخبهگراتر ...
بیشتر
چکیدهفرید زکریا، روزنامهنگار نومحافظهکار امریکایی که در دوران ریاست جمهوری جرج بوش مشهور شد، در آیندة آزادی: اولویت لیبرالیسم بر دموکراسی نگاه پایان تاریخی خود به جهانگیر شدن دموکراسیهای لیبرالِ امریکایی را با چاشنی انتقادی مطرح کرد. انتقادهای او بیشتر به نظام سیاسی فعلی امریکا و ستودن روند تاریخی آن است که نخبهگراتر و کارآمدتر است. مقالة حاضر به مباحث این کتاب نگاهی انتقادی دارد؛ بنابراین مبانی کتاب در باب لیبرالیسم و دموکراسی با اصول این دو ایده مقایسه شده است تا نوع برداشت نولیبرال و نوکلاسیک زکریا آشکار شود. همچنین نومحافظهکاری و جریان فکریای که زکریا بدان تعلق دارد مروری انتقادی شده و جایگاه روابط بینالملل اسلامی در این بحث مشخص شده است.
علوم سیاسی
فرهاد دانشنیا
دوره 16، شماره 39 ، خرداد 1395، ، صفحه 75-99
چکیده
چکیدهنوسنتگرایی یا نوکلاسیسم در روابط بینالملل به پویش فکری آن دسته اندیشمندانی اطلاق میشود که با حفظ هستة مقاوم یا کمربند حفاظتی نظریات کلاسیک میکوشند این نظریات را در چهارچوب پوشش دادن به تحولات نوین روزآمد کنند. واقعگرایی پایدارترین سنت نظری روابط بینالملل است که اندیشمندان گوناگونی را در چهارچوب سنت کلاسیک و ...
بیشتر
چکیدهنوسنتگرایی یا نوکلاسیسم در روابط بینالملل به پویش فکری آن دسته اندیشمندانی اطلاق میشود که با حفظ هستة مقاوم یا کمربند حفاظتی نظریات کلاسیک میکوشند این نظریات را در چهارچوب پوشش دادن به تحولات نوین روزآمد کنند. واقعگرایی پایدارترین سنت نظری روابط بینالملل است که اندیشمندان گوناگونی را در چهارچوب سنت کلاسیک و شق نوین آن، یعنی نوواقعگرایی و نیز واقعگرایی نوکلاسیک، در بر میگیرد. جان واسکوئز از جمله اندیشمندان واقعگرای نوکلاسیک روابط بینالملل است که در مطالعاتش گزارههای جدیای دربارة جایگاه و موقعیت واقعگرایی بهمثابة یک پارادایم در حوزة نظری روابط بینالملل مطرح میکند. بهنظر واسکوئز، واقعگرایی بهمنزلة پارادایم زمینة شکلگیری علم تجربی و نه هنجاری و تاریخی در روابط بینالملل را فراهم کرده است. برآیند این وضعیت از نظر وی تاکنون نوعی اجماع دربارة تصویری از سیاست جهانی و تحقیق پیرامون آن در حوزة نظریهپردازی بوده است. از نظر واسکوئز، بهرغم شکلگیری وضعیت متکثر در تاریخ اندیشة نظری روابط بینالملل، واقعگرایی در این زمینه کماکان بیرقیب بوده و برنامة تحقیقاتیاش موقعیت هژمونیک دارد. مقالة حاضر، ضمن واکاوی مبانی فکری فلسفی و تطور اندیشة واسکوئز، برخی از کاستیهای فرانظری و نیز عملی مفصلبندی وی از فرایند نظریهپردازی روابط بینالملل را آشکار میکند.
علوم سیاسی
مقصود رنجبر
دوره 16، شماره 39 ، خرداد 1395، ، صفحه 101-122
چکیده
چکیده نویسنده در این مقاله به نقد کتاب تجدد ناتمام روشنفکران ایران تألیف غلامرضا گودرزی میپردازد. این کتاب در سال 1387 در چهار فصل منتشر شده است. هدف نویسنده از تألیف این کتاب ارائۀ سیری تاریخی از «نقش روشنفکران ایران در تجدد ناتمام» ایران است. از مهمترین نقدهای وارد بر این اثر میتوان به نداشتن چهارچوب نظری برای پژوهش، ...
بیشتر
چکیده نویسنده در این مقاله به نقد کتاب تجدد ناتمام روشنفکران ایران تألیف غلامرضا گودرزی میپردازد. این کتاب در سال 1387 در چهار فصل منتشر شده است. هدف نویسنده از تألیف این کتاب ارائۀ سیری تاریخی از «نقش روشنفکران ایران در تجدد ناتمام» ایران است. از مهمترین نقدهای وارد بر این اثر میتوان به نداشتن چهارچوب نظری برای پژوهش، ارائۀ دیدگاههای مختلف بدون نقد و بررسی آنها، وارد کردن ایرادهای ناروا و غیرمستند به روشنفکران، تکراری بودن بسیاری از مطالب کتاب، استفاده از مفاهیم بدون تبیین روشنگرانۀ آنها، و نبود نوآوری در کتاب اشاره کرد.
علوم سیاسی
عبدالحسین کلانتری؛ رضا تسلیمی طهرانی
دوره 16، شماره 39 ، خرداد 1395، ، صفحه 123-142
چکیده
چکیدهمحققان در مقالۀ حاضر به نقد و تحلیل یکی از آثار محوری فوکو با عنوان باید از جامعه دفاع کرد پرداختهاند. در این پژوهش، پس از معرفی کلی اندیشه، روش، و آثار فوکو، عوامل بیرونی تأثیرگذار بر اندیشۀ نویسنده و ساختار اثر بررسی شده است که از جملۀ این عوامل میتوان به تحولات اجتماعی و سیاسی دوران حیات او و اندیشههای مارکس، وبر، ...
بیشتر
چکیدهمحققان در مقالۀ حاضر به نقد و تحلیل یکی از آثار محوری فوکو با عنوان باید از جامعه دفاع کرد پرداختهاند. در این پژوهش، پس از معرفی کلی اندیشه، روش، و آثار فوکو، عوامل بیرونی تأثیرگذار بر اندیشۀ نویسنده و ساختار اثر بررسی شده است که از جملۀ این عوامل میتوان به تحولات اجتماعی و سیاسی دوران حیات او و اندیشههای مارکس، وبر، و نیچه اشاره کرد. سپس، به تحلیل درونی اثر پرداخته شده است و نقاط محوری این اثر مانند تحلیل مفهوم قدرت در گفتمان تاریخی ـ سیاسی، ریشهیابی این گفتمان، بررسی تحولات آن، مفهوم جنگ، گفتمان نژادی و نژادگرایی دولتی، و انتقال از «قدرت انضباطی» به «زیستقدرت» بررسی شدهاند. محققان، در پایان، به نقد و ارزیابی اثر پرداختهاند و نقدهایی را از زوایای شکلی، ساختاری، و محتوایی بر این اثر وارد میدانند که از جملۀ این نقدها میتوان به نبود هماهنگی منطقی درسگفتارها در برخی نقاط و سردرگمی فوکو در استفاده از مفاهیم سلطه و جنگ برای تحلیل قدرت اشاره کرد.
علوم سیاسی
مرتضی منشادی
دوره 16، شماره 39 ، خرداد 1395، ، صفحه 143-160
چکیده
چکیدهاین گروه نخستین حزب سیاسی با گرایش سوسیال دموکراتیک در ایران به شمار میرود. اقدامات این گروه بر روی طیفی قرار دارد که از خشونت و ترور تا سازش و همکاری با دولت مشروطه را شامل میشود. اسناد و آثاری که به بررسی شکلگیری و تحلیل اقدامات اجتماعیون عامیون میپردازند بر سر این نکته که میزان استقلال آنان از سوسیال دموکراتهای روسی ...
بیشتر
چکیدهاین گروه نخستین حزب سیاسی با گرایش سوسیال دموکراتیک در ایران به شمار میرود. اقدامات این گروه بر روی طیفی قرار دارد که از خشونت و ترور تا سازش و همکاری با دولت مشروطه را شامل میشود. اسناد و آثاری که به بررسی شکلگیری و تحلیل اقدامات اجتماعیون عامیون میپردازند بر سر این نکته که میزان استقلال آنان از سوسیال دموکراتهای روسی چه اندازه بود توافقی ندارند. اجتماعیون عامیون به بررسی همین موضوع میپردازد. سهراب یزدانی، مؤلف کتاب، بر استقلال اجتماعیون عامیون تأکید دارد. آنچه در مقالة حاضر به آن توجه شده است تحلیل یزدانی از اسناد و مدارک موجود و تازهیاب اوست.
علوم سیاسی
رضا نجفزاده
دوره 16، شماره 39 ، خرداد 1395، ، صفحه 161-183
چکیده
چکیدهبرخی از اصحاب نظریۀ انتقادی جدید در تقابل با آلتوسریسم دهۀ 1960 مرحلۀ جدید اندیشۀ انتقادی را «گرامشیسم» خواندهاند. عناصر مهمی از اندیشههای گرامشی خاستگاه پارههای عمدهای از دگرگونیهای معرفتشناختی و نظری در نظریۀ سیاسی و نظریۀ اجتماعی از دهۀ 1960 به این سو بوده است. فکر گرامشیایی تطورات مهمی یافته و «چرخش ...
بیشتر
چکیدهبرخی از اصحاب نظریۀ انتقادی جدید در تقابل با آلتوسریسم دهۀ 1960 مرحلۀ جدید اندیشۀ انتقادی را «گرامشیسم» خواندهاند. عناصر مهمی از اندیشههای گرامشی خاستگاه پارههای عمدهای از دگرگونیهای معرفتشناختی و نظری در نظریۀ سیاسی و نظریۀ اجتماعی از دهۀ 1960 به این سو بوده است. فکر گرامشیایی تطورات مهمی یافته و «چرخش فرهنگی»ای که وی در مارکسیسم قرن بیستم ایجاد کرد در واقع پیشاتاریخِ شکلگیریِ جریانی است که نظریهپردازانش پسامارکسیسم میخوانند.بازخوانی متون اصلی یکی از ضرورتها و لوازم اصلی تحول در گفتمانهای ایرانیِ علوم انسانی است. بر همین اساس است که فضاهای آکادمیک و حوزههای روشنفکری خارج از آکادمی برای مواجهۀ تأملبرانگیزتر با آرا و مفاهیم نظریۀ انتقادی باید از شرحها و تحشیهها فراتر رود و به خوانش انتقادی خود متون کلاسیک اندیشه روی آورد. بر همین اساس، این نوشتار درصدد بازخوانیِ رئالیسمِ سیاسی گرامشی بر پایۀ پارهای از متون اصلی وی است. سنجش نسبت بین ماکیاوللی، مارکس، و سورل در رئالیسم سیاسی گرامشی، برای کشف مواضع وی دربارة دولت، قدرت، سوبژکتیویته، خشونت، حزب و بینالملل دوم میدانی فراهم میکند.
علوم سیاسی
بهرام نوازنی؛ محبوبه شریفی؛ الهامه پایدار
دوره 16، شماره 39 ، خرداد 1395، ، صفحه 185-206
چکیده
سازمانهای بینالمللی نوشتة سیدداوود آقایی منبع درسی دانشگاهی باارزشی در زمینة سازمانهای بینالمللی و جزو نخستین کتابهای جامع و عمومی این حوزه است که دربرگیرندة نحوة شکلگیری و تاریخچة سازمانهای بینالمللی است. نویسنده با استفاده از دیدگاه تاریخی و جبرگرایانه تا اندازة بسیاری به تاریخ جامعة ملل پرداخته، اما نتیجهگیری ...
بیشتر
سازمانهای بینالمللی نوشتة سیدداوود آقایی منبع درسی دانشگاهی باارزشی در زمینة سازمانهای بینالمللی و جزو نخستین کتابهای جامع و عمومی این حوزه است که دربرگیرندة نحوة شکلگیری و تاریخچة سازمانهای بینالمللی است. نویسنده با استفاده از دیدگاه تاریخی و جبرگرایانه تا اندازة بسیاری به تاریخ جامعة ملل پرداخته، اما نتیجهگیری مؤثری از این برداشت جبرگرایانه نکرده است. در این پژوهش، جامعة ملل و سازمان ملل متحد ذیل نگاهی بدبینانه، آلت دست قدرتهای بزرگ معرفی شده است. یک فصل از کتاب با تفصیل و جزئیات بسیار به سیاستهای ایران و سازمان ملل متحد اختصاص یافته و روابط این دو را با یکدیگر ارزیابی کرده است که با عنوان این کتاب ناسازگاری دارد. اطلاعات ارائهشده در کتاب یکدست نیست و در برخی موارد منبعی برای ادعاهای نویسنده ذکر نشده است. این مقاله علاوه بر نقایص محتوایی، نقاط قوت و ضعف این اثر در زمینههای شکلی، نگارشی، و متنی در توضیح، ترجمه، معادلسازی، و منبع را کشف و آشکار میکند و برای بازنگری در چاپ بعدی کتاب توصیههایی ارائه میدهد.
علوم سیاسی
عباس خلجی
دوره 13، شماره 27 ، شهریور 1392، ، صفحه 29-52
چکیده
چکیده این مقاله با هدف نقد روشمند کتاب جریانشناسی سیاسی در ایران به نگارش درآمده است. بررسی شکلی، روشی و محتوایی اثر مهمترین بخش مقاله است که در حول نقد روشی و محتوایی آن تمرکز یافته است. در متن، پیشنهادهای سازنده و توصیههای اصلاحی مناسبی برای بهبود ابعاد روشی و محتوایی اثر ارائهشدهاست. سرفصل این نکات به ترتیب زیر ...
بیشتر
چکیده این مقاله با هدف نقد روشمند کتاب جریانشناسی سیاسی در ایران به نگارش درآمده است. بررسی شکلی، روشی و محتوایی اثر مهمترین بخش مقاله است که در حول نقد روشی و محتوایی آن تمرکز یافته است. در متن، پیشنهادهای سازنده و توصیههای اصلاحی مناسبی برای بهبود ابعاد روشی و محتوایی اثر ارائهشدهاست. سرفصل این نکات به ترتیب زیر است: ضرورت بررسی انتقادی ادبیات موضوع، لزوم بررسی تاریخی و تبارشناختی مفهوم جریانشناسی در ادبیات سیاسی ایران، معرفی منابع علمی و آثار اصلی مورد استفاده برای نگارش جریانشناسی سیاسی و به طور کلی، توجه مناسب و پایبندی اصولی به معیارهای روشی در پژوهشهای علوم انسانی که متأسفانه در این متن توجه درخوری به آنها نشده است.
علوم سیاسی
قربانعلی قربانزاده سوار
دوره 13، شماره 27 ، شهریور 1392، ، صفحه 89-108
چکیده
چکیده سرفصل دروس در دانشگاهها معیار استانداردسازی منابع درسی برای استاد و دانشجو است تا در چارچوب مشخص به تدریس و تحصیل بپردازند. آنچه در این پژوهش مبنای نظرسنجی از دانشجویان قرارگرفت، آخرین سرفصل دروس کارشناسی علوم سیاسی مصوّب وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری است که به استثنای دانشگاههایی که مبادرت به تدوین سرفصل مستقل دروس ...
بیشتر
چکیده سرفصل دروس در دانشگاهها معیار استانداردسازی منابع درسی برای استاد و دانشجو است تا در چارچوب مشخص به تدریس و تحصیل بپردازند. آنچه در این پژوهش مبنای نظرسنجی از دانشجویان قرارگرفت، آخرین سرفصل دروس کارشناسی علوم سیاسی مصوّب وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری است که به استثنای دانشگاههایی که مبادرت به تدوین سرفصل مستقل دروس کردهاند، سایر دانشگاهها میتوانند مورد استناد و استفاده قراردهند. به نظر اکثریت پاسخگویان، دروس عمومی تأثیر چندانی بر افزایش توان کارشناسی و علمی دانشجو ندارد. قریب به اتفاق پاسخگویان، تقسیم دروس علوم سیاسی را به دو گروه الزامی و انتخابی باعث بهبود برنامۀ آموزشی میدانند. سایر موارد که دانشجویان در پاسخ خود به آن توجه کردهاند، عبارتاند از: کمبود تعداد واحدهای برخی از دروس، تعداد زیاد واحدهای برخی دروس دیگر، خالیبودن جای برخی از دروس، وجود برخی از دروس غیرضروری، موضوعات مشابه و مباحث تکراری در بعضی از دروس، ضرورت رعایت ارائۀ پیشنیاز در برخی از دروس، عدم ارتباط و هماهنگی دروس دورۀ کارشناسی از حیث کاربردی با زمینههای شغلی آیندۀ فارغالتحصیلان علوم سیاسی در حوزههای کارشناسی جامعه.
علوم سیاسی
مصطفی اسکندری
دوره 13، شماره 26 ، خرداد 1392، ، صفحه 1-17
چکیده
چکیده در این مقاله پس از معرفی کتاب و ذکر نقاط قوت آن در سه محور به ارزیابی آن پرداخته شده است: 1. کاستیهای روششناختی: شامل تعریفنکردن مفردات موضوع، بیتوجهی به سنت معصومان، و رعایتنکردن تعادل در بحث؛ 2. کاستیهای محتوایی: شامل بیدقتی در بهکارگیری اصطلاحات تخصصی، بیدقتی در معادلسازی اصطلاحات تخصصی، به کاربردن اصطلاحات ...
بیشتر
چکیده در این مقاله پس از معرفی کتاب و ذکر نقاط قوت آن در سه محور به ارزیابی آن پرداخته شده است: 1. کاستیهای روششناختی: شامل تعریفنکردن مفردات موضوع، بیتوجهی به سنت معصومان، و رعایتنکردن تعادل در بحث؛ 2. کاستیهای محتوایی: شامل بیدقتی در بهکارگیری اصطلاحات تخصصی، بیدقتی در معادلسازی اصطلاحات تخصصی، به کاربردن اصطلاحات مبهم، استفادة کافینکردن از منابع موجود، بیدقتی در ارجاعات و اسنادات، نقص در ترجمه، اعتماد به منابع مخالف، مطالب خلاف واقع، ناسازگاری بین برخی مطالب، نتیجهگیریهای نادرست، و کمتوجهی به عوارض منفی بعضی مطالب؛ 3. کاستیهای نگارشی و ویرایشی: شامل بیتوجهی به رسمالخط کلمات، رعایتنکردن قواعد نگارشی و ویرایشی، نقصان عبارتی، رعایتنکردن نشانهگذاری، و خلط بین قواعد فارسی و عربی.