فلسفه
یاسمن هشیار
دوره 17، شماره 5 ، آبان 1396، ، صفحه 273-286
چکیده
مقالة حاضر مروری نقادانه بر کتاب آشنایی با فلسفة علم است. اهمیت این کتاب از این جهت است که شاید اولین کتاب تألیفی در این زمینه باشد و نیز آن‌چه در مقدمة کتاب آمده است می‌تواند بر اهمیت بررسی آن بیفزاید: می‌توان از این کتاب درقالب کتاب درسی استفاده کرد و حتی این کتاب می‌تواند خودآموز نیز باشد. در این مرور، درابتدا، به مطالب کتاب ازنظر ...
بیشتر
مقالة حاضر مروری نقادانه بر کتاب آشنایی با فلسفة علم است. اهمیت این کتاب از این جهت است که شاید اولین کتاب تألیفی در این زمینه باشد و نیز آن‌چه در مقدمة کتاب آمده است می‌تواند بر اهمیت بررسی آن بیفزاید: می‌توان از این کتاب درقالب کتاب درسی استفاده کرد و حتی این کتاب می‌تواند خودآموز نیز باشد. در این مرور، درابتدا، به مطالب کتاب ازنظر محتوایی توجه می‌کنیم: نحوة ورود و وزنی که به هریک از مباحث نظیر استقرا، روششناسیها، و واقعگرایی، ابهام یا روشنی آن‌ها داده شده است مدنظر است. پسازآن، نکاتی را مطرح می‌کنیم که برای کتاب درسی لازم است و این کتاب فاقد آن است؛ نظیر نیاز به مثالهایی از تاریخ علم، خلاصة هر فصل، سؤالاتی برای تأمل بیشتر، و برخی نکات شکلی دیگر. درنهایت، کتاب و اهداف آن را جمعبندی و ارزیابی کلی می‌کنیم.
فلسفه
عبدالرزاق حسامی‌فر
دوره 16، شماره 40 ، مرداد 1395، ، صفحه 1-16
چکیده
چکیده یکی از جریان‌های فکری مهم در فلسفۀ علم و فلسفۀ تحلیلی معاصر مکتب پوزیتیویسم منطقی است و از آن‌جا که در آغاز به‌صورت حلقه‌ای از فیلسوفان با محوریت موریتس شلیک و بعدها کارناپ در وین شکل گرفته بود حلقۀ وین نیز خوانده شد. آموزۀ مهم این فیلسوفان اصل تحقیق‌پذیری، چونان ملاک معناداری و ملاک تفکیک علم از غیرعلم، بود که بر اساس آن گزاره‌های ...
بیشتر
چکیده یکی از جریان‌های فکری مهم در فلسفۀ علم و فلسفۀ تحلیلی معاصر مکتب پوزیتیویسم منطقی است و از آن‌جا که در آغاز به‌صورت حلقه‌ای از فیلسوفان با محوریت موریتس شلیک و بعدها کارناپ در وین شکل گرفته بود حلقۀ وین نیز خوانده شد. آموزۀ مهم این فیلسوفان اصل تحقیق‌پذیری، چونان ملاک معناداری و ملاک تفکیک علم از غیرعلم، بود که بر اساس آن گزاره‌های منطقی و ریاضی را تحلیلی و گزاره‌های علمی را بامعنا و گزاره‌های تحقیقناپذیر را در سه حوزۀ مابعدالطبیعه، دین، و اخلاق بیمعنا دانستند. یکی از بهترین کتابهایی که آموزه‌های این مکتب با نگاهی انتقادی در آن تحلیل شده و در شمار نخستین آثاری است که به زبان فارسی در این زمینه منتشر شده کتاب پوزیتیویسم منطقی نوشتۀ بهاءالدین خرمشاهی است. در این مقاله، پس از اشارۀ اجمالی به مضامین کتاب، پارهای نکات انتقادی و اصلاحات پیشنهادی ارائه می‌شود.
فلسفه
سیدحسین حسینی
دوره 16، شماره 40 ، مرداد 1395، ، صفحه 17-33
چکیده
در این مقاله کتاب عرفان و منطق را که برآمده از مجموعۀ مقالات برتراند راسل است معرفی و به‌اجمال نقد می‌کنیم. پس از معرفی کلی اثر، به امتیازها و کاستی‌های آن در دو بُعد شکلی و محتوایی توجه و، از میان مقالات، بر مقالۀ «عرفان و منطق» تأکید می‌کنیم. راسل در این نوشته از زاویۀ طرح چهار مسئله به مَسلک عرفا می‌پردازد و آن را نقد می‌کند. ...
بیشتر
در این مقاله کتاب عرفان و منطق را که برآمده از مجموعۀ مقالات برتراند راسل است معرفی و به‌اجمال نقد می‌کنیم. پس از معرفی کلی اثر، به امتیازها و کاستی‌های آن در دو بُعد شکلی و محتوایی توجه و، از میان مقالات، بر مقالۀ «عرفان و منطق» تأکید می‌کنیم. راسل در این نوشته از زاویۀ طرح چهار مسئله به مَسلک عرفا می‌پردازد و آن را نقد می‌کند. این چهار مسئله عبارت‌اند از: 1. اذعان به دو تمایل متفاوت در انسان برای شناختن عالَم یعنی عرفان و علم؛ 2. تلاش بزرگان فلسفه برای هماهنگ کردن این دو نیاز؛ 3. مشخصههای چهارگانۀ فلسفۀ عرفانی، یعنی اعتقاد به بینش در برابر دانش استدلالی، اعتقاد به وحدت و انکار تکثر و تضاد، انکار واقعیتداری زمان و توهمی دانستن بدی؛ و 4. اشتباه عرفان در هریک از این چهار جنبه. در مقالۀ حاضر، با طرح این عناوین، آن‌ها را تحلیل خواهیم کرد؛ نگاه تجربهگرایی راسل سبب شده تا عرفان را از این منظر تحلیل کند و لذا اگر هم به عرفان معتقد باشد به عرفانی منطقی روی آورد.
فلسفه
مزدک رجبی
دوره 16، شماره 40 ، مرداد 1395، ، صفحه 35-50
چکیده
چکیده مراد فرهادپور سال‌هاست نظری را طرح کرده است که طرف‌دارانی دارد و، بنا به آن، تفکر ما ناگزیر همان ترجمه یا از سنخ ترجمه است: از دید ایشان با دو گونه ترجمه روبه‌روییم: ترجمه به‌معنای عام و ترجمه به‌معنای خاص. وی در مقدمۀ کتاب عقل افسرده و سپس در مقاله‌ای مفصل در جلد دوم کتاب پاره‌های فکر (فلسفه و سیاست) نظر خود را توضیح داده و ...
بیشتر
چکیده مراد فرهادپور سال‌هاست نظری را طرح کرده است که طرف‌دارانی دارد و، بنا به آن، تفکر ما ناگزیر همان ترجمه یا از سنخ ترجمه است: از دید ایشان با دو گونه ترجمه روبه‌روییم: ترجمه به‌معنای عام و ترجمه به‌معنای خاص. وی در مقدمۀ کتاب عقل افسرده و سپس در مقاله‌ای مفصل در جلد دوم کتاب پاره‌های فکر (فلسفه و سیاست) نظر خود را توضیح داده و آن را توجیه کرده است. نوشتۀ پیشِِ رو هم نقد آن نظر و هم فهم دیگری از نظریۀ هرمنیوتیک عام گادامر و نیز روانکاوی فهم لاکان است و بهواسطۀ فهم یا تفسیری دیگرگون از این دو نظریه نظر فرهادپور را نقد می‌کند؛ او فهم را ترجمه میفهمد. نظر فرهادپور بر فهمی نافلسفی و سطحی از هرمنیوتیک گادامر استوار است که در این مقاله آن را روشن و نقد خواهیم کرد.
فلسفه
مرتضی شجاری
دوره 16، شماره 40 ، مرداد 1395، ، صفحه 51-68
چکیده
چکیده شرحِ منظومۀ حکمت، تألیف رضا اکبری و سیدمحمد منافیان، کتابی است که به ادعای نویسندگان آن برای آموزش حکمت متعالیه تألیف شده است. این کتاب امتیازهای زیادی دارد، اما به‌باورِ نگارنده نمی‌‌تواند کتابی آموزشی در حکمت متعالیه باشد، زیرا علاوه بر این‌که آموزش فلسفۀ صدرایی را بسیار پیچیده کرده است، اشکالات متعددی نیز دارد؛ اشکالاتی ...
بیشتر
چکیده شرحِ منظومۀ حکمت، تألیف رضا اکبری و سیدمحمد منافیان، کتابی است که به ادعای نویسندگان آن برای آموزش حکمت متعالیه تألیف شده است. این کتاب امتیازهای زیادی دارد، اما به‌باورِ نگارنده نمی‌‌تواند کتابی آموزشی در حکمت متعالیه باشد، زیرا علاوه بر این‌که آموزش فلسفۀ صدرایی را بسیار پیچیده کرده است، اشکالات متعددی نیز دارد؛ اشکالاتی هم در روش نویسندگان و هم در درک نادرست ایشان از مسائلی مانند موضوع فلسفه، بساطتِ مشتق، پیشینۀ بحث اصالت وجود، اتصاف ماهیت به موجودیت و حتی مسئلهای مانند حمل اولی ذاتی و حمل شایع صناعی
فلسفه
محمدجواد صافیان
دوره 16، شماره 40 ، مرداد 1395، ، صفحه 69-87
چکیده
کتاب هوسرل در متن آثارش نوشتۀ عبدالکریم رشیدیان اثری ماندگار و در نوع خود بی‌نظیر در زبان فارسی دربارة هوسرل است. نویسنده با تسلط بر منابع و متون هوسرل و شارحان او تلاش کرده است چکیده‌ای از اساسی‌ترین اندیشه‌های هوسرل و سیر تحول اندیشۀ او را با اتکا به متون خود هوسرل به‌دست دهد و خواننده را از طریق خود آثار فیلسوف با زیر و بم اندیشۀ ...
بیشتر
کتاب هوسرل در متن آثارش نوشتۀ عبدالکریم رشیدیان اثری ماندگار و در نوع خود بی‌نظیر در زبان فارسی دربارة هوسرل است. نویسنده با تسلط بر منابع و متون هوسرل و شارحان او تلاش کرده است چکیده‌ای از اساسی‌ترین اندیشه‌های هوسرل و سیر تحول اندیشۀ او را با اتکا به متون خود هوسرل به‌دست دهد و خواننده را از طریق خود آثار فیلسوف با زیر و بم اندیشۀ او آشنا کند. این کتاب در 670 صفحه با قلمی روشن و روان نگاشته شده و صرف نظر از برخی غلطهای چاپی و معادلهای اصطلاحهای فلسفی، که جای چون و چرا دارد، در مجموع مطالعهاش بهمنظور غور در پدیدارشناسی هوسرل بسیار مفید و کارساز است. در بررسی کتاب امکان معرفی همۀ بخشهای آن میسر نیست و به ذکر چکیده‌ای از برخی از بخشها بسنده می‌شود.
فلسفه
مریم صانع‌پور
دوره 16، شماره 40 ، مرداد 1395، ، صفحه 89-102
چکیده
در این مقاله کتاب ابن‌سینا و تمثیل عرفانی و گفتمان پدیدارشناسانۀ کربن به حکمت سینوی تحلیل و ارزیابی شده است. رویکرد پدیدارشناسانۀ کربن در این کتاب، برخلاف رویکردهای سوبژکتیو اکثر شرق‌شناسان غربی، می‌تواند باب گفت‌وگویی منصفانه را میان فرهنگ‌های گوناگون باز کند که این تعامل فکری ـ فرهنگی به بارور شدن اندیشه و فرهنگ طرفین گفت‌وگو ...
بیشتر
در این مقاله کتاب ابن‌سینا و تمثیل عرفانی و گفتمان پدیدارشناسانۀ کربن به حکمت سینوی تحلیل و ارزیابی شده است. رویکرد پدیدارشناسانۀ کربن در این کتاب، برخلاف رویکردهای سوبژکتیو اکثر شرق‌شناسان غربی، می‌تواند باب گفت‌وگویی منصفانه را میان فرهنگ‌های گوناگون باز کند که این تعامل فکری ـ فرهنگی به بارور شدن اندیشه و فرهنگ طرفین گفت‌وگو منجر خواهد شد. برای مثال، در این کتاب زمینة گفت‌وگو میان عقلانیت اشراقی شیعی و عقلانیت انتزاعی غربی فراهم و هم‌چنین مقایسة سنت شرقیِ سینوی با سنت غربیِ هرمسی امکان‌پذیر و در نتیجه تأثیر و تأثر اندیشمندان شرق و غرب بر یک‌دیگر از گذشته تا حال بررسی می‌شود. نکات دیگری که به عقیدة نویسندة این مقاله از کتاب کربن برداشت می‌شود توجه به زمینه‌های گفت‌وگو میان اسطوره‌های غربی و اسطوره‌های شرقی است که موجب مفاهمۀ بیش‌تری میان فرهنگ‌های غرب و شرق می‌شود. یکی از نکات برجستة کتاب نگاه برون‌دینی هانری کربن به مسئلة امامت در شیعۀ امامیه است که می‌تواند زمینه‌های مناسبی برای پژوهشگران شیعه فراهم کند تا در گفت‌وگوی میان ـ فرهنگی دربارة اعتقاداتشان به فاهمة جهانی نیز توجهی درخور داشته باشند تا معرفی صحیح آموزه‌های معرفتی‌شان امکان برداشت‌های غالیانه و ناصحیح را منتفی کند.
فلسفه
علی فتح‌طاهری
دوره 16، شماره 40 ، مرداد 1395، ، صفحه 103-114
چکیده
چکیده بی‌تردید افلاطون متفکر بزرگی است که تأثیر فراوانی بر فرهنگ و تمدن غرب و شرق داشته است. نفوذ او به‌حدی است که وایتهد کل تاریخ فلسفه را جز حاشیه‌ای بر او نمی‌داند. افکار وی در شکل‌گیری عرفان اسلامی نیز مؤثر افتاده و در این خصوص سخن فراوان رفته است، اما توجه به این نکته ضروری است که آشنایی ما معمولاً با خود افلاطون کم‌تر است ...
بیشتر
چکیده بی‌تردید افلاطون متفکر بزرگی است که تأثیر فراوانی بر فرهنگ و تمدن غرب و شرق داشته است. نفوذ او به‌حدی است که وایتهد کل تاریخ فلسفه را جز حاشیه‌ای بر او نمی‌داند. افکار وی در شکل‌گیری عرفان اسلامی نیز مؤثر افتاده و در این خصوص سخن فراوان رفته است، اما توجه به این نکته ضروری است که آشنایی ما معمولاً با خود افلاطون کم‌تر است و بیشتر افلاطونی را میشناسیم که افلوطین و جالینوس معرفی کردهاند. کتاب بررسی تطبیقی اندیشه‌های افلاطون و مولوی تلاشی است در جهت نشان دادن تأثیر افلاطون در اندیشه‌های عرفانی مولوی شاعر و عارف بزرگ قرن هفتم هجری. در این مقاله، ضمن معرفی این اثر به نکاتی انتقادی اشاره می‌شود که می‌تواند در چاپ بعدی آن مؤثر افتد.
فلسفه
حمیدرضا محبوبی آرانی
دوره 16، شماره 40 ، مرداد 1395، ، صفحه 141-168
چکیده
چکیده جدیدترین درآمدی که بر اندیشۀ ارسطو نگاشته شده است اثری است از کریستوفر شیلدز از مجموعۀ فیلسوفان راتلج. تلاش شیلدز در این کتاب نه بررسی کل افکار ارسطو در همۀ حوزه‌های گوناگونی است که وی در آن‌ها سخنی برای گفتن دارد، که نشان دادن روش و چهارچوب تبیین‌گرانۀ ارسطو و استفادۀ وی از روش و چهارچوب در برخی حوزه‌های دانش نظری، دانش عملی، ...
بیشتر
چکیده جدیدترین درآمدی که بر اندیشۀ ارسطو نگاشته شده است اثری است از کریستوفر شیلدز از مجموعۀ فیلسوفان راتلج. تلاش شیلدز در این کتاب نه بررسی کل افکار ارسطو در همۀ حوزه‌های گوناگونی است که وی در آن‌ها سخنی برای گفتن دارد، که نشان دادن روش و چهارچوب تبیین‌گرانۀ ارسطو و استفادۀ وی از روش و چهارچوب در برخی حوزه‌های دانش نظری، دانش عملی، و دانش آفریننده است. هدف اصلی و نهایی شیلدز نیز نشان دادن انسجام و نظاممندی فکری ارسطو است. شیلدز سعی می‌کند بدون وارد شدن به پسزمینۀ فکری و تاریخی ارسطو بهگونهای فلسفۀ وی را عرضه کند که گویی ما با اندیشه‌های متفکری امروزی روبه‌روییم که تلاش دارد به برخی از پرسش‌های ما دربارۀ تغییر، هستی، اخلاق، و سیاست پاسخ دهد. بههمین دلیل نیز آن‌چه بیش از همه در کتاب خودنمایی می‌کند ارائۀ نظریههای ارسطو در قالب صریح استدلالی و بررسی آن است. در این مقاله گزارشی نسبتاً تفصیلی از کتاب ارائه میکنم و در ضمن این گزارش و نیز بهطور خاص در بخش پایانی نقد و بررسی، مزایا و برجستگیهای این اثر و نیز پارهای از کاستیها را ارزیابی میکنم.
فلسفه
عبدالرزاق حسامی‌فر
دوره 14، شماره 31 ، شهریور 1393، ، صفحه 1-11
چکیده
یکی از موضوعات بسیار مهم مطرح در فلسفۀ علم و فلسفۀ دین، نسبت میان علم و دین است. این نسبت در دو حوزه مورد توجه قرارمیگیرد: نیاز انسان به هر دو و تقابل میان گزاره‌های آن دو در توصیف قوانین طبیعت. این مسئله از حوزۀ بررسی عمیق استاد مطهری بیرون نبودهاست؛ چنان‌که می‌توان اشتغال بدان را در آثار ایشان ردیابی کرد و این کاری است که ...
بیشتر
یکی از موضوعات بسیار مهم مطرح در فلسفۀ علم و فلسفۀ دین، نسبت میان علم و دین است. این نسبت در دو حوزه مورد توجه قرارمیگیرد: نیاز انسان به هر دو و تقابل میان گزاره‌های آن دو در توصیف قوانین طبیعت. این مسئله از حوزۀ بررسی عمیق استاد مطهری بیرون نبودهاست؛ چنان‌که می‌توان اشتغال بدان را در آثار ایشان ردیابی کرد و این کاری است که در کتاب رویکرد استاد مطهری به علم و دین انجام شده است. نویسنده در این اثر کوشیده است با استفاده از آثار استاد، دیدگاه ایشان را در باب نسبت میان علم و دین بیان کند. این مسئله در اندیشۀ استاد به دو صورت بحث شدهاست: یکی نسبت علم و ایمان و تأکید بر نیاز انسان به هر دو و دیگری مسئلۀ نزاع علم و دین. از نظر استاد، دین ثابت و قطعی، و علم متغیّر و نسبی است. در این مقاله، هدف نقد و بررسی این کتاب و طرح برخی نکات پیشنهادی برای اصلاح آن است.
فلسفه
سیدحسین حسینی
دوره 14، شماره 31 ، شهریور 1393، ، صفحه 13-45
چکیده
هدف این مقاله1 معرفی و نقد و بررسی اجمالی عرفان و فلسفه اثر والتر ترنس استیس است. او در این کتاب پس از اشاره به هدف، شیوه، پیشینه، و روش کار خود درصدد پی‌افکندن طرحی نو است. استیس، بر اساس یک برنامة پژوهشی مشخص، نخست به مفروضات و تعریف اصطلاحات لازم می‌پردازد تا زمینه برای نقطة ثقل کتاب، یعنی ویژگی‌ها و وجوه مشترک تجربه‌های عرفانی ...
بیشتر
هدف این مقاله1 معرفی و نقد و بررسی اجمالی عرفان و فلسفه اثر والتر ترنس استیس است. او در این کتاب پس از اشاره به هدف، شیوه، پیشینه، و روش کار خود درصدد پی‌افکندن طرحی نو است. استیس، بر اساس یک برنامة پژوهشی مشخص، نخست به مفروضات و تعریف اصطلاحات لازم می‌پردازد تا زمینه برای نقطة ثقل کتاب، یعنی ویژگی‌ها و وجوه مشترک تجربه‌های عرفانی آفاقی و انفسی، فراهم گردد؛ سپس با طرح دلایل عینیتِ احوال عرفانی در خصوص ذهنی و عینی بودن تجربة عرفانی به سه نظریه میرسد تا در فصل چهارم به بررسی دلایل توجیه وحدت وجود بپردازد. سه فصل بعدی کتاب دربارۀ مسائل مرتبط با عرفان است، و نویسنده از زاویة دید خود آن‌ها را تحلیل کرده و دست به نظریهپردازی زده است. این سه فصل عبارت‌اند از نسبت عرفان و منطق، نسبت عرفان و زبان و نسبت عرفان با بقای نفس. فصل آخر کتاب را نیز می‌توان جمعبندی مباحث بهحساب آورد. بدین ترتیب، در این مقاله، پس از معرفی کلی اثر و مروری بر سرفصلهای اصلی، طی دو فصل به تحلیل ابعاد شکلی ـ صوری و ابعاد محتوایی ـ علمی آن میپردازیم و در هر فصل از امتیازات و کاستی‌های مورد نظر بحث خواهیم کرد.
فلسفه
فرهاد زیویار؛ احسان شاکری خوئی؛ امیر اعتمادی بزرگ
دوره 14، شماره 31 ، شهریور 1393، ، صفحه 47-66
چکیده
چکیده ابتناء مطالعات و پژوهش‌های انسانی و اجتماعی بر الگوهای روش‌شناختی یکی از ضرورت‌های حوزة علوم انسانی در حال حاضر شده است. مکاتب، نحله‌ها و متفکران مختلف و تأثیرگذاری در این حوزه با دغدغة یادشده به مطالعه و تحقیق اشتغال دارند. یکی از این الگوهای روشی، روش‌های کیفی، تفهمی و به طور خاص روش هرمنوتیک است. این روش که به انواع و اقسام ...
بیشتر
چکیده ابتناء مطالعات و پژوهش‌های انسانی و اجتماعی بر الگوهای روش‌شناختی یکی از ضرورت‌های حوزة علوم انسانی در حال حاضر شده است. مکاتب، نحله‌ها و متفکران مختلف و تأثیرگذاری در این حوزه با دغدغة یادشده به مطالعه و تحقیق اشتغال دارند. یکی از این الگوهای روشی، روش‌های کیفی، تفهمی و به طور خاص روش هرمنوتیک است. این روش که به انواع و اقسام مختلفی تقسیم می‌شود، طرفداران و قائلین زیادی در مطالعات اجتماعی و انسانی و حتی اعتقادی و دینی پیدا کرده است. در فضای فکری ـ معرفتی ایران نیز برخی از نویسندگان کاربست این روش را در مطالعات دینی و کلامی مطرح نموده‌اند که البته با مناقشات و چالش‌های علمی ـ معرفتی فراوان مواجه شده‌اند. در مقالة حاضر ضمن تبیین ادلة هرمنوتیک فلسفی، با نگاهی انتقادی به این روش امعان نظر خواهد شد. هرمنوتیک فلسفی از دو زاویه نقد شده است که عبارت‌اند از: نقدهای درون‌هرمنوتیکی و برون‌هرمنوتیکی. مقصود از نقد درون‌هرمنوتیکی، مجادلاتی است که برخی از نحله‌ها و اشخاص قائل به هرمنوتیک طرح نموده‌اند. نقدهای برون‌هرمنوتیکی، بیان ایرادات هرمنوتیک فلسفی از دیدگاه جریان‌ها و اشخاصی است که خارج از چهارچوب هرمنوتیک به ارزیابی این روش پرداخته‌اند. کلیدواژه‌ها: هرمنوتیک، هرمنوتیک فلسفی، نسبیت، فهم، تاریخ و سنت، مفسر.
فلسفه
سیدمصطفی شهرآیینی
دوره 14، شماره 31 ، شهریور 1393، ، صفحه 67-85
چکیده
در مقالة پیش رو ــ چنان‌که از عنوانش پیداست ــ می‌خواهیم به معرفی، نقد، و بررسی فرهنگ فلسفة دکارت، نوشتة جان‌کاتینگم و با ترجمة علی افضلی بپردازیم. جان کاتینگم، دکارت‌شناس و مترجم آثار دکارت، این کتاب را با عنوان A Descartes Dictionary به سال 1993 نوشته و انتشارات Blackwell آن را منتشر کرده است. این کتاب را دکتر علی افضلی، مترجم اعتراضات و پاسخ‌ها، ...
بیشتر
در مقالة پیش رو ــ چنان‌که از عنوانش پیداست ــ می‌خواهیم به معرفی، نقد، و بررسی فرهنگ فلسفة دکارت، نوشتة جان‌کاتینگم و با ترجمة علی افضلی بپردازیم. جان کاتینگم، دکارت‌شناس و مترجم آثار دکارت، این کتاب را با عنوان A Descartes Dictionary به سال 1993 نوشته و انتشارات Blackwell آن را منتشر کرده است. این کتاب را دکتر علی افضلی، مترجم اعتراضات و پاسخ‌ها، به سال 1390 به فارسی برگردانده و انتشارات مؤسسة حکمت و فلسفه منتشر کرده است. در بهار 1391، این کتاب اثر برگزیدة بیستمین دورة جایزة کتاب فصل معرفی شد. نویسنده قصد دارد، در مقدمة مقاله، نخست معرفی اجمالی از نویسندة کتاب ارائه دهد و در ادامه به معرفی و نقد و بررسی اجمالی خود کتاب بپردازد، و سرانجام پیش از ورود به بخش اصلی مقاله، مترجم کتاب به‌اجمال معرفی شود. نقد و بررسی ترجمة فارسی این فرهنگ فلسفی که بخش اصلی مقاله را به خود اختصاص میدهد، در دو بخش صوری و محتوایی تنظیم شده که نخست از جنبة صوری و شکلی به نقد و ارزیابی میپردازیم و در بخش دوم ترجمه را از منظر محتوایی و تخصصی بررسی می‌کنیم.
فلسفه
محمدجواد صافیان
دوره 14، شماره 31 ، شهریور 1393، ، صفحه 87-103
چکیده
کتاب هیدگر، از طریق پدیدارشناسی به سوی تفکر اولین اثر تفسیری ـ تحلیلی سیر تفکر هیدگر به زبان انگلیسی و تنها اثر به این زبان است که حاوی مقدمهای است از هیدگر که در جواب پرسش‌های نویسنده از او نگاشته شده است. روش نویسنده تفسیر تحلیلی و همدلانۀ تفکر هیدگر بر اساس سی اثر اعم از کتاب و مقاله از دوره‌های مختلف اندیشۀ اوست. نویسنده در ...
بیشتر
کتاب هیدگر، از طریق پدیدارشناسی به سوی تفکر اولین اثر تفسیری ـ تحلیلی سیر تفکر هیدگر به زبان انگلیسی و تنها اثر به این زبان است که حاوی مقدمهای است از هیدگر که در جواب پرسش‌های نویسنده از او نگاشته شده است. روش نویسنده تفسیر تحلیلی و همدلانۀ تفکر هیدگر بر اساس سی اثر اعم از کتاب و مقاله از دوره‌های مختلف اندیشۀ اوست. نویسنده در عین حال گاهی هرچند بهندرت به نقد اندیشه‌های هیدگر نیز پرداخته است. کتاب در حجمی بالغ بر 768 صفحه با نثری روان و سلیس و استوار نگاشته شده است. نویسنده خود برخی معادلهای انگلیسی را به ازای واژگان بعضاً ابداعی هیدگر برساخته که عمدتاً مفید معنای اصلی کلمه است. تحلیلهای ریچاردسون درکل منسجم و دارای خط سیر مشخصی است و برای خوانندگانی که با تفکر هیدگر آشنایی مقدماتی دارند می‌تواند بسیار مفید و آموزنده باشد. کتاب درمجموع یک تحلیل تخصصی و در عین حال روشنگر از سیر تفکر هیدگر است.
فلسفه
محمدتقی طباطبائی؛ شاهو رحمانی
دوره 14، شماره 31 ، شهریور 1393، ، صفحه 105-119
چکیده
با توجه به حجم گستردۀ ترجمۀ آثار فلسفی به زبان فارسی، در این مقاله با بررسی یکی از ترجمه‌های کلاسیک فلسفی در نظر بوده تا نخست، با ذکر برخی معیارهای کلیِ نادیده‌گرفته‌شده در این دست کارها، نقدی عمومی بر روند کلی ترجمه‌های فلسفی بیان شود و سپس بر اساس معیارهای داده‌شده در این نقد به طور خاص ترجمۀ نیچه و فلسفه ژیل دلوز از سوی خانم لیلا ...
بیشتر
با توجه به حجم گستردۀ ترجمۀ آثار فلسفی به زبان فارسی، در این مقاله با بررسی یکی از ترجمه‌های کلاسیک فلسفی در نظر بوده تا نخست، با ذکر برخی معیارهای کلیِ نادیده‌گرفته‌شده در این دست کارها، نقدی عمومی بر روند کلی ترجمه‌های فلسفی بیان شود و سپس بر اساس معیارهای داده‌شده در این نقد به طور خاص ترجمۀ نیچه و فلسفه ژیل دلوز از سوی خانم لیلا کوچکمنش بررسی شود. در یک جمعبندی کلی می‌توان گفت متأسفانه این اثر فاقد معیارهای لازم برای ترجمۀ یک اثر کلاسیک فلسفی است. در طول مقاله نیز کوشیدهایم تا همین کاستیها را نشان دهیم.
فلسفه
عبدالله غلامرضا کاشی
دوره 14، شماره 31 ، شهریور 1393، ، صفحه 121-132
چکیده
مقدمهای بر فلسفۀ قرون وسطی گزارشی است دربارۀ بعضی از مفاهیم بنیادین فلسفه، مثل ایمان و وحی، خدا، استعلائیات، نفس و ... نزد برخی از اندیشمندان برجستۀ سده‌های میانی، همچون آنسلم و توماس آکویناس. نویسندۀ اثر در اغلب مباحث، ضمن اشاره به ریشه‌های بحث در دورۀ باستان، نشان داده است که چگونه عالمان مسیحی با بهره‌گرفتن از دیدگاه‌های فیلسوفان ...
بیشتر
مقدمهای بر فلسفۀ قرون وسطی گزارشی است دربارۀ بعضی از مفاهیم بنیادین فلسفه، مثل ایمان و وحی، خدا، استعلائیات، نفس و ... نزد برخی از اندیشمندان برجستۀ سده‌های میانی، همچون آنسلم و توماس آکویناس. نویسندۀ اثر در اغلب مباحث، ضمن اشاره به ریشه‌های بحث در دورۀ باستان، نشان داده است که چگونه عالمان مسیحی با بهره‌گرفتن از دیدگاه‌های فیلسوفان بزرگ یونانی در راستای ایجاد مبانی مستحکم و عقلانی برای آموزه‌های دینی مسیحیت تلاش کردهاند. وی سده‌های میانی را نهتنها دوران انقطاع رویکردهای فلسفی نمی‌داند، بلکه بر این باور است که همانگونه که اندیشه‌های یونانیان زمینهساز شکوفایی فکری در قرون وسطی شد، تفکرات اندیشمندان آن دوران نیز سبب پیدایش و بالندگی جریان‌های فکری و فلسفی دورۀ رنسانس شد. ایشان با جدیت از سودمندی مطالعه و بررسی فلسفۀ قرون وسطی دفاع می‌کند.
فلسفه
سیدحسین حسینی
دوره 13، شماره 29 ، اسفند 1392، ، صفحه 43-62
چکیده
چکیده تفکیک بین دو مفهوم «نظام اخلاقی اسلام» و «اخلاق اسلامی» از جمله مسائل مهم و کارساز در حوزة تبیین و تحلیل مجموعة مباحث اخلاقی است و به این منظور هر کتابی که بخواهد به مبانی، مفاهیم، و مهم‌ترین رویکردهای مطرح در قلمرو اخلاق اسلامی توجه کند، به‌ناچار بایستی در این خصوص تعیین تکلیف کند؛ به‌ویژه در تدوین کتب آموزشی، ...
بیشتر
چکیده تفکیک بین دو مفهوم «نظام اخلاقی اسلام» و «اخلاق اسلامی» از جمله مسائل مهم و کارساز در حوزة تبیین و تحلیل مجموعة مباحث اخلاقی است و به این منظور هر کتابی که بخواهد به مبانی، مفاهیم، و مهم‌ترین رویکردهای مطرح در قلمرو اخلاق اسلامی توجه کند، به‌ناچار بایستی در این خصوص تعیین تکلیف کند؛ به‌ویژه در تدوین کتب آموزشی، مرز بین نگاه جزءنگر با نگاه کلنگر به نظام اخلاقی اسلام می‌تواند نوع تلقی و برداشت مخاطب را در نگاه به آموزه‌های اخلاقی اسلام بهمنزلة اجزایی گسسته و غیر همسو یا مجموعهای پیوسته، مکمل، و با اهداف کاربردی جامع مشخص کند. بر این اساس، مقالة حاضر به بررسی و نقد اجمالی کتاب اخلاق اسلامی (مبانی و مفاهیم) از مجموعه دروس معارف اسلامی دانشگاهها می‌پردازد. پس از مروری کلی بر سرفصلهای کتاب و معرفی کلی اثر، به تحلیل امتیازها و کاستی‌های ابعاد شکلی و صوری کتاب میپردازیم سپس، نقاط قوت و ضعف ابعاد محتوایی آن را برخواهیم شمرد. مقاله با ارائة تحلیل نهایی و پس از بیان چند پیشنهاد و نتیجهگیری به پایان میرسد.
فلسفه
عزیز نجف‌پور؛ فاطمه گیتی پسند
دوره 13، شماره 27 ، شهریور 1392، ، صفحه 157-169
چکیده
چکیده دکتر خسروپناه در کتاب رویکرد استاد مطهری به علم و دین به بررسی آرای مرحوم مطهری در باب علم، دین و مفهوم‌‌شناسیِ علمِ دینی پرداخته است. وی ضمن برشمردن چهار نوع رابطه میان علم و دین، به بررسی علل جدایی علم و دین در غرب پرداخته است و متعاقباً ضمن فریضه‌دانستن علم در سنت اسلامی به توافق علم و دین در این سنت اشاره کرده و دلایل و محاسن ...
بیشتر
چکیده دکتر خسروپناه در کتاب رویکرد استاد مطهری به علم و دین به بررسی آرای مرحوم مطهری در باب علم، دین و مفهوم‌‌شناسیِ علمِ دینی پرداخته است. وی ضمن برشمردن چهار نوع رابطه میان علم و دین، به بررسی علل جدایی علم و دین در غرب پرداخته است و متعاقباً ضمن فریضه‌دانستن علم در سنت اسلامی به توافق علم و دین در این سنت اشاره کرده و دلایل و محاسن این امر را توضیح داده است. مطهری معیارِ دینیبودن علم را «نافعبودن» آن برای جامعة اسلامی میشمارد و هر علمی را که مقدمة عمل به واجب کفایی و یا عینی باشد، دینی میانگارد. به رویکرد علمشناختی و هم‌چنین معیار استاد مطهری ایراداتی وارد است که خسروپناه بدانها اشارهای نکرده است. ایراداتی همچون عدم تمییز بین علوم دقیقه با علوم انسانی و اجتماعی، عدم تمییز بین علم و تکنولوژی، عدم توجه بر ساختار درونی علم و ناکارآمدی معیار نافعبودن در تمییز علم دینی از علم غیر دینی. از نظر مطهری در اسلام رابطة عقل و دین هم رابطة ملازمه است و ریشة تعارضات عقل و دین در غرب به اشکالات و اشتباهات کلیسا برمیگردد.
