تاریخ
بررسی و نقد کتاب جستارهایی دربارة مناسبات شهر و شهرنشینی در دورة سلجوقیان

سیدابوالفضل رضوی

دوره 15، شماره 35 ، شهریور 1394، ، صفحه 93-105

چکیده
  نوشتار حاضر کتاب جستارهایی دربارة مناسبات شهر و شهرنشینی در دورة سلجوقیان را از دو منظر ایجابی و سلبی نقد می‌کند. تکوین نسبی ساختار اقتصادی ـ اجتماعی شهرها در عهد سلجوقی و کارکردهای به‌‌سامان‌تری که در این عهد پیدا کردند از وجوه ممتاز تاریخ ایران این عهد است که کتاب مذکور را از اهمیت و قابلیت نقد برخوردار می‌سازد. در عهد سلجوقیان ...  بیشتر

تاریخ
بررسی و نقد کتاب تاریخ‌نگاری الصحیح من سیرة النبی الاعظم (ص)

محمد سپهری

دوره 15، شماره 35 ، شهریور 1394، ، صفحه 107-124

چکیده
  همواره زندگانی رسول خدا (ص) مورد علاقة خاص مسلمانان بوده است، چنان‌که کتاب‌های مختلف و متفاوت بسیاری در همین زمینه نوشته شده و می‌شود. آن‌چه موجب این اختلاف شده است، علاوه بر وابستگی‌های دینی و مذهبی، اصول، مبانی، و معیارهایی است که هر کدام از سیره‌نگاران بدان ملتزم بوده‌اند؛ و نیز شیوة تنظیم و تدوین و اصول و سبک نگارش، و اهداف ...  بیشتر

تاریخ
بررسی و نقد کتاب رنسانس ایرانی

ابوالحسن فیاض‌انوش

دوره 15، شماره 35 ، شهریور 1394، ، صفحه 125-146

چکیده
  جورج لِین در کتاب ایران در اوایل عهد ایلخانان؛ رنسانس ایرانی به طرح این مدعا می‌پردازد که اولاً هولاکو نه به عنوان یک متجاوز، بلکه در پی دعوت ایرانیان قدم به خاک ایران نهاد و ثانیاً تأسیس حکومت ایلخانی را باید اقدامی در راستای احیا و استقرار دوبارة فرهنگ ایرانی دانست. به زعم نویسندة کتاب، تعبیر «رنسانس ایرانی» می‌تواند این ...  بیشتر

تاریخ
ضرورت‌ها و راه‌کارهای ترجمة متون تاریخی عثمانی به فارسی

رضا دهقانی

دوره 11، شماره 23 ، اسفند 1390، ، صفحه 1-20

چکیده
  از ابتدای روی کار آمدن دولت‌های صفوی و عثمانی زبان و ادبیات شاخصه‌ای ممتاز در روابط فرهنگی ایران و عثمانی به‌شمار می‌آمد. زبان ترکی عثمانی با بهره‌گیری فراوان از واژه‌های فارسی و عربی در زمرة زبان‌های اسلامی است و تا پایان حیات دولت عثمانی زبان رسمی این امپراتوری بود. مورخان عثمانی به اقتضای هم‌جواری، زبان مشترک، و تحولات فی‌مابین ...  بیشتر

تاریخ
ترجمة‌ متون و تعامل معرفتی تاریخ

سید ابوالفضل رضوی

دوره 11، شماره 23 ، اسفند 1390، ، صفحه 21-37

چکیده
  علم تاریخ حاصل انضمام مورخان به گزارش واقعیت‌های تاریخی است و تداخل افق‌های زمانی حال و گذشته را در خود دارد. افق زمانی حال در پرتو دانش، بینش، ارزش، و روش مورخان نمود پیدا می‌کند و مورخان این ویژ‌‌گی‌ها را مرهون جامعة خود و شرایط حاکم‌بر جامعة جهانی‌اند. اگر اندوخته‌های فکری و معرفتی مورخان در زبان و ادبیات آن‌ها، اعم از گفتاری، ...  بیشتر

تاریخ
نام‌های عَلَم در ترجمۀ متون تاریخی

کوروش صالحی

دوره 11، شماره 23 ، اسفند 1390، ، صفحه 39-49

چکیده
  ترجمة متون و ایجاد پل ارتباطی میان دو بستر مفهومی در دو قالب متفاوت نه‌تنها علم بلکه هنر است. غالباً ترجمه‌ای درخور توجه است که توانایی کاربرد مفاهیم مناسب را در زبان دوم داشته باشد. با اذعان به پیچیدگی کار ترجمة متون تاریخی و پاس‌داشت کار مترجمان، اشاره به برخی نکات ظریف اما کلیدی در ترجمة این متون، دورنمای بهتری را برای این دسته ...  بیشتر

تاریخ
اهمیت و ضرورت ترجمة متون تاریخی عثمانی به زبان فارسی (مطالعة موردی تاریخ عثمان‌پاشا)

نصرالله صالحی

دوره 11، شماره 23 ، اسفند 1390، ، صفحه 51-65

چکیده
  بعد از زبان عربی و فارسی سومین زبان جهان اسلام ترکی است. ازاین‌رو، عالمان و اندیشمندان عثمانی در کنار تألیف آثار به ترجمة متون از عربی و به‌ویژه‌‌ فارسی به ترکی عثمانی نیز پرداختند. از قرن دهم به بعد بیش از صدها اثر مهم از فارسی به ترکی عثمانی ترجمه شده است. این روند هنوز در ترکیه ادامه دارد. اما درست برعکس این روند، تعداد متون ترجمه‌شده ...  بیشتر

تاریخ
اهمیت تاریخی و نقد ترجمة مجمع‌الخواص

سجاد حسینی

دوره 11، شماره 23 ، اسفند 1390، ، صفحه 67-85

چکیده
  تذکرة ادبی مجمع‌الخواص‌‌ را صادقی بیگ افشار، نگارگر برجستة عهد صفوی، در سال 1016 ق به زبان ترکی نگاشت و در سال 1327 دکتر عبدالرسول خیام‌‌پور، استاد دانشگاه تبریز، آن را تصحیح و به فارسی ترجمه و منتشر کرد. این تذکره اطلاعات گران‌سنگی درباب وضعیت ادبی حاکم‌بر گروه‌‌های اجتماعی ترک و تاجیک ایران آن روزگار ارائه می‌‌دهد. هم‌چنین ...  بیشتر

تاریخ
نقد و ارز‌یابی محتوای کتاب درسی تاریخ‌شناسی دورة پیش‌دانشگاهی با تأکید بر برنامة درسی

فاطمه‌سادات میرعارفین

دوره 11، شماره 23 ، اسفند 1390، ، صفحه 87-114

چکیده
  محتوای کتاب درسی تازه ‌منتشر شدة تاریخ‌شناسی دورة پیش‌دانشگاهی، موضوعاتی هم‌چون ادبیات، هنر، و انسان را دست‌مایة طرح بسیاری از مباحث اساسی قرار داده است و ارتباط تاریخ با این علوم را به‌منزلة جایگاهی مهم و حساس در آگاهی از حقایق و برخورداری از نگرشی نو برای مخاطبان اصلی خود قلمداد کرده است. ازآن‌جاکه دانش‌آموزان در زندگی واقعی ...  بیشتر

تاریخ
علل گرایش به ترجمۀ کتاب‌های تاریخی در عصر قاجار (با نگاهی به جریان‌های عمدۀ ترجمه در ایران)

پرویز حسین طلایی

دوره 11، شماره 22 ، شهریور 1390، ، صفحه 1-14

چکیده
  سابقة ترجمه در ایران، به روزگار هخامنشیان می‌رسد که کتیبه‌ها را به زبان‌های دیگر می‌نوشتند. در ایران، سه دوره به داشتن نهضت ترجمه شهرت دارد: نخستین نهضت ترجمه در روزگار ساسانیان، به‌ویژه با تأسیس جندی شاپور، شکل گرفت. طبق منابع موجود، ترجمه‌های این دوره، کتب تاریخی را شامل نمی‌شده است. دومین نهضت، در اواخر سدة دوم، با تأسیس بیت‌الحکمه، ...  بیشتر

تاریخ
نقش ترجمه‌ها در رواج گفتمان انتقادی و بحران آگاهی در عصر قاجار

زهرا علیزاده بیرجندی

دوره 11، شماره 22 ، شهریور 1390، ، صفحه 15-26

چکیده
  گسست جامعة قاجار از اندیشة سنتی و بروز گرایش‌های نوخواهان در آن دوره، پیامد یک خودآگاهی انتقادی بود که به‌دنبال وقوع بحران‌های متعدد اجتماعی ـ سیاسی رخ نمود. رشد روزافزون ترجمة آثار سیاسی، اجتماعی، و اقتصادی در روزگار قاجار، سبب گسترش آگاهی‌های اجتماعی شد.در مقالة حاضر، ضمن طیف‌بندی گفتمان‌های انتقادی آن دوران و ارائة شواهد، ...  بیشتر

تاریخ
برخی ملاحظات دربارۀ ترجمۀ پژوهش‌های ایران‌شناسی

یزدان فرخی

دوره 11، شماره 22 ، شهریور 1390، ، صفحه 27-35

چکیده
  شمار چشمگیر و اهمیت آثار شرق‌شناسان و ایران‌شناسان، ترجمۀ برخی از این پژوهش‌ها را ضروری کرده است؛ و انتشار فراوان این دسته از آثار در چند دهۀ اخیر به‌صورت ترجمۀ کتاب و مقاله، ضرورت ارزیابی و بررسی آن‌ها را نشان می‌دهد. بررسی پیاپی ترجمه‌ها نشان می‌دهد که اصولی برای ارتقای کیفیت علمی و ادبی ترجمه لازم است. گاهی رعایت‌نکردن برخی ...  بیشتر

تاریخ
تأثیر ترجمۀ نظریه‌های ماکس وبر بر دیدگاه مورخان ایرانی

حمید کرمی‌پور

دوره 11، شماره 22 ، شهریور 1390، ، صفحه 37-54

چکیده
  ماکس وبر، یکی از مهم‌ترین جامعه‌شناسانی است که تأثیرات زیادی بر محققان رشته‌های مختلف علوم اجتماعی داشته است. مورخان نیز هم از جنبۀ روش‌شناسی و هم تبیین رویدادهای تاریخی، از اندیشه‌های وی تأثیر پذیرفته‌اند؛ و با ترجمه آثار وبر به زبان فارسی، دامنۀ این تأثیرپذیری افزایش یافت. آن دسته از مورخانی که به تبیین وقایع تاریخی به‌خصوص ...  بیشتر

تاریخ
شاخصه‌های علمی در ترجمۀ متون تاریخی

مریم کمالی

دوره 11، شماره 22 ، شهریور 1390، ، صفحه 55-61

چکیده
  توجه روزافزون به علم تاریخ و انتشار کتب غنی و سودمند به زبان‌های مختلف در این زمینه، مترجمان متون تاریخی را ملزم می‌سازد تا با رعایت چهارچوب‌های علمی به این امر مهم بپردازند. بی‌تردید انجام این کار بدون آگاهی از شاخصه‌های علمی این فن ممکن نیست. در این مقاله ضمن معرفی ویژگی‌های متون علمی و ادبی، سعی شده است با طرح یک مدل، ترجمة علمی ...  بیشتر

تاریخ
بررسی و نقد کتاب دولت سلجوقیان

محسن رحمتی

دوره 11، شماره 22 ، شهریور 1390، ، صفحه 63-84

چکیده
  یکی از کتاب‌های چاپ‌شده در حوزۀ تاریخ، کتاب دولت سلجوقیان است، که تهیه‌کنندگان و ناشر آن را به‌عنوان کتاب درسی برای دانشجویان این رشته معرفی کرده‌اند. امّا با توجه به ویژگی‌هایی که لازمة یک کتاب درسی دانشجویان است، برخی نارسایی‌ها در متن دیده می‌شود که ازجملۀ آنها می‌توان به ناهماهنگی عنوان و محتوا، استفاده‌نکردن از منابع ...  بیشتر

تاریخ
نگاهی انتقادی به سبک و شیوة ذبیح‌الله منصوری در ترجمة متون تاریخی

مریم عزیزیان

دوره 11، شماره 22 ، شهریور 1390، ، صفحه 85-107

چکیده
  ذبیح‌الله منصوری (1365 ـ 1274) ـ روزنامه‌نگار و مترجم ـ به دلایلی، ازجمله سبک ویژه در ترجمة متون ادبی و تاریخی (به‌دلیل نوع نگاه و دیدگاه مخاطب‌مدار در ترجمة متن)، حجم وسیع تألیفات، و برخورداری از طیف گسترده‌ای از خوانندگان، نامی برجسته و قابل بحث در تاریخ ادبیات و مطبوعات ایران است. در مقالة حاضر، پس از بیان مختصری از زندگی‌نامه و معرفی ...  بیشتر