نوشتار حاضر کتاب جستارهایی دربارة مناسبات شهر و شهرنشینی در دورة سلجوقیان را از دو منظر ایجابی و سلبی نقد میکند. تکوین نسبی ساختار اقتصادی ـ اجتماعی شهرها در عهد سلجوقی و کارکردهای بهسامانتری که در این عهد پیدا کردند از وجوه ممتاز تاریخ ایران این عهد است که کتاب مذکور را از اهمیت و قابلیت نقد برخوردار میسازد. در عهد سلجوقیان ...
بیشتر
نوشتار حاضر کتاب جستارهایی دربارة مناسبات شهر و شهرنشینی در دورة سلجوقیان را از دو منظر ایجابی و سلبی نقد میکند. تکوین نسبی ساختار اقتصادی ـ اجتماعی شهرها در عهد سلجوقی و کارکردهای بهسامانتری که در این عهد پیدا کردند از وجوه ممتاز تاریخ ایران این عهد است که کتاب مذکور را از اهمیت و قابلیت نقد برخوردار میسازد. در عهد سلجوقیان زمینههای تثبیت و نهادینگی ساختار حیات شهری در ایران فراهم شد و میراث باستانی و اسلامی و دستاوردهای فرهنگی و تمدنی ایرانیان در قرون آغازین اسلام درهم آمیخت و ساختار اقتصادی ـ اجتماعی قابل اعتنایی به خود گرفت. مؤلف کتاب با در نظر داشتن این مهم، یعنی سیر تحول شهر و شهرنشینی در تاریخ ایران، به سراغ مناسبات شهری این دوره رفته است و با تمرکز بر اقتصاد شهری و کارکردهای معیشتی شهر در دوران میانه، مناسبات اقتصادی شهر عهد سلجوقی را با دیگر نظامهای تولیدی این عهد بررسی و تحلیل کرده است.
همواره زندگانی رسول خدا (ص) مورد علاقة خاص مسلمانان بوده است، چنانکه کتابهای مختلف و متفاوت بسیاری در همین زمینه نوشته شده و میشود. آنچه موجب این اختلاف شده است، علاوه بر وابستگیهای دینی و مذهبی، اصول، مبانی، و معیارهایی است که هر کدام از سیرهنگاران بدان ملتزم بودهاند؛ و نیز شیوة تنظیم و تدوین و اصول و سبک نگارش، و اهداف ...
بیشتر
همواره زندگانی رسول خدا (ص) مورد علاقة خاص مسلمانان بوده است، چنانکه کتابهای مختلف و متفاوت بسیاری در همین زمینه نوشته شده و میشود. آنچه موجب این اختلاف شده است، علاوه بر وابستگیهای دینی و مذهبی، اصول، مبانی، و معیارهایی است که هر کدام از سیرهنگاران بدان ملتزم بودهاند؛ و نیز شیوة تنظیم و تدوین و اصول و سبک نگارش، و اهداف و انگیزههای آنان. یکی از این کتابها الصحیح من سیرة النبی الاعظم (ص) است. نویسنده، ضمن تبیین سیمای رسول خدا (ص) در کتب و روایات مکتب خلافت و بررسی پدیدة منع حدیث و نقش آن در تحریف حقایق تاریخی و رواج احادیث جعلی، از نقش نومسلمانان اهل کتاب و قصهپردازان در این باره سخن میگوید. پس از تشریح اصول و معیارهای آشفته در تدوین سیره، اصول، ضوابط، و معیارهایی برای انجام پژوهش علمی صحیح از دیدگاه خود مطرح میکند و با مراجعه به متون عمدة سنی و شیعه در حوزههای تفسیر، حدیث، و تاریخ، سیمایی از رسول خدا (ص) ترسیم میکند که به زعم وی درستترین است. این مقاله ضمن بیان نقاط قوت و ضعف الصحیح، روش تاریخنگاری نویسنده را بهاختصار واکاوی میکند.
جورج لِین در کتاب ایران در اوایل عهد ایلخانان؛ رنسانس ایرانی به طرح این مدعا میپردازد که اولاً هولاکو نه به عنوان یک متجاوز، بلکه در پی دعوت ایرانیان قدم به خاک ایران نهاد و ثانیاً تأسیس حکومت ایلخانی را باید اقدامی در راستای احیا و استقرار دوبارة فرهنگ ایرانی دانست. به زعم نویسندة کتاب، تعبیر «رنسانس ایرانی» میتواند این ...
بیشتر
جورج لِین در کتاب ایران در اوایل عهد ایلخانان؛ رنسانس ایرانی به طرح این مدعا میپردازد که اولاً هولاکو نه به عنوان یک متجاوز، بلکه در پی دعوت ایرانیان قدم به خاک ایران نهاد و ثانیاً تأسیس حکومت ایلخانی را باید اقدامی در راستای احیا و استقرار دوبارة فرهنگ ایرانی دانست. به زعم نویسندة کتاب، تعبیر «رنسانس ایرانی» میتواند این دو مدعا را نمایندگی کند. این دو مدعا سؤالات متعددی را پدید میآورد؛ سؤالاتی از این دست که مبنای این نگرش متفاوت به عصر ایلخانی چیست؟ نویسنده در تأیید مدعای خود از چه منابع و مصادری و چگونه بهره برده است؟ و نسبت میان آنچه وی رنسانس ایرانی مینامد با وضعیت سیاسی و فرهنگی ایران در اوایل عهد ایلخانان چیست؟ پیجوییِ این پرسشها عملاً نوعی بررسی کتاب را به لحاظ نقد درونساختاری و نقد برونساختاری میطلبد و این وظیفهای است که مقالة حاضر بدان میپردازد.
از ابتدای روی کار آمدن دولتهای صفوی و عثمانی زبان و ادبیات شاخصهای ممتاز در روابط فرهنگی ایران و عثمانی بهشمار میآمد. زبان ترکی عثمانی با بهرهگیری فراوان از واژههای فارسی و عربی در زمرة زبانهای اسلامی است و تا پایان حیات دولت عثمانی زبان رسمی این امپراتوری بود. مورخان عثمانی به اقتضای همجواری، زبان مشترک، و تحولات فیمابین ...
بیشتر
از ابتدای روی کار آمدن دولتهای صفوی و عثمانی زبان و ادبیات شاخصهای ممتاز در روابط فرهنگی ایران و عثمانی بهشمار میآمد. زبان ترکی عثمانی با بهرهگیری فراوان از واژههای فارسی و عربی در زمرة زبانهای اسلامی است و تا پایان حیات دولت عثمانی زبان رسمی این امپراتوری بود. مورخان عثمانی به اقتضای همجواری، زبان مشترک، و تحولات فیمابین دولتهای ایران و عثمانی در آثار خود به مسائل و رخدادهای ایران به اجمال یا تفصیل پرداختهاند که اینگونه آثار از نظر تاریخنگاری ایران درخور توجه و تأمل است. در دورة قاجار بهویژه در دورة ناصرالدین شاه برخی از این آثار به فارسی برگردانده شد. بااینحال سنت ترجمة آثار تاریخی عثمانی در ادوار بعد ادامه نیافت و مغفول ماند. نظر به چنین زمینهای و اینکه اساساً مبحث عثمانیپژوهی، با وجود اهمیت وافر آن در ایران، از ادبیات غنیای بهره ندارد و مبحثی نوپا بهشمار میآید، ضرورت دارد آثار برگزیده و منابع اصلی و معتبر تاریخنگاری عثمانی و بالاخص تاریخنگاری روابط ایران و عثمانی شناسایی و به زبان فارسی ترجمه شود تا منابع لازم برای پژوهشهای عمیق و دوسویه فراهم آید.با توجه به چنین ضرورتی نوشتار حاضر بر آن است تا با نگاهی به علل و پیشینة ترجمة متون تاریخی از عثمانی به فارسی در دو سدة اخیر، آثار و منابع برگزیده را برای ترجمه بهاجمال معرفی کند و در پایان پیشنهادها و راهکارهایی برای وصول به این مقصود ارائه کند.
علم تاریخ حاصل انضمام مورخان به گزارش واقعیتهای تاریخی است و تداخل افقهای زمانی حال و گذشته را در خود دارد. افق زمانی حال در پرتو دانش، بینش، ارزش، و روش مورخان نمود پیدا میکند و مورخان این ویژگیها را مرهون جامعة خود و شرایط حاکمبر جامعة جهانیاند. اگر اندوختههای فکری و معرفتی مورخان در زبان و ادبیات آنها، اعم از گفتاری، ...
بیشتر
علم تاریخ حاصل انضمام مورخان به گزارش واقعیتهای تاریخی است و تداخل افقهای زمانی حال و گذشته را در خود دارد. افق زمانی حال در پرتو دانش، بینش، ارزش، و روش مورخان نمود پیدا میکند و مورخان این ویژگیها را مرهون جامعة خود و شرایط حاکمبر جامعة جهانیاند. اگر اندوختههای فکری و معرفتی مورخان در زبان و ادبیات آنها، اعم از گفتاری، مفهومی، و نوشتاری، خلاصه شود و از علم تاریخ برداشتی پویا و متناسب با سیالیت زبان ارائه شود؛ با توجه به اینکه میراث فکری و معرفتی هر جامعه در قالب زبان آن تبلور مییابد، ترجمة متون تنها راهی است که امکان ارتباط و التقاط گفتمانهای حاکمبر جوامع گوناگون را فراهم میکند و زمینههای برخورداری مخاطبان دیگر جوامع را از میراث فکری و معرفتی هر جامعه هموار میسازد. در حوزة معرفت تاریخی نیز، که گفتمانهای علمی متکثر و مکاتب تاریخنگاری متعددی روبهرشد نهاده و بهخصوص از دهههای پایانی قرن بیستم در زمینههای روششناسی و معرفتشناسی رویکردهای مختلفی متداول شده است، ترجمة پژوهشهای جدید محققان تاریخ را در بهرهگیری از میراث دیگر ملل یاری میدهد و امکان ارتقای شئون معرفتی تاریخ را فراهم میکند. نقش اثرگذار ترجمة پژوهشهای مطرح در حوزة روششناسی و معرفتشناسی تاریخی در تعامل و تکامل اندیشة مورخان، یعنی کسانی که نقش مؤثری در روند تحول علم تاریخ دارند، مسئلهای است که این مقاله به آن میپردازد.
ترجمة متون و ایجاد پل ارتباطی میان دو بستر مفهومی در دو قالب متفاوت نهتنها علم بلکه هنر است. غالباً ترجمهای درخور توجه است که توانایی کاربرد مفاهیم مناسب را در زبان دوم داشته باشد. با اذعان به پیچیدگی کار ترجمة متون تاریخی و پاسداشت کار مترجمان، اشاره به برخی نکات ظریف اما کلیدی در ترجمة این متون، دورنمای بهتری را برای این دسته ...
بیشتر
ترجمة متون و ایجاد پل ارتباطی میان دو بستر مفهومی در دو قالب متفاوت نهتنها علم بلکه هنر است. غالباً ترجمهای درخور توجه است که توانایی کاربرد مفاهیم مناسب را در زبان دوم داشته باشد. با اذعان به پیچیدگی کار ترجمة متون تاریخی و پاسداشت کار مترجمان، اشاره به برخی نکات ظریف اما کلیدی در ترجمة این متون، دورنمای بهتری را برای این دسته از ترجمهها دربر خواهد داشت. انتقال نامهای تاریخی از زبانهای خارجی به زبان فارسی بهسبب تفاوت در الفبا و آوانوشت کار بسیار پیچیدهای است. این مهم زمانی در کار ترجمه خلل ایجاد میکند که آن نامها کمتر معروف یا از دایرة تخصص مترجم بیرون باشد. بهبیان دیگر، مترجم کلیت جمله را بهخوبی ترجمه میکند اما بهسبب ناتوانی در تشخیص نام علم تاریخی ماهیت ترجمه را بهخطر میاندازد. در دو قرن اخیر از این دست ترجمههای غیرتخصصی، که شاید در انتقال مفهوم نیز بسیار پرتوان باشند، به زبان فارسی نمونههایی دیده میشود، که بهسبب رعایتنکردن اصول ترجمة نامهای تاریخی (چه نام اشخاص و چه نام اماکن) از قانون رعایت امانت در نقل مطلب ناخواسته عدول کردهاند. کاربرد بیعیب و بهجای نامهای تاریخی در ترجمه علاوهبر اینکه ارزش ترجمه را بالا میبرد خوانندگان متون ترجمهشده را در دریافت مفهوم اثر پژوهشی اصلی یاری میکند. به دیگر سخن، مخاطب در ابهام ناشی از مجهولبودن نام باقی نمیماند. این تحقیق بر آن است که به ارائۀ برخی از محورهای درخور توجه در ترجمه و مراحل نهایی تدوین متون تاریخی ترجمهشده بپردازد.
بعد از زبان عربی و فارسی سومین زبان جهان اسلام ترکی است. ازاینرو، عالمان و اندیشمندان عثمانی در کنار تألیف آثار به ترجمة متون از عربی و بهویژه فارسی به ترکی عثمانی نیز پرداختند. از قرن دهم به بعد بیش از صدها اثر مهم از فارسی به ترکی عثمانی ترجمه شده است. این روند هنوز در ترکیه ادامه دارد. اما درست برعکس این روند، تعداد متون ترجمهشده ...
بیشتر
بعد از زبان عربی و فارسی سومین زبان جهان اسلام ترکی است. ازاینرو، عالمان و اندیشمندان عثمانی در کنار تألیف آثار به ترجمة متون از عربی و بهویژه فارسی به ترکی عثمانی نیز پرداختند. از قرن دهم به بعد بیش از صدها اثر مهم از فارسی به ترکی عثمانی ترجمه شده است. این روند هنوز در ترکیه ادامه دارد. اما درست برعکس این روند، تعداد متون ترجمهشده از ترکی عثمانی به فارسی به تعداد انگشتان دست هم نمیرسد. تنها در دورة ناصری و با تشکیل دارالترجمة همایونی بود که مترجمان تعدادی از منابع و متون عثمانی را از زبان ترکی به فارسی ترجمه کردند. عجیب اینکه بعد از دورة ناصری روند ترجمة متون ترکی به فارسی تقریباً متوقف شد. این غفلت بزرگ و جدی ایرانیان از برگرداندن متون و منابعِ از زبان ترکی به فارسی بیش از هرچیز به فقر منابع برونمرزی تاریخ ایران منجر شده است. این در حالی است که بخش مهمی از منابع عثمانی حاوی آگاهیهای ارزشمندی دربارة تاریخ ایران، از صفویه تا قاجاریه، است. ازاینرو، شناخت منابع و متون عثمانی و نیز برگرداندن این متون به فارسی نیازمند عزم جدی است. درحالیکه مستشرقان بیش از دو سده است که منابع عثمانی را تصحیح و به زبانهای خود ترجمه کردهاند، در ایران هنوز حتی شناختی نسبی از این منابع حاصل نشده است. در این مقاله نخست از اهمیت و ضرورت ترجمة متون عثمانی به فارسی سخن به میان آمده و سپس دربارة اهمیت تاریخ عثمان پاشا و نیز ترجمة فارسی آن بحث شده است.
تذکرة ادبی مجمعالخواص را صادقی بیگ افشار، نگارگر برجستة عهد صفوی، در سال 1016 ق به زبان ترکی نگاشت و در سال 1327 دکتر عبدالرسول خیامپور، استاد دانشگاه تبریز، آن را تصحیح و به فارسی ترجمه و منتشر کرد. این تذکره اطلاعات گرانسنگی درباب وضعیت ادبی حاکمبر گروههای اجتماعی ترک و تاجیک ایران آن روزگار ارائه میدهد. همچنین ...
بیشتر
تذکرة ادبی مجمعالخواص را صادقی بیگ افشار، نگارگر برجستة عهد صفوی، در سال 1016 ق به زبان ترکی نگاشت و در سال 1327 دکتر عبدالرسول خیامپور، استاد دانشگاه تبریز، آن را تصحیح و به فارسی ترجمه و منتشر کرد. این تذکره اطلاعات گرانسنگی درباب وضعیت ادبی حاکمبر گروههای اجتماعی ترک و تاجیک ایران آن روزگار ارائه میدهد. همچنین رونق ادبیات و هنر در نزد شاهان، شاهزادگان، و ارکان حکومت صفوی و برخی از سلاطین و شاهان عثمانی و گورکانی و خانهای اوزبک در آیینة مجمعالخواص مشاهده میشود.صادقی بیگ در تبریز به دنیا آمد و هنر نگارگری را در نزد استادان این هنر آموخت. جریان حوادث سیاسی موجب حضور او در تختگاههای قزوین و اصفهان شد، ازاینرو با بسیاری از اعاظم سبک تبریز، قزوین، و اصفهان ارتباط یافت و نام و سرگذشت برخی از آنان را بهسبب طبع شعریشان در مجمعالخواص گرد آورد.این مقاله بر آن است تا علاوهبر تبیین اهمیت این تذکره در تاریخنگاری عصر صفوی، برخی از کاستیهای ترجمة آن را به نقد بگذارد.
محتوای کتاب درسی تازه منتشر شدة تاریخشناسی دورة پیشدانشگاهی، موضوعاتی همچون ادبیات، هنر، و انسان را دستمایة طرح بسیاری از مباحث اساسی قرار داده است و ارتباط تاریخ با این علوم را بهمنزلة جایگاهی مهم و حساس در آگاهی از حقایق و برخورداری از نگرشی نو برای مخاطبان اصلی خود قلمداد کرده است. ازآنجاکه دانشآموزان در زندگی واقعی ...
بیشتر
محتوای کتاب درسی تازه منتشر شدة تاریخشناسی دورة پیشدانشگاهی، موضوعاتی همچون ادبیات، هنر، و انسان را دستمایة طرح بسیاری از مباحث اساسی قرار داده است و ارتباط تاریخ با این علوم را بهمنزلة جایگاهی مهم و حساس در آگاهی از حقایق و برخورداری از نگرشی نو برای مخاطبان اصلی خود قلمداد کرده است. ازآنجاکه دانشآموزان در زندگی واقعی با تمامی موضوعات بهشکل یکپارچه مواجه میشوند، رویکرد تلفیقی در این کتاب میتواند درهای نوینی را از منظر تاریخ و تاریخنگاری پیش روی آنان بگشاید تا آنان نیز هویت خود را با الهام از ارزشهای اصیل بازخوانند و بازسازند. لذا محتوای این کتاب پس از تدوین و قبل از ورود به عرصههای آموزش از دیدگاه صاحبنظران و دبیران مجرب درس تاریخ بررسی شد و یافتههای حاصل از آن بسترهای تازهای را برای بازنگری، تغییر، و قرارگیری در فرایند یاددهی ـ یادگیری فراهم ساخت. گفتنی است این کتاب در مقایسه با سایر کتابهای همانند خود با رویکرد نوینی تدوین شده است و تناسب محتوای آن با مؤلفههای مندرج در راهنمای برنامة درسی مربوط و نیز نارساییهای احتمالی و نقاط قوت مورد سؤال بوده است. در این پژوهش برای گردآوری اطلاعات مورد نظر از پرسشنامة بازپاسخ (با رویکرد کیفی) و مصاحبة نیمهساختاری استفاده شده است که با استناد به یافتههای پژوهش میتوان گفت منابع گوناگون اطلاعاتی در برخی از مؤلفهها، نظر انتقادی و اصلاحی داشتهاند و درخصوص برخی دیگر از منظر تأیید سخن گفتهاند.
سابقة ترجمه در ایران، به روزگار هخامنشیان میرسد که کتیبهها را به زبانهای دیگر مینوشتند. در ایران، سه دوره به داشتن نهضت ترجمه شهرت دارد: نخستین نهضت ترجمه در روزگار ساسانیان، بهویژه با تأسیس جندی شاپور، شکل گرفت. طبق منابع موجود، ترجمههای این دوره، کتب تاریخی را شامل نمیشده است. دومین نهضت، در اواخر سدة دوم، با تأسیس بیتالحکمه، ...
بیشتر
سابقة ترجمه در ایران، به روزگار هخامنشیان میرسد که کتیبهها را به زبانهای دیگر مینوشتند. در ایران، سه دوره به داشتن نهضت ترجمه شهرت دارد: نخستین نهضت ترجمه در روزگار ساسانیان، بهویژه با تأسیس جندی شاپور، شکل گرفت. طبق منابع موجود، ترجمههای این دوره، کتب تاریخی را شامل نمیشده است. دومین نهضت، در اواخر سدة دوم، با تأسیس بیتالحکمه، به نهایت شکوفایی خود رسید.[1] در این دوره نیز با تأسی از حکمت و فلسفة یونانی، به ترجمة متون تاریخی توجهی نشد؛ تا اینکه بهدنبال گسترش روابط ایران با کشورهای اروپایی، از دورة صفویه به بعد، نیاز به ترجمه بار دیگر ضرورت پیدا کرد. ولی در دورة قاجار بود که سومین نهضت ترجمه درپی شکستهای ایران از روسیه، با ورود هیئتهای نظامی و علمی خارجی در ایران، آغاز شد.در این پژوهش، عوامل تأثیرگذار در توجه نویسندگان و مترجمان عصر قاجار به ترجمة کتب تاریخی و میزان تأثیرگذاری این امر در جذب و نزدیکسازی محققان و مخاطبان این حوزه مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجۀ این مقاله ناظر بر این است که جنگهای ایران و روسیه، ترجمة اولین متون تاریخی را باعث شد. تأسیس دارالفنون، دارالترجمه، جریان شرقشناسی و کشفیات باستانی در ایران، ترجمة متون تاریخی و توجه به آن را به اوج شکوفایی تا آن زمان رساند؛ ضمن آنکه ترجمة کتابهای تاریخی، به تغییر متد تاریخنویسی، توجه به تاریخ ایران باستان و آشنایی ایرانیان با افکار انقلابی منجرشد.
گسست جامعة قاجار از اندیشة سنتی و بروز گرایشهای نوخواهان در آن دوره، پیامد یک خودآگاهی انتقادی بود که بهدنبال وقوع بحرانهای متعدد اجتماعی ـ سیاسی رخ نمود. رشد روزافزون ترجمة آثار سیاسی، اجتماعی، و اقتصادی در روزگار قاجار، سبب گسترش آگاهیهای اجتماعی شد.در مقالة حاضر، ضمن طیفبندی گفتمانهای انتقادی آن دوران و ارائة شواهد، ...
بیشتر
گسست جامعة قاجار از اندیشة سنتی و بروز گرایشهای نوخواهان در آن دوره، پیامد یک خودآگاهی انتقادی بود که بهدنبال وقوع بحرانهای متعدد اجتماعی ـ سیاسی رخ نمود. رشد روزافزون ترجمة آثار سیاسی، اجتماعی، و اقتصادی در روزگار قاجار، سبب گسترش آگاهیهای اجتماعی شد.در مقالة حاضر، ضمن طیفبندی گفتمانهای انتقادی آن دوران و ارائة شواهد، نشان داده شده است که اکثر طراحان این گفتمان، دستاندرکار ترجمة متون بودهاند، و با این ترجمهها، اذهان مردم را درمورد ناکارآمدی نظم سیاسی موجود روشن ساخته و احساس آنها را در تغییر این موقعیت برانگیختهاند.
شمار چشمگیر و اهمیت آثار شرقشناسان و ایرانشناسان، ترجمۀ برخی از این پژوهشها را ضروری کرده است؛ و انتشار فراوان این دسته از آثار در چند دهۀ اخیر بهصورت ترجمۀ کتاب و مقاله، ضرورت ارزیابی و بررسی آنها را نشان میدهد. بررسی پیاپی ترجمهها نشان میدهد که اصولی برای ارتقای کیفیت علمی و ادبی ترجمه لازم است. گاهی رعایتنکردن برخی ...
بیشتر
شمار چشمگیر و اهمیت آثار شرقشناسان و ایرانشناسان، ترجمۀ برخی از این پژوهشها را ضروری کرده است؛ و انتشار فراوان این دسته از آثار در چند دهۀ اخیر بهصورت ترجمۀ کتاب و مقاله، ضرورت ارزیابی و بررسی آنها را نشان میدهد. بررسی پیاپی ترجمهها نشان میدهد که اصولی برای ارتقای کیفیت علمی و ادبی ترجمه لازم است. گاهی رعایتنکردن برخی اصول ضروری، آسیب جدی به بازگردانی اثر وارد میکند و خواننده را از درک درست متن باز میدارد. از اینرو بحث و تأکید این مقاله آن است که با آگاهی مترجمان به برخی از این اصول میتوان تاحدودی از گسترش آنها جلوگیری و زمینۀ ارتقای محتوای ترجمهها را فراهم کرد. بهنظر میرسد که ترجمۀ پژوهشهای تاریخی، فنون ویژهای را طلب میکندکه در ترجمۀ متون علوم دیگر چندان ضروری نیست. در این مقاله بررسی برخی از آسیبهای متداول در فن بازگردانی پژوهشهای ایرانشناسی و شرقشناسی تلاش شده است مهارتها و برخی از اصول لازم معرفی شود.
ماکس وبر، یکی از مهمترین جامعهشناسانی است که تأثیرات زیادی بر محققان رشتههای مختلف علوم اجتماعی داشته است. مورخان نیز هم از جنبۀ روششناسی و هم تبیین رویدادهای تاریخی، از اندیشههای وی تأثیر پذیرفتهاند؛ و با ترجمه آثار وبر به زبان فارسی، دامنۀ این تأثیرپذیری افزایش یافت. آن دسته از مورخانی که به تبیین وقایع تاریخی بهخصوص ...
بیشتر
ماکس وبر، یکی از مهمترین جامعهشناسانی است که تأثیرات زیادی بر محققان رشتههای مختلف علوم اجتماعی داشته است. مورخان نیز هم از جنبۀ روششناسی و هم تبیین رویدادهای تاریخی، از اندیشههای وی تأثیر پذیرفتهاند؛ و با ترجمه آثار وبر به زبان فارسی، دامنۀ این تأثیرپذیری افزایش یافت. آن دسته از مورخانی که به تبیین وقایع تاریخی بهخصوص تاریخ معاصر روی آوردهاند، با واژههایی ازقبیل «تفهم»، «مشروعیت»، «عقلانیت» و نظایر آن که وبر وارد مطالعات جامعهشناسی کرد، ارتباط دایمی دارند. میزان اثرپذیری درزمینۀ مباحثی ازقبیل «منشأ و کارکرد دولت» و نیز موضوع انقلاب، وسیعتر از مباحث دیگر است. در این مقاله، با رویکردی تحلیلی، ابعاد این تأثیرپذیری بهطور دقیق و مستند دربارۀ این دو مفهوم بررسی میشود.
توجه روزافزون به علم تاریخ و انتشار کتب غنی و سودمند به زبانهای مختلف در این زمینه، مترجمان متون تاریخی را ملزم میسازد تا با رعایت چهارچوبهای علمی به این امر مهم بپردازند. بیتردید انجام این کار بدون آگاهی از شاخصههای علمی این فن ممکن نیست. در این مقاله ضمن معرفی ویژگیهای متون علمی و ادبی، سعی شده است با طرح یک مدل، ترجمة علمی ...
بیشتر
توجه روزافزون به علم تاریخ و انتشار کتب غنی و سودمند به زبانهای مختلف در این زمینه، مترجمان متون تاریخی را ملزم میسازد تا با رعایت چهارچوبهای علمی به این امر مهم بپردازند. بیتردید انجام این کار بدون آگاهی از شاخصههای علمی این فن ممکن نیست. در این مقاله ضمن معرفی ویژگیهای متون علمی و ادبی، سعی شده است با طرح یک مدل، ترجمة علمی و ترجمة ادبی با هم مقایسه و شاخصههای هر یک برشمرده شود. در ادامه، با تشریح ویژگیهای ساختاری و محتوایی متون تاریخی، روشن میشود که در ترجمۀ اینگونه متنها باید هم به شاخصههای علمی و هم به شاخصههای ادبی توجه شود.
یکی از کتابهای چاپشده در حوزۀ تاریخ، کتاب دولت سلجوقیان است، که تهیهکنندگان و ناشر آن را بهعنوان کتاب درسی برای دانشجویان این رشته معرفی کردهاند. امّا با توجه به ویژگیهایی که لازمة یک کتاب درسی دانشجویان است، برخی نارساییها در متن دیده میشود که ازجملۀ آنها میتوان به ناهماهنگی عنوان و محتوا، استفادهنکردن از منابع ...
بیشتر
یکی از کتابهای چاپشده در حوزۀ تاریخ، کتاب دولت سلجوقیان است، که تهیهکنندگان و ناشر آن را بهعنوان کتاب درسی برای دانشجویان این رشته معرفی کردهاند. امّا با توجه به ویژگیهایی که لازمة یک کتاب درسی دانشجویان است، برخی نارساییها در متن دیده میشود که ازجملۀ آنها میتوان به ناهماهنگی عنوان و محتوا، استفادهنکردن از منابع اصلی، عدم تدقیق و توجه در تحقیقات جدید، عدم رعایت موازین علمی در ارجاعات و پینوشتها و وجود اغلاط مضمونی و تایپی در متن اشاره کرد
ذبیحالله منصوری (1365 ـ 1274) ـ روزنامهنگار و مترجم ـ به دلایلی، ازجمله سبک ویژه در ترجمة متون ادبی و تاریخی (بهدلیل نوع نگاه و دیدگاه مخاطبمدار در ترجمة متن)، حجم وسیع تألیفات، و برخورداری از طیف گستردهای از خوانندگان، نامی برجسته و قابل بحث در تاریخ ادبیات و مطبوعات ایران است. در مقالة حاضر، پس از بیان مختصری از زندگینامه و معرفی ...
بیشتر
ذبیحالله منصوری (1365 ـ 1274) ـ روزنامهنگار و مترجم ـ به دلایلی، ازجمله سبک ویژه در ترجمة متون ادبی و تاریخی (بهدلیل نوع نگاه و دیدگاه مخاطبمدار در ترجمة متن)، حجم وسیع تألیفات، و برخورداری از طیف گستردهای از خوانندگان، نامی برجسته و قابل بحث در تاریخ ادبیات و مطبوعات ایران است. در مقالة حاضر، پس از بیان مختصری از زندگینامه و معرفی آثار این مترجم و ذکر دیدگاهها و واکنشهای متفاوت مورخان و مترجمان دیگر به شیوة خاص او در ترجمة متون، سعی شده است برمبنای شواهد و نمونههایی از متون اصلی و متون ترجمهشده، سبک و نحوة ترجمة او بهویژه در ترجمة متون تاریخی، تحلیل و بررسی انتقادی شود.