باستان شناسی
معمایِ کارلتون کوون: انسان‌شناس، باستان‌شناس، یا مأمور CIA؟ (نقدِ روش‌شناسی و آثار کارلتون استیونز کوون در باستان‌شناسی پارینه‌سنگی ایران)

حامد وحدتی‌نسب

دوره 20، شماره 6 ، شهریور 1399، ، صفحه 349-373

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.30011.1767

چکیده
  کارلتون استیونز کوون از شناخته‌شده‌ترین چهره‌های باستان‌شناسیِ پیش از تاریخ ایران است که در حدود هفتاد سال پیش به نخستین پژوهش‌هایِ سازمان‌یافته در باستان‌شناسی ایران همت گماشت. برای سالیان متمادی باستان‌شناسان ایرانی آثار کوون را مطالعه کرده و استادان در کلاس درس آن‌ها را تدریس کرده‌اند. اکنون و پس از گذشت هفت دهه لزوم بازبینی ...  بیشتر

باستان شناسی
تحلیلی بر التزام بازبینی برنامه‌های درسی رشتۀ باستان‌شناسی براساس رویکرد برنامه‌ریزی درسی مبتنی‌بر شایستگی

مهسا ویسی

دوره 20، شماره 6 ، شهریور 1399، ، صفحه 375-398

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.28261.1656

چکیده
   نگارنده در این پژوهش علل التزام تغییر سرفصل‌های درسی رشتۀ باستان‌شناسی را در تمام مقاطع آن نه براساس سلایق، بلکه برمبنای الگو و مدل برنامه‌ریزی درسی مبتنی‌بر شایستگی بررسی و تبیین کرده است. برنامه‌های درسی در این رشته در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد بیش از سی سال است که بازبینی نشده است و برنامه‌های درسی دورۀ دکتری نیز از ...  بیشتر

باستان شناسی
بررسی و نقد کتاب The Palaeolithic Settlement of Asia یا زیست‌گاه‌های دوران پارینه‌سنگی در [قارۀ] آسیا‌

سیدمیلاد هاشمی

دوره 20، شماره 6 ، شهریور 1399، ، صفحه 399-425

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5497

چکیده
  پروفسور رابین دنل در باستان‌شناسی و دیرین‌انسان‌شناسی متخصصی بسیار برجسته در زمینۀ مطالعات آسیا شناخته می‌شود. کتاب موردبحث در این نوشتار استقرارهای پارینه‌سنگی آسیا از انتشارات کمبریج سنتزی هنرمندانه و قدرت‌مند از شواهد باستان‌شناسی پارینه‌سنگی، دیرین‌انسان‌شناسی، و دیرین‌اقلیم‌شناسی قارۀ کهن است. این کتاب دربردارندۀ ...  بیشتر

باستان شناسی
بررسی و نقد ترجمۀ کتاب ترسیم یافته‌های باستان‌شناسی و هنر

مژگان جایز

دوره 20، شماره 2 ، اردیبهشت 1399، ، صفحه 21-40

https://doi.org/10.30465/crtls.2019.5255

چکیده
  طراحی اشیا باهدف مستندسازی و انتقال اطلاعات جزئی از فعالیت‌های اصلی باستان‌شناسی است. طیف گسترده‌ای از اشیا در فعالیت‌های باستان‌شناسی طراحی می‌‌شوند. نوشتار حاضر ترجمة کتابی در زمینة طراحی اشیای باستان‌شناسی را نقد می‌کند که کتاب اصلی آن، منبعی اگرچه قدیمی، اما نسبتاً معتبر در این زمینه است. با‌توجه‌به این‌که این کتاب حتی ...  بیشتر

باستان شناسی
بررسی و نقد کتاب فرهنگ مصور باستان‌شناسی دوران پیش‌ از تاریخ، انگلیسی ـ فارسی (جلد 2)

کوروش روستایی

دوره 20، شماره 2 ، اردیبهشت 1399، ، صفحه 127-150

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5260

چکیده
  مقالة حاضر نقد شکلی، ساختاری، و محتوایی جلد دوم کتاب فرهنگ مصور باستان‌‌شناسی دوران پیش ‌‌از تاریخ (انگلیسیـ فارسی) است. در این نوشته، با مثال‌‌های متعدد بحث شده که صفت «پیش‌‌ از تاریخ» برای کتاب عنوانی بی‌‌ربط است. اشتباه‌‌های آشکار و ‌‌فراوانی در اطلاعات ارائه‌‌شده، به‌‌ویژه دربارة محوطه‌‌های ایران، دیده می‌‌شود. ...  بیشتر

باستان شناسی
نقد کتاب مشاهداتی از ارمنستان باستانی و روابط اشکانیان و رومیان

یاسر ملک زاده؛ سرور خراشادی

دوره 20، شماره 2 ، اردیبهشت 1399، ، صفحه 293-313

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5277

چکیده
  این مقاله کتاب مشاهداتی از ارمنستان باستانی و روابط اشکانیان و رومیان (ترجمۀ پایان‌‌نامة ارشد Perceptions of Classical Armenia: Romano-Parthian Relations, 70 BC-AD 220) را با تطبیق اصل انگلیسی اثر و ترجمة فارسی آن نقد و بررسی کرده است. نویسنده با بررسی اقدامات نظامی امپراتوران دوره‌های مختلف روم از 70پ‌م-200م تلاش کرده با مقایسة نظریات مختلف دربارة سیاست خارجی رومیان ...  بیشتر

باستان شناسی
نقد کتاب پیدایی و زوال سومین شامپانزه: چگونه میراث حیوانیِ ما بر مسیر زندگی‌مان تأثیر گذارده است؟

حامد وحدتی نسب

دوره 20، شماره 2 ، اردیبهشت 1399، ، صفحه 339-354

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5279

چکیده
  کتاب پیدایی و زوال سومین شامپانزه: چگونه میراث حیوانی ما بر مسیر زندگی‌‌مان تأثیر گذارده است؟ اثر جرد دایموند از برترین آثار در پیوند زیست‌‌شناسیِ تطوری و پیچیدگی‌‌های فرهنگی جوامع انسانی است. نویسنده در این اثر کوشیده تا ریشۀ بسیاری از رفتارهای اجتماعی انسان‌های امروزین را در زیست‌‌شناسیِ به‌ارث‌رسیده از اجداد کهن انسان‌ها ...  بیشتر

باستان شناسی
نقد و بررسی درآمدی بر آیین زرتشتی

شاهین آریامنش؛ رضا مهرآفرین

دوره 19، شماره 4 ، تیر 1398، ، صفحه 1-14

https://doi.org/10.30465/crtls.2019.4054

چکیده
  سال‌هاست که پژوهش‌گران گوناگون، هم‌چون دین‌شناسان و فرهنگ‌شناسان و زبان‌شناسان و باستان‌شناسان، به پژوهش دربارۀ دین زرتشت از آغاز تاکنون پرداخته و می‌پردازند. این پژوهش‌ها آگاهی‌های ارزنده‌ای از این دین و باورمندان به آن به‌دست می‌دهد. بااین‌حال، هنوز هم پژوهش‌گرانی هستند که در تلاش‌اند تا گوشه‌های گاه نه‌چندان روشن ...  بیشتر

باستان شناسی
بررسی و نقد کتاب مطالعات موزه (اصول و مبانی)

بهروز افخمی

دوره 19، شماره 4 ، تیر 1398، ، صفحه 15-28

https://doi.org/10.30465/crtls.2019.4055

چکیده
  امروزه موزه‌ها در جهان نقش توسعه‌ای داخلی و خارجی دارند. «موزه»‌ها ‌نهادی مؤثر در تعامل و همکاری بین‌المللی به‌شمار می‌آیند و در توسعة آموزش، مهارت‌های خلاق، و خودباوری فرهنگی در کشورها نقش مؤثری دارند. تجربه‌‌های جهانی حاکی از این است که موزه‌ها به‌مثابة ‌نهادی پویا در جامعه در ارتقای دانش عمومی در حوزة میراث فرهنگی ...  بیشتر

باستان شناسی
نقد و بررسی کتاب معماری مساجد اولیۀ ایران از آغاز تا دورۀ حکومت سلجوقیان

عابد تقوی

دوره 19، شماره 4 ، تیر 1398، ، صفحه 29-43

https://doi.org/10.30465/crtls.2019.4056

چکیده
  درباب معماری مساجد صدر اسلام ایران تحقیقات بی‌شماری انجام شده است. در بیش‌تر این پژوهش‌ها، مساجد به‌صورت تک‌نگاری موردمطالعه قرار گرفته‌اند. در این بین، توجه محققان به ساختار فیزیکی و تحولات تاریخی سازه و تزئینات معطوف بوده است. این قالب کلیشه‌ای و تکراری در این کتاب، که خانم باربارا فینستر نوشته است، نیز رعایت شده است. هم‌چنین، ...  بیشتر

باستان شناسی
نقدی بر کتاب مقدمه‌ای بر ژنتیک ‌باستان‌شناسی

جواد حسین‌زاده ساداتی

دوره 19، شماره 4 ، تیر 1398، ، صفحه 45-62

https://doi.org/10.30465/crtls.2019.4057

چکیده
  امروزه با پیشرفت‌‌ها و شاخه‌‌زایی سریع حوضه‌های دانش، متخصصان نیز تلاش می‌کنند به‌سرعت با تألیفات خود به معرفی مبانی و توان‌مندی‌های این حوضه‌ها به مخاطبان بپردازند. کتاب مقدمه‌‌ای بر ژنتیک ‌باستان‌شناسی نوشتۀ کمال‌‌الدین نیکنامی ‌و فرانک رمضانی نیز ازجملۀ این تلاش‌هاست. این کتاب، که انتشارات سمت در 424 صفحه آن را منتشر ...  بیشتر

باستان شناسی
نقدی بر کتاب باستان‌شناسی خلیج فارس در دورۀ اشکانی و ساسانی

سرور خراشادی

دوره 19، شماره 4 ، تیر 1398، ، صفحه 63-76

https://doi.org/10.30465/crtls.2019.4058

چکیده
  سال‌هاست که باستان‌شناسان ایرانی و انیرانی در سرزمین‌های پیرامونی خلیج فارس و نیز در ژرف‌ناهای آن به پژوهش‌های باستان‌شناسی پرداخته‌اند و دستاوردهای ارزنده‌ای به‌ارمغان آورده‌اند. این دستاوردها بیش‌تر درقالب مقاله‌هایی منتشر شده است که بیشینۀ آن‌ها به زبان انگلیسی است. کتاب‌های متعددی نیز در این زمینه وجود دارد که البته ...  بیشتر

باستان شناسی
بررسی و نقد کتاب فرهنگ مصور باستان‌شناسی دوران پیش از تاریخ (جلد 1)

کوروش روستایی

دوره 19، شماره 4 ، تیر 1398، ، صفحه 77-103

https://doi.org/10.30465/crtls.2019.4059

چکیده
  کتاب موردنقد در این نوشته جلد نخست از کتاب دوجلدیِ فرهنگ مصور باستان‌شناسی دوران پیش از تاریخ (انگلیسی ـ فارسی) است. جلد نخست اساساً ماهیتی لغت‌نامه‌ای دارد، ضمن این‌که برای شماری از مدخل‌ها توضیحی کوتاه نیز آورده شده است. کتابِ موردبحث از جنبه‌های متعدد ازجمله صفحه‌آرایی، شیوة نگارش، و به‌ویژه ازنظر محتوایی واکاوی شده است. در ...  بیشتر

باستان شناسی
نقد محتوا و ترجمۀ کتاب باستان‌شناسی آسیای مرکزی، از پارینه‌سنگی تا عصر آهن

محمد قمری فتیده

دوره 19، شماره 4 ، تیر 1398، ، صفحه 105-121

https://doi.org/10.30465/crtls.2019.4060

چکیده
  آسیای مرکزی ازجمله مناطقی است که در روند زمان با فلات ایران برهم‌کنش‌های فراوانی داشته که عمدتاً در مطالعات باستان‌شناسان ایران مغفول مانده است و چون در مجموعة درس‌های باستان‌شناسی نیز به آن پرداخته نشده یا کم‌تر پرداخته می‌شود، دانشجویان از این حوزه مفاهیم چندانی نمی‌آموزند و این درحالی است که تأثیر فرهنگ‌های آسیای مرکزی ...  بیشتر

باستان شناسی
نقد و تحیل کتاب Rayy: From Its Origins to the Mongol Invasion an Archaeological and Historiographical Study

جواد نیستانی؛ محسن سعادتی

دوره 19، شماره 4 ، تیر 1398، ، صفحه 123-138

https://doi.org/10.30465/crtls.2019.4061

چکیده
  شهر باستانی ری نمادی از زندگی اجتماعی و فرهنگی ایران تا پیش از ورود مغولان به‌شمار می‌رود. شکوفایی اقتصادی، فرهنگی، و اجتماعی این شهر در دوران اسلامی سبب شد که در برخی منابع تاریخی از آن با نام‌های عروس شهرها، ام‌البلاد، و شیخ‌البلاد نام ببرند. کتاب ری: از زمان پیدایش تا حملة مغولان؛ ازمنظر مطالعات باستان‌شناسی و تاریخ‌نگارانه ...  بیشتر

باستان شناسی
بررسی و نقد ترجمۀ کتاب انسان خردمند، تاریخ مختصر بشر

حامد وحدتی نسب

دوره 19، شماره 4 ، تیر 1398، ، صفحه 139-153

https://doi.org/10.30465/crtls.2019.4062

چکیده
  کتاب انسان خردمند، تاریخ مختصر بشر ازجملۀ پژوهش‌هایی است که در جهان با عنوان رویکرد تاریخ کلان طبقه‌بندی می‌شود. کتاب یادشده به‌قلم یووال نوح هراری از دانش‌آموختگان مشرب فکری جرد دایموند به‌‌رشتۀ تألیف درآمده است. نویسنده درخلال چهار فصل عمدۀ کتاب با عناوین انقلاب شناختی، انقلاب کشاورزی، وحدت بشر و انقلاب علمی کوشیده است فرازونشیب‌های ...  بیشتر

باستان شناسی
نقدی بر کتاب بین‌النهرین و ایران در دوران هخامنشی

مهسا ویسی

دوره 19، شماره 4 ، تیر 1398، ، صفحه 155-167

https://doi.org/10.30465/crtls.2019.4063

چکیده
  دورة هخامنشی یکی از مهم‌ترین ادوار تاریخی ایران به‌شمار می‌رود. در این دوره کوروش و جانشینانش بزرگ‌ترین دولت متمرکز آن دوران را پدید آوردند که باوجود تنوع بسیار آن ازنظر فرهنگی و قومی با نظام اداری بسیار پیشرفته‌ای مدیریت می‌شد. هخامنشیان با سیاست تساهل و تسامح توانستند تمامی نواحی را با خود هم‌راه کنند و ضمن اجازة حفظ هنر و فرهنگ ...  بیشتر

باستان شناسی
نقدی بر کتاب باستان‌شناسی جوامع ایران باستان در هزارة سوم پ. م.

حسن باصفا؛ محمد صادق داوری

دوره 17، شماره 4 ، مهر 1396، ، صفحه 19-31

چکیده
  کتاب باستان‌شناسی جوامع ایران باستان در هزارة سوم پ. م. از کتب تخصصی مربوط به باستان‌شناسی هزارة سوم فلات ایران با نگاهی ویژه به حوزة جنوب شرقی ایران است. این کتاب را «انریکه اسکالونه» تألیف و «سیدمنصور سیدسجادی» ترجمه کرد و در انتشارات سمت با هدف تدریس یا مکملی برای درس باستان‌شناسی ایران در آغاز شهرنشینی منتشر شد. آن‌چه ...  بیشتر

باستان شناسی
بررسی و نقد ترجمة کتاب روش‌های میدانی در باستان‌شناسی

کوروش روستایی

دوره 17، شماره 4 ، مهر 1396، ، صفحه 59-77

چکیده
  در این مقاله یکی از کتاب‌‌های ترجمه‌شده در حوزۀ‌ باستان‌‌شناسی موردنقد و بررسی قرار گرفته است. این نوشته ماهیت و اهمیت کتاب اصلی را بررسی نمی‌کند، که در نوع خود کتاب معتبری است، بلکه هدف از آن بیان کاستی‌‌ها و ابهام‌هایی است که در نسخة ترجمه‌‌شده دیده می‌‌شود. مشکلات و کاستی‌‌های ترجمة کتاب موردبحث در چندین مقوله موردبحث ...  بیشتر

باستان شناسی
نقدی بر کتاب باستان‌شناسی پیش از تاریخ بین‌النهرین (میان‌رودان)

رحمت عباس نژادسرستی

دوره 17، شماره 4 ، مهر 1396، ، صفحه 79-98

چکیده
  منطقۀ هلال حاصل‌خیز، که نخستین یک‌جانشینی و اهلی‌‌گری توسط بشر در آن صورت پذیرفته است، در آسیای جنوب غربی قرار دارد. میان‌‌رودان، یکی از بخش‌‌های مهم این منطقه، نقش ویژه‌‌ای در رویدادهای معیشتی، اقتصادی، و اجتماعی دوران پیش از تاریخ داشته است. کتاب باستان‌‌شناسی پیش از تاریخ بین‌‌النهرین، همانند هر اثر دیگری، امتیازات و ...  بیشتر

باستان شناسی
نقدی بر کتاب باستان‌شناسی میدانی (اصول سیستماتیک در کاوش‌‌ها)

محمد قمری فتیده

دوره 17، شماره 4 ، مهر 1396، ، صفحه 133-148

چکیده
  باستان‌‌شناسی دانشی است که بخش زیادی از اطلاعات آن می‌‌بایست با تأمل در بقایای انسان گذشته به‌دست آید. این اطلاعات ازطریق پژوهش‌‌های میدانی کسب می‌‌شوند که می‌‌توان آن‌ها را در دو بخش اصلیِ بررسی سطحی آثار و کاوش باستان‌‌شناسی دسته‌‌بندی کرد. بسیاری از آثار باستانی مدام درحال تخریب هستند و توجه درست به آثار و ثبت همه‌جانبة ...  بیشتر

باستان شناسی
بررسی و نقد کتاب شهرهای ساسانی ازمنظر تاریخ و باستان‌شناسی

میثم لباف خانیکی

دوره 17، شماره 4 ، مهر 1396، ، صفحه 149-162

چکیده
  شهر به‌مثابۀ شکل تعیّن‌یافتۀ روابط اجتماعی و مناسبات انسانی از جایگاه ویژه‌ای در تاریخ و باستان‌شناسی برخوردار است. این اهمیت به‌اندازه‌ای است که تأسیس نخستین شهرها و تشکیل اولین نهادهای شهری نقطه‌عطفی در فرایند تحول و تطور جوامع انسانی تلقی می‌شود. شهرهای ساسانی که شکل تکامل‌یافتۀ شهر و شهرنشینی را در آخرین سده‌های دوران ...  بیشتر

باستان شناسی
نقدی بر کتاب باستان‌شناسی ماد

رضا مهرآفرین

دوره 17، شماره 4 ، مهر 1396، ، صفحه 163-176

چکیده
  دورۀ ماد از مهم‌ترین ادوار تاریخی ایران به‌شمار می‌‌رود، زیرا در این دوره اقوام ایرانی/ آریایی برای نخستین‌بار موفق به تشکیل حکومت در غرب ایران کنونی شدند. این دولت زمینۀ پیدایش و شکوفایی امپراتوری هخامنشی را فراهم کرد و بسیاری از اصول حکومت‌داری، اجتماعی، مذهبی، و به‌طور کلی بنیادهای تمدنی را به شاخۀ دیگری از ایرانیان ...  بیشتر

باستان شناسی
نقدی بر کتاب درآمدی بر باستان‌شناسی میدانی

امیرصادق نقشینه

دوره 17، شماره 4 ، مهر 1396، ، صفحه 177-196

چکیده
  در زمینة باستان‌شناسی میدانی کتاب‌های بسیاری در سطح جهان نگاشته شده است، ولی تعداد کتاب‌های منتشرشده دراین‌باره در ایران چندان زیاد نیست. یکی از کتاب‌هایی که در این حوزه در ایران منتشر شده درآمدی بر باستان‌شناسی میدانی نوشتۀ پیتر ال. دروت و ترجمۀ حجت دارابی است. این کتاب به‌عنوان یک کتاب درسی دانشگاهی برای درس «روش کاوش و بررسی ...  بیشتر