زبان و ادبیات عربی
جمال طالبی قره‌قشلاقی؛ عسکر بابازاده اقدم
چکیده
ارزیابی و نقد کتابهای درسی برای تحول در حوزة آموزش امری اجتناب‌ناپذیر است تا صاحبان آثار علمی را در بهبود و برطرف‌کردن معایب و کاستی‌های آثارشان یاری کند. بر این اساس، جستار حاضر کتاب انواع شعر عربی و سیر تطور آن، تألیف خلیل پروینی و سید‌فضل‌الله قادری، را از دو جنبة شکلی و محتوایی نقد و بررسی کرده است تا نقاط ضعف و قوت آن را ...
بیشتر
ارزیابی و نقد کتابهای درسی برای تحول در حوزة آموزش امری اجتناب‌ناپذیر است تا صاحبان آثار علمی را در بهبود و برطرف‌کردن معایب و کاستی‌های آثارشان یاری کند. بر این اساس، جستار حاضر کتاب انواع شعر عربی و سیر تطور آن، تألیف خلیل پروینی و سید‌فضل‌الله قادری، را از دو جنبة شکلی و محتوایی نقد و بررسی کرده است تا نقاط ضعف و قوت آن را تبیین کند. از مهمترین مزایای اثر مذکور میتوان به نوبودن طرح و شیوة عمل و ارائة موضوعات پژوهشی اشاره کرد. مهمترین معایب شکلی آن نیز عبارت‌اند از اغلاط پر‌شمار نگارشی، رعایت‌نکردن شیوه‌نامة فرهنگستان ادب فارسی، و قلم و صفحه‌آرایی نامطلوب کتاب که لازم است بازبینی و اصلاح شود. ازلحاظ محتوایی نیز اشکالات عدیده‌ای ازجمله فقدان انسجام در برخی مباحث ازمنظر روش تحقیق، تسلسل منطقی نداشتنِ مطالب، بررسی‌نکردن سیر تطور موضوعات در برخی ادوار تاریخی ازجمله دورة اندلس، ضعف در ارجاع‌دهی، و مراجعه‌نکردن به منابع دست‌اول و استفاده از برخی منابع دست‌‌دوم در آن به‌چشم میخورد.
زبان و ادبیات عربی
زینه عرفت‌پور
چکیده
کتاب المنهج النفسی فی النقد الحدیث؛ النقاد المصریون نموذجاً، نوشتة موسى عبدالرحمن بسام قطوس، تلاشی است درجهت بررسی پیدایش یکی از شیوه‌های نقد ادبی نوین در مصر یعنی شیوة روان‌شناختی که به‌منزلة یکی از شیوه‌های نقدی، چه در سطح نظری و چه در سطح تطبیقی، اهمیت خاصی دارد. این کتاب از آن دسته کتاب‌هایی است که به‌دلیل محتوای مناسب و مطالب ...
بیشتر
کتاب المنهج النفسی فی النقد الحدیث؛ النقاد المصریون نموذجاً، نوشتة موسى عبدالرحمن بسام قطوس، تلاشی است درجهت بررسی پیدایش یکی از شیوه‌های نقد ادبی نوین در مصر یعنی شیوة روان‌شناختی که به‌منزلة یکی از شیوه‌های نقدی، چه در سطح نظری و چه در سطح تطبیقی، اهمیت خاصی دارد. این کتاب از آن دسته کتاب‌هایی است که به‌دلیل محتوای مناسب و مطالب مفید در زمینة نقد روان‌شناختی به‌منظور بررسی و نقد انتخاب شد. در این جستار کوتاه، برآن‌ایم که به‌روش توصیفی ـ تحلیلی این اثر را ازلحاظ ظاهری و محتوایی بررسی کنیم و برجستگی‌ها و نارسایی‌های آن را یادآور شویم تا از ره‌گذر این نقد و بررسی، علاقه‌مندان حوزة نقد روان‌شناختی به‌نوعی با خلأهای این حوزه آشنا شوند و درجهت تقویت این رویکرد نقدی بیش از پیش بکوشند. درمجموع، با بررسی این کتاب به این نتیجه رسیدیم که کتاب در بیان مطالب نظری مربوط به نقد روان‌شناختی و ارائة کلیات لازم دربارة انواع موضع‌گیری‌های ناقدان مصری دربرابر نقد روان‌شناختی و بررسی و نقد سه‌مرحله‌ای سه کتاب در زمینة نقد روان‌شناختی تاحدی موفق بوده است، گرچه خالی از اشکال و نواقص نیست.
زبان و ادبیات عربی
بهنام فارسی
چکیده
نقد کتابهای دانشگاهی از مهمترین روش‌ها برای بررسی میزان کارآمدی آن‌‌هاست که مزایا و معایب آنها را بر‌‌می‌‌شمرد و بدین طریق راه را برای تمامی کسانی که قصد نویسندگی در حوزه‌‌ای مشخص دارند هموار میکند. کتاب نقد ادبی اثر «نعیم عموری» سعی دارد که مکاتب و روش‌‌های نقد ادبی را به دانشجویان زبان و ادبیات عربی معرفی ...
بیشتر
نقد کتابهای دانشگاهی از مهمترین روش‌ها برای بررسی میزان کارآمدی آن‌‌هاست که مزایا و معایب آنها را بر‌‌می‌‌شمرد و بدین طریق راه را برای تمامی کسانی که قصد نویسندگی در حوزه‌‌ای مشخص دارند هموار میکند. کتاب نقد ادبی اثر «نعیم عموری» سعی دارد که مکاتب و روش‌‌های نقد ادبی را به دانشجویان زبان و ادبیات عربی معرفی کند. این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی و آماری درپی آن است تا کتاب حاضر را در دو حوزة ساختاری و محتوایی ارزیابی کند. نتیجه آن‌که نویسندة این کتاب در حوزة ساختاری موفق‌‌تر عمل کرده است، هرچند در این حوزه نیز کاستی‌‌هایی به‌چشم میخورد. به‌نظر میرسد که در سطح ساختاری باید به تقویت زبان علمی توجه بیش‌تری شود و تحلیل دقیق‌‌تر مبانی نظری و نمونه‌‌آوری برای نظریهها و کاربردی‌کردن آنها از مهمترین نکاتی است که باید در حوزة محتوایی رعایت شود.
زبان و ادبیات عربی
فرامرز میرزائی
چکیده
عبدالملک مرتاض، دانشمند الجزایری، از اندک دانشمندانی است که می‌‌کوشد گفتمان نقد ادب عربی امروزه را سامان دهد و ساختمان آن را برپایة میراث ارزش‌مند نقد کهن عرب بسازد. ازآنجاکه بدون روایت‌‌کاوی نمی‌‌توان بخش بزرگی از نثر امروز عرب را فهمید، بنابراین دست‌‌یابی به کتابی آموزشی و روش‌مند در این زمینه مهم می‌‌نماید. چاپ ...
بیشتر
عبدالملک مرتاض، دانشمند الجزایری، از اندک دانشمندانی است که می‌‌کوشد گفتمان نقد ادب عربی امروزه را سامان دهد و ساختمان آن را برپایة میراث ارزش‌مند نقد کهن عرب بسازد. ازآنجاکه بدون روایت‌‌کاوی نمی‌‌توان بخش بزرگی از نثر امروز عرب را فهمید، بنابراین دست‌‌یابی به کتابی آموزشی و روش‌مند در این زمینه مهم می‌‌نماید. چاپ کتاب فی نظریة الروایة: بحث فی تقنیات السرد از مرتاض، به سال 1998 م، کاوشی رژف در شگردهای روایت‌پردازی بهشمار میرود که راهی منسجم و جدید را در نظریه‌‌پردازی و تحلیل گفتمان داستان عربی، براساس میراث داستانی کهن عرب و با دید انتقادی به نظریة غربی روایت، ارائه میدهد. سؤال پژوهش این است که آیا نویسندة این کتاب در ارائة کاوشی روش‌مند از داستان و بومیسازی آن پیروز شده است. تحلیل محتوای کمی و کیفی این کتاب نشان میدهد که این کتاب گفتمان‌کاوی داستان را برپایة میراث کهن داستانی عرب و روایت‌شناسی نوین مغرب‌زمین بنا نهاده و در زمینة ساخت واژههای معادل در نقد داستان پیروز بوده است؛ چنان‌‌که میتوان آن را منبعی برای درس نثر معاصر عربی دورة دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاههای ایران پیش‌نهاد کرد.
زبان و ادبیات عربی
ابراهیم نامداری
چکیده
آثار پدیدآمده دربارة ادبیات اندلس دو گونه‌‌‌اند: گونة نخست اطلاعات کلی دارد و از بدو ورود اموی‌‌‌ها به سرزمین اندلس تا انقراض حکومت اسلامی در آن دیار را شامل میشود که به اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، و ادبی اعم از شعر، نثر، و فنون جدید مانند موشح و زجل می‌‌‌پردازد. گونة دوم به‌صورت تخصصی به موضوع نگاه میکند؛ مثلاً به شعر ...
بیشتر
آثار پدیدآمده دربارة ادبیات اندلس دو گونه‌‌‌اند: گونة نخست اطلاعات کلی دارد و از بدو ورود اموی‌‌‌ها به سرزمین اندلس تا انقراض حکومت اسلامی در آن دیار را شامل میشود که به اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، و ادبی اعم از شعر، نثر، و فنون جدید مانند موشح و زجل می‌‌‌پردازد. گونة دوم به‌صورت تخصصی به موضوع نگاه میکند؛ مثلاً به شعر یا نثر اندلسی در یک دورة خاص می‌‌‌پردازد. کتاب الشعر الأندلسی فی عصر الموحدین، تألیف فوزی عیسی، از این دسته است. تحلیل و بررسی کتاب نکات قوتی مانند نگاه تخصصی به موضوع، نقد علمی و بی‌طرف آرایِ دیگر اندیشمندان، استناد و استشهاد به اشعار به‌منظور اثبات ادعای خویش و در‌عین‌حال نکات ضعفی مانند وحدت‌رویه‌نداشتن در ثبت ارجاعات، دقت کافی نداشتن در پاره‌ای از نقل‌قول‌‌‌ها، بی‌قاعدگی نحوی، حرکت‌گذاری‌نکردن اشعار و اسم‌‌‌های خاص، نداشتن شرح کافی از واژههای دشوار، و تسلسل منطقی نداشتن مباحث در برخی فصول را نتیجه داد.
زبان و ادبیات عربی
سجاد اسماعیلی
دوره 18، شماره 11 ، بهمن 1397، ، صفحه 1-17
چکیده
تهدف هذه الدراسة المتواضعة إلی تحلیل مواطن القوة والضعف فی محتوى کتاب تدریس فنون اللغة العربیة، للدکتور علی أحمد مدکور وفق مؤشرات الجودة للکتب التعلیمیة. تنتهج الدراسة المنهج الوصفی ـ التحلیلی وتتبنّی طریقة تحلیل المحتوی لدراسة هذا الکتاب، وقد استخدمت الدراسة قائمة تحلیل المحتوى التی تکوّنت من مؤشرات الجودة للکتاب الجامعی. أثبتت ...
بیشتر
تهدف هذه الدراسة المتواضعة إلی تحلیل مواطن القوة والضعف فی محتوى کتاب تدریس فنون اللغة العربیة، للدکتور علی أحمد مدکور وفق مؤشرات الجودة للکتب التعلیمیة. تنتهج الدراسة المنهج الوصفی ـ التحلیلی وتتبنّی طریقة تحلیل المحتوی لدراسة هذا الکتاب، وقد استخدمت الدراسة قائمة تحلیل المحتوى التی تکوّنت من مؤشرات الجودة للکتاب الجامعی. أثبتت نتائج الدراسة أنّ الکتاب یفتقد بعض مؤشرات الجودة العامة نحو: تنظیم الصفحات، والمقدمة، وتبیین الهدف، وتلخیص الفصول والکتاب، والنتائج والتوصیات؛ کما یفتقد بعض مؤشرات الجودة لفحوی الکتاب نحو: تبیین المبادیء النظریة، وتبیین المبادیء التطبیقیة أو العملیة، والتدقیق فی تبیین الآراء، والإحالات. ومن المیزات الإیجابیة التی یحتوی الکتاب علیها هی: الوضوح، والتناسق، والانسجام فی العناوین الرئیسة والفرعیة والوضوح، والتناسق، والانسجام فی فصول الکتاب، المقاربة الناقدة والتحلیلیة فی اتیان الموضوعات، والتدقیق فی استخدام المصطلحات الخاصة، وملائمة فحوی الکتاب مع عنوانه، والالتزام بالمنهج المتبع.
زبان و ادبیات عربی
فاطمه برجکانی
دوره 18، شماره 11 ، بهمن 1397، ، صفحه 19-36
چکیده
یهتمّ النقد الأدبی منذ بدایة نشأته بدراسة الأعمال الفنّیة الأدبیة مستخدمًا سلسلة معاییر، ویقوم بتفسیر الأعمال وشرح عناصرها ومفاهیمها، وتبیین نقاط الضعف والقوّة فیها. وفی نهایة الأمر یساعد فی الارتقاء بالعمل. یمکن اعتبار تقسیم النظریات النقدیة تحت عنوان المذاهب الأدبیة من هذه المحاولات، ویُعدّ کتاب منهج الواقعیة فی الإبداع الأدبی ...
بیشتر
یهتمّ النقد الأدبی منذ بدایة نشأته بدراسة الأعمال الفنّیة الأدبیة مستخدمًا سلسلة معاییر، ویقوم بتفسیر الأعمال وشرح عناصرها ومفاهیمها، وتبیین نقاط الضعف والقوّة فیها. وفی نهایة الأمر یساعد فی الارتقاء بالعمل. یمکن اعتبار تقسیم النظریات النقدیة تحت عنوان المذاهب الأدبیة من هذه المحاولات، ویُعدّ کتاب منهج الواقعیة فی الإبداع الأدبی لصلاح فضل نموذجًا لذلک. یحاول هذا البحث الإجابة عن إشکالیة أساسیة وهی: إلى أی مدى استطاع هذا الکتاب أن ینجح فی إنجاز رسالة شرح مکانة المذهب الواقعی ونقده؟ یتبیّن لنا من نتائج البحث الذی تمّ وفقًا للمنهج التحلیلی الموضوعی أنّ الکتاب حصل على نجاحات کبیرة فی شرح النظریات الواقعیة، إن کان من الناحیة الشکلیة أو المضمون، وإن کان فیها بعض النواقص، کخلوّه من الشواهد الملموسة فی النصوص الأدبیة.
زبان و ادبیات عربی
نادیا دادپور؛ محمد خاقانی اصفهانی
دوره 18، شماره 11 ، بهمن 1397، ، صفحه 37-59
چکیده
القراءات النقدیة المتواجدة فی الحقول المختلفة تکشف للمخاطب عن مدى فاعلیة النص المدروس وتبین الممیزات الإیجابیة والسلبیة التی یقع فیها، فالرؤیة الناقدة منطلق بنّاء یصلح فجوات الطریق وشرخاتها التی تؤدی إلى الفتور. أما الکتب البلاغیة فهی لاتکون بمعزل عن هذه التقییمات وجعلها على خشبة النقد تعطی أکلها ضعفین من زاویتین، زاویة معلوماتیة؛ ...
بیشتر
القراءات النقدیة المتواجدة فی الحقول المختلفة تکشف للمخاطب عن مدى فاعلیة النص المدروس وتبین الممیزات الإیجابیة والسلبیة التی یقع فیها، فالرؤیة الناقدة منطلق بنّاء یصلح فجوات الطریق وشرخاتها التی تؤدی إلى الفتور. أما الکتب البلاغیة فهی لاتکون بمعزل عن هذه التقییمات وجعلها على خشبة النقد تعطی أکلها ضعفین من زاویتین، زاویة معلوماتیة؛ فرصد ما ورد فیها یسفر عن المعلومات الحدیثة ویبین العلاقة التی یتمکن من إقامتها بین سائر النتاج البلاغی، وزاویة أخرى تتعلق بالدراسات الآکادیمیة وإزاحة الستار عن الآلیات الموظفة فی هذه الکتب لتعلیم البلاغة.فاستهدف هذا البحث القیام بالقراءة النقدیة فی الکتاب دروس فی البلاغة العربیة للأزهر الزناد لیبین المستویات التقییمیة فیه من زاویتی الحصاد البلاغی والدرس الآکادیمی وذلک على أساس المنهج التوصیفی.استنتجت هذه الدراسة أن الکتاب دروس فی البلاغة العربیة مزج بین البلاغة القدیمة والمعطیات الدرس البلاغی الحدیث مزجاً بسیطاً ویغلبه الطابع التقلیدی وإنه یستأهل بأن یکون مادة دراسیة فی المستویات الآکادیمیة الدنیا کما أنه یمکن أن یعتبر مادة فرعیة فی الدراسات الآکادیمیة العلیا والجدیر بالذکر أن الباحث رغم محاولته فی تبیینه لتضافر البلاغة التقلیدیة والبلاغة الحدیثة تغافل عن بعض القضایا الرئیسة التی طرحته البلاغة القدیمة.
زبان و ادبیات عربی
محمد رحیمی خویگانی
دوره 18، شماره 11 ، بهمن 1397، ، صفحه 61-78
چکیده
لاشک أن لنقد الترجمة مکانته فی الأوساط العلمیة، إذ أن النقد الصائب یصحح وینقح الترجمة ویجعل مرآة واضحة أمام المترجم لیشاهد محاسن عمله ومعایبه. نظرا لهذه المکانة تسعی هذه الأوراق البحثیة من وراء تقدیم تحلیل نقدی لترجمة سید حسین سیدی بعنوان بررسی جنبه‌های هنری ـ معناییِ شعر معاصر عرب لکتاب عزالدین إسماعیل المعنون بـ الشعر العربی ...
بیشتر
لاشک أن لنقد الترجمة مکانته فی الأوساط العلمیة، إذ أن النقد الصائب یصحح وینقح الترجمة ویجعل مرآة واضحة أمام المترجم لیشاهد محاسن عمله ومعایبه. نظرا لهذه المکانة تسعی هذه الأوراق البحثیة من وراء تقدیم تحلیل نقدی لترجمة سید حسین سیدی بعنوان بررسی جنبه‌های هنری ـ معناییِ شعر معاصر عرب لکتاب عزالدین إسماعیل المعنون بـ الشعر العربی المعاصر، قضایاه وظواهره الفنیه والمعنویة. ینقسم هذا التحلیل النقدی ـ بالاعتماد علی المنهج التحلیلی الوصفی ـ إلی قسمین، قسم یعالج المحتوی وقد تمسکنا فی هذا القسم بالنص الأصلی لأن الترجمة لم تکن تفیدنا فی هذا المضمار، وقسم آخر یتعلق بکیفیة الترجمة من حیث المعنی والبنیة.تبین نتائج هذا البحث أن الکتاب ـ مع أنه قد مرت سنوات عدة من طبعه ـ یتمتع بالجامعیة والشمول والجدة ولکنه من حیث منهج العرض والتقدیم لایخلو من بعض العیوب المنهجیة. هذا وفی قسم الترجمة نشاهد أنواعا مختلفة من الضعف واللبس وعدم الرصانة وتحریف المعنی والدلالة، لاسیما فی ترجمة الشواهد الأدبیة والشعریة
زبان و ادبیات عربی
علیرضا کاهه
دوره 18، شماره 11 ، بهمن 1397، ، صفحه 79-91
چکیده
طیلة القرن الماضی قد جرت تغییرات واسعة وکبیرة علی النثر العربی الحدیث، ولهذا السبب دراسة مراحل نشوئه والتحولات الطارئة علیه، إلی جانب التدقیق وإنعام النظر فی النماذج الموجودة والمقدَّمة فی هذا المجال بحاجة إلی دراسات دقیقة وشاملة، وذلک بسبب الاتساع الجغرافی والمواضیع المطروحة المتعددة فی النثر الحدیث وأنماطه المتعددة. إن کتاب ...
بیشتر
طیلة القرن الماضی قد جرت تغییرات واسعة وکبیرة علی النثر العربی الحدیث، ولهذا السبب دراسة مراحل نشوئه والتحولات الطارئة علیه، إلی جانب التدقیق وإنعام النظر فی النماذج الموجودة والمقدَّمة فی هذا المجال بحاجة إلی دراسات دقیقة وشاملة، وذلک بسبب الاتساع الجغرافی والمواضیع المطروحة المتعددة فی النثر الحدیث وأنماطه المتعددة. إن کتاب دراسات فی الأدب العربی الحدیث (النثر) الذی کتبه الدارسان محمد أحمد ربیع، وسالم أحمد الحمدانی بالاشتراک، أحد الکتب الذی یتطرق إلی النثر الحدیث؛ حیث یسعی الکاتبان إلی رصد مراحل تطور أنواعه المتنوعة وهی: المقالة، والقصة القصیرة، والروایة، والمسرحیة، ومن خلال انتقاء نماذج من کل نوع، والقیام بتحلیلها یقدّمان رؤیتهما النقدیة للقاریء. مع الأخذ بعین الاعتبار السؤال الهام: هل من المطلوب اختیار وتقدیم هذا الکتاب کنص تعلیمیّ لمادة «نصوص النثر فی العصر المعاصر» التی تُعرض علی الطلّاب الإیرانیین فی فرع اللغة العربیة وآدابها لمرحلة اللیسانس؟ یجب القول بأنّ هذا الکتاب لم یتبنّ منحًی واتجاهاً واحداً ومنهجیاً فی تحلیل النصوص علاوة علی عدم شمولیة النماذج المدروسة فیها، ولأجل هذا لا یمکن تقدیمه کمرجع کامل وجامع یلبّی حاجات الطلبة فی هذا المجالإذ لا یمکّنهم بعد قراءة هذا البحث من نقدوتقییم النصوص الحدیثة وفقاً لنظریة خاصة ذات إطار محدد. إن هذا المقال یسعی من ناحیة لتسلیط الضوء علی الجوانب الشکلیة للکتاب، ومن ناحیة أخری یقوم بدراسة مضمونه، وتبیین المحاسن والمساویء والنقائص الموجودة فیه.
زبان و ادبیات عربی
عیسی متقی زاده
دوره 18، شماره 11 ، بهمن 1397، ، صفحه 93-108
چکیده
کثُرت الدراسات فی تقویم محاولات التجدید والتیسیر فی اللغة العربیة. هناک باحثون لهم دور کبیر فی محاولات التجدید منهم، تمام حسان الذی ینادی بالتجدید فی ترتیب الأفکار والنظریات اللغویة وقد ذکر آرائه التجدیدیة فی کتابه المعروف اللغة العربیة معناها و مبناها حیثُ تحدَّث فی الفصل الخامس من هذا الکتاب عن «القرائن» اللفظیة والمعنویة.جاءت ...
بیشتر
کثُرت الدراسات فی تقویم محاولات التجدید والتیسیر فی اللغة العربیة. هناک باحثون لهم دور کبیر فی محاولات التجدید منهم، تمام حسان الذی ینادی بالتجدید فی ترتیب الأفکار والنظریات اللغویة وقد ذکر آرائه التجدیدیة فی کتابه المعروف اللغة العربیة معناها و مبناها حیثُ تحدَّث فی الفصل الخامس من هذا الکتاب عن «القرائن» اللفظیة والمعنویة.جاءت فکرة «تضافر القرائن» لإیضاح المعنى الواحد المتمثل أساساً فی تفکیک بنیة الإسناد، وبیان علاقات الکلمات فیه کمهمة من مهمات الإعراب و هنا یتعدی مفهوم القرائن مجرد الاهتمام بالعامل و مدى أثره فی تحدید العلامات الإعرابیة لمبانی مکونات الإسناد إلى التعامل مع مجموعة من المعطیات الأخرى. من هنا تحاول هذه المقالة من خلال المنهج الوصفی – التحلیلی وعلی أساس نظریة القرائن أن تکَشفَ أبعاد نظریةِ القرائنِ وأثرِها فی التحلیل اللغوی.تدلُّ النتائجُ علی أنَّ هذه النظریة تصلح لدراسة النصوص المختلفة، لأنَّها من جهة تشبه بالدراسات الأسلوبیة، خاصة فی القرائن المعنویة والغرض لتطبیق هذه النظریة فی النصوص المختلفة یکمن فی تزوید المتعلم برؤیة جامعة و شاملة فی فهم المعنی المراد من النص بمساعدة مجموعة من القرائن المعنویة واللفظیة
زبان و ادبیات عربی
سهیلا محسنی نژاد
دوره 18، شماره 11 ، بهمن 1397، ، صفحه 109-137
چکیده
یعتبر الکتاب التعلیمی من أهم مقومات عملیة تعلیم اللغة العربیة للناطقین بغیرها، والکتاب التعلیمی هو المحتوى الأکادیمی للمنهج، لذا یرى المؤلفون والخبراء أن نوعیة الکتاب وجودته من الأمور الضروریة لتحقیق سمات الکتاب التعلیمی الجید، ومن الناحیة الأخرى عدم تحقیق کتب تعلیم اللغة العربیة المستوى المطلوب فی التعلیم، دفع الکثیر من الأفراد ...
بیشتر
یعتبر الکتاب التعلیمی من أهم مقومات عملیة تعلیم اللغة العربیة للناطقین بغیرها، والکتاب التعلیمی هو المحتوى الأکادیمی للمنهج، لذا یرى المؤلفون والخبراء أن نوعیة الکتاب وجودته من الأمور الضروریة لتحقیق سمات الکتاب التعلیمی الجید، ومن الناحیة الأخرى عدم تحقیق کتب تعلیم اللغة العربیة المستوى المطلوب فی التعلیم، دفع الکثیر من الأفراد و الهیئات إلى المطالبة بضرورة إعداد کتب أساسیة فی تعلیم اللغة، وبسبب الفرق الکبیر بین تعلیم اللغة لأبنائها وتعلیمها الناطقین بغیرها، تسعى هذه الدراسة أن تحدد المؤشرات والمعاییر المناسبة لسمات کتاب اللغة الجید، وتستهدف تحلیل محتوى سلسلة الکتاب فی تعلم العربیة وما یتضمنه من مهارات وعناصر لغویة لمعرفة مدى تناسبها مع هذه المعاییر، حیث تعتبر هذه السلسلة من أوائل المؤلفات وأشهرها فی تعلیم العربیة (1995م)، والمؤلفة من قبل مؤلفین عرب وأجانب فی الولایات المتحدة الامریکیة فی ثلاث مستویات، وتوصلت الدراسة إلى أن هذه السلسلة تحتوی على معظم سمات الکتاب الجید إلا أنها لا تناسب فی أن تکون مقرراً دراسیاً فی الجامعات و المراکز الایرانیة وذلک لعدم تناسبها مع الثقافة الاسلامیة.
زبان و ادبیات عربی
سید حسین مرعشی
دوره 18، شماره 11 ، بهمن 1397، ، صفحه 139-154
چکیده
تُعَدّ الأنماط الشعریّة للموشّحات والأزجال والموضوعات التی یتناولها الشعراء الأندلسیّون فیها من القضایا التی لا تزال محطّ اهتمام الباحثین شرقًا وغربًا. فی هذا المقال، سنستعرض کتاب الدکتور محمّد عبّاسة، وهو واحد من أحدث الأبحاث فی هذا السیاق. بالإضافة إلى تقدیم معلومات شاملة عن الشعر العربی فی الأندلس، ولا سیّما شعر الموشّحات ...
بیشتر
تُعَدّ الأنماط الشعریّة للموشّحات والأزجال والموضوعات التی یتناولها الشعراء الأندلسیّون فیها من القضایا التی لا تزال محطّ اهتمام الباحثین شرقًا وغربًا. فی هذا المقال، سنستعرض کتاب الدکتور محمّد عبّاسة، وهو واحد من أحدث الأبحاث فی هذا السیاق. بالإضافة إلى تقدیم معلومات شاملة عن الشعر العربی فی الأندلس، ولا سیّما شعر الموشّحات والأزجال، فهو یقدّم نظریّة جدیدة مُعتبرًا فیها هذَین النمطَین من الشعر جزءًا من إبداعات شعراء هذه المنطقة، ومبیّنًا أنّ بروزهما لم یتأثّر بالشعر العربی فی الشرق أو الشعر الأوروبی فی الغرب. وفقًا لهذه النظریّة، وخلافًا لرأی العدید من الباحثین، فإنّ الموشّحات والأزجال أثّرت على جزء من الشعر الأوروبی الذی یُدعى شعر التروبادور، لکنّ العکسَ غیر صحیح. ولنقد هذا الکتاب ومناقشة آراء مؤلّفه تمّت الاستعانة بالاتّجاه الوصفی لمنهج تحلیل المحتوی. ووفقًا لهذه الدراسة، فإنّ نظریّة الدکتور محمّد عبّاسة مقبولة إلى حدّ کبیر، لکنّ لا تزال بعض الأجزاء منها بحاجة إلى مزید من الأسباب والبراهین.
زبان و ادبیات عربی
بتول مشکین فام
دوره 18، شماره 11 ، بهمن 1397، ، صفحه 155-182
چکیده
کتاب الدراسة الأدبیة؛ النظریة والتطبیق نصوص قرآنیة مجموعة محاضرات القاها الدکتور عبدالسلام احمد الراغب على طلابه فی جامعة حلب، ثم اخرجها فی مؤلف مستقل عام ٢٠٠٥ لاهداف عدة منها: تعرف القراء الى مواطن الاعجاز البیانی، فهم اسرار التعبیر القراتی وتذوق بیانه.یعرض المقال هذا لاقسام الکتاب وصفا وتحلیلا، وبحث فی مزایا، ومایمکن أن یؤخذ ...
بیشتر
کتاب الدراسة الأدبیة؛ النظریة والتطبیق نصوص قرآنیة مجموعة محاضرات القاها الدکتور عبدالسلام احمد الراغب على طلابه فی جامعة حلب، ثم اخرجها فی مؤلف مستقل عام ٢٠٠٥ لاهداف عدة منها: تعرف القراء الى مواطن الاعجاز البیانی، فهم اسرار التعبیر القراتی وتذوق بیانه.یعرض المقال هذا لاقسام الکتاب وصفا وتحلیلا، وبحث فی مزایا، ومایمکن أن یؤخذ علیه، وحاول ان یستکشف فیه مواطن الجدة والمحاکاة، ثم یضع بین یدی المؤلف مقترحات للجرح والتعدیل وذلک لیتخذ کتابه السبیل الى مناهج الجامعات الایرانیة. من هذه المقترحات: توفیر عناصر المنهجیة والاصالة فی الدراسة، العنایة بالتوثیق و توظیف الهوامش، اعادة النظر فی تنظیم الارکان، الحیلولة دون تسلط الدراسات المساعدة على الدراسة الاصلیة وغلبة الطابع الدینی على الجانب الفنی، تحری الجدة واعداد الاجابات المنطقیة ـ الموضوعیة لأسئلة تستوقف الدارسین خلال قراءة الکتاب، تزوید الکتاب بالتمارین والملاحق. کل ذلک جاء حسب منهج وصفی تحلیلی یمیل إلی الإستقراء و الإستنباط.
زبان و ادبیات عربی
هادی نظری منظم
دوره 18، شماره 11 ، بهمن 1397، ، صفحه 183-202
چکیده
لیس ثمة مفهوم واحد محدّد للأدب المقارن، ذلک أن الأدب المقارن عالج منذ نشأته العلمیة حقولا مختلفة من الدراسة و مجموعة من القضایا و المشکلات لیست علی درجة کبیرة من التجانس أو التقارب. و نتیجة لهذا التطور الهائل فی مفاهیمه و هذا التوسع الشدید فی مجالاته البحثیة یمکن القول إن المقارنین الیوم لم یحتفظوا من المقارنة إلا بروح الانفتاح علی ...
بیشتر
لیس ثمة مفهوم واحد محدّد للأدب المقارن، ذلک أن الأدب المقارن عالج منذ نشأته العلمیة حقولا مختلفة من الدراسة و مجموعة من القضایا و المشکلات لیست علی درجة کبیرة من التجانس أو التقارب. و نتیجة لهذا التطور الهائل فی مفاهیمه و هذا التوسع الشدید فی مجالاته البحثیة یمکن القول إن المقارنین الیوم لم یحتفظوا من المقارنة إلا بروح الانفتاح علی الآداب والثقافات المختلفة. و الحدیث عن مستقبل الأدب المقارن العربی سابق لأوانه، رغم أن عدد المقارنین العرب یتزاید یومیا و تتعدد اتجاهاتهم و یتحمسون للبحث عن هویة خاصة للأدب العربی المقارن لا تعانی من التبعیة للغرب باتجاهاته و مدارسه. وهذا المقال باعتماد المنهج الوصفی ـ التحلیلی و من خلال الموازنة یحاول أن یلقی ضوءاً علی کتاب الدکتور أحمد عبدالعزیز المعنون: نحو نظریة جدیدة للأدب المقارن فیذکر إیجابیاته و یتطرق إلی ما یؤخذ علیه من الجانبین الشکلی و المضمونی. والکتاب یقع فی مجلدین؛ دعا فیه المؤلف إلی أدب مقارن جدید، وکشف عن جرأة نظریة کبیرة، لکن النتائج تدل علی أن محاولته هذه تتمثل فی تقدیم نهج وسط بین المدرسة الفرنسیة التقلیدیة والمدرسة الأمریکیة المتحررة، مع میل واضح إلی الأولی فی التطبیقات. فلا نبالغ إذا قلنا إن صدی کتاب الدکتور عبدالعزیز معدوم فی الأدب المقارن العالمی، و شبه معدوم فی الدرس المقارن العربی.
زبان و ادبیات عربی
علی بشیری؛ علیرضا کاوه نوش‌آبادی
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، ، صفحه 1-22
چکیده
یکی از کتابهای مهمی که در عرصة شعر معاصر عربی نگاشته شده است الشعر العربی المعاصر قضایاه و ظواهره الفنیة و المعنویة اثر عزالدین اسماعیل، منتقد نام‌دار ادبیات عربی، است. این کتاب با ترجمة سیدحسین سیدی و با عنوان بررسی جنبه‌های هنری ــ معنایی شعر معاصر عرب به‌چاپ رسیده است. این پژوهش ازمنظر روابط جانشینی و هم‌نشینی که سوسور، زبان‌شناس ...
بیشتر
یکی از کتابهای مهمی که در عرصة شعر معاصر عربی نگاشته شده است الشعر العربی المعاصر قضایاه و ظواهره الفنیة و المعنویة اثر عزالدین اسماعیل، منتقد نام‌دار ادبیات عربی، است. این کتاب با ترجمة سیدحسین سیدی و با عنوان بررسی جنبه‌های هنری ــ معنایی شعر معاصر عرب به‌چاپ رسیده است. این پژوهش ازمنظر روابط جانشینی و هم‌نشینی که سوسور، زبان‌شناس معروف، از آن سخن به‌میان آورده است، به نقد و بررسی این ترجمه پرداخته است. در مقالة پیش‌روی از ره‌گذر روش توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه‌بر مطالعات ترجمة توصیفی محصول‌مدار به پاره‌هایی از ترجمة این کتاب پرداخته‌ایم و آنها را زیر ذره‌بین نقد و تحلیل قرار داده‌ایم و سپس، ترجمه‌ای پیش‌نهادی ارائه کرده‌ایم. به‌طور کلی، باید گفت که ترجمة این کتاب باوجود تلاش‌ها و زحمات فراوان مترجم در انتقال مطالب از زبان مبدأ به زبان مقصد با اشکالاتی روبه‌روست که می‌تواند ناشی از ناآشنایی یا نداشتن دقت کافی مترجم درمورد دو زبان مبدأ و مقصد و نیز اصطلاحاتی باشد که در حوزة واژگانی و اصطلاحی این زبان‌ها کاربست مناسب و به‌جای خود را دارد.
زبان و ادبیات عربی
علی بیانلو
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، ، صفحه 23-44
چکیده
تنظیم مطالب علمی درحد واحد درسی ازجمله ضرورت‌هایی است که استادان دانشگاه‌ها را به امر تهیة جزوه و کتاب وامی‌دارد. در این راستا، کتاب النقد و الناقدون فی الأدب العربی (1387 ش)، نوشتة علی سلیمی، شامل سه فصل با موضوعات تطور نقد، عناصر ادب، و ناقدان سرشناس است که نویسنده هدف کلی آن را نگاهی جامع به نقد ادبی و سیر تحول آن در ادب عربی قدیم ...
بیشتر
تنظیم مطالب علمی درحد واحد درسی ازجمله ضرورت‌هایی است که استادان دانشگاه‌ها را به امر تهیة جزوه و کتاب وامی‌دارد. در این راستا، کتاب النقد و الناقدون فی الأدب العربی (1387 ش)، نوشتة علی سلیمی، شامل سه فصل با موضوعات تطور نقد، عناصر ادب، و ناقدان سرشناس است که نویسنده هدف کلی آن را نگاهی جامع به نقد ادبی و سیر تحول آن در ادب عربی قدیم و جدید بیان کرده است. ازاین‌رو، طبق بررسی علمی کیفیت جلد، صحافی، حروف‌نگاری، صفحه‌آرایی، عنوان‌بندی، و سطربندی از نقاط قوّت شکلی آن بهشمار میرود. اما طراحی سادة جلد، اغلاط چاپی، ضعف دستور زبان، اشتباهات املایی، و نارسایی عبارات از نقاط ضعف شکلی است. فهرست محتوایی خوب، تحلیل بدون سوگیری، سازواری مناسب با مبانی اسلامی، و تناسب حجمی با واحد درسی و سرفصل ازجمله نقاط مثبت محتواست. ضعف در انسجام عناوین، شیوة ارجاع، ابهام در سازواری علمی، نداشتن انطباق عنوان با محتوا، و ضعف معادل‌سازی اصطلاحات ازجمله نقاط منفی محتوا به‌حساب می‌آید. درنتیجه، این کتاب به‌لحاظ کیفی کاستی فراوان دارد که پیش‌نهادهایی به‌منظور بهبود کیفی آن داده شده است. رعایت نکات یادشده می‌تواند این اثر را در خط سیر هدف آموزشی قرار دهد.
زبان و ادبیات عربی
اسحق رحمانی؛ اسماعیل اشرف
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، ، صفحه 45-57
چکیده
نقد مؤثر، سازنده، و مثبت نقش بسیار مهمی در پیشرفت علم و دانش دارد که باعث شکوفایی ثروت کلان هر کشوری، که همان تکنولوژی آن است، میشود. ازآن‌جایی‌که پیدایش، دگرگونی، و تکامل نحو عربی ازجمله مسائلی است که توجه خاصی را می‌طلبد، بنابراین، پژوهش در این زمینه بسیار ارزش‌مند به‌نظر میرسد. رمضان عبدالتوّاب با ترجمة کتاب التطوّر النحوی ...
بیشتر
نقد مؤثر، سازنده، و مثبت نقش بسیار مهمی در پیشرفت علم و دانش دارد که باعث شکوفایی ثروت کلان هر کشوری، که همان تکنولوژی آن است، میشود. ازآن‌جایی‌که پیدایش، دگرگونی، و تکامل نحو عربی ازجمله مسائلی است که توجه خاصی را می‌طلبد، بنابراین، پژوهش در این زمینه بسیار ارزش‌مند به‌نظر میرسد. رمضان عبدالتوّاب با ترجمة کتاب التطوّر النحوی للّغة العربیّة از برجشتر اسر، در 1994 م راهی هموار در توسعة نحو زبان عربی قرار داد. نویسندۀ این کتاب نحو عربی را ازمنظر تاریخی و زبان‌شناسی بررسی کرده است و از دیگر زبان‌های سامی ازجمله عبری، اکدی، حبشی، و آرامی نیز سخن به‌میان آورده است. با تحلیل کمّی و کیفی محتوای این کتاب میتوان دریافت که این کتاب دو هدف اساسی را دنبال میکند: 1. بررسی نحو زبان عربی ازمنظر تاریخی: یعنی ازمنظر شکل‌گیری و پیدایش، تکوین، حروف اصلی، انواع جمله، بناء، و تغییرات ایجادشده در آن درطول زمان، 2. بررسی تشکیلاتی و ساختاری زبان که در حوزة زبان‌شناسی واقع میشود. میتوان این کتاب را در عنوان درسی «تحقیق در مسائل صرفی و نحوی» در دورة دکتری زبان و ادبیات عربی در دانشگاههای ایران پیش‌نهاد کرد.
زبان و ادبیات عربی
محمد رحیمی خویگانی؛ محمد خاقانی اصفهانی
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، ، صفحه 59-73
چکیده
تحلیل انتقادی کتابهای مختلفی که در زمینه‌های گوناگون علمی نگاشته میشود یکی از بایدها و ضرورت‌ها و زمینه‌های مهم فعالیت نقادان است. علم بلاغت هم به‌هیچ‌روی از این قاعده برکنار نیست و ازآنجاکه امروزه در زمرة علوم روزآمد و مهمی است که نویسندگان و پژوهش‌گران زیادی در آن وارد می‌شوند و نظرات مختلفی ارائه می‌دهند بایسته است تا ...
بیشتر
تحلیل انتقادی کتابهای مختلفی که در زمینه‌های گوناگون علمی نگاشته میشود یکی از بایدها و ضرورت‌ها و زمینه‌های مهم فعالیت نقادان است. علم بلاغت هم به‌هیچ‌روی از این قاعده برکنار نیست و ازآنجاکه امروزه در زمرة علوم روزآمد و مهمی است که نویسندگان و پژوهش‌گران زیادی در آن وارد می‌شوند و نظرات مختلفی ارائه می‌دهند بایسته است تا این آثار متنوع با نگاهی دانشگاهی و ضابطه‌مند نقد و بررسی شود. بر این اساس، بررسی انتقادی کتاب فلسفة البلاغة بین التقنیة و التطور اثر رجاء عید استاد دانشگاه بنها مصر، به‌منزلة مسئلة اصلی این پژوهش انتخاب شده است. مهمترین یافته‌های این پژوهش، که با روشی تحلیلیـ انتقادی نگاشته شده، بیان‌گر این مطلب است که در این کتاب نویسنده سعی دارد با نگاهی نو به مباحث بلاغت منطق‌محوری و فلسفه‌مآبی و کلام‌اندودیِ بلاغت را به نقد بکشد و در این کار تاحد زیادی موفق است، اما هنگام ارائة طرحی نو و جای‌گزینی برای تقسیم‌بندی‌های منطقی و مباحث فلسفی و کلامی راه به جایی نبرده است.
زبان و ادبیات عربی
سید علی سراج
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، ، صفحه 75-96
چکیده
اسطوره‌ها برپایۀ فطرت آدمیان شکل می‌گیرند و در هر دوره سیلانی دارند و در ذهن و زبان مردم جاری می‌شوند؛ ازاین‌رو، باید اسطوره را فصل جدایی‌ناپذیر ادبیات دانست. شاعران و ادیبان هرگاه آمال و آرزوهای ملت خود را در خطر می‌دیدند به اسطوره روی می‌آوردند. یکی از پرتحول‌ترین دوره‌های ادبی در ادبیات فارسی و عربی دورة معاصر است که با ...
بیشتر
اسطوره‌ها برپایۀ فطرت آدمیان شکل می‌گیرند و در هر دوره سیلانی دارند و در ذهن و زبان مردم جاری می‌شوند؛ ازاین‌رو، باید اسطوره را فصل جدایی‌ناپذیر ادبیات دانست. شاعران و ادیبان هرگاه آمال و آرزوهای ملت خود را در خطر می‌دیدند به اسطوره روی می‌آوردند. یکی از پرتحول‌ترین دوره‌های ادبی در ادبیات فارسی و عربی دورة معاصر است که با بررسی آثار و افکار شاعران این دو سرزمین میتوان دریافت که تحت‌تأثیر عواملی هم‌چون تحولات سیاسیـ اجتماعی، نفوذ استکبار، فشار استبداد داخلی، و ... شاعرانی چون قروی، فؤاد خطیب، و خلیل حاوی از لبنان و فرخی یزدی، ملک‌الشعرای بهار، منوچهر آتشی، و ... از ایران به‌منظور شکل‌دهی وطنی با جلوه‌های ملی و مبارزه با استبداد و احیای هویت ملی سروده‌های خود را با اسطوره‌گرایی عجین کرده‌اند. در پژوهش حاضر، جلوه‌های اسطوره در شعر خلیل حاوی (1919-1982 م) و منوچهر آتشی (1310-1384 ش) با روش توصیفیـ تحلیلی و برپایۀ مکتب ادبیات تطبیقی آمریکایی بررسی میشود. توجه به کارکرد اسطوره به‌عنوان ابزاری برای بیداری ملت و توجه به جنبه‌هایی از میراث کهن اسطوره‌های فارسی و عربی و اساطیر یونانی که انسان معاصر را به مقاومت و ایستادگی دربرابر ظلم و ستم فرامی‌خواند، مهمترین وجوه همانندی و تشابه در شعر دو شاعر است.
زبان و ادبیات عربی
محسن سیفی؛ مهوش حسن‌پور
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، ، صفحه 97-112
چکیده
کتاب مختارات من روائع الأدب العربی فی العصر العباسی الأوّل یکی از آثاری است که نگارندة آن نمونه‌هایی از نثر و شعر دوران عباسی اول را گلچین کرده و به ترجمه و تحلیل آن پرداخته است. مطالعة کتاب نشان میدهد که این اثر، ضمن داشتن امتیازاتی، عاری از کاستی‌ها و نقص‌ها نیست. نگارنده در این جستار قصد دارد با رعایت اصول نقد و با استفاده از شیوة ...
بیشتر
کتاب مختارات من روائع الأدب العربی فی العصر العباسی الأوّل یکی از آثاری است که نگارندة آن نمونه‌هایی از نثر و شعر دوران عباسی اول را گلچین کرده و به ترجمه و تحلیل آن پرداخته است. مطالعة کتاب نشان میدهد که این اثر، ضمن داشتن امتیازاتی، عاری از کاستی‌ها و نقص‌ها نیست. نگارنده در این جستار قصد دارد با رعایت اصول نقد و با استفاده از شیوة توصیفیـ تحلیلی میزان پای‌بندی نویسندة این کتاب را به رعایت معیارها و قوانین نگارشی به بوتة نقد بکشاند. از بررسی دقیق کتاب چنین استنباط میشود که این اثر برخی کاستی‌های محتوایی و شکلی دارد که از اساسی‌ترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد: پرداختن به موضوعات غیرضروری مانند زندگی‌نامة شاعران و غافل‌شدن از برخی مباحث ضروری مانند اغراض شعری عصر عباسی. خطاهای تایپی زیادی نیز در کتاب مشاهده میشود که می‌تواند اطلاعات اشتباهی به مخاطب مبتدی بدهد و حتی باعث بدفهمی مطلب شود.
زبان و ادبیات عربی
پیمان صالحی
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، ، صفحه 113-136
چکیده
با عنایت به این‌که متون منثور معاصر، علاوه‌بر جنبة آموزشی، بیش از هر زمان دیگری منعکس‌کنندة فرهنگ آن است، کتابی که به‌عنوان منبع درسی معرفی میشود، علاوه‌بر ساختار شکلی و محتوایی مناسب، باید مطابق با جدیدترین نظریهها و رویکردهای ادبی باشد تا بتواند رسالت ادبی خویش را به انجام برساند. در همین راستا، در این پژوهش تلاش شده است ...
بیشتر
با عنایت به این‌که متون منثور معاصر، علاوه‌بر جنبة آموزشی، بیش از هر زمان دیگری منعکس‌کنندة فرهنگ آن است، کتابی که به‌عنوان منبع درسی معرفی میشود، علاوه‌بر ساختار شکلی و محتوایی مناسب، باید مطابق با جدیدترین نظریهها و رویکردهای ادبی باشد تا بتواند رسالت ادبی خویش را به انجام برساند. در همین راستا، در این پژوهش تلاش شده است به‌روش بازخوانی اثر و در دو بخش تحلیل کمّی و کیفی نشان داده شود که آیا کتاب ملامح النثر الحدیث و فنونه از پتانسیل لازم به‌مثابة یک منبع درسی برای رشتة زبان و ادبیات عربی برخوردار است یا خیر. نتایج حکایت از آن دارد که باوجود داشتن محاسنی چون خط کاملاً خوانا، صفحه‌آرایی مطلوب، و عملکرد فنی برخی از نویسندگان، این کتاب معایب کمّی و کیفی فراوانی دارد که درصورت ارائه به‌عنوان کتاب درسی بسیار ضعیف و ناقص خواهد بود. استفادة بسیار اندک و جزئی از علائم ویرایشی و نبود فهرست منابع و کتاب‌شناسی تاریخ ادبیات ازجمله معایب کمّی این کتاب است. تجدیدچاپ‌نشدن کتاب پس از 21 سال، نقصان موضوعی و محتوایی عناوین، بی‌نظمی و انسجام‌نداشتن مطالب، دقت کافی نداشتن در استناددهی، استفاده‌نکردن از منابع متعدد، معتبر، و به‌روز، و نیز نقصان در ارائة مطالب و استنباط غلط از مهمترین معایب کیفی این کتاب است.
زبان و ادبیات عربی
موسی عربی
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، ، صفحه 137-151
چکیده
منتقدان رویکردهای سنتی بلاغت درخصوص سبک‌شناسی جدید تألیفات زیادی به‌رشتة تحریر درآورده‌اند که در این مقال سعی بر آن است تا یکی از این آثار را، یعنی أسلوبیة البیان العربی من أفق القواعد المعیاریة إلى آفاق النص الإبداعی نقد و بررسی کنیم. این اثر با روش تحلیل محتوا مورد نقد و بررسی قرار گرفته است که مهمترین نتایج آن عبارت است از مرزبندی ...
بیشتر
منتقدان رویکردهای سنتی بلاغت درخصوص سبک‌شناسی جدید تألیفات زیادی به‌رشتة تحریر درآورده‌اند که در این مقال سعی بر آن است تا یکی از این آثار را، یعنی أسلوبیة البیان العربی من أفق القواعد المعیاریة إلى آفاق النص الإبداعی نقد و بررسی کنیم. این اثر با روش تحلیل محتوا مورد نقد و بررسی قرار گرفته است که مهمترین نتایج آن عبارت است از مرزبندی دقیق بین بیان عربی در بلاغت قدیم و جدید که نویسنده توانسته با بخشی کاربردی با عنوان «قراءة و نص» به توفیق خوبی دست یابد، تناسب عنوان با مطالب کتاب در تمامی فصول و دو کلیدواژة القواعد المعیاریة و النص الإبداعیدر تمامی فصول با شواهد و استنادات موردتحلیل قرار گرفته است، نگاهی تمدنی و پویا به زبان به‌مثابة یک پیکر زنده، ارائة تحلیل‌های جامع در پایان هر بخش که خواننده را به یک برداشت شفاف ره‌نمون میشود، و نظم و تسلسل منطقی مباحث ازجمله مهمترین نقاط قوّت اثر است. ازجمله کاستی‌های اثر میتوان به برخی اشتباهات ویرایشی و نگارشی، که البته بسیار اندک است، فشرده‌بودن مباحث کتاب و نداشتن تمرین و آزمون، نداشتن فهرست اعلام، آیات و اشعار، و بررسی و نقدنکردن آرای صاحب‌نظران غربی اشاره کرد.
زبان و ادبیات عربی
صادق عسکری
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، ، صفحه 153-174
چکیده
تحلیل انتقادی تولیدات علمی باعث شناساندن نقاط ضعف و قوّت آثار گذشتگان و اجتناب از نقاط ضعف و تقویت نقاط قوّت را به‌دنبال خواهد داشت. بنابراین، میتوان گفت که رسیدن به کمال مطلوب در تدوین منابع دانشگاهی فقط پس از نقدهای سازنده میسر است. در این نوشتار کتاب الأدب المصری من قیام الدولة الأیوبیة إلى مجیء الحملة الفرنسیة نقد و بررسی میشود. ...
بیشتر
تحلیل انتقادی تولیدات علمی باعث شناساندن نقاط ضعف و قوّت آثار گذشتگان و اجتناب از نقاط ضعف و تقویت نقاط قوّت را به‌دنبال خواهد داشت. بنابراین، میتوان گفت که رسیدن به کمال مطلوب در تدوین منابع دانشگاهی فقط پس از نقدهای سازنده میسر است. در این نوشتار کتاب الأدب المصری من قیام الدولة الأیوبیة إلى مجیء الحملة الفرنسیة نقد و بررسی میشود. نتایج به‌دست‌آمده از نقد و بررسی این کتاب نشان میدهد که کتاب حاضر باوجود برخی نکات قوّت ازقبیل رعایت قوانین نگارشی و انسجام و تنظیم منطقی باب‌ها و فصل‌ها متأسفانه نواقص فراوانی در عرصة شکل و محتوا دارد. مهمترین نواقص شکلی این اثر عبارت‌اند از ثبت‌نکردن ارجاعات و فقدان کتاب‌نامه، فقدان مقدمه و خاتمه برای باب‌ها و فصل‌ها، خطاهای لغوی ناشی از رعایت‌نکردن قواعد صرف و نحو، و خطاهای تعبیری و انشایی ناشی از استعمال نادرست واژه‌ها و ترکیب‌ها. اما مهمترین نواقص محتوایی موجود در این کتاب عبارت‌اند از تکراری‌بودن موضوع، بررسی سطحی و شتاب‌زدة ناشی از وسیع‌بودن موضوع، تکیه‌بر تدوین و جمع‌آوری، و درنتیجه، فقدان تحلیل و نقد و نوآوری. امید است که نتایج به‌دست‌آمده از این بررسی مختصر برای نگارنده و دیگر پژوهش‌گران مفید باشد و باعث ارتقای علمی آثار گردد.
زبان و ادبیات عربی
یحیی عطائی
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، ، صفحه 175-193
چکیده
نویسنده در این مقاله کوشیده است با معرفی کتاب علوم البلاغة عند العرب و الفرس ارزش آن را درمیان دیگر کتابهای مشابه روشن کند و با نقد ساختارِ صوری و محتوایی جایگاه کتاب را درمیان پژوهش‌های بلاغت اسلامی و ایرانی ارزیابی کند. نویسندة کتاب در هر دو زمینه عالی عمل کرده است و به هدف ذکرشده در مقدمة کتاب، که بررسی تاریخ تطور بلاغت فارسی و ...
بیشتر
نویسنده در این مقاله کوشیده است با معرفی کتاب علوم البلاغة عند العرب و الفرس ارزش آن را درمیان دیگر کتابهای مشابه روشن کند و با نقد ساختارِ صوری و محتوایی جایگاه کتاب را درمیان پژوهش‌های بلاغت اسلامی و ایرانی ارزیابی کند. نویسندة کتاب در هر دو زمینه عالی عمل کرده است و به هدف ذکرشده در مقدمة کتاب، که بررسی تاریخ تطور بلاغت فارسی و عربی درکنار هم و نشان‌دادن تأثیر و تأثر این دو عرصه درتقابل با یک‌دیگر است، رسیده است. ساختار نقد و بررسی در این مقاله در نگاه کلی چنین است: نخست، بررسى صوری؛ دوم، بررسی میزان رعایت قواعد عمومی ویرایش و نگارش؛ و سوم، بررسی محتوایى اثر. پس از این سه بخش، محاسن کتاب، میزان انطباق محتواى اثر با عنوان و فهرست، میزان روزآمدى دادهها و اطلاعات اثر ازنظر ارجاع به منابع جدید، نمونههایى از نوآورى، نظم منطقى و انسجام مطالب در کل اثر، نحوة نقد و بررسی‌ها در این اثر و میزان رعایت بی‌طرفی علمی در تحلیل‌ها، و میزان سازواری محتوای علمی و پژوهشی اثر با مبانی و پیش‌فرض‌های موردقبول اثر به‌ویژه سازواری محتوای علمی اثر با مبانی و اصول دینی و اسلامی عنوان شده است.
