زبان و ادبیات عربی
سید ابوالفضل سجادی
دوره 16، شماره 43 ، بهمن 1395، ، صفحه 123-135
چکیده
«النحو‌العصری» کتابی جدید در قواعد نحو و صرف است، که مطابق گفته مؤلف، روش و شیوه ارائه بحث‌های آن جدید، و فهم و استفاده از آن آسان است. در این کتاب، نحو و صرف زبان عربی به‌طور کامل بررسی و محاسن و معایب شیوه تالیفات نحو زبان عربی گردآوری و تمام مباحث نحو و صرف زبان عربی و اسلوب‌های آن را بررسی شده است. کتاب «النحو العصری» ...
بیشتر
«النحو‌العصری» کتابی جدید در قواعد نحو و صرف است، که مطابق گفته مؤلف، روش و شیوه ارائه بحث‌های آن جدید، و فهم و استفاده از آن آسان است. در این کتاب، نحو و صرف زبان عربی به‌طور کامل بررسی و محاسن و معایب شیوه تالیفات نحو زبان عربی گردآوری و تمام مباحث نحو و صرف زبان عربی و اسلوب‌های آن را بررسی شده است. کتاب «النحو العصری» از جامعیت نسبی برخوردار است، ولی نداشتن فهرست منابع، آیات و احادیث و ... از نقاط ضعف آن به‌شمار می‌آید. شیوه آموزشی این اثر نسبتاً خوب است، ولی از آنجایی که برای آموزش قواعد صرف و نحو عربی، به تمرین و تکرار نیاز است لذا فقدان تمرین در این کتاب از نقاط ضعف آن به‌شمار می‌آید. از آن‌جاکه مباحث مطرح‌شده در این کتاب سطحی و سادهاند می‌توان گفت: این کتاب فقط برای سطوح متوسط مناسب است، و با توجه‌به برخی اشکالات علمی نمیتواند به‌عنوان یک منبع صرف و نحو مطرح باشد، و یا کتابی تخصصی به‌شمار آید. این مقاله بر آن است تا ضمن بررسی کتاب مذکور، سطح علمی کتاب، شیوه‌های آموزشی آن و میزان موفقیت نویسنده در شرح، توضیح و آموزش قواعد زبان عربی را ارزیابی نماید.
زبان و ادبیات عربی
علی سعیداوی
دوره 16، شماره 43 ، بهمن 1395، ، صفحه 137-158
چکیده
کتاب أسس علم اللغة العربیة ازجمله آثار برجستۀ محمود فهمی حجازی است که در زمینۀ زبانشناسی عربی به رشته تحریر درآمده است. برگردان این کتاب به زبان فارسی برای رشته زبان و ادبیات عربی کاملاً ضروری به نظر می‌‌رسد. بنابراین، اقدام سید حسن سیدی برای ترجمة این کتاب قابل تقدیر است. اما، باوجود زحمات زیادی که ایشان در این راه مبذول ...
بیشتر
کتاب أسس علم اللغة العربیة ازجمله آثار برجستۀ محمود فهمی حجازی است که در زمینۀ زبانشناسی عربی به رشته تحریر درآمده است. برگردان این کتاب به زبان فارسی برای رشته زبان و ادبیات عربی کاملاً ضروری به نظر می‌‌رسد. بنابراین، اقدام سید حسن سیدی برای ترجمة این کتاب قابل تقدیر است. اما، باوجود زحمات زیادی که ایشان در این راه مبذول داشته اند، به نظر می‌‌رسد ترجمۀ ایشان خالی از اشکال نیست. نگارنده در این جستار، براساس رویکرد متنمدار، به نقد و بررسی این ترجمه در دو سطح واژگان و جملات پرداخته است و درآخر به نتایجی می‌‌رسد که مهم‌ترین آن‌ها حاکی از آن است که مترجم در معادل گزینی برخی اصطلاحات دچار لغزش شده است. همچنین، پایبندی مفرطِ مترجم به ساختار زبان عربی و نیز ناآگاهی کافی از برخی نظریات و مسائل زبانشناسی ترجمه، مانند هم‌نشینی، موجب شده در مواردی ترجمه گنگ و نامفهوم از آب درآید.
زبان و ادبیات عربی
محمدرضا عزیزی‌پور
دوره 16، شماره 43 ، بهمن 1395، ، صفحه 159-181
چکیده
نقد و بررسی آثار علمی باعث شناساندن ویژگی‌ها و کاستیهای آن‌ها و درنتیجه دوری از نقاط ضعف و تأکید بر نقاط قوت را درپی خواهد داشت و بی‌تردید ارتقای کیفیت کتابهای دانشگاهی فقط با نقادی صریح، سازنده، و کنارگذاشتن تعارفات میسر خواهد شد. بر این اساس و بنا به درخواست شورای بررسی متون پژوهشگاه علوم انسانی، کتاب دراسة منهجیة فی ترجمة ...
بیشتر
نقد و بررسی آثار علمی باعث شناساندن ویژگی‌ها و کاستیهای آن‌ها و درنتیجه دوری از نقاط ضعف و تأکید بر نقاط قوت را درپی خواهد داشت و بی‌تردید ارتقای کیفیت کتابهای دانشگاهی فقط با نقادی صریح، سازنده، و کنارگذاشتن تعارفات میسر خواهد شد. بر این اساس و بنا به درخواست شورای بررسی متون پژوهشگاه علوم انسانی، کتاب دراسة منهجیة فی ترجمة الصحف و المجلات اثر استاد محترم عدنان طهماسبی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. نتایج بهدستآمده از بررسی اثر مذکور بر این موضوع دلالت دارد که این کتاب مانند اکثر تألیفات انسانی امتیازات و کاستی‌هایی دارد که در شکل و محتوا نمودار شده است. ازجمله امتیازات این اثر داشتن پیش‌گفتار، فهرست مطالب، مراجع معتبر، معادل‌یابی خوب برخی اصطلاحات سیاسی و ورزشی، و روانی و رسایی ترجمه به‌جز در برخی از موارد است که به‌صورت مفصل دربارة آن‌ها بحث شده است. نبود تقسیم‌بندی دقیق موضوعی، نداشتن تمرینات مناسب، عدم حرکت‌گذاری، اشکالات تایپی، شتابزدگی، و عدم ویرایش از کاستیهای این کتاب به‌شمار می‌رود که باعث بروز ضعف‌های زیادی در عدم انطباق ترجمة فارسی با متن عربی شده است. در پایان نیز پیش‌نهاداتی برای رفع کاستی‌ها و نادرستی‌ها ارائه شده است.
زبان و ادبیات عربی
عیسی متقی‌زاده؛ سجاد اسماعیلی؛ محمدرحیم خالی‌زاده؛ داوود ایکدری
دوره 16، شماره 43 ، بهمن 1395، ، صفحه 183-200
چکیده
آموزش مهارتهای زبانی همواره به‌مثابة یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های برنامه‌ریزان و متخصصان آموزش در نظام آموزشی به‌شمار می‌رود. اگرچه آموزش زبان عربی در ایران کاستی‌ها و مشکلات بی‌شماری دارد، این مشکلات بیشتر در بخش مهارتهای زبانی و به‌ویژه در درس آزمایشگاه زبان به‌چشم می‌خورد. این جستار با استفاده از روش پیماشی بر آن است ...
بیشتر
آموزش مهارتهای زبانی همواره به‌مثابة یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های برنامه‌ریزان و متخصصان آموزش در نظام آموزشی به‌شمار می‌رود. اگرچه آموزش زبان عربی در ایران کاستی‌ها و مشکلات بی‌شماری دارد، این مشکلات بیشتر در بخش مهارتهای زبانی و به‌ویژه در درس آزمایشگاه زبان به‌چشم می‌خورد. این جستار با استفاده از روش پیماشی بر آن است تا علاوه‌بر بررسی روش‌های تدریس درس آزمایشگاه زبان در مقطع کارشناسی رشتة زبان و ادبیات عربی، میزان موفقیت استادان در تدریس این درس و همچنین میزان استفادة آن‌ها از معیارهای مناسب تدریس درس آزمایشگاه را کشف کند و در پایان نیز راه‌کارهای مناسبی درجهت حل مشکلات تدریس این درس ارائه دهد. جامعة آماری این پژوهش شامل ده استاد متخصص در حوزة مهارتهای زبانی و 68 دانشجوی کارشناسی رشتة زبان و ادبیات عربی در دانشگاه‌های تهران است. مهم‌ترین یافتههای پژوهش نشان داد: در تدریس درس آزمایشگاه زبان، اهداف موردنظر برنامه‌ریزان آموزش محقق شده است و مشکلاتی ازجمله روش‌های سنتی تدریس، عدم تنوع موضوعات، و خلأ تجهیزات و امکانات آموزشی جدید به‌چشم نمی‌خورد.
زبان و ادبیات عربی
دانش محمدی
دوره 16، شماره 43 ، بهمن 1395، ، صفحه 201-216
چکیده
مطالعات برنامهریزی درسی در آموزش زبان عربی در ایران، برخلاف کشورهای عربی، بسیار اندک و انگشت شمار است. کتاب المرجع فی مناهج تعلیم اللغة العربیة للناطقین بلغات أخری از مهم‌ترین کتابهای این حوزه در کشورهای عربی است؛ در این پژوهش به نقد و بررسی این کتاب پرداخته میشود. روش پژوهش به این صورت است که تلاش خواهد شد ...
بیشتر
مطالعات برنامهریزی درسی در آموزش زبان عربی در ایران، برخلاف کشورهای عربی، بسیار اندک و انگشت شمار است. کتاب المرجع فی مناهج تعلیم اللغة العربیة للناطقین بلغات أخری از مهم‌ترین کتابهای این حوزه در کشورهای عربی است؛ در این پژوهش به نقد و بررسی این کتاب پرداخته میشود. روش پژوهش به این صورت است که تلاش خواهد شد نقاط قوّت و ضعف شکلی و محتوایی اثر تبیین شود. در بررسی محتوایی، مباحث مطرح‌شده در کتاب با کتابهای برنامهریزی درسی به ویژه در زبان انگلیسی مقایسه میشود.نتایج پژوهش نشان می‌دهد که دیدگاه نویسندگان در این کتاب دیدگاهی فرهنگی است و درواقع نویسندگان توانستهاند از طریق بومی‌سازی نظریات و رویکردهای غربی در برنامۀ درسی، آن‌ها را در چارچوبی اسلامی ــ عربی برای آموزش زبان عربی به غیرعرب زبانها ارائه دهند. از جمله نارساییهای محتوایی این اثر فقدان بحث و بررسی عنصر مهم «نیازسنجی» در برنامۀ درسی و نپرداختن به مباحث مهمی مثل روش‌های تربیت معلمان و ارزیابی و ارتقای عملکرد آنان است.
زبان و ادبیات عربی
علیرضا نظری
دوره 16، شماره 43 ، بهمن 1395، ، صفحه 217-233
چکیده
گرچه از چاپ اول این کتاب بیش از چهل سال می‌گذرد، دربین کتب فقه اللغة از اهمیت بالایی برخوردار است. باتوجه‌به سرفصل‌های مشترک در اغلب کتابهای این حوزه آن‌چه جایگاه اثر را تقویت می‌کند جامعیت و تحلیل علمی و پرهیز از نقل و روایت محض است؛ هرچند کتابهای دیگری نیز بعد از این کتاب به چاپ رسیده‌اند، ولی جایگاه و مشخصة علمی کتاب رمضان ...
بیشتر
گرچه از چاپ اول این کتاب بیش از چهل سال می‌گذرد، دربین کتب فقه اللغة از اهمیت بالایی برخوردار است. باتوجه‌به سرفصل‌های مشترک در اغلب کتابهای این حوزه آن‌چه جایگاه اثر را تقویت می‌کند جامعیت و تحلیل علمی و پرهیز از نقل و روایت محض است؛ هرچند کتابهای دیگری نیز بعد از این کتاب به چاپ رسیده‌اند، ولی جایگاه و مشخصة علمی کتاب رمضان عبدالتواب را نداشته‌اند. حمیدرضا شیخی در سال 1367 ش ترجمه‌ای از کتاب مذکور به‌دست داده است که با نقد و بررسی آن به‌شیوة استقراء تام و تطبیق اصطلاحی و ساختاری ترجمة وی با اصل اثر این نتایج عمده حاصل شد که ترجمة فارسی کتاب صرف‌نظر از اغلاط چاپی نه‌چندان کم و برخی اشتباهات در فهم و انتقال مفاهیم درمجموع ترجمه‌ای قابل‌قبول و مورداطمینان است. شاید مهم‌ترین نکته در این ترجمه عدم برگردان شواهد شعری است که جز در یک فصل، در بقیة کتاب بدون ترجمه رها شده و چه‌بسا استنباط مترجم این بوده است که ذکر این ابیات به‌عنوان نمونة آوایی، صرفی، یا نحوی بوده و بُعد معنایی و مفهومی آن مدنظر مؤلف قرار نداشته است. ولی باید پذیرفت که مخاطب اصلی اثر عرب‌زبانان یا عربی‌دانان هستند و مخاطب ترجمه غالباً غیرعرب‌‌زبانان.
زبان و ادبیات عربی
یوسف نظری
دوره 16، شماره 43 ، بهمن 1395، ، صفحه 235-256
چکیده
چکیده از مهم‌ترین چالش‌های آموزش زبان عربی در ایران، آموزش آن با اهداف خاص می‌باشد. تعلیم اللغة العربیة اثر مشترک دکتر فرامرز میرزایی و دکتر علی نظری، کتابی است که به منظور آموزش زبان عربی به دانشجویان رشته حقوق تدوین شده است. ارتباط تنگاتنگ برخی حوزه‌های رشته حقوق با زبان عربی و نبود کتابهای آموزشی متنوع در این حوزه، ...
بیشتر
چکیده از مهم‌ترین چالش‌های آموزش زبان عربی در ایران، آموزش آن با اهداف خاص می‌باشد. تعلیم اللغة العربیة اثر مشترک دکتر فرامرز میرزایی و دکتر علی نظری، کتابی است که به منظور آموزش زبان عربی به دانشجویان رشته حقوق تدوین شده است. ارتباط تنگاتنگ برخی حوزه‌های رشته حقوق با زبان عربی و نبود کتابهای آموزشی متنوع در این حوزه، ضرورت تالیف چنین آثاری را دو چندان ساخته است. در این مقاله دو بعد شکلی و محتوایی اثر مورد بررسی قرار گرفته است. در خصوص بعد شکلی به طرح جلد، حروفنگاری، صفحهآرایی، صحافی، علایم نگارشی، و اشتباهات تایپی پرداخته میشود. محور بررسی محتوایی نیز تناسب عنوان و محتوا، نظم منطقی فصول و مباحث آن، نقد محتوای علمی، رسایی و روانی اثر و ارجاعدهی می‌باشد. امتیازات اصلی کتاب به تدوین نمونهها و تمرینهای فراوان فقهی، و تا حدودی به چیدمان جدید اثر باز می‌‌گردد. اما از طرف دیگر وجود کاستیهای شکلی و محتوایی می‌طلبد که نویسندگان در چاپ‌های بعدی به برطرف کردن آن اهتمام ورزند.
زبان و ادبیات عربی
مریم هاشمی
دوره 16، شماره 43 ، بهمن 1395، ، صفحه 257-276
چکیده
چکیدهمقالۀ حاضر با هدف نقد و بررسی کتاب «فضائلُ مصرَ وأخبارُها وخواصُّها »اثر ابن زولاق، دربارۀ پویش علمی تاریخنگارى اسلامی ـ ادبیِ تمدّن فاطمیان و تاریخ محلّی به نگارش درآمده است. این نوع تاریخنگاری اسلامی ـ ادبی با سنّت ریشه‌دار و اصالت خاصّ خود، پیوسته مورد اهتمام مؤرخان مسلمان و از جمله ابن زولاق بوده است. ...
بیشتر
چکیدهمقالۀ حاضر با هدف نقد و بررسی کتاب «فضائلُ مصرَ وأخبارُها وخواصُّها »اثر ابن زولاق، دربارۀ پویش علمی تاریخنگارى اسلامی ـ ادبیِ تمدّن فاطمیان و تاریخ محلّی به نگارش درآمده است. این نوع تاریخنگاری اسلامی ـ ادبی با سنّت ریشه‌دار و اصالت خاصّ خود، پیوسته مورد اهتمام مؤرخان مسلمان و از جمله ابن زولاق بوده است. وی به نگارش تاریخ محلّی مصر پرداخت و کتابش در زمرۀ یکی از گونه‌های اصیل و قانون‌مند تاریخنگارى اسلامی یعنی تاریخ محلّی شهرهای متنوع جهان اسلام مطرح شد. اثر علمی ابن زولاق، تلاشی ارزشمند وگامی بلند در تبیین عمق واعتلای تاریخنگارى محلّی فاطمیان است و به روش توصیفی ـ تحلیلی، نقد و ارزیابی میشود.از نتایج به دست آمده در این وجیزه، می‌توان به عوامل ظهور این نوع تاریخنگاری نزد ابن زولاق، از جمله انگیزۀ وطندوستی و جایگاه برجسته آن و علاقه شخصی این مؤرخ محلّی به ثبت وقایع تاریخی محلّ زندگی‌ا‌ش و نیز تشویق حاکمان محلّی اشاره کرد. همچنین، نویسنده در بررسی تاریخ محلّی، رویکرد تاریخی ـ روایی و بر اساس شیوۀ حدیثی ـ خبری از شیوه‌های تنظیم در تاریخنگاری اسلامی بهره برده است و مطالب کتاب را غالباً بر اساس تقسیم‌بندی ادواری و زمانی، ارائه می‌کند.
زبان و ادبیات عربی
محمد اجاقی؛ سیدمحمد‌رضا ابن‌الرسول
دوره 15، شماره 34 ، خرداد 1394، ، صفحه 1-19
چکیده
چکیده النحو الغائب اثری است دربارة نحو زبان عربی که پدید‌آورندة آن تلاش دارد با رویکردی متفاوت و روز‌آمد به توصیف نحو زبان عربی بپردازد، به طوری که این توصیف مناسب و برآورندة نیاز‌های عربی‌آموزان عربی‌زبان و به‌ویژه غیر عربی‌زبان باشد. این کتاب، چنان‌که خود نویسنده هم چنین باوری دارد، دارای سه ویژگی است که در دیگر آثار هم‌نوع ...
بیشتر
چکیده النحو الغائب اثری است دربارة نحو زبان عربی که پدید‌آورندة آن تلاش دارد با رویکردی متفاوت و روز‌آمد به توصیف نحو زبان عربی بپردازد، به طوری که این توصیف مناسب و برآورندة نیاز‌های عربی‌آموزان عربی‌زبان و به‌ویژه غیر عربی‌زبان باشد. این کتاب، چنان‌که خود نویسنده هم چنین باوری دارد، دارای سه ویژگی است که در دیگر آثار هم‌نوع خود یافت نمی‌شود: 1. تمایز قائل شدن میان عربی‌‌زبانان و غیر عربی‌‌زبانان در تدوین کتابهای نحوی و آموزش آن؛ 2. رها شدن از سیطرة نحو نحات و نزدیک شدن به نحو زبان عربی و 3. توجه به تحول در اصول نحو به جای پرداختن به فروع آن. با توجه به همین رویکرد و ویژگی‌ها، در این مقاله تلاش میشود اثر یادشده با استفاده از معیار‌ها و ابزار‌های علمی بررسی و ارزیابی شود تا مشخص شود که چه اندازه از ویژگی‌های علمی یک اثر فنی و تخصصی برخوردار است؟
زبان و ادبیات عربی
خلیل پروینی
دوره 15، شماره 34 ، خرداد 1394، ، صفحه 21-37
چکیده
ادبیات تطبیقی به منزلة علم نوپای ادبی در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم شکل گرفت. این علم پس از ظهور در فرانسه و سایر کشورهای اروپایی و امریکا، اینک در سراسر دنیا ازجمله کشورهای عربی شناخته‌شده است. در جهان عرب نخستین‌بار عبد الرزاق حمیده، ابراهیم سلام، و نجیب العقیقی هر کدام کتاب‌هایی با عنوان الادب المقارن تألیف کردند؛ اما هیچ‌کدام ...
بیشتر
ادبیات تطبیقی به منزلة علم نوپای ادبی در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم شکل گرفت. این علم پس از ظهور در فرانسه و سایر کشورهای اروپایی و امریکا، اینک در سراسر دنیا ازجمله کشورهای عربی شناخته‌شده است. در جهان عرب نخستین‌بار عبد الرزاق حمیده، ابراهیم سلام، و نجیب العقیقی هر کدام کتاب‌هایی با عنوان الادب المقارن تألیف کردند؛ اما هیچ‌کدام نتوانستند اصول این علم را تبیین کنند؛ تا این‌که محمد غنیمی هلال با تألیف کتاب مشهورش، الادب المقارن، توانست با تبیین درست اصول نظری مکتب فرانسه این رشته را در کشورهای عربی تأسیس کند. در دهه‌های اخیر پس از تغییر نگرش اساسی به ادبیات تطبیقی در جهان غرب، در جهان عرب نیز چهره‌هایی پیدا شدند که خواهان تغییر بودند. عبده عبود یکی از این چهره‌هاست. او با تألیف الادب المقارن مشکلات و آفاق ضمن طرد نکردن کامل مکتب سنتی فرانسه، به افق‌های جدیدی در ادبیات تطبیقی عربی با هدف بومی‌سازی آن پرداخت که در نوع خود بی‌نظیر است. این مقاله ضمن برشمردن افق‌های جدید در ادبیات تطبیقی و تحلیل نظریة پذیرش با نگاه انتقادی به برخی نواقص صوری و محتوایی این کتاب میپردازد
زبان و ادبیات عربی
محمد خاقانی اصفهانی
دوره 15، شماره 34 ، خرداد 1394، ، صفحه 63-76
چکیده
چکیده پژوهش‌های بلاغی در زبان عربی، که به برکت نزول قرآن کریم پس از مباحث صرفی و نحوی در جهان اسلام گسترش یافت، دیرینه‌ای بس افتخارآمیز دارد. پژوهشندگان مسلمان فراوانی در فنون گوناگون بلاغت آثار سترگی را به جامعة بشری ارزانی داشتند. اما کاستیهای قابل توجهی در بلاغت سنتی، ازجمله رویکرد «جمله‌محور»، زمینه را برای اندیشمندان ...
بیشتر
چکیده پژوهش‌های بلاغی در زبان عربی، که به برکت نزول قرآن کریم پس از مباحث صرفی و نحوی در جهان اسلام گسترش یافت، دیرینه‌ای بس افتخارآمیز دارد. پژوهشندگان مسلمان فراوانی در فنون گوناگون بلاغت آثار سترگی را به جامعة بشری ارزانی داشتند. اما کاستیهای قابل توجهی در بلاغت سنتی، ازجمله رویکرد «جمله‌محور»، زمینه را برای اندیشمندان غربی فراهم کرد تا با رویکرد «متن‌محور» برای درک زیبایی‌های تمامیت متن، به جای جمله‌های منفرد، در رفع کاستیهای آن، به توفیق تأسیس دانش سبک‌شناسی نو نایل شوند. اما آیا در کار بلاغی‌های سنتی رهیافت‌هایی هست که به دستاوردهای سبک‌شناسی نو گره خورد و در پرتو آن‌ها بازخوانی شود؟ یا مقولة «گسست علمی» (القطیعة المعرفیة) هیچ وفاقی را میان این دو مشرب برنمی‌تابد؟ فی البلاغة العربیة والأسلوبیات اللسانیة؛ آفاق جدیدة اثر ارزش‌مندی از سعد عبد العزیز مصلوح است که در آن به اثبات امکان بازخوانی متون بلاغت سنتی در پرتو سبک‌شناسی زبان‌شناختی پرداخته است. بررسی انتقادی کتاب مزبور با روش تحلیلی ـ توصیفی و میزان توفیق آن به منزلة کتاب درسی در دروس علوم بلاغی و سبک‌شناسی مقاطع تحصیلات تکمیلی گروه‌های عربی کشور دست‌مایة نگارش این مقاله است.
زبان و ادبیات عربی
تورج زینی‌وند
دوره 15، شماره 34 ، خرداد 1394، ، صفحه 77-90
چکیده
موضوع این جستار نقد و بررسی کتاب نقد و بررسی تطبیقی خمریات رودکی و ابونؤاس، تألیف سید فضل‌الله میرقادری است. در این مقاله، ضمن معرفی کلی اثر و تحلیل ابعاد شکلی آن، به بیان «امتیازات»، «کاستی‌ها»، و «بایسته‌های» محتوایی آن نیز پرداخته شده است. امانت‌داری علمی در ذکر منابع، بی‌طرفی در نقد و نظر، نکته‌سنجی و دقت ...
بیشتر
موضوع این جستار نقد و بررسی کتاب نقد و بررسی تطبیقی خمریات رودکی و ابونؤاس، تألیف سید فضل‌الله میرقادری است. در این مقاله، ضمن معرفی کلی اثر و تحلیل ابعاد شکلی آن، به بیان «امتیازات»، «کاستی‌ها»، و «بایسته‌های» محتوایی آن نیز پرداخته شده است. امانت‌داری علمی در ذکر منابع، بی‌طرفی در نقد و نظر، نکته‌سنجی و دقت در تحلیل، نظریه‌پردازی در نقد و تحلیل، استفاده از برخی منابع معتبر علمی، ارائة فهرست‌های گوناگون و کارآمد در پایان کتاب، و رویکرد اخلاقی و دینی به موضوع تطبیق برخی از امتیازات و نوآوری‌های این کتاب به شمار می‌آیند. در برابر این امتیازات، عدم اهتمام به نظریه و مبانی نظری روش پژوهش در مطالعات تطبیقی، موضوع‌محوریِ توصیفی و گریز از مسئله‌پژوهی و اهتمام به کشف مجهول، غفلت از یافتههای نوین پژوهشی، در حاشیه قرار دادن نقد ادبی و زیبایی‌شناسی، و رویکرد ذوقی در بخش نقد و نظر ازجمله کاستیهای این کتاب است. این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بر آن است تا به تحلیل محتوایی و شکلی امتیازها و کاستیهای ذکرشده بپردازد.
زبان و ادبیات عربی
علی سلیمی
دوره 15، شماره 34 ، خرداد 1394، ، صفحه 91-105
چکیده
چکیده متون آموزشی در رشته‌‌های علوم انسانی، علاوه بر جنبه‌‌های آموزشی، نقش پرورشی بسیار مهمی نیز به عهده دارد. لذا بازتحلیل مستمر این متون امری ضروری است. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و با رویکردی انتقادی، کتاب الشعر العربی الحدیث من احمد شوقی الی محمود درویش نوشتة میشال خلیل جحا را بررسی کرده است. این کتاب، ضمن کثرت و تنوع نمونه‌‌های ...
بیشتر
چکیده متون آموزشی در رشته‌‌های علوم انسانی، علاوه بر جنبه‌‌های آموزشی، نقش پرورشی بسیار مهمی نیز به عهده دارد. لذا بازتحلیل مستمر این متون امری ضروری است. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و با رویکردی انتقادی، کتاب الشعر العربی الحدیث من احمد شوقی الی محمود درویش نوشتة میشال خلیل جحا را بررسی کرده است. این کتاب، ضمن کثرت و تنوع نمونه‌‌های شعری که حسن آن شمرده میشود، نقص‌‌های فراوانی دارد. بی‌تناسبی میان نام کتاب و محتوای آن، غلبة صبغة تاریخی به جای رویکرد تحلیلی بر کتاب، شتابزدگی و یک‌سونگری در داوری، کم‌توجهی به اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، فراوانی متون و فقدان تحلیل کافی برای آن‌ها، نامنسجم بودن بخشهای مختلف کتاب، تفکیک نشدن شعر سنتی و شعر نو، کم‌توجهی به شعر پایداری و نبود رویکردی انتقادی به شعر معاصر از جمله عیب‌‌های آن است. نتایج بهدستآمده از این پژوهش گویای آن است که این کتاب شاکلة کتابی تحلیلی در باب شعر معاصر عربی را ندارد و بیشتر به منظور کتاب گزیدة متون قابل استفاده است.
زبان و ادبیات عربی
اباذر عباچی
دوره 15، شماره 34 ، خرداد 1394، ، صفحه 107-123
چکیده
الخلاصة علم العروض هو العلم الوحید الذی ولد متکاملا دون أن یمر بمراحل تطور ونمو، کما قال المؤلف ص 207، وما کُتب فی هذا العلم بعد الخلیل أکثره لتعلیم هذا العلم لطالبیه وشرحَ دوائره التی استنبط الخلیل البحور منها لیُصبح علما سهل المنال حتی یستطیع الشعراء السیرعلی نهجه، فکل ما کتب فی هذا العلم، هو فی الحقیقة تکرار ما کتبه الخلیل، ...
بیشتر
الخلاصة علم العروض هو العلم الوحید الذی ولد متکاملا دون أن یمر بمراحل تطور ونمو، کما قال المؤلف ص 207، وما کُتب فی هذا العلم بعد الخلیل أکثره لتعلیم هذا العلم لطالبیه وشرحَ دوائره التی استنبط الخلیل البحور منها لیُصبح علما سهل المنال حتی یستطیع الشعراء السیرعلی نهجه، فکل ما کتب فی هذا العلم، هو فی الحقیقة تکرار ما کتبه الخلیل، وکلما أنشده الشعراء من شعر فی القرون المتمادیة جاء علی هذا النهج الا النزر القلیل، ولکن فی منتصف القرن الماضی حطَّم بعض الشعراء قیود الخلیل، وانشدوا أشعارا غیر عمودیة سمیت بالشعر الحر فی‌الأدب العربی وبالشعر النیمائی فی الادب الفارسی، ثم جاء العروضیون فبینوا أشعارهم وشرحوا مدی خروجها عن عروض الخلیل، فوضع بعضهم مثل الدکتورة نازک الملائکة قیودا لیتقیدوا بها وبیّن البعض الآخر عروض الشعر العمودی وعروض الشعر الحر وقارنوا بینهما، وشروحوا سبب نشأة هذا الشعر، مثل الدکتور مصطفی جمال‌الدین فی کتابه الإیقاع فی الشعر العربی، أما الکتاب الذی بینَ أیدینا واسمه عروض الخلیل بن أحمد فی الأدبین العربی والفارسی، هو فی الحقیقة لیس کتابا لتعلیم علم العروض، وإنما هو کتاب سبر فیه مؤلفه هذا العلم من نشأته لحد الآن، وقارن بین العروض العربی والفارسی فی الشعر العمودی والحر. وأنا فی هذه المقالة سأنقد هذا الکتاب، والنقد کما قیل هو بیان المحاسن والأخطاء، وسبحان من لا یخطأ، کما سأبین مساعی المؤلف لنیل الغرض من تألیفه هذا الکتاب کما جاء فی مقدمته، ومقدار نجاحها، وما أتی به من جدید.
زبان و ادبیات عربی
مسعود فکری
دوره 15، شماره 34 ، خرداد 1394، ، صفحه 125-139
چکیده
چکیده تولید بسته‌های آموزشی هدف‌مند و مطابق با فرایند آموزش، که به انسجام و هماهنگی میان اجزا به‌خوبی توجه داشته باشد، از ضرورت‌‌های تحول و بهینه‌سازی نظام و ساختار آموزشی در هر جامعه است. این بایستگی در عرصة فراگیری‌های مهارتی، از جمله زبان، علاوه بر اهمیت بیشتر، دشواری‌های بیش‌تری دارد و دقت فراوان‌تری در فراهم آوردن مواد ...
بیشتر
چکیده تولید بسته‌های آموزشی هدف‌مند و مطابق با فرایند آموزش، که به انسجام و هماهنگی میان اجزا به‌خوبی توجه داشته باشد، از ضرورت‌‌های تحول و بهینه‌سازی نظام و ساختار آموزشی در هر جامعه است. این بایستگی در عرصة فراگیری‌های مهارتی، از جمله زبان، علاوه بر اهمیت بیشتر، دشواری‌های بیش‌تری دارد و دقت فراوان‌تری در فراهم آوردن مواد آموزشی می‌طلبد. کمبود چشم‌گیر منابع آموزشی در عرصة زبان عربی، هم در وجه مهارتی و هم در وجه دانشی آن با در نظر گرفتن ویژگی‌های فراگیرندة فارسی‌زبان، که به میزان بالایی در طبقه‌بندی مشترکی با زبان عربی قرار می‌گیرد، بازدهی آموزش‌های رایج را کاهش می‌دهد. با وجود تلاش‌های پی در پی در دو دهة اخیر که در پدید آمدن کتاب‌ها و بسته‌های آموزشی زبان عربی انجام شده است، بررسی کاستی‌ها و یافتن روش‌های بهتر برای ارتقای سطح کیفی آموزش این زبان، هم‌چنان موضوعی درخور اهمیت است. مقالة حاضر ضمن بررسی یکی از منابع تولیدشده در سال‌های اخیر، می‌کوشد نقاط ضعف و قوت آن به همراه ارائة پیشنهادهای مرتبط برای بهبود پیمودن گام‌های بعدی در راستای تولید مواد آموزشی را ارائه نماید.
زبان و ادبیات عربی
نرگس قندیل‌زاده
دوره 15، شماره 34 ، خرداد 1394، ، صفحه 141-166
چکیده
اقبال روزافزون دانش‌پژوهان به «ادبیات تطبیقی» تألیف و ترجمۀ آثار استواری در این باب را ضروری می‌کند. از آثار ترجمه‌شده در این حوزه، کتاب ادبیات تطبیقی: پژوهشی تطبیقی در ادبیات عربی و فارسی اثر محمد سعید جمال‌الدین و ترجمۀ سعید حسام‌پور و حسین کیانی است که هم بررسی مستقل و غیر مقابله‌ای و هم کیفیت‌سنجی آن بر اساس مقابله ...
بیشتر
اقبال روزافزون دانش‌پژوهان به «ادبیات تطبیقی» تألیف و ترجمۀ آثار استواری در این باب را ضروری می‌کند. از آثار ترجمه‌شده در این حوزه، کتاب ادبیات تطبیقی: پژوهشی تطبیقی در ادبیات عربی و فارسی اثر محمد سعید جمال‌الدین و ترجمۀ سعید حسام‌پور و حسین کیانی است که هم بررسی مستقل و غیر مقابله‌ای و هم کیفیت‌سنجی آن بر اساس مقابله با متن اصلی نشان می‌دهد که این اثر، به رغم برخی نقاط قوت، بدون بازبینی و اصلاحات کلی و جزئی، صلاحیت لازم برای تدریس به دانشجویان را ندارد و برای استفادۀ سایر علاقه‌مندان نیز چندان مفید نیست.
زبان و ادبیات عربی
وصال میمندی؛ نعیمه خبازی اشرف
دوره 15، شماره 34 ، خرداد 1394، ، صفحه 167-185
چکیده
چکیده مادة درسی و آموزشی از اصلی‌ترین ارکان فراگیری و آموزش به شمار می‌رود که نوآوری، تغییر و تنوع مبتنی بر اوضاع آموزشی و احوال مخاطبان را می‌طلبد. علم صرف به عنوان یکی از شاخه‌های زبان عربی، پس از جدایی از نحو به دست پیشتازانی چون «ابن حاجب»، در هر عصری کتب و رساله‌های آموزشی مختلف و گوناگونی را به خود اختصاص داد که این ...
بیشتر
چکیده مادة درسی و آموزشی از اصلی‌ترین ارکان فراگیری و آموزش به شمار می‌رود که نوآوری، تغییر و تنوع مبتنی بر اوضاع آموزشی و احوال مخاطبان را می‌طلبد. علم صرف به عنوان یکی از شاخه‌های زبان عربی، پس از جدایی از نحو به دست پیشتازانی چون «ابن حاجب»، در هر عصری کتب و رساله‌های آموزشی مختلف و گوناگونی را به خود اختصاص داد که این آثار ضمن تکمیل و ضابطه‌مند کردن این علم با شیوه‌های مختلف، آموزش آن، به‌ویژه برای غیر عرب‌زبانان، را تسهیل کرد. الصرف 1 اثر احمد پاشازانوس از آخرین آثار نگاشته‌شده با هدف و رویکرد آموزش مبحث فعل و تحلیل صرفی آن در علم صرف است که در این مقاله در راستای بررسی و نقد منابع و متون آموزشی زبان قرآن، به زعم خود، با نگاهی منصفانه پژوهش و واکاوی شده و ضمن بیان برجستگی‌ها و امتیازات آن، در قیاس با دیگر آثار مکتوب در زمینة علم صرف، به ذکر پاره‌ای از کاستیهای بخشهای مختلف کتاب پرداخته شده است.
زبان و ادبیات عربی
عباس اقبالی؛ سیدرضا میراحمدی
دوره 15، شماره 34 ، خرداد 1394، ، صفحه 187-198
چکیده
در دوفصل‌نامة علمی ـ تخصصی پژوهش‌نامة انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی سال دهم، شمارة اول (بهار و تابستان 1389) نقدی با عنوان «بررسی انتقادی کتاب المجانی من النصوص العرفانیة» به قلم سودابه مظفری[1] به چاپ رسید. قبل از هر اظهار نظر اعتراف داریم که به تعبیر امام صادق (ع): «أحبّ إخوانی من أهدی إلیّ عیوبی» (کلینی، 1392: 4/ 462). ...
بیشتر
در دوفصل‌نامة علمی ـ تخصصی پژوهش‌نامة انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی سال دهم، شمارة اول (بهار و تابستان 1389) نقدی با عنوان «بررسی انتقادی کتاب المجانی من النصوص العرفانیة» به قلم سودابه مظفری[1] به چاپ رسید. قبل از هر اظهار نظر اعتراف داریم که به تعبیر امام صادق (ع): «أحبّ إخوانی من أهدی إلیّ عیوبی» (کلینی، 1392: 4/ 462). از این بابت از وی سپاس‌گزاریم. جستار پیش رو نیز به رسم ادب در پاسخ به آن مقاله نگارش یافته است. برخی از نقدها پذیرفتنی است و قطعاً پیشنهادات ارائه‌شده در تجدید چاپ اعمال خواهد شد. اما پاره‌ای از موارد نقد قابل تبیین‌اند که ابتدا نقد را به صورت نقل قول از مقالة ناقد با ذکر شماره صفحه آورده و به دنبال آن با عنوان «نقد نقد» به بررسی آن نقد پرداخته‌ایم. تاریخ دریافت: ، تاریخ پذیرش:
زبان و ادبیات عربی
شکوه‌السادات حسینی
دوره 14، شماره 33 ، اسفند 1393، ، صفحه 1-13
چکیده
چکیدهادبیات و هنر همواره آینۀ تمام‌نمای روند فکری و اندیشۀ بشری و بهترین راه نفوذ در لایه‌های درونی هر جامعۀ انسانی‌اند. برای آشنایی با ارتباط میان جوامع و فرهنگ‌ها هم شایسته‌تر آن است که پژوهش‌گران از بده و بستان‌هایی که میان هنرمندان و نویسندگان در زمینۀ ادبیات و هنر صورت می‌گیرد استفاده کنند و میزان و سطح این روابط را محک بزنند. ...
بیشتر
چکیدهادبیات و هنر همواره آینۀ تمام‌نمای روند فکری و اندیشۀ بشری و بهترین راه نفوذ در لایه‌های درونی هر جامعۀ انسانی‌اند. برای آشنایی با ارتباط میان جوامع و فرهنگ‌ها هم شایسته‌تر آن است که پژوهش‌گران از بده و بستان‌هایی که میان هنرمندان و نویسندگان در زمینۀ ادبیات و هنر صورت می‌گیرد استفاده کنند و میزان و سطح این روابط را محک بزنند. ادبیات تطبیقی، دانش نوپایی که به همین منظور شکل گرفته، در طی دو قرن عمر کوتاه خود شناخت خوب و بسنده‌ای را به جویندگان محورهای مشترک میان اندیشه‌های انسانی عرضه کرده است. ادبیات تطبیقی با تکیه بر مقارنۀ ملک‌الشعرای بهار و امیرالشعراء شوقی نوشتۀ ابوالحسن امین مقدسی از جمله کتاب‌هایی است که در این حوزه، در ایران، نگاشته شده و نوشتار حاضر به بررسی و نقد آن پرداخته است. مبنای این نوشتار سنجش هماهنگی این کتاب با معیارهای آموزشی در دانشگاه‌های ایران است و بر این اساس نقاط قوت و ضعف آن مورد اشاره و تحلیل قرار گرفته است.
زبان و ادبیات عربی
فرهاد رجبی
دوره 14، شماره 33 ، اسفند 1393، ، صفحه 15-31
چکیده
ایرانیان از دیرباز تا کنون، علاقه‌‌مند به کندوکاو در حوزة زبان و فرهنگ عربی بوده‌‌اند؛ این امر، علاوه بر ضرورت‌‌ها و پیش‌زمینه‌‌های دینی زبان عربی، تا حدود زیادی ناشی از گرایش ایرانی‌‌ها به شناسایی و بحث دربارة امور زیبایی‌شناسی و هنری است؛ از این رو کم‌کم شاهد شکلگیری تدوین آثاری در این زمینه و به دنبال آن، شکلگیری ...
بیشتر
ایرانیان از دیرباز تا کنون، علاقه‌‌مند به کندوکاو در حوزة زبان و فرهنگ عربی بوده‌‌اند؛ این امر، علاوه بر ضرورت‌‌ها و پیش‌زمینه‌‌های دینی زبان عربی، تا حدود زیادی ناشی از گرایش ایرانی‌‌ها به شناسایی و بحث دربارة امور زیبایی‌شناسی و هنری است؛ از این رو کم‌کم شاهد شکلگیری تدوین آثاری در این زمینه و به دنبال آن، شکلگیری فرصت‌های نقد هستیم. در حوزة زبان و ادبیات، نقد به معنای داوری، ارزیابی، و بیان نقاط ضعف و قوت صرفاً محدود به آثار هنری و آفرینش‌‌های ادبی نیست؛ بلکه آثاری که به بررسی این محصولات میپردازد یا مجموعههایی که گلچینی از آن‌ها را در خود گرد می‌‌آورد نیز در چهارچوب نقد واقع میشود. نصوص حیّة من الأدب العربی المعاصر یکی از مجموعههایی است که آثار منظوم و منثوری را از ادبای معاصر عربی در خود جمع کرده است. این کتاب به قلم فرامرز میرزایی، عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینای همدان، به نگارش درآمده است. نگارنده در جستار حاضر بر آن است تا با نگرشی منتقدانه ابعاد شکلی و محتوایی اثر را ارزیابی کند؛ با این هدف که بیان امتیازات و کاستیهای این اثر، بتواند راه‌گشای تدوین اثری بهتر در چاپ‌های بعدی یا نمونه‌‌های مشابه شود.
زبان و ادبیات عربی
حجت رسولی
دوره 14، شماره 33 ، اسفند 1393، ، صفحه 33-48
چکیده
الادب المقارن، اثر محمد سعید جمال‌الدین، ازجمله آثار قابل توجه در موضوع ادبیات تطبیقی است که نخستین‌بار در 1990 منتشر شد. نویسنده مباحث را با رویکرد مکتب فرانسه و با تأکید بر ادبیات فارسی و عربی نگاشته است. اگرچه این اثر مشخصات کتاب درسی را ندارد، ولی با توجه به اهمیت مباحث آن و با عنایت به این‌که به عنوان کتاب کمک‌درسی قابل استفاده ...
بیشتر
الادب المقارن، اثر محمد سعید جمال‌الدین، ازجمله آثار قابل توجه در موضوع ادبیات تطبیقی است که نخستین‌بار در 1990 منتشر شد. نویسنده مباحث را با رویکرد مکتب فرانسه و با تأکید بر ادبیات فارسی و عربی نگاشته است. اگرچه این اثر مشخصات کتاب درسی را ندارد، ولی با توجه به اهمیت مباحث آن و با عنایت به این‌که به عنوان کتاب کمک‌درسی قابل استفاده است، نقد و بررسی آن به منظور تبیین نقاط قوت و ضعف آن ضروری می‌نماید. نقد این کتاب بر اساس دستور‌العمل شورای بررسی متون در دو سطح شکلی و محتوایی با مراجعه به متن اثر و با کمک سایر آثار مکتوب به‌ویژه ترجمة فارسی آن انجام پذیرفت. بررسی کتاب نشان داد که این اثر در شکل و محتوا فاقد مشخصات کتاب درسی است و بر اساس منابع پیشین عربی به نگارش درآمده است و نوآوری چندانی در آن دیده نمی‌شود. از نظر تناسب و جامعیت مباحث نیز نقطه‌ضعف‌هایی دارد. نقطة قوت اثر دارا بودن دو بخش نظری و عملی در مباحث و محوریت داشتن ادبیات فارسی پس از ادبیات عربی است.
زبان و ادبیات عربی
شاکر عامری
دوره 14، شماره 33 ، اسفند 1393، ، صفحه 49-67
چکیده
الملخصبعد اتصال العرب بالمدنیة الغربیة عن طریق الغزو الاستعماری للدول الغربیة الإمبریالیة واطلاعهم على الحضارة الغربیة الزائفة عن کثب بواسطة البعثات الثقافیة المتوالیة والمستمرة منذ عهد محمد علی باشا حتى یومنا هذا إلى الدول الغربیة، انبهر عدد لابأس به من المثقفین والأدباء العرب، قبل الحرب العالمیة الثانیة وبعدها، بالتقدم الغربی ...
بیشتر
الملخصبعد اتصال العرب بالمدنیة الغربیة عن طریق الغزو الاستعماری للدول الغربیة الإمبریالیة واطلاعهم على الحضارة الغربیة الزائفة عن کثب بواسطة البعثات الثقافیة المتوالیة والمستمرة منذ عهد محمد علی باشا حتى یومنا هذا إلى الدول الغربیة، انبهر عدد لابأس به من المثقفین والأدباء العرب، قبل الحرب العالمیة الثانیة وبعدها، بالتقدم الغربی فی شتى المجالات وحاولوا تطبیق ما علموه وما تعلموه على واقع الأمة العربیة المتخلف شکلاً لا روحاً غافلین أو متغافلین عن ثوابت الأمة وثقافتها المعجونة بروح الإسلام.وما کتاب المرایا المحدبة (من البنیویة إلى التفکیک) للدکتور عبد العزیز حمودة، أستاذ اللغة الإنجلیزیة والنقد فی الجامعات المصریة والعربیة، إلاّ خطوة مبارکة على سبیل کشف زیف النقد الغربی وإعادة الثقة إلى أبناء الأمة العربیة بثقافتهم المجیدة.یتکون الکتاب من أربعة فصول وتمهید وقائمة حوت هوامش الکتاب ومراجعه وتعریف مختصر بالمؤلف فی نصف صفحة.طباعة الکتاب جیدة من ناحیة صف الحروف وترتیب الصفحات وغلافه یدخل ضمن التصمیم الثابت والساذج لکتب سلسلة عالم المعرفة. أسلوبه جید ومفرداته مأنوسة فصیحة والکتاب یخلو من المقدمة التی یستبدلها المؤلف بالتمهید الذی یخصصه لبیان علة تألیف الکتاب، وقد استعمل المؤلف کافة الأدوات والوسائل العلمیة المستخدمة فی البحث العلمی.لم یستطع المؤلف أن یحول دون تداخل المباحث وتکرارها وانعدام التسلسل المنطقی فی بیان الأفکار، لکنه استطاع أن یستعمل المصطلحات النقدیة وما یعادلها بشکل دقیق.الکتاب لیس منهجاً دراسیاً ولم یتمّ تألیفه لهذا الغرض، لذلک فهو یفتقر إلى المنهج التدریسی الذی یتدرج مع أفهام الطلبة، والتمارین الدراسیة، والنصوص التطبیقیة التی تعین الطلبة على فهم مضامین الکتاب، لکنه یمکن الاستفادة منه کمرجع أو مصدر مکمّل لدرس النقد الأدبی.لقد استطاع المؤلف بکل جدارة أن یُبسِّط المفاهیم الفلسفیة العویصة للحداثة وأن یقربها إلى الأذهان بحل رموزها الشائکة، وهو ما یُعتبر إنجازاً مهماً على هذا الصعید عجز عنه الکثیر من النقاد.
زبان و ادبیات عربی
صلاح‌الدین عبدی
دوره 14، شماره 33 ، اسفند 1393، ، صفحه 49-67
چکیده
مکاتب ادبی و روش‌ها، اهداف، و ویژگی‌های آن رهاورد مغربزمین است. با وجود این، باید به بررسی مکاتب غربی همت گماشت. در این راستا مؤلف شرقی، که برای نگارش مکاتب ادبی تلاش می‌کند، نباید ویژگی‌های بومی و محلی را در اثر خود فراموش کند. یوسف عید در کتاب المدارس الادبیة و مذاهبها، که در دو جلد نوشته شده است، انواع مکاتب ادبی غرب را بررسی ...
بیشتر
مکاتب ادبی و روش‌ها، اهداف، و ویژگی‌های آن رهاورد مغربزمین است. با وجود این، باید به بررسی مکاتب غربی همت گماشت. در این راستا مؤلف شرقی، که برای نگارش مکاتب ادبی تلاش می‌کند، نباید ویژگی‌های بومی و محلی را در اثر خود فراموش کند. یوسف عید در کتاب المدارس الادبیة و مذاهبها، که در دو جلد نوشته شده است، انواع مکاتب ادبی غرب را بررسی کرده و تلاش نموده است ویژگی‌های ادبی مکاتب مغربزمین را در مراحل ادبی عربی اجرا نماید. او جلد اول کتابش را به بررسی تئوریک و نظری مکاتب اختصاص داده است؛ جلد دوم نیز ظاهراً به بررسی و تطبیق اشعار و متون با تئوری‌ها و آرایی است که در جلد اول مطرح نموده است. این اثر اشکالاتی دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: عدم تناسب حجم و محتوای کتاب برای یک درس دوواحدی، عدم ظهور و بروز شخصیت علمی نویسنده در کتاب، عدم تناسب محتوای کتاب با توانایی‌های فراگیران به سبب وجود اصطلاحات مبهم و سخت و نبود تعریفی برای آن، یک دست نبودن بررسی مکاتب ادبی در هر دو جلد کتاب، و عدم جامعیت متن مذکور. در این پژوهش، به شیوة توصیفی ـ تحلیلی به نقد و تحلیل کتاب این نویسندة گران‌قدر پرداخته شده است.
زبان و ادبیات عربی
صادق عسکری
دوره 14، شماره 33 ، اسفند 1393، ، صفحه 69-92
چکیده
چکیدهنقد و تحلیل انتقادی تولیدات علمی باعث شناساندن نقاط ضعف و قوت تألیفات گذشتگان گردیده، و درنتیجه اجتناب از نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت را به دنبال خواهد داشت. بنابراین، می‌توان گفت که رسیدن به کمال مطلوب در تدوین منابع دانشگاهی فقط پس از نقدهای سازنده میسر است. بر این اساس و به درخواست شورای بررسی متون پژوهشگاه علوم انسانی وزارت ...
بیشتر
چکیدهنقد و تحلیل انتقادی تولیدات علمی باعث شناساندن نقاط ضعف و قوت تألیفات گذشتگان گردیده، و درنتیجه اجتناب از نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت را به دنبال خواهد داشت. بنابراین، می‌توان گفت که رسیدن به کمال مطلوب در تدوین منابع دانشگاهی فقط پس از نقدهای سازنده میسر است. بر این اساس و به درخواست شورای بررسی متون پژوهشگاه علوم انسانی وزارت علوم، تاریخ الأدب العربی فی العصرین المملوکی و العثمانی اثر هم‌کار ارجمند آقای جهانگیر امیری، نقد و بررسی شده است. نتایج بهدستآمده از نقد و تحلیل اثر فوق‌الذکر نشان می‌دهد که کتاب حاضر به رغم برخی نکات قوت که بارزترین آن اختصار و تسهیل برای دانشجویان است، به عنوان کتابی دانشگاهی متأسفانه نواقص فراوانی در عرصه‌های شکل و محتوا دارد. مهم‌ترین نواقص شکلی این کتاب عبارت‌اند از: بندهای طولانی و چندسطری، آشفتگی و فقدان و حدت رویه در ثبت ارجاعات و معرفی شخصیت‌ها در پانوشت. مهم‌ترین نواقص محتوایی آن نیز عبارت‌اند از: فقدان فصل‌بندی دقیق و عدم تسلسل منطقی مباحث در برخی فصل‌ها، انتخاب عناوین نا‌مناسب برای برخی فصل‌ها و مباحث، فقدان تناسب بین محتوای کتاب و سرفصل درس مربوطه، و در نهایت فقدان تجزیه و تحلیل و نقد و در نتیجه فقدان نوآوری و تولید علم. امید است نویسندة محترم با بازبینی و برطرف نمودن نواقص مذکور باعث ارتقای کیفیت علمی این اثر دانشگاهی گردد.
زبان و ادبیات عربی
عیسی متقی‌زاده؛ کبری روشنفکر؛ سجاد اسماعیلی
دوره 14، شماره 33 ، اسفند 1393، ، صفحه 93-108
چکیده
چکیدهسرفصل درسی به منزلة یکی از ارکان اصلی آموزش، در کنار راه‌بردهای تدریس و کتابهای مناسب، می‌‌تواند نقش به‌‌سزایی در تحقق و پیش‌برد اهداف هر درس داشته باشد. یکی از دروس پایة رشتة زبان و ادبیات عربی در مقطع کارشناسی، که نقش کارامدی در تقویت مهارتهای ترجمه، خواندن، ذوق ادبی، و سبک‌شناسی دارد، درس «متون نظم و نثر عربی» ...
بیشتر
چکیدهسرفصل درسی به منزلة یکی از ارکان اصلی آموزش، در کنار راه‌بردهای تدریس و کتابهای مناسب، می‌‌تواند نقش به‌‌سزایی در تحقق و پیش‌برد اهداف هر درس داشته باشد. یکی از دروس پایة رشتة زبان و ادبیات عربی در مقطع کارشناسی، که نقش کارامدی در تقویت مهارتهای ترجمه، خواندن، ذوق ادبی، و سبک‌شناسی دارد، درس «متون نظم و نثر عربی» است. برای این درس هر چند سال یک‌بار از سوی شورای برنامهریزی درسی وزارت علوم سرفصلی پیش‌نهاد می‌‌گردد، ولی با توجه به نارضایتی برخی از استادان این رشته، به نظر می‌‌رسد سرفصل موجود با اهداف مورد انتظار این درس هم‌خوانی کامل را ندارد. از این رو نویسندگان در پژوهش حاضر می‌‌کوشند با استفاده از نظر استادان، به نقد و آسیب‌شناسی سرفصل این درس بپردازند و در نهایت سرفصلی متناسب با این درس پیش‌نهاد دهند. برخی از یافتههای پژوهش نشان داد که سرفصل موجود بسیار کلی است و شایسته است در دو بخش نظم و نثر به طور جداگانه طراحی گردد.
