زبان و ادبیات عربی
دانش محمدی؛ خلیل پروینی
دوره 14، شماره 33 ، اسفند 1393، ، صفحه 109-125
چکیده
چکیدهالفنون الأدبیة و أعلامها فی النهضة العربیة الحدیثة از جمله مهم‌ترین آثار أنیس الخوری المقدسی است که در آن به تحلیل فنون نثری و أعلام آن در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم می‌پردازد. این جستار می‌کوشد با بررسی این کتاب بر اساس معیارهای تألیف کتاب آموزشی، نقاط مثبت و منفی این اثر را به عنوان پژوهشی در حوزة تاریخ ادبیات ...
بیشتر
چکیدهالفنون الأدبیة و أعلامها فی النهضة العربیة الحدیثة از جمله مهم‌ترین آثار أنیس الخوری المقدسی است که در آن به تحلیل فنون نثری و أعلام آن در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم می‌پردازد. این جستار می‌کوشد با بررسی این کتاب بر اساس معیارهای تألیف کتاب آموزشی، نقاط مثبت و منفی این اثر را به عنوان پژوهشی در حوزة تاریخ ادبیات تبیین کند. در این بررسی ابتدا تحلیل بیرونی اثر شامل معرفی کلی مؤلف و اثر، خاستگاه تاریخی و اجتماعی اثر، و مؤلف و موضوعات اصلی و کانونی اثر صورت خواهد گرفت. سپس ویژگیهای شکلی و محتوایی کتاب بررسی خواهد شد. از مهم‌ترین مواردی که در بخش محتوایی بررسی میشود رویکرد تحلیلی و روش نقدی نویسنده است. نتایج پژوهش نشان می‌‌دهد که رویکرد نویسنده در این کتاب رویکرد علمی ـ فنی و روش نقدی او فنی و جامعهشناختی است. از جمله نقاط ضعف کتاب فقدان هماهنگی میان عنوان کتاب و مباحث اصلی آن است. همچنین از جمله نقاط قوت کتاب ارائة روشمند فنون نثری و اعلام آن و دربرگرفتن حجم بالای دیدگاههای نقدی و تحلیلی در کنار مسائل تاریخی است.
زبان و ادبیات عربی
فرامرز میرزایی؛ حسین ابویسانی
دوره 14، شماره 33 ، اسفند 1393، ، صفحه 147-169
چکیده
چکیدهتألیف کتابی فراگیر دربارة شعر امروز عرب کاری بس دشوار می‌نماید، زیرا گسترة جغرافیایی، تاریخی و موضوعی آن امکان چنین آفرینشی را فراهم نمی‌آورد. از این رو هر کتابی که در این زمینه نوشته شده است فقط بخشی از نیاز فراگیران و خواهندگان را در سطوح گوناگون برآورده می‌کند. کتاب الاتجاهات والحرکات فی الشعر العربی الحدیث نوشتة «سلمی ...
بیشتر
چکیدهتألیف کتابی فراگیر دربارة شعر امروز عرب کاری بس دشوار می‌نماید، زیرا گسترة جغرافیایی، تاریخی و موضوعی آن امکان چنین آفرینشی را فراهم نمی‌آورد. از این رو هر کتابی که در این زمینه نوشته شده است فقط بخشی از نیاز فراگیران و خواهندگان را در سطوح گوناگون برآورده می‌کند. کتاب الاتجاهات والحرکات فی الشعر العربی الحدیث نوشتة «سلمی خضراء جیوسی» نیز با همین چالش روبهرو است. ارزیابی این کتاب نشان می‌‌دهد که نویسنده در ارائة موضوعات شعر معاصر عرب و تدوین کتاب از رویکردی تاریخی ـ نقدی و بر اساس تقسیمبندی جغرافیایی بهره برده است. این امر کتاب مذکور را از ارائة موضوعی و منظم خارج می‌کند و تداخلهای ناخواستهای بر نویسنده تحمیل می‌کند. لذا این کتاب را باید در زمرة آن دسته از نوشتههای «دائرةالمعارفی» به شمار آورد که تلاش نویسنده گردآوری حداکثر اطلاعات پیرامون یک موضوع و ارائة آن در سیر تاریخیاش است که همین امر این کتاب را به مرجعی برای پژوهش‌گران شعر معاصر تبدیل کرده است.
زبان و ادبیات عربی
سیّد فضل‌الله میرقادری
دوره 14، شماره 33 ، اسفند 1393، ، صفحه 127-141
چکیده
آثار منتشرشده در زمینة نقد ادبی دو دسته‌اند: دستة اول آثاری است که جنبة پژوهشی دارد و با بررسی زوایای گوناگون نقد ادبی و بر اساس یکی از شیوههای نقد ادبی به ارزیابی آثار می‌پردازد. دستة دوم کتاب‌هایی است که با طرح بعضی از مباحث اصولی و اساسی نقد ادبی صبغة آموزشی دارد. مناهج النقد الأدبی الحدیثاز نوع دوم است که در این مقاله، به سبب ...
بیشتر
آثار منتشرشده در زمینة نقد ادبی دو دسته‌اند: دستة اول آثاری است که جنبة پژوهشی دارد و با بررسی زوایای گوناگون نقد ادبی و بر اساس یکی از شیوههای نقد ادبی به ارزیابی آثار می‌پردازد. دستة دوم کتاب‌هایی است که با طرح بعضی از مباحث اصولی و اساسی نقد ادبی صبغة آموزشی دارد. مناهج النقد الأدبی الحدیثاز نوع دوم است که در این مقاله، به سبب جهتگیری مناسب با دیدگاههای اسلام و فرهنگ کشورهای اسلامی و محتوای علمی، برای ارزیابی و نقد برگزیده شد. پس از بررسیهای ظاهری و محتوایی و یادآوری برجستگیها و برتریهای این کتاب نسبت به آثار دیگر و ذکر بعضی از نارساییها، پیشنهادات اصلاحیای ارائه شد که به نظر میرسد پس از بررسی و اصلاح، کتابی مناسب و مطابق با اهداف درسی برای تدریس در دورة کارشناسی خواهد شد.
زبان و ادبیات عربی
کبری روشنفکر؛ فرناز طاهری؛ سجاد اسماعیلی
دوره 13، شماره 27 ، شهریور 1392، ، صفحه 53-76
چکیده
آموزش نهجالبلاغه به عنوان یکی از شاخههای مهم متون اسلامی در قالب واحدهای درسی اصلی و اختیاری، بیش از سه دهه در دانشگاه‌‌های ایران مورد توجه قرارگرفتهاست. یکی از شیوههای مطرح و تقریباً سنّتی آموزش این متنِ عظیم، بیان آموزههای دینی، معرفتی، اعتقادی و تربیتی نهجالبلاغه است. این در حالی است که نهجالبلاغه در تقسیمبندی ...
بیشتر
آموزش نهجالبلاغه به عنوان یکی از شاخههای مهم متون اسلامی در قالب واحدهای درسی اصلی و اختیاری، بیش از سه دهه در دانشگاه‌‌های ایران مورد توجه قرارگرفتهاست. یکی از شیوههای مطرح و تقریباً سنّتی آموزش این متنِ عظیم، بیان آموزههای دینی، معرفتی، اعتقادی و تربیتی نهجالبلاغه است. این در حالی است که نهجالبلاغه در تقسیمبندی متون، یکی از شاخههای مهم متون ادبی شناخته میشود؛ لذا، توجه به جنبههای ادبی آن امری ضروری در آموزش است، زیرا استادان میتوانند با استفاده از روشهای کارآمد و نوین تدریس، مهارتهایی همچون صحیحخوانی، درک و فهم معنایی، ذوق ادبی و تشخیص ویژگیهای سبکی حضرت علی (ع) را در دانشجویان افزایش دهند. امروزه، نظریهپردازان و متخصصان آموزش متون ادبی، راهبردهای کارآمدتری را برای آموزش نهجالبلاغه ارائهدادهاند که نهتنها به آموزش آموزههای محتوایی آن اهمیت می‌‌دهد، بلکه ادبیّت این متن عظیم ادبی را نیز پوشش می‌‌دهد. از این رو، جستار حاضر درصدد معرفی این راهبردها و میزان اجرای آنها در دانشگاه‌‌های تهران است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و ابزار اصلی آن را پرسشنامة محقق ساخته است. برخی از مهم‌ترین یافته‌‌های پژوهش نشانداد که نهجالبلاغه در دانشگاه‌‌های تهران به عنوان یک متن ادبی تدریس نمیشود و بیشتر به مسائل محتوایی آن توجه میشود.
زبان و ادبیات عربی
سید‌محمد‌رضا ابن الرسول؛ مریم جلائی
دوره 12، شماره 25 ، آبان 1391، ، صفحه 1-18
چکیده
چکیدهعلوم بلاغی همانند صرف و نحو در آغاز به منظور فهم اسرار و رموز قرآن کریم و وجوه اعجاز بیانی آن و با محوریت آیات نورانی قرآن و نیز اشعار جاهلی صورت گرفت، ولی رفته‌رفته به سایر متون نظم و نثر عربی راه یافت و به صورت قواعدی منسجم تدوین شد و به ظهور تألیفات ارزشمندی در این زمینه انجامید. یکی از این تألیفات ارزشمند کتاب جواهرالبلاغة ...
بیشتر
چکیدهعلوم بلاغی همانند صرف و نحو در آغاز به منظور فهم اسرار و رموز قرآن کریم و وجوه اعجاز بیانی آن و با محوریت آیات نورانی قرآن و نیز اشعار جاهلی صورت گرفت، ولی رفته‌رفته به سایر متون نظم و نثر عربی راه یافت و به صورت قواعدی منسجم تدوین شد و به ظهور تألیفات ارزشمندی در این زمینه انجامید. یکی از این تألیفات ارزشمند کتاب جواهرالبلاغة تألیف سیداحمد هاشمی است که به منزلة بهترین کتاب آموزش بلاغت شناخته شد، و تا کنون دهها بار تجدید چاپ شده است.این کتاب مانند همۀ تألیفات بشری کاستیها و نادرستیهایی دارد که با بهرهگیری از آموزههای بلاغت عربی در کتب آموزشی قدیم، در سه مبحث علم بیان: تشبیه، مجاز و کنایه به نقد آن پرداختهایم و پاره‌ای از تعاریف و شواهد کتاب که نارسا یا نادرستند را مشخص کردهایم. در این بررسی معلوم شد که مؤلف در مباحث مربوط به علم بیان از برخی اصطلاحات بلاغی تعریفی ارائه نداده است؛ اما قسمت عمدۀ نقائص و نادرستیهای این کتاب در حیطۀ مثالهای مؤلف است که خواننده در برخی از آنها با کمترین تأمل و یا مقایسۀ آن با سایر شواهد موجود در کتاب متوجه کاستی‌های آن میشود.
زبان و ادبیات عربی
مریم دلاور
دوره 12، شماره 25 ، آبان 1391، ، صفحه 19-36
چکیده
چکیده«شبه‌جمله» در نحو عربی بر ظرف و جارومجرور اطلاق میشود. ظرف و جارومجرور از مصداق‌های ترکیب‌اند و از دو اسم مانند «عندک» یا یک اسم و یک حرف مانند «فی الدّار» پدید آمده‌اند؛ جزء حرفی و ظرفی آنها شایستگی مسند یا مسندالیه شدن را ندارند؛ و نیز هیچ‌گونه اسناد و نسبتی ندارند؛ تنها یک مشابهت صوری و ظاهری در شکل ...
بیشتر
چکیده«شبه‌جمله» در نحو عربی بر ظرف و جارومجرور اطلاق میشود. ظرف و جارومجرور از مصداق‌های ترکیب‌اند و از دو اسم مانند «عندک» یا یک اسم و یک حرف مانند «فی الدّار» پدید آمده‌اند؛ جزء حرفی و ظرفی آنها شایستگی مسند یا مسندالیه شدن را ندارند؛ و نیز هیچ‌گونه اسناد و نسبتی ندارند؛ تنها یک مشابهت صوری و ظاهری در شکل و پیکر آن دو با جمله و کلام در میان است؛ و وجه شباهت آن دو با جمله در پیوند و پیوست دو کلمه (ترکیب) با یک‌دیگر است. همین‌جاست که ویِِژگی‌های اصطلاح شبه‌جمله روشن میشود؛ از آنجا که شبه‌جمله خالی از اسناد است قابلیت‌های بسیاری ازجمله پیوند با ترکیب‌های اسنادی تام و ناقص را پذیراست و می‌تواند در این راستا دارای اسناد شود. بر این اساس گاه در جایگاه مبتدا (رُبَّ رجُلٍ قائمٌ) و گاه در موضع خبر (زیدٌ فی الدّار) و مانند آن قرار میگیرد. از آنجا که شبه‌جمله استقلال معنایی و مفهومی ندارد، نیازمند کلمه‌ای است که بدان معنا بخشد؛ از این‌رو لزوم تعلُّق، متعلِّق، و متعلَّق احساس میشود و هرچه متعلَّق قوی‌تر باشد معنا از استواری و ثبات و قدرت بیشتری برخوردار میشود. بنابراین، نخستین درجۀ تعلّق و بهترین و والاترین وجه آن را تعلّق به فعل و شبه‌فعل دانسته‌اند. نحویان معتقدند اگر متعلَّق فعل عام مذکور یا خاص مذکور یا محذوف باشد ظرف لغو و اگر از افعال عموم محذوف باشد ظرف مستقر است. هنگامی که ظرف مستقر باشد درواقع معنا و مفهوم از استقرار و استقلال مناسبی برخوردار است و از ذات ترکیب میتوان بدان دست یافت ولیکن در ظرف لغو استقلال معنایی وجود ندارد و باید با توجه به متعلَّق و متعلِّق ظرف را دارای معنا و مفهوم کند.
زبان و ادبیات عربی
جواد دهقانیان؛ صدیقه جمالی
دوره 12، شماره 25 ، آبان 1391، ، صفحه 37-56
چکیده
چکیدهمبادی العربیة اثر استاد رشید شرتونی در دو بخش صرف و نحو و در چهار جلد از سطوح مقدماتی تا پیشرفته به بیان قواعد زبان عربی می‌پردازد. شرح و ترجمه‌‌های متعددی که تا کنون بر این اثر نوشته شده گویای جامعیت و اهمیت آن در یادگیری قواعد زبان عربی است. ترجمه و شرح مبادی العربیة 4، بخش نحو، اثر سیدعلی حسینی از جملة همین آثار است. وجود ...
بیشتر
چکیدهمبادی العربیة اثر استاد رشید شرتونی در دو بخش صرف و نحو و در چهار جلد از سطوح مقدماتی تا پیشرفته به بیان قواعد زبان عربی می‌پردازد. شرح و ترجمه‌‌های متعددی که تا کنون بر این اثر نوشته شده گویای جامعیت و اهمیت آن در یادگیری قواعد زبان عربی است. ترجمه و شرح مبادی العربیة 4، بخش نحو، اثر سیدعلی حسینی از جملة همین آثار است. وجود پاره‌ای اشتباهات علمی و نگارشی در این اثر، ما را بر آن داشت تا در مقالة حاضر با بررسی و دسته‌بندی موردی اشتباهات موجود در آن، زمینة ارائة متنی ویراسته با حداقل اشکال را فراهم آوریم و با این رویکرد نقاط قوت و احیاناً ضعف این اثر را نشان دهیم. مباحث ابتدا به صورت کلی در سه دسته اشتباهات: الف) علمی، ب) حروف‌چینی ـ ویرایشی، و پ) نگارشی مطرح و سپس هر دسته به تفکیک بررسی میشود.اشتباهات مربوط به نقش نحوی و اعراب ظاهری واژگان در حوزة اشتباهات علمی قرار می‌‌گیرند. مواردی که در آنها شکل نوشتاری کلمات و عبارات به اشتباه بیان شده یا واژه و عبارتی از متن اصلی یا شرح و ترجمة آن جا‌افتاده است و یا متن و شاهد مثال‌ها با یک‌دیگر مطابقت ندارند در مبحث اشتباهات حروف‌چینی و ویرایش اثر قرار دارد. در اشتباهات نگارشی به مواردی مانند: ضعف ترجمه، حشو در متن یا شرح آن، و ارجاع نادرست ضمایر یا حذف نابجای آنها اشاره میشود. بسامد اشتباهات نوشتاری و جا‌‌افتادگی واژه و عبارت در این اثر ضرورت توجه به اصول ویرایشی و نگارشی را آشکارتر می‌‌سازد.
زبان و ادبیات عربی
صابره سیاوشی
دوره 12، شماره 25 ، آبان 1391، ، صفحه 57-68
چکیده
چکیدهزبان عربی با قدمتی به درازای جاهلیت تا کنون همواره کانون توجه ادیبان و نویسندگان ملل مختلف بوده است. ریشۀ روابط، چالش‌ها، و مبادلات زبان و قوم عرب با زبان پارسی و قوم ایرانی آن‌چنان ژرف و عمیق است که نیازی به یادآوری تاریخ پیوند آن دو نیست. اهتمام و علاقۀ فراوان به تاریخ ادبیات زبان عربی در میان دانشجویان و پژوهش‌گران ایرانی ...
بیشتر
چکیدهزبان عربی با قدمتی به درازای جاهلیت تا کنون همواره کانون توجه ادیبان و نویسندگان ملل مختلف بوده است. ریشۀ روابط، چالش‌ها، و مبادلات زبان و قوم عرب با زبان پارسی و قوم ایرانی آن‌چنان ژرف و عمیق است که نیازی به یادآوری تاریخ پیوند آن دو نیست. اهتمام و علاقۀ فراوان به تاریخ ادبیات زبان عربی در میان دانشجویان و پژوهش‌گران ایرانی بهمنزلة یکی از مهارتهای مهم در آشنایی با این زبان، ضرورت ترجمه و تألیف آثاری پرمایه و اصیل در این زمینه را چند برابر می‌کند. از آنجا که کتاب تاریخ ادبیات عربی تألیف حنا الفاخوری و ترجمۀ عبدالمحمد آیتی از منابع دست اول امتحانی دورههای مختلف تحصیلات تکمیلی رشتۀ زبان و ادبیات عربی بهشمار میآید و به دلیل اهمیت و رواج گستردۀ این کتاب سعی بر آن شده تا ترجمۀ کتاب مذکور به روش توصیفی ـ تحلیلی مورد نقد و تعمق دقیقتری قرار گیرد. در پایان نتایج حاصله در قالب نکات مثبت و کاستیها و نیز پیشنهادات و اصلاحات در اختیار علاقهمندان و محققان قرار گرفته است.
زبان و ادبیات عربی
صغرا فلاحتی
دوره 12، شماره 25 ، آبان 1391، ، صفحه 69-89
چکیده
چکیدهمحسنات بدیعی یا آرایه‌های بلاغی ابزار‌هایی‌اند که ادبا با به‌کارگیری آنها به آرایش زبان خود می‌پردازند. این آرایه‌ها همزاد زبان نیستند ولی زادۀ زمان و محیطی‌اند که زبان در آن رشد و نمو می‌کند و به بالندگی میرسد. با توجه به قرابت‌های موجود میان زبان فارسی و عربی و با استناد به شواهد موجود میتوان گفت اکثر قریب به اتفاق ...
بیشتر
چکیدهمحسنات بدیعی یا آرایه‌های بلاغی ابزار‌هایی‌اند که ادبا با به‌کارگیری آنها به آرایش زبان خود می‌پردازند. این آرایه‌ها همزاد زبان نیستند ولی زادۀ زمان و محیطی‌اند که زبان در آن رشد و نمو می‌کند و به بالندگی میرسد. با توجه به قرابت‌های موجود میان زبان فارسی و عربی و با استناد به شواهد موجود میتوان گفت اکثر قریب به اتفاق آرایه‌های عربی در زبان فارسی هم به‌کار رفته‌اند. کاربرد این آرایه‌ها در زبان فارسی به گونه‌های زیر است:الف) کاربرد آرایه با همان اسم و بدون هیچ تغییر در نحوۀ به‌کارگیری؛ ب) کاربرد آرایه با اسمی که در عربی کمتر به آن شهرت دارد؛ پ) کاربرد آرایه با اسمی که در زبان عربی به آن مشهور نیست؛ ت) کاربرد آرایه با اسمی جدید یا اسمی که ترجمه شدۀ نام عربی آن است؛ ث) کاربرد آرایه با تفاوت اندک در نحوۀ به‌کارگیری؛ ج) کاربرد آرایه با شیوه‌ای کاملاً متفاوت. همچنین در این بررسی مشخص شد که برخی از آرایه‌های عربی در زبان فارسی کاربرد ندارند.در زبان فارسی به آرایه‌هایی اشاره شده است که فارسی‌زبانان آن را از زبان‌های دیگر گرفته‌اند و در کتابهای قدیم عربی که در این علم نوشته‌شده‌اند نیامده است. مؤلفان جدید نیز کمتر به بدیع و نوآوری‌های این علم پرداخته‌اند.در بررسی نمونه‌ها به تداخل موضوعی علم معانی و بیان با این علم پی می‌بریم؛ به‌نحوی که در هر دو زبان مسائل علوم مذکور گاه وارد آرایه‌های بدیعی شده‌اند.این مقاله در نهایت اثبات می‌کند که بدیع اولین بار به‌صورت علمی مستقل در زبان عربی بررسی شد و فارسی زبانان از نمونه‌های عربی الگو گرفتند.
زبان و ادبیات عربی
حسین کیانی
دوره 12، شماره 25 ، آبان 1391، ، صفحه 91-104
چکیده
چکیدهنقد و بررسی کتابهای درسی دانشگاهی نقش بسیار مؤثری در پیشبرد هدفهای تعریف شدۀ آموزشی و نیز بازنگری در شیوههای آموزش، با توجه به نیاز مخاطب، دارد و باعث میشود کتابهای آموزشی به هدفهای تعریف‌شده نزدیک‌تر شود. کتابهای درسی دانشگاهی به دلیل مخاطبان خاص خود اهمیت ویژه‌ای دارند و نگارش آنها دقت فراوانی میطلبد. ...
بیشتر
چکیدهنقد و بررسی کتابهای درسی دانشگاهی نقش بسیار مؤثری در پیشبرد هدفهای تعریف شدۀ آموزشی و نیز بازنگری در شیوههای آموزش، با توجه به نیاز مخاطب، دارد و باعث میشود کتابهای آموزشی به هدفهای تعریف‌شده نزدیک‌تر شود. کتابهای درسی دانشگاهی به دلیل مخاطبان خاص خود اهمیت ویژه‌ای دارند و نگارش آنها دقت فراوانی میطلبد. با توجه به نیاز برخی رشته‌های علوم انسانی به کتابهای صرف و نحو عربی، نقد و تحلیل این کتابها گامی مؤثر در بهتر شدن شیوههای آموزش صرف و نحو است.از این‌رو کتاب قواعد کاربردی زبان عربی تألیف زهرا ریاحی زمین و سیدفضلالله میرقادری انتخاب شد تا با معرفی این کتاب به علاقهمندان، ویژگی‌ها و کاستی‌های نگارشی و نگرشی این اثر بررسی شود. بنابراین، پس از مقدمهای در مورد کتابهای صرف و نحو عربی، ابتدا کتاب مورد نظر معرفی و سپس به مهم‌ترین ویژگی‌ها و کاستی‌های کتاب اشاره میشود.
زبان و ادبیات عربی
حسن مجیدی؛ منصوره سهرابی
دوره 12، شماره 25 ، آبان 1391، ، صفحه 105-125
چکیده
چکیدهما در دنیایی زندگی میکنیم که سرعت زندگی و تحول در آن بسیار زیاد است؛ به گونهای که هر روز اختراعات و اکتشافات جدیدی پدید میآید و به تبع آن شیوهها و عملکردهای زیستی نیز تغییر می‌کند. همگام شدن انسان با چنین دنیایی که هر روزِ آن با روز قبل متفاوت است به معنی همراه شدن با علم و پیشرفتِ علمی است و چشم برهم نهادن و ...
بیشتر
چکیدهما در دنیایی زندگی میکنیم که سرعت زندگی و تحول در آن بسیار زیاد است؛ به گونهای که هر روز اختراعات و اکتشافات جدیدی پدید میآید و به تبع آن شیوهها و عملکردهای زیستی نیز تغییر می‌کند. همگام شدن انسان با چنین دنیایی که هر روزِ آن با روز قبل متفاوت است به معنی همراه شدن با علم و پیشرفتِ علمی است و چشم برهم نهادن و تجاهل بالطبع عقبماندگی را درپی خواهد داشت. زبان که همانند موجودی زنده است نیز از همین مقوله بهشمار میآید و باید محتوا، مضامین، و حتی شکل آن مطابق با عصر حاضر باشد؛ در غیر این صورت تکرار مکررات و مشتی اطلاعات و محفوظات قدیمی، کهنه، و بدون کارایی خواهد بود. زبان عربی هم از این قاعده مستثنی نیست و از آنجا که همچنان این رشته به شکل سنتی تدریس میشود، ضروری است تغییر و تحولاتی در برخی از سرفصلها و شیوههای تدریس صورت گیرد تا زمینهساز دلسردی دانشجویان و پیامدهای جبرانناپذیر نشود.در پژوهش حاضر سعی بر این است تا با مراجعه به سرفصلهای سایر رشته‌های زبان‌های خارجی برخی سرفصلها و شیوههای جدید پیشنهاد شود، باشد که با بهروز کردن رشتة زبان و ادبیات عربی به کاربردی شدن آن کمک کند.
زبان و ادبیات عربی
معصومه نعمتی قزوینی؛ سیده‌اکرم رخشنده‌نیا
دوره 12، شماره 25 ، آبان 1391، ، صفحه 127-137
چکیده
امروزه جایگاه و اهمیت نقد صحیح و عالمانه در بهبود سطح کیفی علوم و فنون مختلف بر کسی پوشیده نیست. به‌ویژه آنجا که نقد، متوجه ارکان مهم و زیربنایی جامعه نظیر بخش‌های آموزشی نیز باشد، از اهمیتی دوچندان برخوردار میشود. بر این اساس نقد کتابهای درسی و متون آموزشی نیز به‌دلیل دامنۀ وسیع کاربردی و نقش آن در ارتقای سطح علمی کشور، ضرورتی ...
بیشتر
امروزه جایگاه و اهمیت نقد صحیح و عالمانه در بهبود سطح کیفی علوم و فنون مختلف بر کسی پوشیده نیست. به‌ویژه آنجا که نقد، متوجه ارکان مهم و زیربنایی جامعه نظیر بخش‌های آموزشی نیز باشد، از اهمیتی دوچندان برخوردار میشود. بر این اساس نقد کتابهای درسی و متون آموزشی نیز به‌دلیل دامنۀ وسیع کاربردی و نقش آن در ارتقای سطح علمی کشور، ضرورتی اجتنابناپذیر بهنظر میرسد. بررسی انتقادی کتاب صرف ساده بیانگر این است که این کتاب، بهرغم برخورداری از ویژگیهای مثبت و ارزش علمی، در برخی زمینهها همچون کاربردی کردن تمرینها و تعدیل آن، نگارش صحیح رسمالخط عربی و رعایت اصول روش علمی پژوهش از قبیل مقدمهنویسی، ارجاع درست مطالب و ارائۀ فهرست منابع و نیز رفع ابهام از برخی مباحث، که یکی از ویژگیهای اصلی متون علمی است، نیازمند اصلاح و بازنگری بهنظر میرسد.
زبان و ادبیات عربی
حامد صدقی
دوره 10، شماره 20 ، شهریور 1389، ، صفحه 5-20
چکیده
چکیده سرچشمههای جوشان و زلال کلام وحی دیرزمانی است که با طلوع فجر اسلام بر پیکرة عطشناک اندیشة بشری جاری شده است. مصحف جاودانی، که باگذر قرون متمادی نه تنها هرگزگرد نقصان و زوال بر آیات الهامبخش و روشنگرش ننشسته بلکه همچنان بهعنوان برترینوکاملترینکتاب هدایتگر بشر، گوی سبقت را از هر آنچه در این ره بدان مفتخرند، ...
بیشتر
چکیده سرچشمههای جوشان و زلال کلام وحی دیرزمانی است که با طلوع فجر اسلام بر پیکرة عطشناک اندیشة بشری جاری شده است. مصحف جاودانی، که باگذر قرون متمادی نه تنها هرگزگرد نقصان و زوال بر آیات الهامبخش و روشنگرش ننشسته بلکه همچنان بهعنوان برترینوکاملترینکتاب هدایتگر بشر، گوی سبقت را از هر آنچه در این ره بدان مفتخرند، ربوده است. در این میان، آنانکه اهل معرفتاند و جویای حقیقت، جذبة کلام الهی بر دل و جانشان چنان می‌کند که فارغ از هر تعصبی، پروانهوار برگرد شعلههای فروزانش پرمیگشایند و تاسرحدامکان ازفیض بیمنتهایشبرمیگیرند. امین‌الریحانی ــ اندیشمند و ادیب معاصر لبنانی ــ ازجمله مصلحان روشنفکر و آزاداندیشیاست که باتفکری بهوسعت اندیشة بشری، هرگز در تنگنای حصارهای دینی و نژادی محصور نشده بلکه علیرغم پایبندی به دیانت مسیح و ضمن آشنایی با ادیان گوناگون و نیز با تأکید بر اصل وحدت ادیان، گام بلندی در جهت اصلاح اندیشة بشری برداشته و در این میان تا حد قابل ملاحظهای از تعالیم اسلامی و به‌ویژه مفاهیم عالی وتعابیر زیبای قرآنکریم مدد جسته است.
زبان و ادبیات عربی
تورج زینی وند
دوره 10، شماره 20 ، شهریور 1389، ، صفحه 21-29
چکیده
آیندة هر ادبیاتی، از گذشته و معاصر آن جدا نیست؛ زیرا در بیشتر موارد، ادبیات هر ملّتی به گذشته‌ای نظر دارد که اساس پیشرفت و فلسفة وجودی حال خود را بر آن بنا می‌نهد. سخن از دورنمای شعر معاصر عربی و یا اینکه به گذشتة خویش تکیه خواهد کرد، به معنای ایستایی در اندیشه نیست و یا تعیین مرزهای مشخّص مبنی بر اینکه «این است» و «جز این نیست»؛ ...
بیشتر
آیندة هر ادبیاتی، از گذشته و معاصر آن جدا نیست؛ زیرا در بیشتر موارد، ادبیات هر ملّتی به گذشته‌ای نظر دارد که اساس پیشرفت و فلسفة وجودی حال خود را بر آن بنا می‌نهد. سخن از دورنمای شعر معاصر عربی و یا اینکه به گذشتة خویش تکیه خواهد کرد، به معنای ایستایی در اندیشه نیست و یا تعیین مرزهای مشخّص مبنی بر اینکه «این است» و «جز این نیست»؛ چرا که ادبیات هر نسلی به دستاوردهای فکری و ادبی گذشتگان نظر دارد، در عین حال که خود و عصرش را درک می‌کند و در آن تغییر و تحولی بنیادین، نوین و زنده، میآفریند.
زبان و ادبیات عربی
سیدرضا نجفی
دوره 10، شماره 20 ، شهریور 1389، ، صفحه 31-40
چکیده
«اعرابالقرآنالکریم» درسی است که در طی آن، آیات قرآنی تجزیه و ترکیب میشوند و دانشجویان ضمن بررسی صرفی و نحوی واژههای قرآن کریم، در فهم مفاهیم آیات نورانی قرآن کریم توانمند میشوند. این علم اگرچه درمیان علوم قرآنی پیشینهای دیرینه دارد و از دانشمندان قدیم و جدید علوم عربی و قرآنی از دیرباز تألیفات ارزشمندی زیرعنوان ...
بیشتر
«اعرابالقرآنالکریم» درسی است که در طی آن، آیات قرآنی تجزیه و ترکیب میشوند و دانشجویان ضمن بررسی صرفی و نحوی واژههای قرآن کریم، در فهم مفاهیم آیات نورانی قرآن کریم توانمند میشوند. این علم اگرچه درمیان علوم قرآنی پیشینهای دیرینه دارد و از دانشمندان قدیم و جدید علوم عربی و قرآنی از دیرباز تألیفات ارزشمندی زیرعنوان «اعرابالقرآن» یا «معانیالقرآن» و یا نرمفزار «اعرابالقرآن» دردسترسعلاقهمندان است، جاییکمجموعةدرسی اعرابالقرآن بسیارخالی بود؛ که این مهم رامؤلف توانمند جنابآقای علی حاجیخانی بهخوبی بهانجام رسانده است. در مقالة حاضر، ضمن معرفی اجمالی کتاب و بیان نقاط قوت و ارائة پاره‌ای اصلاحات پیشنهادی، راه برای چاپ مجدد کتاب و استمرار این اثر ارزشمند فراهم شده است.
زبان و ادبیات عربی
وحید سبزیان پور
دوره 10، شماره 20 ، شهریور 1389، ، صفحه 41-51
چکیده
نویسنده دراینکتاب500 بیتازاشعار عرب راکه متأثر و مأخوذ ازکلام علی(ع) است، برگزیده و برای هر بیت شاهدی از کلام علی (ع) نقل کرده است.از آنجا که این تلاش بسی مغتنم و ارزشمند و گامی بلند در تبیین عمق و اعتلای کلام علی (ع) و میزان تأثیر اندیشههای آن حضرت(ع) در آثار ادبی است، بهنظر میرسد اگر نقد و ارزیابی شود، در رسیدن به هدف ...
بیشتر
نویسنده دراینکتاب500 بیتازاشعار عرب راکه متأثر و مأخوذ ازکلام علی(ع) است، برگزیده و برای هر بیت شاهدی از کلام علی (ع) نقل کرده است.از آنجا که این تلاش بسی مغتنم و ارزشمند و گامی بلند در تبیین عمق و اعتلای کلام علی (ع) و میزان تأثیر اندیشههای آن حضرت(ع) در آثار ادبی است، بهنظر میرسد اگر نقد و ارزیابی شود، در رسیدن به هدف خود موفقتر خواهد بود. از محاسنکتاب، کمبودن غلط چاپى وشرح برخى مفردات دشوار ذیل شواهد است.کتاب در ایران چاپ شده ولی به زبان عربی است؛ بدیهی است اگر به زبان فارسی میبود و اشعار شاعران و عبارات منسوب به علی (ع) به فارسی ترجمه میشد، طیف گستردهتری ازمخاطب را در ایران دربرمیگرفت، هرچندکه این کتاب در جهان عرب می‌تواند راه خود را بهسوی خواننده باز کند.از نقایصکتاب، ارجاع کلام امام على (ع) به شرح ابنابىالحدید و غررالحکم به جاى نهجالبلاغة، نقل اشعار شاعران ازمنابع دست دوم بهجاى دیوانآنها، انتخاب نکردن شواهد بهتر از کلام حضرت على(ع)، تکرار برخى مضامین و ازهمه مهمتر گسستگى ارتباط معنایى بین برخی اشعار شاعران و سخن حضرت على(ع) است که بهعنوان شاهدى براى تأثیرپذیرى از کلام آن حضرت(ع) نقل شده است.
زبان و ادبیات عربی
صغری فلاحتی
دوره 10، شماره 20 ، شهریور 1389، ، صفحه 53-68
چکیده
ایرانیان، در طول تاریخ، در پیشبرد ادبیات عربی، سهم زیادی به خود اختصاص دادهاند، بهطوری که در صرف و نحو، علوم بلاغی، لغت، شعر، کتابت و ... نام ادیبان و علمای ایرانی بر تارک علوم میدرخشد. نقش ایرانیان در تولید شعر و انواع نثر از چنان اهمیتی برخوردار است که نویسندگان بسیاری انگیزة ایرانیان را در رویآوردن به زبان عربی بررسی کرده ...
بیشتر
ایرانیان، در طول تاریخ، در پیشبرد ادبیات عربی، سهم زیادی به خود اختصاص دادهاند، بهطوری که در صرف و نحو، علوم بلاغی، لغت، شعر، کتابت و ... نام ادیبان و علمای ایرانی بر تارک علوم میدرخشد. نقش ایرانیان در تولید شعر و انواع نثر از چنان اهمیتی برخوردار است که نویسندگان بسیاری انگیزة ایرانیان را در رویآوردن به زبان عربی بررسی کرده و به بیان میزان هنرآفرینی نیاکان ما در این زبان پرداخته‌اند.
زبان و ادبیات عربی
سودابه مظفری
دوره 10، شماره 20 ، شهریور 1389، ، صفحه 69-87
چکیده
چاپ اول کتاب المجانی منالنّصوصالعرفانیة(تألیف آقایان دکتر عبّاس اقبالی و سیدرضا میراحمدی) با هدف تدریس درس «قرائت متون عرفانی»به ارزش دو واحد در مقطع کارشناسی زبان و ادبیات عربی تهیه و تدوین شده و در انتشارات دانشگاهی سمت به چاپ رسیده است. در این اثر، نگارندگان ابتـدا برخی واژهها و اصطلاحـات معـمول عرفانی را تعریفکرده ...
بیشتر
چاپ اول کتاب المجانی منالنّصوصالعرفانیة(تألیف آقایان دکتر عبّاس اقبالی و سیدرضا میراحمدی) با هدف تدریس درس «قرائت متون عرفانی»به ارزش دو واحد در مقطع کارشناسی زبان و ادبیات عربی تهیه و تدوین شده و در انتشارات دانشگاهی سمت به چاپ رسیده است. در این اثر، نگارندگان ابتـدا برخی واژهها و اصطلاحـات معـمول عرفانی را تعریفکرده وآنگاه جهتتبیین هرچه بیشتـر این گونه کلمات و اصطلاحات و نیز آشنایی دانشجـویان با متون ویژۀ عرفانی، گزیدههایـی از متون قدیم و جدید عرفانی را در کتاب گنجانیدهاند.از آنجـا که سعی مؤلّفان، نگارش کتابی بوده است که از آن به‌صورت یکسان درهمـۀمراکـزآموزشعالـی استفاده شود، شایسته است که در بهحدّاقلّ رسانیدن اشتباهات آن تلاش شود؛ و اگـرچه نویسندگان کتاب با این هدف، از کتابهـای برجستۀ عرفانی نیز بهره جستهاند، به هر حال کتاب نه تنهـا خالی از اشتباه نیسـت بلکه اینجانب پس از یک دورة تدریس کتاب، با اشتباهات شکلی و محتوایی بسیاری درآن مواجه شدم که جهت بهرهمنـدی هر چه بهتر و بیشتر دانشجـویان از مطالب آن، در این مقاله به آنها اشاره میشود، با این امید که در چاپهای آیندۀ کتاب، تعداد اشتباهات آن کمتر شود.
زبان و ادبیات عربی
سید احمد امام زاده
دوره 10، شماره 20 ، شهریور 1389، ، صفحه 89-101
چکیده
یادگیری زبان عربی، جهت فهم قرآن کریم ــ میراث مکتوب فرهنگ و علوم اسلامی ــ بر همة مسلمانان واجب است .برای یادگیری زبان عربی، کتابهای زیادی با روشهای مختلف در گذشته و حال نوشته شده است.یکیازکتابهای آمـوزش زبانعـربی(صـرفونحو)، کتاب مبادیءالعربیة، تألیف رشید شرتونی، است. این کتاب در چهار جلد، برای چهار سطح نوشته شده ...
بیشتر
یادگیری زبان عربی، جهت فهم قرآن کریم ــ میراث مکتوب فرهنگ و علوم اسلامی ــ بر همة مسلمانان واجب است .برای یادگیری زبان عربی، کتابهای زیادی با روشهای مختلف در گذشته و حال نوشته شده است.یکیازکتابهای آمـوزش زبانعـربی(صـرفونحو)، کتاب مبادیءالعربیة، تألیف رشید شرتونی، است. این کتاب در چهار جلد، برای چهار سطح نوشته شده و سالها است که در دانشگاه‌ها تدریس میشود. از آنجا که نویسندة کتاب مسیحی است، مثال‌ها و تمرینهای کتاب، صبغة اسلامی ندارد. آقای حمید محمدی همت کرده، کتاب را تنقیح کرده و تمرینهای آن را تغییر داده و از آیات و احادیث در تمرینها استفاده کردهاند.در این مقاله، کتاب مبادیءالعربیة نقدوبررسی و به برخی از اشکالات کتاب اشاره شده است. امید است منقّح محترم با سعة صدری که دارند و خواهان بهبود اثر هستند، در رفع آنها در چاپهای آینده بکوشند.
زبان و ادبیات عربی
سیدعدنان اشکوری
دوره 10، شماره 20 ، شهریور 1389، ، صفحه 103-118
چکیده
مقالة حاضر، با هدف نقد، بررسی و اصلاح کتاب مبادئ العربیة (جلد چهارم، قسم الصرف) به قلم رشید الشرتونی و ویرایش حمید محمدی به نگارش درآمده است. البته در این زمینه تلاش بر آن بوده است که این کتاب در آغاز از دیدگاهی کلی بررسی و نقاط قوت و ضعف آن به عنوان یکی از منابع مهم تدریس دانشگاهی و حوزوی در شاخة صرف عربی آشکار و اصلاح شود ؛ سپس بررسی ...
بیشتر
مقالة حاضر، با هدف نقد، بررسی و اصلاح کتاب مبادئ العربیة (جلد چهارم، قسم الصرف) به قلم رشید الشرتونی و ویرایش حمید محمدی به نگارش درآمده است. البته در این زمینه تلاش بر آن بوده است که این کتاب در آغاز از دیدگاهی کلی بررسی و نقاط قوت و ضعف آن به عنوان یکی از منابع مهم تدریس دانشگاهی و حوزوی در شاخة صرف عربی آشکار و اصلاح شود ؛ سپس بررسی دقیقتری در متن کتاب انجام شود، که در طی این بررسی، هم اشتباهات مربوط به مؤلف وهم اشتباهات چاپی همراه با ذکر دلایل مستند استخراج و ارائه شده است.در پایان نتایج حاصل از این بحث در اختیار دانش پژوهان و علاقهمندان قرار داده شده است.
زبان و ادبیات عربی
محمود شکیب انصاری
دوره 10، شماره 20 ، شهریور 1389، ، صفحه 119-138
چکیده
ازجمله مهارتهای لازم در ترجمة دقیق و صحیح، یکی درک و فهم متن در زبان مبدأ و دیگری توان برگردان آن در زبان مقصد است؛ و مترجم گذشته از درک و فهم متن در زبان مبدأ باید در زبان مقصد قدرت و مهارت نویسندگی داشته و بهعبارت دیگر در زبان مقصد نویسنده باشد. مترجمان و خبرگان در این مورد تأکید دارند که ترجمة برتر ترجمة برابر ...
بیشتر
ازجمله مهارتهای لازم در ترجمة دقیق و صحیح، یکی درک و فهم متن در زبان مبدأ و دیگری توان برگردان آن در زبان مقصد است؛ و مترجم گذشته از درک و فهم متن در زبان مبدأ باید در زبان مقصد قدرت و مهارت نویسندگی داشته و بهعبارت دیگر در زبان مقصد نویسنده باشد. مترجمان و خبرگان در این مورد تأکید دارند که ترجمة برتر ترجمة برابر است.(مظفرالدینحکیم،1989م.: 195)اما ترجمة تحتاللفظی، ترجمة آزاد، و یا ترجمة مفهومی، دیگر ارزش گذشتة خود را ازدست داده است.در نگارش کتابی که در این مقاله نقد میشود، اگرچه ترجمهها مفهومی است، مشکل اصلیآن سبک نگارشعربیآناستکه غالباً نوعیگرتهبرداری و تحت تأثیر سبک نگارش فارسی است.در این مقاله، به نکات مثبت شکلی و محتوایی این کتاب و نیز به اشکالات نگارشی و ترجمهای آن اشاره شده است.
زبان و ادبیات عربی
حسین کیانی
دوره 10، شماره 20 ، شهریور 1389، ، صفحه 139-149
چکیده
بررسی وضعیت فعلی شیوههای سازماندهی مواد و محتوای درسی رشته‌های علوم انسانی در نظام آموزشی نشاندهندة این استکه این شیوه، جایگاه علمی مناسبی ندارد. نقدو بررسیکتابهای تخصصی علوم انسانی و بیان ویژگی‌ها و کاستی‌های آن می‌تواند نقش مؤثری درسازماندهی این کتابها داشته باشد.دراینمقاله، بعدازمقدمه‌ای کوتاه درضرورت ...
بیشتر
بررسی وضعیت فعلی شیوههای سازماندهی مواد و محتوای درسی رشته‌های علوم انسانی در نظام آموزشی نشاندهندة این استکه این شیوه، جایگاه علمی مناسبی ندارد. نقدو بررسیکتابهای تخصصی علوم انسانی و بیان ویژگی‌ها و کاستی‌های آن می‌تواند نقش مؤثری درسازماندهی این کتابها داشته باشد.دراینمقاله، بعدازمقدمه‌ای کوتاه درضرورت توجه به نقد کتابهای درسی علوم انسانی واهمیت درس بلاغت عربی، به‌ویژه کتاب جواهرالبلاغه، در رشتة زبان و ادبیات عربی، این کتاب نقد و بررسی شده است.
زبان و ادبیات عربی
علی أسودی
دوره 10، شماره 20 ، شهریور 1389، ، صفحه 151-160
چکیده
باتوجه به اهمیت کتابهای آموزشی، در مقایسه با کتابهای دیگر، دقت در تألیف و علمیبودن روش آموزشی، رابطهای مستقیم با میزان کارآیی آن دارد متأسفانه باید خاطرنشان کرد که به مسئلة مکالمة عربی آنچنانکه باید توجه نشده است و جز تعدادی اندک، کمتر نویسندگانی به تألیف اثر در این زمینه همت گماشتهاند که از موفقترین آنها میتوان ...
بیشتر
باتوجه به اهمیت کتابهای آموزشی، در مقایسه با کتابهای دیگر، دقت در تألیف و علمیبودن روش آموزشی، رابطهای مستقیم با میزان کارآیی آن دارد متأسفانه باید خاطرنشان کرد که به مسئلة مکالمة عربی آنچنانکه باید توجه نشده است و جز تعدادی اندک، کمتر نویسندگانی به تألیف اثر در این زمینه همت گماشتهاند که از موفقترین آنها میتوان به کتاب دروس فی لغة الاعلامالمسموع تألیف دکتر حامد صدقی و مجموعهکتابهای مکالمه (صدىالحیاة) کانون زبان که بههمت دکتر مسعود فکری بهرشتة تحریر درآمده است، اشاره کرد. کتاب حاضر نیز با روشی متفاوت در همین راستا نگارش شده که قابل توجه و اهمیت است و دقت و تأنی بیشتری را میطلبد.مکالمه، یکیازمهارتهای مهم یادگیری در هر زبان بهشمار میرود و مهارتهای شنیدن، نوشتن، خواندن، و صحبتکردن را دربر میگیرد. عمدهترین نقص موجود در برخی کتابهای مکالمه، کمبود مواد آموزشی صوتی و تصویری و روشمندی و عدم اهتمام به شکل و ساختار کتابهای مربوط به آن استکه البته 0در این کتابها به این مسئله توجه شده است و کتابهاییکهعمدتاً ساختار01. نوشتاریصرف دارند، دراینامرموفق نبودهاند.درایـنمقالـه،کتاب نتکلم از دو بعد شکلی و محتوایی بررسی و محاسن و نقاط ضعف آن تبیین و در پایان، پیشنهادهایی جهت تعدیل یا تجدیدنظر با هدف بهبود کتاب ارائه شده است.
