زبان و ادبیات فارسی
آرش امرایی
چکیده
دیوان خاقانی یکی از متونی است که درک آن نیازمند تلاش ذهنی است؛ دشواری شعر خاقانی ازیکجهت و تدریس آن در دورههای مختلف رشتة زبان و ادبیات فارسی، ازجانبدیگر، موجب اقبال شارحان به شرح آن شده و شرحها و گزیده‌‌هایی چند از آن منتشر شده است. یکی از این کتابها کتابی است با نام ساغر بلورین. این کتاب را آقای احمد ...
بیشتر
دیوان خاقانی یکی از متونی است که درک آن نیازمند تلاش ذهنی است؛ دشواری شعر خاقانی ازیکجهت و تدریس آن در دورههای مختلف رشتة زبان و ادبیات فارسی، ازجانبدیگر، موجب اقبال شارحان به شرح آن شده و شرحها و گزیده‌‌هایی چند از آن منتشر شده است. یکی از این کتابها کتابی است با نام ساغر بلورین. این کتاب را آقای احمد غنیپور ملکشاه نوشته و انتشارات تیرگان برای اولینبار آن را در 1399 منتشر کرده است. درکنار جوانب پسندیدۀ این کتاب، اشکالاتی چند به آن وارد شده است. اشکالات راه‌یافته به کتاب فراواناند و بررسی دقیق و کامل همۀ آن‌ها در یک مقاله نمیگنجد. ازاین‌رو، مهمترین مواردْ انتخاب و بررسی شده‌اند. اشکالات معنایی برخی ابیات، استفادة پُرشمار از آثار دیگران بدون ارجاع به آن‌ها، اشکالات نگارشی، اشارات نادرست، تغییرات غیرموجه در متن اشعار، پیروینکردن از شیوة دقیق و علمی در نگارش و مستندسازی و معرفی فهرست منابع، معرفینکردن شیوة شرح و دیگر بایستههای نگارش کتاب ازجمله مواردی است که در ردیف ایرادات کتاب قرار میگیرد. ضمن بررسی دقیق موارد یادشده، درنهایت با نشاندادن لغزشهای فراوان راه‌یافته به کتاب، به این نتیجه میرسیم که کتاب نیازمند ویرایش جدی است و این اشکالات به‌طور محسوس بر جایگاه علمی کتاب سایه انداخته است.
زبان و ادبیات فارسی
سیدمهدی دادرس
چکیده
تعیین تلفظ لغات براساس وزن عروضی و قافیه از دیرباز درمیان ادبا و لغتنویسان فارسی مطرح و محل بحث بوده است و در دورۀ معاصر نیز مصححانِ آثار کهن فارسی به این مقوله توجه نشان دادهاند. اخیراً وحید عیدگاه طرقبهای (1399) پژوهشی جامع در این باب با نام تلفظ در شعر کهن فارسی بهطبع رسانده که در آن یافته‌های فراوانی در زمینۀ تلفظهای ...
بیشتر
تعیین تلفظ لغات براساس وزن عروضی و قافیه از دیرباز درمیان ادبا و لغتنویسان فارسی مطرح و محل بحث بوده است و در دورۀ معاصر نیز مصححانِ آثار کهن فارسی به این مقوله توجه نشان دادهاند. اخیراً وحید عیدگاه طرقبهای (1399) پژوهشی جامع در این باب با نام تلفظ در شعر کهن فارسی بهطبع رسانده که در آن یافته‌های فراوانی در زمینۀ تلفظهای شاذ و گویشی همراه برخی پیشنهادهای تلفظی ارائه شده است. در مقالۀ حاضر برخی حدسهای مؤلف کتاب، برمبنای ملاحظاتی لغوی، رد و نقد شده است. ازآن‌جاکه این ملاحظات ناظر به تلفظ لغات است، فرای نقد کتاب و در چشماندازی کلی می‌توان از آن در سایر پژوهشهای مشابهِ آتی استفاده کرد. مرور این شواهد گویای چند خطا و ضعف روششناختی در این اثر است: نخست، غفلتِ مؤلف است از پارهای واژه‌های زبانهای ایرانی میانه و نو؛ دوم، گرایش وی به نظامسازی به قیمت چشمبستن بر پارهای استثناها؛ اشکالی که با ادعای «استقرای تام» و نقد «نگاه یکسانساز و تعمیمگر» در پژوهش ایشان در تضاد است. سرانجام، باید به مهمترین مورد اشاره کرد که غلبۀ نوعی درک تجویزی از مسائل آواییِ گویشی است.
زبان و ادبیات فارسی
فرشته آلیانی؛ محرم رضایتی کیشه خاله
چکیده
کتابهای دانشگاهی لازم است به گونهای نوشته شوند که در حوزههای مرتبط علمی پاسخگوی نیاز مخاطبان باشند. به این منظور، ارزیابی انتقادی متون دانشگاهی گامی حیاتی در قوام هر رشته و سامان‌دهی برنامة درسی آن است. این نیاز به‌ویژه در رشتة نوبنیاد ادبیات عامه بیشتر احساس میشود. کتابهایی که تاکنون دربارة مبانی این رشته نوشته ...
بیشتر
کتابهای دانشگاهی لازم است به گونهای نوشته شوند که در حوزههای مرتبط علمی پاسخگوی نیاز مخاطبان باشند. به این منظور، ارزیابی انتقادی متون دانشگاهی گامی حیاتی در قوام هر رشته و سامان‌دهی برنامة درسی آن است. این نیاز به‌ویژه در رشتة نوبنیاد ادبیات عامه بیشتر احساس میشود. کتابهایی که تاکنون دربارة مبانی این رشته نوشته شده‌اند، از انگشتان دست تجاوز نمیکنند؛ امَا مطالعات در این حوزه روزبه‌روز در حال گسترش است، بنابراین نقد این منابع به‌منظور، بهبود کیفیت کتابها ضرورت دارد. بدون شک هر نگاشتهای دارای جنبه‌های مفید و قابل توجه است. در کنار آن کاستی‌هایی نیز ممکن است داشته یاشد که یادآوری و رفع آن‌ها مسلماً به تنقیح اثر منتهی میشود. مقالة حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و رویکردی نقادانه، یکی از مهمترین کتب رشتة ادبیات عامه یعنی کتاب «فرهنگ عامه» آسیبشناسی کرده است. از مهمترین نتایج این تحقیق، بی‌توجهی به پیشینة پژوهش، کلی‌گویی در برخی موارد، رویکرد توصیفی صِرف، نداشتن ارتباط سازمانیافته بین نظریه و سایر بخش‌های کتاب و ... و هم‌چنین برخی محاسن و جنبه‌های نوآورانة این کتاب است. این اثر، با تغییراتی میتواند یک اثر ارزشمند برای پژوهشگران رشتة ادبیات عامه باشد.
زبان و ادبیات فارسی
پیمان ابوالبشری
چکیده
کتاب تصوف و سیاست در متون منثور تا پایان قرن چهارم هجری، نوشته مهدی حیدری، مجموعهای از هشت مقاله دوباره منتشرشده با ویرایشی نو، زیر لوای نظریه وحدت و کثرت است. فصول کتاب با نظریهای شکننده، غیر تاریخی و برمبنای مفهوم استعلاییِ وحدت و کثرت بنا شده است. هدف نویسنده بررسی تأثیر نظریه مذکور در مناسبات چند سویه دنیوی صوفیان با سیاست ...
بیشتر
کتاب تصوف و سیاست در متون منثور تا پایان قرن چهارم هجری، نوشته مهدی حیدری، مجموعهای از هشت مقاله دوباره منتشرشده با ویرایشی نو، زیر لوای نظریه وحدت و کثرت است. فصول کتاب با نظریهای شکننده، غیر تاریخی و برمبنای مفهوم استعلاییِ وحدت و کثرت بنا شده است. هدف نویسنده بررسی تأثیر نظریه مذکور در مناسبات چند سویه دنیوی صوفیان با سیاست بوده است. انتخاب فرضیه ضعیف به همراه بیروشی، نویسنده را از بستر و بافت تاریخی دوره کرده و موجب زمانپریشی و مکانپریشی در متن شده است. حیدری هم‌چنین با نقل افراطیِ روایتهای ترجمه نشده عربی، خوانش کتاب را برای مخاطب عادی ناممکن کرده است. برخی از تعمیمهای خطا در دسته‌بندی صوفیه از اشتباهات برجستهای است که به اثر مذکور، آسیب جدی وارد کرده است. در این نوشته سعی برآن است تا عیار کتاب، خصوصا در بُعد طبقهبندی متفاوت گروههای عرفانی جهان اسلام، نقد و بررسی شود.
زبان و ادبیات فارسی
هادی اکبرزاده
چکیده
کلیله‌ودمنه به ترجمۀ ابوالمعالی نصراللّه بن محمّد منشی از آثار ارزشمند و ماندگار نثر فارسی قرن ششم است که تاکنون بارها در ایران و خارج از آن، تصحیح و به زیور طبع آراسته شده است که بی‌گمان چاپ منقّح مجتبی مینوی در سال 1343 در تهران بهترینِ آنهاست. از تصحیحات و شروح دیگر این کتاب که علاقه‌مندان و پژوهشگران در خوانشِ متن کلیله‌ودمنه از ...
بیشتر
کلیله‌ودمنه به ترجمۀ ابوالمعالی نصراللّه بن محمّد منشی از آثار ارزشمند و ماندگار نثر فارسی قرن ششم است که تاکنون بارها در ایران و خارج از آن، تصحیح و به زیور طبع آراسته شده است که بی‌گمان چاپ منقّح مجتبی مینوی در سال 1343 در تهران بهترینِ آنهاست. از تصحیحات و شروح دیگر این کتاب که علاقه‌مندان و پژوهشگران در خوانشِ متن کلیله‌ودمنه از مراجعه به آن بینیاز نیستند، تصحیح و تعلیقات آیت‌اللّه حسن حسن‌زاده آملی است که در سال 1399 چاپ ششم آن را انتشارات بوستان کتاب روانۀ بازار نموده است. اگرچه آیت‌اللّه حسن حسن‌زاده آملی این اثر را از روی چند نسخۀ خطّی و مقابله با کلیلهودمنههای عربی فراهم آورده و هم‌چنین بدخوانی، تحریفات و نواقص دیگر کلیلهودمنههای چاپی را یادآوری نموده، نگارنده در تصحیح، تحقیق و تعلیقات آیت‌اللّه حسن حسن‌زاده آملی از کلیله‌ودمنه اشکالات و لغزشهایی یافته است که با مقایسۀ چاپ مینوی و قریب و نیز چند نسخۀ خطّی دیگر در این جستار به نقد و ارزیابی برخی از آن‌ها میپردازد.
زبان و ادبیات فارسی
سارا ذبیحی؛ محمدعلی خزانه دارلو
چکیده
مسئلة پژوهش حاضر نقد و آسیبشناسی مقالات حوزه نفثه المصدورپژوهی است. به دلیل فقدان کارنامة نفثه المصدورپژوهی، سعی نوشتار حاضر بر این است که هدف تدوین کارنامة نفثه المصدورپژوهی، توصیف و تصویر وضعیت پژوهشها و نقد و آسیبشناسی مقالات را محقق گرداند. بدین منظور روش توصیفی-تحلیلی از نوع تحلیل کمّی-کیفی با رویکردی انتقادی ...
بیشتر
مسئلة پژوهش حاضر نقد و آسیبشناسی مقالات حوزه نفثه المصدورپژوهی است. به دلیل فقدان کارنامة نفثه المصدورپژوهی، سعی نوشتار حاضر بر این است که هدف تدوین کارنامة نفثه المصدورپژوهی، توصیف و تصویر وضعیت پژوهشها و نقد و آسیبشناسی مقالات را محقق گرداند. بدین منظور روش توصیفی-تحلیلی از نوع تحلیل کمّی-کیفی با رویکردی انتقادی و استناد به منابع کتاب‌خانه‌ای و اسنادی مدنظر قرار میگیرد. نتایج پژوهش در بخش کارنامه، 140 مقاله را در این حوزه نشان میدهد. در بخش نقد و آسیبشناسی، کلی بودن عناوین، ضعف در مبانی نظری و برخی بخش‌های ساختار مقاله، توصیف شاهد مثالها به‌‌جای تحلیل، نقص در منابع، بی‌توجهی به چشم اندازهای تازة نقدها و نظریه ها و انواع کاستی های پیشینه پژوهی مطرح میگردد که پیامدهایی چون تکرار در موضوع و یافته و نتیجه، آموزشمحوری، آشفتگی و پراکندگی مطالب و در نهایت سردرگمی محقق و دور ماندن مقالات از نوآوری و ابداع را دربردارد. نگارندگان ضمن برشمردن خطاهای ساختاری مقالات که در ارتباط تنگاتنگی با هم قرار دارند، راهکارهایی مثل رویآوری به فرانقد، فرامطالعه، فراگفتمان و حوزههای علمسنجی را در پایان پژوهش پیشنهاد می دهند.
زبان و ادبیات فارسی
امیرحسین مدنی
چکیده
محمّدرضا شفیعی‌کدکنی، محقّق و ادیب سخت‌کوش معاصر که در حوزههای متنوّع قلم‌فرسایی کرده و استادی خویش را به اثبات رسانده‌است. تصحیح آثار عرفانی، از جمله «تذکره‌الاولیا»یِ عطار یکی از حوزههای مورد علاقة اوست که در سه بخش: مقدّمه، متن و تعلیقات به چاپ رسیده‌است. از ویژگی‌های این تصحیح می‌توان به دقّت علمی استاد، اطّلاعات ...
بیشتر
محمّدرضا شفیعی‌کدکنی، محقّق و ادیب سخت‌کوش معاصر که در حوزههای متنوّع قلم‌فرسایی کرده و استادی خویش را به اثبات رسانده‌است. تصحیح آثار عرفانی، از جمله «تذکره‌الاولیا»یِ عطار یکی از حوزههای مورد علاقة اوست که در سه بخش: مقدّمه، متن و تعلیقات به چاپ رسیده‌است. از ویژگی‌های این تصحیح می‌توان به دقّت علمی استاد، اطّلاعات فراوان عرفانی و شرح حال عارفان کمتر شناخته شده، اجتهاد و سخت‌کوشی در تحقیق، امانت‌داری و صداقت، نقد بر کاتبان در ضبط نادرست کلمات و تصرّف در متن، اطّلاعات مفید سبک‌شناسی و واژه‌شناسی، ترجمه‌های منظوم و هنرمندانه و اِشراف کتاب‌شناسی اشاره کرد. این ویژگی‌ها، در مجموع میتواند در پاسخ به این سؤال اساسی مطرح شود که: محاسن و ویژگی‌های تعلیقات شفیعی‌کدکنی در تذکره چیست و به چه دلایلی، ارزش تعلیقات این کتاب، کمتر از متن نیست؟ نگارنده در پاسخ به این سؤال، ذیل ده عنوان، به تفصیل، محاسن تعلیقات استاد را برشمرده و معتقد‌است که تصحیح اگر با تعلیقاتی بجا و ضروری همراه باشد، راهگشای خواننده در خوانش و فهم بهتر متن خواهد شد. متن هنگامی به سخن در می‌آید و غبار گمنامی از چهره می‌زداید که با مقدّمه و به ویژه تعلیقاتی محقّقانه- که حاصل تأمّل در تمام مولکول‌های معنی‌دار متن‌است- آراسته شود.
زبان و ادبیات فارسی
محمد رضا موحدی
چکیده
مقاله، نقدی است بر کتاب" فرهنگنامۀ تصوف و عرفان" اثر دکتر محمد استعلامی که در دو مجلد فراهم آمده است. پس از بیان وجوه حُسن کتاب، مواردی از ضعف های صوری و محتوایی کتاب برشمرده شده است. برخی از مهم ترین این ضعف ها، عبارتند از: عدم ذکر نام بسیاری از آثار متقدمین و متاخرین در پیشینۀ پژوهشی این اثر . ضرورت داشت تعریفی نسبتا جامع از مفهوم اصطلاحی ...
بیشتر
مقاله، نقدی است بر کتاب" فرهنگنامۀ تصوف و عرفان" اثر دکتر محمد استعلامی که در دو مجلد فراهم آمده است. پس از بیان وجوه حُسن کتاب، مواردی از ضعف های صوری و محتوایی کتاب برشمرده شده است. برخی از مهم ترین این ضعف ها، عبارتند از: عدم ذکر نام بسیاری از آثار متقدمین و متاخرین در پیشینۀ پژوهشی این اثر . ضرورت داشت تعریفی نسبتا جامع از مفهوم اصطلاحی واژگان، ارائه شود؛ برای نمونه، دراین فرهنگنامه ، کلمۀ "آب" یا "خواب" اصطلاح عرفانی محسوب شده اند، اگرچه مولّف خود در مدخل"آب" در هشت سطر تنها همین نکته را می گوید که: آب هم به تنهایی معنای صوفیانه وعارفانه ندارد. مولف در انتخاب مداخل، دچار ترجیحِ بلا مرجّح میان اصطلاحات یا مفاهیم است. هم‌چنین بسیاری از تعابیر عرفانی، عمدتا با تکیه بر دیدگاه مولانا و حافظ شیرازی توضیح داده شده اند . در تنظیم مدخل ها هم‌چنین، تناسب و تعادلِ مطالب چندان رعایت نشده و امکان ارجاع به منابع موجود و پیشینی، بیشتر بوده است. روش نقد دراین مقاله، بر سه محور : اسلوب و تنظیم کتاب ؛ محتوا و مفاد توضیحی و نوع منابع وفراگیری آن‌ها ، استوار است و در همۀ موارد سعی بر مستند سازی بوده است.
زبان و ادبیات فارسی
مهران نجفی حاجیور؛ سجاد نجفی بهزادی
چکیده
متون کهنی چون کلیله و دمنه به دلیل محتوا و مفاهیم تربیتی و تعلیمی، بین دانش آموزان و دانشجویان جایگاه و اهمیّت زیادی دارند. ساختار زبانی (نثر فنّی) و ویژگی سبکی کلیله و دمنه به گونهای است که اغلب مخاطبان برای برقراری ارتباط با این اثر دچار مشکل میشوند. هدف پژوهش حاضر، نقد و بررسی کتاب کلیله و دمنه شرح حسین حداد از انتشارات قدیانی ...
بیشتر
متون کهنی چون کلیله و دمنه به دلیل محتوا و مفاهیم تربیتی و تعلیمی، بین دانش آموزان و دانشجویان جایگاه و اهمیّت زیادی دارند. ساختار زبانی (نثر فنّی) و ویژگی سبکی کلیله و دمنه به گونهای است که اغلب مخاطبان برای برقراری ارتباط با این اثر دچار مشکل میشوند. هدف پژوهش حاضر، نقد و بررسی کتاب کلیله و دمنه شرح حسین حداد از انتشارات قدیانی است. این کتاب که براساس تصحیح مینوی و حسن زاده آملی، شرح و تدوین شده، علاوه بر محاسن و مؤلّفههای مثبتی که دارد خالی از ایراد و اشکال نیست. در این پژوهش با روش تحلیل محتوا و گردآوری اطلاعات به صورت اسناد کتاب‌خانه‌ای، ضمن نقد و بررسی، سعی شده است تا کتاب کلیله و دمنه شرح حسین حداد، با دیگر نسخههای کلیله مقابله و مقایسه شود و هم‌چنین این کتاب از دو منظر شکل و محتوا نقد و بررسی شود. نتایج پژوهش نشان میدهد که اشکالات و ایرادت محتوایی قابل توجّهی(در حوزة واژگان، اعراب گذاری، کنایات و...) در شرح مذکور وجود دارد که باید در ویرایش و چاپ جدید مورد توجه قرار گیرد. عدم توجّه شارح به متن عربی کلیله و دمنه، اکتفا نمودن صرف به نسخههای قدیمی اثر، عدم رجوع به منابع مهم در زمینه فرهنگ لغت عربی و فارسی، فرهنگ کنایات و غیره باعث به وجود آمدن چنین اشکالاتی شده است.
زبان و ادبیات فارسی
جمیله اخیانی
چکیده
کتاب شاعران حوزة ادبی خراسان ازجمله گزیده‌های ادبی است که توسط دکتر نصرالله امامی ظاهرا برای درسی به همین نام در دورة کارشناسی ادبیات فارسی تألیف شده است. با توجه به سابقة نویسنده در گزیده‌نویسیِ دانشگاهی، خواننده انتظار کتاب آراسته و پیراسته‌ای دارد که شوق دانشجویان را برای مطالعة بیشتر در بارة یکی از مهمترین حوزههای شعر فارسی ...
بیشتر
کتاب شاعران حوزة ادبی خراسان ازجمله گزیده‌های ادبی است که توسط دکتر نصرالله امامی ظاهرا برای درسی به همین نام در دورة کارشناسی ادبیات فارسی تألیف شده است. با توجه به سابقة نویسنده در گزیده‌نویسیِ دانشگاهی، خواننده انتظار کتاب آراسته و پیراسته‌ای دارد که شوق دانشجویان را برای مطالعة بیشتر در بارة یکی از مهمترین حوزههای شعر فارسی افزون کند؛ اما این انتظار چندان برآورده نمیشود. در مقالة حاضر مهمترین اشکالات کتاب مذکور شامل: نامگذاریهای نهچندان مناسب برای شعرها، انتخاب ناقص اشعار، توضیحات نادرست برای برخی بیتها؛ تغییر سلیقهای واژههایی از بیتها بدون هیچ توضیحی در بارة آن‌ها، حذف برخی منابعی که در توضیحات کتاب به آن‌ها ارجاع داده شده؛ توضیحات نارسا، غیردقیق یا غیرضروری؛ و ایرادات ویرایشی و نگارشی مورد بررسی قرار گرفته است. نگارنده امیدوار است با مطرح کردن این اشکالات موجب توجه بیشتر نگارندگان گزیده‌های ادبی دانشگاهی به تألیفاتشان و پیراستن کتاب مذکور از اشکالات یادشده در چاپهای بعدی شود.
زبان و ادبیات فارسی
احمد بهنامی
چکیده
هدف پژوهش حاضر، بررسی یکی از منابعی است که برای درس «تاریخ زبان فارسی» از درس‌های رشته زبان و ادبیات فارسی نوشته شده است. برای این هدف، کتاب تاریخ تحلیلی زبان فارسی، تألیف حمیرا زمردی، انتخاب شده است. آیا مؤلف در هدف خود که آشنا کردن دانشجویان با تاریخ زبان فارسی است موفق بوده است؟ نویسندۀ مقالۀ حاضر به بررسی این کتاب و سنجش مطالب ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر، بررسی یکی از منابعی است که برای درس «تاریخ زبان فارسی» از درس‌های رشته زبان و ادبیات فارسی نوشته شده است. برای این هدف، کتاب تاریخ تحلیلی زبان فارسی، تألیف حمیرا زمردی، انتخاب شده است. آیا مؤلف در هدف خود که آشنا کردن دانشجویان با تاریخ زبان فارسی است موفق بوده است؟ نویسندۀ مقالۀ حاضر به بررسی این کتاب و سنجش مطالب آن با استفاده از برخی دیگر از کتابهای این حوزه پرداخته است. در این بررسی ایرادات چندی به نظر رسیده است که می‌توان آن‌ها را چنین برشمرد: اشکالات فراوانی در نگارش و نیز برخی ایرادات چاپی در این کتاب مشهود است، برخی از اطلاعات تاریخی درجشده در کتاب اشتباه است، این کتاب به دلیل کمبود اطلاعات موجب شکلگیری فهمی ناقص در خواننده میشود، و منابع مناسب و کافی در تألیف این کتاب استفاده نشده است و بخش‌های مختلف این کتاب، برگرفته از تحقیقات پیشینیان است و نویسندۀ آن نقش چندانی در یافتن مطالبی که به نام خود آورده است نداشته است.
زبان و ادبیات فارسی
مالک شعاعی
چکیده
ادبیّات کودک باید بهترین افکار و ایدآلترین اهداف و مفاهیم را با روشی لذّتبخش به مخاطب خود آموزش دهد. شعر به عنوان بخشی از ادبیات کودکان، به دلیل لذت شنیداری و ظرفیت فوق‌العادهاش، ابزار مناسبی برای این منظور است. این مقاله با هدف بیان نابسامانیهای محتوایی و ساختاری اشعار شش کتاب فارسی دورهی ابتدایی ...
بیشتر
ادبیّات کودک باید بهترین افکار و ایدآلترین اهداف و مفاهیم را با روشی لذّتبخش به مخاطب خود آموزش دهد. شعر به عنوان بخشی از ادبیات کودکان، به دلیل لذت شنیداری و ظرفیت فوق‌العادهاش، ابزار مناسبی برای این منظور است. این مقاله با هدف بیان نابسامانیهای محتوایی و ساختاری اشعار شش کتاب فارسی دورهی ابتدایی تدوین شده نتایج بررسی نشان میدهد درونمایهی اشعار بیشتر تکرار طبیعتگرایی و حماسه بدون توجه به پیام است. حضور برخی از مؤلفین در پایه‌های مختلف، استفاده مکرر از اشعار یک شاعر، تکرار مضامین، تکرار در قالب و موسیقی اشعار، عدم توجه به نیازهای مختلف دانشآموزان، ایرادهای نگارشی، عدم توجه به رشد همهجنبهی کودک و ... مجموعه عواملی است که در این مقاله تشریح شدهاست.این پژوهش کاربردی به روش توصیفی ــ تحلیلی، متون نظم کتب درسی دوره ابتدایی را بررسی نموده واحد مضمون و محتوا، فحوا (زمینه) است. جامعه آماری آن، شامل کتابهای فارسی (بخوانیم) پایه اول تا ششم ابتدایی است و نمونه های آماری بخشهایی از کتب فارسی دوره ابتدایی است که در قالب نظم آمدهاست.روش گردآوری اطلاعات، اسنادی و کتاب‌خانه‌ای است پرسشی که این تحقیق در اندیشهی پاسخ بدان برآمده برشمردن مشکلات بخشی از کتاب فارسی است که با طرح کاستیها، راهکارها تشریح میشود.
زبان و ادبیات فارسی
آرش امرایی
چکیده
دیوان خاقانی از دیرباز درمیان محققان و ادبیاتشناسان به دشواری و دیریابی معروف بوده است. به همین دلیل، نسبتبه دیگر آثار شاعران کلاسیک فارسی، بیشتر موردتوجه شارحان و محققان قرار گرفته و شرحهای پُرتعدادی بر همه یا بخشی از آن نگاشته شده است. یکی از شرحهایی که بخشی از این دیوان را شرح کرده کتابی است با نام آتش اندر چنگ. این ...
بیشتر
دیوان خاقانی از دیرباز درمیان محققان و ادبیاتشناسان به دشواری و دیریابی معروف بوده است. به همین دلیل، نسبتبه دیگر آثار شاعران کلاسیک فارسی، بیشتر موردتوجه شارحان و محققان قرار گرفته و شرحهای پُرتعدادی بر همه یا بخشی از آن نگاشته شده است. یکی از شرحهایی که بخشی از این دیوان را شرح کرده کتابی است با نام آتش اندر چنگ. این کتاب را مهدی ماحوزی نوشته و انتشارات زوّار آن را در 340 صفحه منتشر کرده است. در این مقاله، این کتاب با نگاهی نقّادانه و علمی نقد و بررسی خواهد شد. توضیح این نکته لازم است که این مقاله به شیوۀ مطالعۀ کتاب‌خانه‌ای و مقایسۀ شروح منتشرشدۀ دیوان خاقانی نوشته شده است. در این مقاله، دربارة مطالبی ازجمله تعجیل در تهیه و انتشار کتاب، گزیده‌گزینی نادرست، ورود مطالب غیرمربوط به متن کتاب، و استفاده از آثار دیگران بدون ارجاع به آن آثار سخن گفته خواهد شد و درپایان به این نتیجه خواهیم رسید که اشکالات و ناراستیهای فراوانی به کتاب موردبحث وارد شده و ضروری است درخصوص اصلاع موارد یادشده اقدام شود.
زبان و ادبیات فارسی
محمدرضا پاشایی
چکیده
درک مناسب موقعیت اجتماعی و سیاسی و مواجهۀ خردمندانه با آن براساس نظام معیار اسلامی از اهداف اساسی ساحت تربیت سیاسی و اجتماعی در سند تحول بنیادین است. یکی از راه‌های اساسی دست‌یابی به این ساحت در نظام تعلیم و تربیت کتابهای درسی فارسی است و دورۀ ابتدایی به‌جهت شکل‌دادن به شخصیت فردی و اجتماعی دانشآموزان از جایگاه مهمی برخوردار ...
بیشتر
درک مناسب موقعیت اجتماعی و سیاسی و مواجهۀ خردمندانه با آن براساس نظام معیار اسلامی از اهداف اساسی ساحت تربیت سیاسی و اجتماعی در سند تحول بنیادین است. یکی از راه‌های اساسی دست‌یابی به این ساحت در نظام تعلیم و تربیت کتابهای درسی فارسی است و دورۀ ابتدایی به‌جهت شکل‌دادن به شخصیت فردی و اجتماعی دانشآموزان از جایگاه مهمی برخوردار است. این پژوهش با روش تحلیل محتوا به‌دنبال بررسی جایگاه این ساحت در کتابهای فارسی دورۀ ابتدایی است تا میزان توجه به مؤلفه‌های تربیت سیاسی و اجتماعی را نشان دهد. جامعۀ آماری کتابهای فارسی مقطع ابتدایی پایۀ اول تا ششم است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که، به‌‌رغم تأکید شورای برنامه‌‌ریزی تألیف کتب فارسی، مؤلفان کتابهای فارسی به این ساحت درحد جایگاه خود توجه نکرده‌اند و برخی کتب، مانند پایۀ اول و دوم دورۀ ابتدایی، به این ساحت‌ها کمتر و در سال‌های پایانی این دوره بیشتر پرداخته شده است. بیش‌ترین میزان توجه در شش سال مربوط به «آشنایی با قهرمانان تاریخی ملی و مذهبی و احترام به نماد ملی» مربوط به ساحت تربیت سیاسی با 37 مورد و کم‌ترین توجه مربوط به دو مؤلفۀ «حفظ اسرار دیگران» و «توانایی‌های زبان ملی، محلی، و جهانی» از ساحت تربیت اجتماعی با سه مورد بوده است.
زبان و ادبیات فارسی
هاشم صادقی محسن‌آباد
چکیده
نگارندۀ این مقاله کتاب کندوکاوی در جامعه‌شناسی ادبیات اثر فرهنگ ارشاد را از لحاظ انتقادی بررسی کرده است. در این مقاله نشان خواهیم داد که به‌علت ناآشنایی عمیق با اصطلاحات ادبی، درآمیختن نظریه‌ها و مکتب‌های ادبی، و شناخت ناکافی از جریان‌ها، سبک‌ها، انواع ادبی، و غیره این کتاب تقریری مناسب از جامعه‌شناسی ادبیات به‌دست نمی‌دهد ...
بیشتر
نگارندۀ این مقاله کتاب کندوکاوی در جامعه‌شناسی ادبیات اثر فرهنگ ارشاد را از لحاظ انتقادی بررسی کرده است. در این مقاله نشان خواهیم داد که به‌علت ناآشنایی عمیق با اصطلاحات ادبی، درآمیختن نظریه‌ها و مکتب‌های ادبی، و شناخت ناکافی از جریان‌ها، سبک‌ها، انواع ادبی، و غیره این کتاب تقریری مناسب از جامعه‌شناسی ادبیات به‌دست نمی‌دهد و نمیتوان مطالب طرحشده در آن را قابلاعتماد دانست؛ به‌ویژه اینکه این اثر درجایگاه کتاب درسی منتشر شده است. به‌علت آشنانبودن ژرف با ادبیات، پارهای از جریان‌ها و نظریههای مرتبط با جامعه‌شناسی ادبیات بهکناری نهاده شده‌اند و نیز به‌علت غورنکردن در متون ادبی آثار موردبررسی بهدقت انتخاب نشدهاند. در پارهای موارد نیز علت بحث دربارۀ مسائل ادبی در جامعه‌شناسی ادبیات تبیین نشده است و نخستین پرسشها درباب اهمیت برخی مباحث ادبی، همچون انواع ادبی در جامعه‌شناسی ادبیات، بدون پاسخ ماندهاند. خطاهای متعدد درباب مباحث ادبی نشان از آن دارد که نویسندة کتاب نه در انجام و نه در فرجام پژوهش از راهنمایی مشاوران ادبی بهره نگرفته است.
زبان و ادبیات فارسی
فاطمه جعفری کمانگر
چکیده
سرفصل درسی به‌عنوان راه‌نما و تعیین‌کنندۀ خط‌مشی هر درس درکنار راه‌بردها، فنون، و روش‌های تدریس نقش مهمی را در رسیدن به اهداف و شایستگی‌های آن درس ایفا می‌کند. «نگارش خلاق» یکی از دروس عمومی مختص دانشگاه فرهنگیان است که با هدف ایجاد توانایی نگارش روان و خلاقانه در برنامۀ درسی این دانشگاه گنجانده شده است و انتظار می‌رود ...
بیشتر
سرفصل درسی به‌عنوان راه‌نما و تعیین‌کنندۀ خط‌مشی هر درس درکنار راه‌بردها، فنون، و روش‌های تدریس نقش مهمی را در رسیدن به اهداف و شایستگی‌های آن درس ایفا می‌کند. «نگارش خلاق» یکی از دروس عمومی مختص دانشگاه فرهنگیان است که با هدف ایجاد توانایی نگارش روان و خلاقانه در برنامۀ درسی این دانشگاه گنجانده شده است و انتظار می‌رود سرفصلی که برای این درس طراحی شده است، فراگیران را به‌سمت نگارش خلاقانه هدایت کند. پژوهش حاضر این سرفصل را نقد و بر نارسایی آن در دست‌یافتن به اهداف درس تأکید می‌کند. هم‌چنین، بر این باور است که با ایجاد برخی تغییرات جزئی، به‌خصوص در بودجه‌بندی مباحث سرفصل و تأکید بر سطوح بالای یادگیری، می‌توان توان‌مندی فراگیران را در خلق ژانرهای خلاق نگارش افزایش داد و خلاقیت نگارشی را به‌طور کلی در آن‌ها بالا برد. جامعۀ آماری این پژوهش دانشجومعلمان رشتۀ علوم تربیتی ورودی 1397 دانشگاه فرهنگیان مازندران و نمونۀ آماری سه گروه همگن‌شده از بین نُه گروه دانشجویان این رشته است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی است و با روش شبه‌آزمایشی دو گروه آزمایش، که با تغییراتی در سرفصل آموزش‌دیدند، با گروه کنترل که دقیقاً مطابق سرفصل به آن‌ها آموزش داده شد، مقایسه شده است. نتایج پژوهش نشان داد که نمرات گروه آزمایش هم در نگارش انواع ادبی خلاقانه و هم در تک‌تک عناصر خلاقیت به‌نحو چشم‌گیری در مقایسه با گروه کنترل بهبود داشته است و همین ضرورت تغییر یا بازبینی سرفصل موجود را تأیید می‌کند.
زبان و ادبیات فارسی
قدسیه رضوانیان
چکیده
کتاب پژوهشی جامعه‌شناختی در نثر داستانی جدید فارسی، اثر رضا نواب‌پور،[i] یکی از دقیق‌ترین کتابهای تحلیل ادبیات داستانی معاصر ایران است. نویسنده با بررسی دیالکتیک ادبیات و تاریخ، از مشروطه تا انقلاب 1357، نه‌تنها رخدادهای کلان تاریخ‌ساز، بلکه وقایع ریز سیاسی و چگونگی اثرگذاری آن بر ادبیات داستانی را با نگاه ژرف انتقادی بررسیده ...
بیشتر
کتاب پژوهشی جامعه‌شناختی در نثر داستانی جدید فارسی، اثر رضا نواب‌پور،[i] یکی از دقیق‌ترین کتابهای تحلیل ادبیات داستانی معاصر ایران است. نویسنده با بررسی دیالکتیک ادبیات و تاریخ، از مشروطه تا انقلاب 1357، نه‌تنها رخدادهای کلان تاریخ‌ساز، بلکه وقایع ریز سیاسی و چگونگی اثرگذاری آن بر ادبیات داستانی را با نگاه ژرف انتقادی بررسیده است. این پژوهش باوجود رویکرد تاریخی و اجتماعی به داستان معاصر، بدون اتکا بر هیچ نظریۀ جامعه‌شناختی خاص اما بهروش منتقدان تاریخگرای نوین، داستان معاصر را در پیوند با گفتمانهای ناهمگون و متعارض بررسی می‌کند و نشان میدهد که متن درقبال آن گفتمانها چه مواضع ضمنیای را اتخاذ کرده است، اما ترجمۀ ابوالقاسم سرّی با سنخیتنداشتن نوع ترجمه با متن و موضوع کتاب، سهلانگاریهای زبانی، ساختاری، محتوایی، و سرهنویسی غلطانداز و ناخوشآیند علاوهبراینکه خواننده را دچار چالش بیهوده با متن می‌کند، متن را به ترجمهای نارسا منتهی کرده است.
زبان و ادبیات فارسی
علی سلیمانی؛ محمد فولادی
چکیده
بسیاری از فرهنگ‌نویسان، شارحان، و مصححان شاهنامه واژه‌های «جُناغ» و «جُنا» را یک واژه تلقی کرده و از آن‌ها به‌‌جای یک‌دیگر استفاده کرده‌اند. حال‌آن‌که توجه به بافت موقعیتی، نشانه‌های درون‌‌متنی، و نگاهی جامع بر ابیاتی که این دو واژه در آن‌ها آمده است مشخص می‌کند که در شاهنامۀ فردوسی، این دو واژه یکی نیستند، ...
بیشتر
بسیاری از فرهنگ‌نویسان، شارحان، و مصححان شاهنامه واژه‌های «جُناغ» و «جُنا» را یک واژه تلقی کرده و از آن‌ها به‌‌جای یک‌دیگر استفاده کرده‌اند. حال‌آن‌که توجه به بافت موقعیتی، نشانه‌های درون‌‌متنی، و نگاهی جامع بر ابیاتی که این دو واژه در آن‌ها آمده است مشخص می‌کند که در شاهنامۀ فردوسی، این دو واژه یکی نیستند، بلکه دو واژه با دو معنای متفاوت‌اند. هدف اصلی این پژوهش تصحیح ابیاتی از شاهنامه به‌تصحیح علمی ـ انتقادی جلال خالقی مطلق است. هم‌چنین، نویسندگان با بررسی تصحیح‌های دیگر شاهنامه کوشیده‌اند تا اغلاط راه‌یافته به آن‌ها را نیز نمایان و رفع سازند. از ره‌رو این پژوهش نتیجه حاصل شد که واژه‌های «جناغ» و «جنا» به‌ترتیب قابلیت هم‌نشینی با واژه‌های «پلنگ» و «خدنگ» را دارند و عدم دقت به معنای متفاوت این دو واژه، بی‌توجهی به ظرفیت هم‌نشینی آن‌ها، و پرهیز از تکیه‌کردن بر نسخۀ فلورانس باعث شده که خالقی مطلق در تصحیح دو بیت از شاهنامه که این دو واژه در آن آمده، به طریق صواب نرود. در این پژوهش علاوه‌بر تصحیح آن دو بیت به اشتباهات راه‌یافته در تصحیح‌های دیگر شاهنامه نیز اشاره شده است. هم‌چنین، به‌فراخور بحث بیتی از برزونامۀ شمس‌الدین محمد کوسج نیز تصحیح شد.
زبان و ادبیات فارسی
مریم شریف نسب
چکیده
برآمدن ژانر خلقیات در ایران نوشتة ابراهیم توفیق، سیدمهدی یوسفی، حسام ترکمان، و آرش حیدری با ایده‌ای خوب تلاش می‌کند محتواهای موجود درباب خلقیات ایرانیان را از دورة مشروطه تا سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی بررسی و دسته‌بندی و ارکان و اجزای یک «ژانر» را از آن استخراج کند. این مقاله با روش اسنادی ـ انتقادی تلاش کرده است ...
بیشتر
برآمدن ژانر خلقیات در ایران نوشتة ابراهیم توفیق، سیدمهدی یوسفی، حسام ترکمان، و آرش حیدری با ایده‌ای خوب تلاش می‌کند محتواهای موجود درباب خلقیات ایرانیان را از دورة مشروطه تا سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی بررسی و دسته‌بندی و ارکان و اجزای یک «ژانر» را از آن استخراج کند. این مقاله با روش اسنادی ـ انتقادی تلاش کرده است کتاب مذکور را در چهار محور شکلی، زبانی، ساختاری، و محتوایی موردمداقه قرار دهد. حاصل این بررسی نشان میدهد اگرچه نویسندگان کتاب اطلاعات بسیار وسیع و دقیقی را از منابع مختلف جمعآوری و گاه بررسی کرده‌اند، در تعیین حدود و ثغور «ژانر» توفیق چندانی نداشتهاند. علیرغم این، محتوای لبریز از دادههای مفید، اما پراکندة کتاب میتواند با بازبینی مجدد، پیرایش پرگوییها و پراکندهگوییهای فراوان، مفصلبندی دقیق و جدید فصلها، یاریگرفتن از یک مشاور ادبی حاذق در تعریف و تحدید مفهوم «ژانر»، ابراز دقیق و صریحِ نتیجة موردنظر نویسندگان دربارة موضوع، و... سروسامان تازه یابد و برای مخاطبان این حوزه مفیدتر واقع شود.
زبان و ادبیات فارسی
محمد مهدی معلمی؛ سیدعلی قاسم زاده
چکیده
روح‌الارواح فی شرح اسماء الملک‌الفتاح، نوشتة شهاب‌الدین ابوالقاسم احمد‌بن منصور سمعانی (487-534 ق)، کهن‌ترین اثر مستقل در شرح اسماءالله به زبان فارسی است که در برخی از آثار ادبی و عرفانی، ازجمله کشف‌الاسرار میبدی، تأثیر مستقیم گذاشته است. نثر این کتاب روان، سلیس، و درعین‌حال شاعرانه است و گاه برای بیان مفاهیم عرفانی از نثری آهنگین ...
بیشتر
روح‌الارواح فی شرح اسماء الملک‌الفتاح، نوشتة شهاب‌الدین ابوالقاسم احمد‌بن منصور سمعانی (487-534 ق)، کهن‌ترین اثر مستقل در شرح اسماءالله به زبان فارسی است که در برخی از آثار ادبی و عرفانی، ازجمله کشف‌الاسرار میبدی، تأثیر مستقیم گذاشته است. نثر این کتاب روان، سلیس، و درعین‌حال شاعرانه است و گاه برای بیان مفاهیم عرفانی از نثری آهنگین یا مسجع بهره برده است. این کتاب از فواید ادبی، لغوی، زبانی، و حکایات عرفانی برخوردار است. نخستین بار، نجیب مایلهروی در سال 1368 این کتاب را براساس پنج نسخة خطی در انتشارات علمی و فرهنگی به‌چاپ رساند که تاکنون چندینبار تجدیدچاپ شده است. متأسفانه، این تصحیح خالی از ایراد نیست و اشکالات عدیدهای در آن راه یافته است. جستار حاضر کوشیده است متن چاپشده را با نسخ مورداستفادة مصحح بهدقت مقابله کند و بخشی از ایرادهای اساسی این تصحیح اعم از جاافتادگیها، بدخوانیها، تصحیفها، و رعایتنشدن اصل امانت‌داری در تصحیح متون را نشان دهد. نتیجۀ این پژوهش حاکی از آن است که بهسبب اشکالات متعددی که در متن روح‌الارواح راه یافته تصحیح مجدد آن ضروری است.
زبان و ادبیات فارسی
جمیله اخیانی
چکیده
انتخاب بخشهایی از متون کهن و توضیح دشواری‌های آن‌ها در قالب گزیده‌های دانشگاهی برای تدریس در رشتة زبان و ادبیات فارسی از تألیفاتی است که در سال‌های اخیر افزایش یافته است. کتاب شاهنامۀ (1) نامورنامۀ شهریار که در انتشارات سمت منتشر شده یکی از این گزیده‌هاست که حاصل دقت‌نظر شاهنامه‌شناس برجسته، سجاد آیدنلو، است که کتابی درخور را ...
بیشتر
انتخاب بخشهایی از متون کهن و توضیح دشواری‌های آن‌ها در قالب گزیده‌های دانشگاهی برای تدریس در رشتة زبان و ادبیات فارسی از تألیفاتی است که در سال‌های اخیر افزایش یافته است. کتاب شاهنامۀ (1) نامورنامۀ شهریار که در انتشارات سمت منتشر شده یکی از این گزیده‌هاست که حاصل دقت‌نظر شاهنامه‌شناس برجسته، سجاد آیدنلو، است که کتابی درخور را برای دانشجویان فراهم آورده است. باوجود مزایای فراوان این کتاب ازجمله انتخاب سه داستان از شاهنامه به‌‌جای یک داستان، تنظیم مطالب کتاب در حجمی مناسب یک ترم، طرح مباحث مهم مربوط به فردوسی و شاهنامه برپایة آخرین پژوهشهای شاهنامهشناسی، و... پارهای نارساییها نیز در تدوین آن بهچشم میخورد که در مقالة حاضر در سه بخش به آن‌ها پرداخته شده است: نارساییهای ناشی از انتخاب ابیات برای گزیده‌های داستانها، نارساییهای مربوط به شرح و توضیح ابیات، و نارساییهای مربوط به نسخة استفادهشده در گزیده، و فقدان توضیحی دربارة آن‌ها. نگارنده امیدوار است با اصلاح این نارساییها این کتاب ارزشمند بیش از پیش منقح شود.
زبان و ادبیات فارسی
آرش امرایی
چکیده
دیوان خاقانی از آثار شایستۀ ادبیات فارسی است که به دیریابی و دشوارفهمی مشهور است. ازاین‌رو، در مقایسه با دیگر دیوان‌های شعر فارسی دیوان خاقانی کمتر مورداقبال شارحان قرار گرفته است. در این میان، گزیده‌گویی و گزیده‌گزینی دامن دیوان خاقانی را نیز رها نکرده است و گزیده‌‌هایی چند از قصاید خاقانی شرح و منتشر شده است. یکی از ...
بیشتر
دیوان خاقانی از آثار شایستۀ ادبیات فارسی است که به دیریابی و دشوارفهمی مشهور است. ازاین‌رو، در مقایسه با دیگر دیوان‌های شعر فارسی دیوان خاقانی کمتر مورداقبال شارحان قرار گرفته است. در این میان، گزیده‌گویی و گزیده‌گزینی دامن دیوان خاقانی را نیز رها نکرده است و گزیده‌‌هایی چند از قصاید خاقانی شرح و منتشر شده است. یکی از این آثار کتابی است با عنوان مرثیه‌خوان مدائن که بهقلم آقایان محمدرضا برزگرخالقی و محمدحسین محمدی نوشته شده و انتشارات زوار آن را در 224 صفحه و در قطع وزیری اولینبار در بهار 1379 منتشر کرده است. در این مقاله، ضمن بررسی تألیف مذکور، به برخی از ناراستیها و نادرستیهای واردشده به آن اشاره میشود. از جملۀ اشکالاتی که بهتفصیل درمورد آن سخن گفته خواهد شد، می‌توان به این موارد اشاره کرد: استفاده از آثار دیگران بدون ارجاع به آن‌ها، سکوت درمقابل ابیات دشوار و مسئلهدار خاقانی، دریافتهای نادرست از برخی ابیات، منابع آشفته، اشکالات تایپی فراوان، درنظرنداشتن برخی جوانب شعری خاقانی. ازاین‌رو، با بررسی موارد فوق، نشان داده میشود که جایگاه علمی کتاب مذکور با چالش جدیای مواجه است.
زبان و ادبیات فارسی
معصومه امیرخانلو
چکیده
چاپ و انتشار تصحیح تذکرۀ‌الاولیای عطار نیشابوری، که از امهات متون نثر فارسی به‌شمار می‌رود، در سال 1398 به‌همت دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی به‌انجام رسید. از اولین تصحیح انتقادی تذکرۀ‌الاولیا، به‌تصحیح رینولد الین نیکلسون، بیش از یک قرن می‌گذرد، اما تصحیح تازه‌ای که صورت گرفته است از بسیاری جهات بر تصحیح سایرین برتری دارد، زیرا ...
بیشتر
چاپ و انتشار تصحیح تذکرۀ‌الاولیای عطار نیشابوری، که از امهات متون نثر فارسی به‌شمار می‌رود، در سال 1398 به‌همت دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی به‌انجام رسید. از اولین تصحیح انتقادی تذکرۀ‌الاولیا، به‌تصحیح رینولد الین نیکلسون، بیش از یک قرن می‌گذرد، اما تصحیح تازه‌ای که صورت گرفته است از بسیاری جهات بر تصحیح سایرین برتری دارد، زیرا مصحح از طریق مقابله با نسخ خطی متعدد و فراهمکردن چاپی انتقادی تاحد زیادی متن نزدیک به زبان عطار را ارائه داده است. درکنار این، باید از تعلیقات سودمند، مقدمۀ مفصل، بهدستدادن مآخذ اصلی سخن مشایخ در تذکره، و فرهنگوارههای آن یاد کرد. نوشتار حاضر بر آن است تا، ضمن اشاره به محاسن و مزایای تصحیح جدید تذکره، برخی کاستیها و اشتباهات واردشده در متن کتاب را برشمارد. از جملۀ این کاستیها می‌توان به غلطهای مطبعی، ارجــاعات ناقص یا اشتباه، دوگانگی در روش تصحیح متن، و آشفتگیهای ساختاری و محتوایی اشاره کرد.
زبان و ادبیات فارسی
میلاد بیگدلو؛ فرزانه فرحزاد
چکیده
قصۀ سلیمان نوشتۀ ابویعقوب یوسف‌بن علی‌بن عمر تبریزی است که تاریخ نوشته‌شدن آن به سال‌های پایانی سدۀ ششم تا سال‌های آغازین سدۀ هفتم بازمی‌گردد. این کتاب به‌کوشش علی‌رضا امامی و ادوان امیری‌نژاد نخستین‌‌بار در سال ۱۳۹۸ در بنیاد موقوفات افشار به‌همکاری نشر سخن به‌چاپ رسیده است. متن به‌دست‌داده‌شده، باوجود کوشش بسیار و ارزشمند ...
بیشتر
قصۀ سلیمان نوشتۀ ابویعقوب یوسف‌بن علی‌بن عمر تبریزی است که تاریخ نوشته‌شدن آن به سال‌های پایانی سدۀ ششم تا سال‌های آغازین سدۀ هفتم بازمی‌گردد. این کتاب به‌کوشش علی‌رضا امامی و ادوان امیری‌نژاد نخستین‌‌بار در سال ۱۳۹۸ در بنیاد موقوفات افشار به‌همکاری نشر سخن به‌چاپ رسیده است. متن به‌دست‌داده‌شده، باوجود کوشش بسیار و ارزشمند مصححان، خالی از کاستی و نادرستی و نابهسامانی نیست. هدف این پژوهش تصحیح نادرستیها و برطرفکردن کاستیهای کار مصححان است. هدف دیگر این پژوهش شناسایی و رفع جاافتادگیها و نادرستیهای دیگر موجود در نوشتۀ ابویعقوب تبریزی است که از چشم مصححان بهدور مانده است. این کار با بهرهگیری از نوشتههای کهن فارسی، توجه به بافت زبانی و بافت نوشتار، و سنجش قصۀ سلیمان با نوشتههای همدوره انجام شده است. هم‌چنین، کوشش شده است که کاستیهای بخش مقدمه و فهرستهای این تصحیح برطرف شود. نیز، در این پژوهش واژهای نو در متن یافته و، با یاریگرفتن از دو متن کهن دیگر، معنای آن روشن شد.
زبان و ادبیات فارسی
محمدرضا پاشایی؛ سعید قاسمی پرشکوه
چکیده
مقولة ویرایش در کتب درسی موضوعی است که با دیدگاه علمی می‌توان به آسیبشناسی آن پرداخت. هدف این جستار که ساختار آن از کل به جزء تنظیم و در ذکر شواهد نیز از روش نمونة آماری استفاده شده است بیان برخی مشکلات و کاستیها در حوزة ویرایش کتب درسی فارسی دورة متوسطه به‌عنوان جامعة آماری است و ازآن‌جاکه هرساله گروه تألیف کتب آموزشی در این ...
بیشتر
مقولة ویرایش در کتب درسی موضوعی است که با دیدگاه علمی می‌توان به آسیبشناسی آن پرداخت. هدف این جستار که ساختار آن از کل به جزء تنظیم و در ذکر شواهد نیز از روش نمونة آماری استفاده شده است بیان برخی مشکلات و کاستیها در حوزة ویرایش کتب درسی فارسی دورة متوسطه به‌عنوان جامعة آماری است و ازآن‌جاکه هرساله گروه تألیف کتب آموزشی در این کتب بازنگری کلی یا جزئی میکنند، نیاز بازنگری دقیق گروه تألیف در حوزة ویرایش کتب آموزشی نیز بهشدت احساس میشود. بنابراین، به برخی از موارد درخور ایراد در سه حوزة ویرایش، یعنی زبانی، محتوایی، و فنی اشاره و گاهی نیز پیشنهادهایی برای بهبود موارد مذکور بیان شد. نتیجة حاصل از پژوهش حاضر بیانگر آن است که از بین سه حوزة ویرایشی مذکور در کتب ویرایش بیشتر نواقص و اشکالها در زمینة «ویرایش فنی» بوده است و این کتب به بازنگری کلی و دقیق در این حوزة ویرایشی خاص نیاز دارد که مهمترین هدف این نوع ویرایش رسایی و خوانایی بیشتر متون آموزشی برای دانشآموزان، فهم بهتر مطالب، و سرانجام فراگیری علم ویرایش از طریق کتب علمی است.
