زبان و ادبیات فارسی
نگرش انتقادی به پای‌بندی کتب‌ فارسی به ساحت زیبایی‌شناسی و هنری سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

فاطمه جعفری کمانگر؛ مریم زارعی

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، ، صفحه 133-154

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.31811.1912

چکیده
  در کشور ما تحقق بخش بزرگی از تعلیم‌ و تربیت و سوق‌دادن دانش‌آموزان به سمت‌وسوی حیات طیبه از طریق کتاب‌های درسی اتفاق ‌می‌افتد که برای رسیدن به آن نقشة راهی دقیق و حساب‌شده لازم است. سند تحول بنیادین آموزش ‌و ‌پرورش برمبنای این اصول و با الهامگیری از اسناد بالادستی و باتوجه‌به راه‌بردهای نظام جمهوری ‌اسلامی تدوین‌ شده است تا ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
شد نرگسی هلاک ز تیغ جفای تو نقد تصحیح دیوان نرگسی ابهری

علی جلالی

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، ، صفحه 155-175

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.32797.1963

چکیده
  طبع آثار نویافتة کهن اگر به‌دقت و با اصولی علمی انجام گیرد، راه‌گشای تحقیقات حوزه‌های مختلف دانش خواهد بود اما اگر بی‌‌دقتی در آن راه یابد، خود ره‌زن می‌‌شود و گرهی بر گره‌‌ها می‌‌افزاید. دیوان نرگسی ابهری از این جمله است که بدخوانی‌‌های بسیار در آن راه یافته است و محقق ادبی نمی‌‌تواند بهرة لازم را از آن ببرد. مصحح این دیوان، ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
بررسی میزان رضایت‌مندی دانشجویان و مدرسان از محتوای کتاب‌های تاریخ زبان فارسی براساس الگوی هَیَجامَد

زهرا جهانی؛ شیما ابراهیمی؛ سمیرا بامشکی

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، ، صفحه 177-200

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.32980.1980

چکیده
  هَیَجامَد تلفیقی از دو واژۀ (هیجان و بسامد) است که به هیجانات متأثر از استفادۀ حواس مختلف در یادگیری توجه می‌کند که، باتوجه‌به اهمیت هیجانات در تدوین کتاب‌های درسی، می‌تواند مدنظر قرار بگیرد. در پژوهش حاضر به‌منظور کیفیت بخشی و بازنگری محتوای آموزشی کتاب‌های تاریخ زبان فارسی به بررسی میزان رضایت‌مندی دانشجویان و مدرسان در بهره‌گیری ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
نقد و بررسی درس‌نامۀ «آثار غنایی غیرمنظوم» در سرفصل دکتری زبان و ادبیات فارسی، گرایش غنایی

امید ذاکری کیش

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، ، صفحه 201-224

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.30420.1827

چکیده
  حدود ده سال است که کمیتۀ برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تصمیم گرفته است رشتۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی را به گرایش‌های مختلف تقسیم کند. مبنای اولیۀ این تقسیم‌بندی انواع ادبی ارسطویی است. بر این اساس، یکی از این گرایش‌‌ها ادبیات غنایی است. در این مقاله، که به‌روش انتقادی ـ مروری نوشته شده است، یکی از دروس این گرایش به‌نام ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
نگاهی به زمان و حکایت و مختصری دربارۀ اصطلاح روایت/ حکایت (récit/ narrative)

محمد راغب

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، ، صفحه 225-247

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.32952.1978

چکیده
  کتاب سه جلدی زمان و حکایت (1983-1985) پل ریکور (1913-2005) را مهشید نونهالی از فرانسه به فارسی برگردانده که در سال 1397 به‌صورت کامل توسط نشر نی روانۀ بازار شده است. کتاب ریکور اثری دشوار به‌شمار می‌‌رود که فهم آن نیازمند آشنایی نسبتاً کاملی با رشته‌‌ها و شاخه‌‌های گوناگون علوم انسانی مانند فلسفه، تاریخ، ادبیات، روایت‌‌شناسی، و... ‌‌است. ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
معرفی و نقد کتاب چشم‌اندازی به تحولات ادبی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزۀ شعر و داستان

فاطمه راکعی

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، ، صفحه 249-272

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29253.1703

چکیده
  کتاب چشم‌اندازی به تحولات ادبی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزۀ شعر و داستان، نوشتۀ بهجت‌السادات حجازی، در سال 1394 در انتشارات علمی و فرهنگی چاپ و منتشر شده است. مقالۀ حاضر با هدف معرفی و نقد کتاب مذکور نوشته شده و ویژگی‌های شکلی و محتوایی آن را موردبررسی قرار داده است. نتیجۀ این بررسی حاکی از آن است که کتاب، در کلیت آن، چه به‌لحاظ ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
نقد و بررسی کتاب درسی تجلی قرآن و حدیث در شعر فارسی

زینب رضاپور

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، ، صفحه 273-297

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.31201.1869

چکیده
  این پژوهش در نظر دارد کتاب تجلی قرآن و حدیث در شعر فارسی را که از سوی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) منتشر شده است ارزیابی‌ کند. این اثر، در مقایسه با آثار مشابه، گامی فراتر رفته و مؤلف محترم کتابی به‌نسبت روش‌مندتر، جامع‌تر، و کاربردی‌تر را عرضه‌ کرده ‌است. نظم منطقی در بیان مباحث، ارائة دسته‌بندی‌های ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
بررسی انتقادی جریان فرهنگ‌نویسی در زبان فارسی عامیانه «با تکیه بر دوازده فرهنگ زبان فارسی عامیانه»

قدسیه رضوانیان؛ سیاوش حق جو؛ لیلا درویشعلی پورآستانه

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، ، صفحه 299-328

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.15950.1234

چکیده
  هرچند از دوران قاجار تا کنون حدود شصت فرهنگ زبان فارسی عامیانه تدوین شده است، کم‌‌آگاهی فرهنگ‌‌نویسان یا پای‌بندنبودن آنان به اصول فرهنگ‌‌نویسی در پیکره‌نگاری، نگاه ذوقی و گذشته‌‌نگر آن‌‌ها به زبان عامیانه، نازل‌‌نگری زبان عامیانه دربرابر زبان رسمی، و ترس از ورود واژگان تابوشکن در زبان معیار از سوی سیاست‌‌گذاران فرهنگی ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
نگاهی انتقادی به کتاب ادبیات کودک در ایران: درس‌نامۀ دانشگاهی

امیرحسین زنجانبر؛ ایوب مرادی

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، ، صفحه 329-359

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.33989.2073

چکیده
  کتاب ادبیات کودک در ایران درس‌نامه‌‌ای دانشگاهی است که اکثر سرفصل‌‌های وزارت علوم را برای دو واحد درس «ادبیات کودک» در مقطع کارشناسی پوشش می‌‌دهد. نویسندۀ کتاب مذکور، محمد دهریزی، از مؤلفان کتاب «نگارش» دورۀ متوسطه، دانش‌‌آموختۀ ادبیات و از شاعران و نویسندگان حوزۀ کودک و نوجوان است که آثارش برندۀ جایزه‌‌های متعددی ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
نقد و بررسی کتاب سرّ سخنان نغز خاقانی

آسیه فرحی یزدی

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، ، صفحه 361-379

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.33918.2065

چکیده
  کتاب سرّ سخنان نغز خاقانی اثر محققانۀ جدید در عرصۀ خاقانی‌‌پژوهی است که به‌دلیل روش علمی، نگاه زیباشناسانه، اشراف و تعمق نویسنده تألیفی ارزش‌مند محسوب می‌‌شود. این کتاب مشتمل‌بر‌‌ چهار مجلد است که تاکنون دو جلد آن به‎طبع رسیده است. در این نوشتار، جلد نخست آن را معرفی، نقد، و بررسی کرده‌‌ایم. در ابتدای نوشتار، بخش‌‌های مختلف ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
نقدی بر تأثیر ادبیات کلاسیک فارسی در داستان‌نویسی معاصر

سیدعلی قاسم‌زاده

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، ، صفحه 381-406

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.30864.1845

چکیده
  از پرسش‌های بنیادین در عرصة ادبیات داستانی جدید در ایران میزان پیوند این حوزه با ادبیات کلاسیک فارسی است. اهمیت این پرسش زمانی آشکار می‌شود که در نظر داشته باشیم قاطبة منتقدان و محققان حوزة ادبیات داستانی رمان و داستان کوتاه را محصول هنری وارداتی (غربی) می‌دانند و بر این باورند که ورود و گسترش داستان‌نویسی جدید به ایران را بایست ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
روش‌شناسی و اخلاقِ استناد نقد کتاب درس‌گفتارهای نقد ادبی عبدالحسین زرین‌کوب

علیرضا محمدی کله‌سر

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، ، صفحه 407-427

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.33726.2049

چکیده
  روش‌شناسی پژوهش ادبی، به‌ویژه در حوزة استناد، با اخلاق پژوهش پیوندی ژرف دارد. به‌عبارت‌دیگر، اشکالات روش‌شناختی می‌توانند خطاهای اخلاقی را نیز در‌پی داشته باشند. در مقالة حاضر، کتاب درس‌گفتارهای نقد ادبی عبدالحسین زرین‌کوب از همین منظر مورد‌نقد قرار گرفته است. مرز مبهم میان گفتار نویسنده و گفتار نقل‌شده از منابع این کتاب ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
نقد و بررسی وزن سروده‌های فارسی تاریخ بیهقی‌ در تصحیح یاحقی ـ سیدی

یداله محمدی؛ سید احمد پارسا

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، ، صفحه 429-453

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.30661.1831

چکیده
  تاریخ بیهقی از متون منثور فارسی است که در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ‌ارشد رشتۀ زبان و ادبیات فارسی تدریس می‌شود. تاکنون شش تصحیح از تاریخ بیهقی انجام شده که تصحیح فیاض و تصحیح یاحقی ـ سیدی بیش‌تر مورداقبال پژوهش‌گران قرار گرفته ‌است. ازآن‌جاکه وجود یک تصحیح منقح کار تعلیم‌و‌تعلم این اثر را آسان‌تر می‌سازد، پژوهش حاضر به ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
نقد و مقایسۀ شیوۀ تاریخ‌ادبیات‌نگاری دو کتاب تاریخ و تحول ادبیات جدید ایران و پایه‌گذاران نثر جدید فارسی

مهری مساعد؛ سعید حسامپور

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، ، صفحه 455-479

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.32906.1976

چکیده
  مدت‌ها پس از آفرینش نخستین رمان‌ها و داستان‌های کوتاه فارسی، آثاری پژوهشی دربارة این آثار داستانی به‌وجود آمد. در این پژوهش، شیوۀ تاریخ‌نگاری نخستین تاریخ‌ادبیات‌های داستانی (یعنی کتاب تاریخ و تحول ادبیات نوین ایران و کتاب پایه‌گذاران نثر جدید فارسی)، که هم‌زمان در خارج از کشور انتشار یافته‌اند، بررسی شده است. در این مقاله، ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
نقد و بررسی تفاسیر صوفیانۀ قرآن

محمد رضا موحدی

دوره 21، شماره 9 ، آذر 1400، ، صفحه 481-497

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.35681.2200

چکیده
  درمیان قرآن‌پژوهان غربی که به دیدۀ انصاف به متون اسلامی، به‌ویژه قرآن، نگریسته‌اند خانم کریستین سندز هم‌چنان شیوۀ استادان مشتاق و محتاط خود را می‌پیماید. او در کتاب تفاسیر صوفیانۀ قرآن از سدۀ چهارم تا نهم، نخست به بررسی پیش‌فرض‌های هرمنوتیکی صوفیه پرداخته و سپس مقایسه‌ای تحلیلی کرده است میان روش‌های عارفانِ مفسّر ذیل داستان ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
نگاهی به کتاب چهارگوهر: گزیده‌ای برای درس «شاعران حوزة ادبی عراق»

جمیله اخیانی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، ، صفحه 1-24

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.27510.1627

چکیده
  به‌طور معمول، هدف از تألیف گزیدة دانشگاهی ادبی آشناسازی اجمالی دانشجویان با اندیشه‌ها و هنر استادان بزرگ ادب فارسی است تا انگیزة آن‌ها را برای مراجعه به آثار این بزرگان افزون کند. انتشارات سمت کتاب چهارگوهر را با انتخاب و توضیح کاظم دزفولیان برای درس «شاعران حوزة ادبی عراق» منتشر کرده است و از جملة گزیده‌هایی است که متأسفانه ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
نقدی بر فرهنگ کنایات سخن

آرش امرایی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، ، صفحه 25-47

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.22432.1425

چکیده
  کنایه بیانی زیبا و هنرمندانه و غیرصریح از موضوع‌های مختلفی است که شعرا و نویسندگان از آن به‌منزلۀ فنی لطیف در بیان مقاصد و مضامین خود استفاده می‌کنند. به‌علت استفادۀ گستردۀ شاعران و نویسندگان فارسی‌زبان از کنایه‌ها، جمع‌آوری و تحلیل و تفسیر آن‌ها کاری ضروری و شایسته است. حسن انوری و همکارانش کوشیده‌اند در کتابی با عنوان فرهنگ ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
نقدی بر کتاب حقیقة‌الحدیقة: گزینش و گزارش از تمام باب‌های حدیقةالحقیقة سنایی غزنوی

احمد بهنامی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، ، صفحه 49-76

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5312

چکیده
  کتاب حقیقة‌الحدیقة: گزینش و گزارش از تمام باب‌های حدیقة‌الحقیقة سنایی غزنوی، تألیف حمیرا زمردی، به‌قصد فراهم‌آوردن منتخبی از حدیقةالحقیقة سنایی غزنوی به‌هم‌راه توضیحاتی فراهم آمده است. آیا این کتاب در رسیدن به هدف خود، که آشنایی دانشجویان و خوانندگان ادبیات فارسی با این اثر بسیار مهم ادب فارسی است، موفق بوده است؟ نویسندۀ این ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
نقد و بررسی کتاب تاریخ و ادبیات قزاق: بررسی و تحلیل پیوندهای تاریخی و ادبی با ایران

بهروز بیک بابایی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، ، صفحه 77-101

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.24829.1506

چکیده
  قزاق‌ها که در سال ۱۴۶۵ میلادی از جامعۀ ترکان جدا شده بودند تا زمان استیلای روس‌ها هویت مستقل داشتند و بعد از استقلال هم جغرافیای گستردۀ آسیای میانه را در دست گرفتند. اما می‌دانیم که این جغرافیای گسترده بخشی از جغرافیای فرهنگی ایران است. بنابراین، سیر تاریخی تفکر و ادبیات در این دیار لازمۀ کنکاش محافل علمی ایران است. درنتیجه، برای ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
قوّت و ضعف تصحیح جدید ترجمة رسالة قشیریه

علیرضا حاجیان‌نژاد

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، ، صفحه 103-126

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5314

چکیده
  رسالة قشیریه اندکی پس از تألیف برای استفادۀ فارسی‌زبانان نخست به‌دست ابوعلی بن احمد عثمانی ترجمه شد و پس از آن ترجمة یادشده اصلاح شد یا ترجمه‌ای دیگر از رسالة قشیریه فراهم گردید. برای نخستین‌بار فروزانفر در سال 1345 این کتاب را براساس نسخة کتاب‌خانة لالااسماعیل و نسخة موزة بریتانیا و با استفاده از متن عربی تصحیح کرد. آموزشی‌بودن ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
بررسی و نقد شرح دیوان خاقانی اثر محمدرضا برزگر خالقی (جلد دوم)

سید محسن حسینی وردنجانی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، ، صفحه 127-154

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.27464.1624

چکیده
  یکی از جدیدترین آثار در زمینة خاقانی‌‌پژوهی جلد دوم و سومِ شرح اشعار خاقانی تألیف محمدرضا برزگر خالقی است. مؤلف در این دو جلد نیز مانند جلد نخست قصاید را شرح داده است. موضوع این جستار بررسی و نقد جلد دوم این اثر است. ‌نگارندۀ ‌این پژوهش کوشیده تا با روش تحلیلی ــ توصیفی برخی کاستی‌‌ها و اشکال‌‌های موجود در این اثر را رفع کند؛ بر ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
نقد مجموعۀ فارسی بیاموزیم

عصمت خویینی؛ محمد پارسانسب؛ ناصر کرمانی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، ، صفحه 155-179

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.26528.1592

چکیده
  باوجود تنوع منابع الکترونیک، کتاب‌ درسی هم‌چنان اصلی‌ترین ابزار آموزش زبان محسوب می‌شود و نقد و بررسی این کتاب‌ها می‌تواند کیفیت آموزش را ارتقا دهد. در این مقاله با روش اسنادی ــ انتقادی و براساس مجموعه‌ای از شاخص‌ها و معیارهای ارزیابی کتاب‌های درسی دانشگاهی ویراست دوم از جلد نخست مجموعۀ فارسی بیاموزیم را نقد و بررسی کرده‌ایم. ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
نقدی بر کتاب ساختارگرایی و پساساختارگرایی رویکرد فلسفی

مصطفی دشتی آهنگر

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، ، صفحه 181-204

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5316

چکیده
  ساختارگرایی و پساساختارگرایی در پاسخ به وضعیتی خاص در فلسفه و علوم انسانی پدید آمده‌اند و از این نظر باید موردتوجه قرار گیرند. کتاب ساختارگرایی و پساساختارگرایی رویکرد فلسفی از کتاب‌هایی است که در پاسخ به چنین نیازی نوشته شده است. تحلیل و بررسی این کتاب، به‌منزلۀ یکی از کتاب‌هایی که دربارة نظریات مطرح علوم انسانی به زبان فارسی ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
معرفی و نقد کتاب مقدمه‌ای کاربردی بر استعاره

فاطمه راکعی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، ، صفحه 205-222

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.27600.1637

چکیده
  کتاب مقدمه‌ای کاربردی بر استعاره (Metaphor: A Practical Introduction) نوشتۀ‌ زولتن کوچش (Zoltan Kovecses) یکی از منابعی‌ است که با هدف معرفی چند‌جانبۀ‌ مفهوم استعاره نوشته شده و انتشارات دانشگاه آکسفورد ویراست دوم آن را در سال ۲۰۱۰ منتشر کرده است. این کتاب را شیرین پورابراهیم در سال ۱۳۹۳ ترجمه کرده و انتشارات سمت آن را به چاپ رسانده است. این پژوهش با هدف ...  بیشتر

زبان و ادبیات فارسی
بازخوانی یک قصیده تصحیح بیت‌هایی از دیوان منوچهری

محمود رحیمی؛ ناصر رحیمی؛ محمود عابدی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، ، صفحه 223-244

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.21758.1398

چکیده
  هرچند دیوان منوچهری بارها تصحیح شده است و هریک از مصححان به سهم خود در عرضۀ متن قابل‌‌قبولی کوشیده‌‌اند، هنوز آن‌چه به‌عنوان دیوان منوچهری در دست داریم تا متنی نسبتاً نهایی فاصله دارد و باز هم می‌‌توان با جست‌‌وجوی بیش‌تر و هم‌چنین باپیروی‌از اصول تصحیح انتقادی، بعضی از ابهام‌ها را برطرف کرد. در این نوشتار برخی ابیات منوچهری ...  بیشتر