روش‌شناسی
دانشگاه بوم‌شناختی: آرمانشهری دست‌یافتنی؛ تحلیلی روش‌شناسانه

رضا ماحوزی؛ علی اصغر مروت

دوره 24، شماره 2 ، شهریور 1403، ، صفحه 83-108

https://doi.org/10.30465/crtls.2024.39944.2509

چکیده
  «دانشگاه بوم‌شناختی؛ آرمانشهری دست‌یافتنی» ترجمه کتابی است از رونالد بارنت فیلسوف دانشگاه مشهور انگلیسی که در سال 2018 منتشر شده است. این کتاب بر اساس روش واقع‌گرایی انتقادیِ روی باسکار و کنش ارتباطی هابرماس، ایدة جدیدی را برای دانشگاه‌های آینده پیشنهاد کرده است. وی بر اساس واقع‌گرایی انتقادی، لایه‌های هستی‌شناسانة متعددی ...  بیشتر

روش‌شناسی
نسبت معرفت و باور صادق موجّه از منظر معرفت‎شناسی اسلامی؛ نقدی بر مقالۀ «Is Justified True Belief Knowledge?» (آیا باور صادق موجّه معرفت است؟)

محسن ابراهیمی

دوره 23، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 107-126

https://doi.org/10.30465/crtls.2023.39144.2439

چکیده
  مقالۀ «Is Justified True Belief Knowledge» (آیا باور صادق موجّه معرفت است؟)، که ادموند گتیه (Edmund Gettier) آن را نوشته است، از معروف‎‌ترین مقالات در حوزۀ معرفت‎‌شناسی معاصر است. این مقالۀ بسیار کوتاه فقط با ذکر دو مثال نقض تعریف رسمی از معرفت را به‏‌چالش کشیده و معرفت‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎شناسان دربارۀ آن مشاجرات و راه‏‌حل‎های زیادی ...  بیشتر

روش‌شناسی
نقدی بر روش‌‏شناسی علوم سیاسی

محمد شجاعیان؛ سجاد رستم پور

دوره 23، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 127-147

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.30242.1796

چکیده
  روش‏‌شناسی علوم سیاسی قصد دارد شیوه‏‌های پژوهش در دانش سیاسی را جمع‏آوری، طبقه‌‏بندی، توصیف، و تحلیل کند. سیدصادق حقیقت در کتاب روش‏‌شناسی علوم سیاسی تلاش کرده است بیش‏تر روش‏‌شناسی‏‌های موجود در علوم سیاسی را بررسی و نقد کند. فصول کتاب از انسجام مناسبی برخوردار است و نویسنده در بررسی و نقد روش‏های مختلف علوم سیاسی ...  بیشتر

روش‌شناسی
بررسی کتاب A Realist Theory of Science (نظریه‌ای واقع‌گرا دربارۀ علم)

مریم پوست فروش؛ مصطفی تقوی

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 103-127

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.38352.2368

چکیده
  تاکنون روایت‌های متفاوتی درخصوص ماهیت علم و فعالیت علمی ارائه شده است. روی بسکار که از پیش‌گامان واقع‌گرایی انتقادی است، با انتشار کتاب نظریه‌ای واقع‌گرا دربارۀ علم درصدد ‌ایجاد انقلابی کوپرنیکی در فلسفۀ علم است و به‌نظر می‌رسد به‌خوبی از پس آن برآمده است. او برای این منظور به برجسته‌سازی مباحث هستی‌شناسی و توجه هم‌زمان به ...  بیشتر

روش‌شناسی
بررسی انتقادی کتاب فلسفۀ علوم اجتماعی: روش‌ها، آرمان‌ها، و سیاست‌های پژوهش اجتماعی

محمد شجاعیان؛ محمدرضا طاهری

دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 153-170

https://doi.org/10.30465/crtls.2022.36854.2276

چکیده
  فلسفۀ علوم اجتماعی، به‌عنوان دانشی درجۀ دوم، عبارت است از تأملات فلسفی دربارۀ ماهیت و دامنۀ علوم اجتماعی و ماهیت تبیین و عینیت. هم‌چنین، بحث «روش‌شناسی» علوم اجتماعی و ماهیت ارتباط این علوم با طبیعی از مسائل پایدار در فلسفۀ علوم اجتماعی است. پژوهش حاضر به بررسی و نقد مهم‌ترین ایده‌هایی می‌پردازد که در کتاب ‌فلسفۀ علوم ...  بیشتر

روش‌شناسی
مفهوم علم و روش علمی در اندیشة فرانسیس بیکن

سید محمدرضا حسینی بهشتی

دوره 21، شماره 7 ، مهر 1400، ، صفحه 1-25

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.37833.2334

چکیده
  با بنیان‌گذاری نوین فلسفه و علم، مفهوم روش جایگاهی محوری در اندیشة عصر جدید پیدا کرد. آغازگران فلسفه و علم جدید بر آن بودند که راه خروج از شکاکیت برآمده از مناقشات پایان‌ناپذیر بر سر کلی‌ها و امکان شناخت عقلی فلسفی از طبیعت در تفکر مدرسی یافتن روشی است برای کشف، تبیین، و پیش‌بینی ساختارها، پدیده‌ها، و جریان‌های پیچیدۀ طبیعت. ...  بیشتر

روش‌شناسی
بررسی و نقد کتاب تحلیل هویت علم دینی و علم مدرن

سید سعید زاهد زاهدانی؛ علی فتوتیان

دوره 21، شماره 7 ، مهر 1400، ، صفحه 53-73

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.37832.2333

چکیده
  رخداد عمدۀ فرهنگی و تمدنی امروز جهانْ تقابل دو فرهنگ و تمدن اسلامی و مدرن است. عامل طراحی و تحلیل هر فرهنگی علم و معرفت در آن فرهنگ است.  ازاین‌رو یکی از مسائلی که در محافل علمی به آن توجه می‌شود تحلیل ماهیت علم در فرهنگ‌های مختلف است. نویسندگان متعددی دراین‌باره قلم زده‌اند. این مقاله به‌دنبال فهم نظر نویسندۀ کتاب تحلیل هویت ...  بیشتر

روش‌شناسی
درباب روش علمی و دانش اجتماعی

سید علی سیدی فرد

دوره 21، شماره 7 ، مهر 1400، ، صفحه 75-96

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.37724.2325

چکیده
  درمیان نزاع‌های پردامنۀ روش‌شناختی، ایضاح مفهوم «روش علمی» کم‌تر موردتوجه قرار گرفته است. در مقالۀ حاضر، تلاش کرده‌ام تلقی روشنی از روش علمی ارائه کنم. این تلقی به دو مفهوم «باید و نبایدهای توصیفی» و «اهداف شناختی» گره خورده است. بالتبع، این دو مفهوم را به‌تفصیل بررسی کرده و موردبحث قرار داده‌ام. در بخش بعد، ...  بیشتر

روش‌شناسی
تحلیلی انتقادی بر مناسبات «مِتافلسفه» و «روش‌شناسی» نقدی بر کتاب The End of the Philosophy of Religion (پایان فلسفۀ دین)

مالک شجاعی جشوقانی؛ فاطمه بزرگ زاده

دوره 21، شماره 7 ، مهر 1400، ، صفحه 97-117

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.36819.2274

چکیده
  نیک تراکاکیس، فیلسوف معاصر دین، در کتاب پایان فلسفۀ دین به طرح ایدۀ خود درمورد مناسبات متافلسفه و روش‌شناسی فلسفۀ دین معاصر در دو سنت تحلیلی و قاره‌ای پرداخته است. وی با بررسی نمونۀ آرای متفکرانی از این دو سنت نتیجه می‌‌‌‌گیرد که فلسفۀ دینی که در سنت تحلیلی دنبال می‌‌شود به‌دنبال مفروض‌گرفتن دیدگاهی خاص در متافلسفه و روش‌شناسی ...  بیشتر

روش‌شناسی
سیاست هستی‌شناسانه در جهان‌های چندگانه نقد و بررسی کتاب After Method: Mess in Social Science Research (پساروش؛ آشفتگی در پژوهش علوم اجتماعی)

رحمان شریف زاده

دوره 21، شماره 7 ، مهر 1400، ، صفحه 119-141

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.35564.2191

چکیده
  کتاب پساروش: آشفتگی در پژوهش علوم اجتماعی نوشتۀ جان لا، فیلسوف و جامعه‌شناس انگلیسی، است. این کتاب از معدود کتاب‌هایی است که خود روش را موردکاوش فلسفی ‌ـ جامعه‌شناختی قرار می‌دهد. کتاب پساروش مفروضات متافیزیکی و هنجارمندی‌های روش‌های متعارف را می‌کاود و به‌چالش می‌کشد و می‌کوشد رویکرد بدیلی را به روش در اختیار گذارد که ...  بیشتر

روش‌شناسی
بررسی و ارزیابی کتاب گزینش تکنولوژی از دریچۀ بینش توحیدی

محمد امین شفیع خانی؛ مصطفی تقوی

دوره 21، شماره 7 ، مهر 1400، ، صفحه 143-164

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.29873.1791

چکیده
  سرشت «فناوری مدرن غربی» و نیز نسبت میان جوامع غیرغربی با این پدیدار نوظهور بیگانه دو امر‌‌ مهمی است که به‌موازات افزایش آمیختگی این جوامع به این پدیدار ذهن بسیاری از اندیشمندان بومی این جوامع را به خود مشغول ساخته است. کتاب گزینش تکنولوژی از دریچۀ بینش توحیدی ثمرۀ اندیشه‌‌ورزی یکی از همین دست اندیشمندان است که البته در جامعه‌‌ای ...  بیشتر

روش‌شناسی
روش‌شناسی: گفتارهای ناگفته تأملی بر روش‌شناسی رشتۀ برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای از خلال بررسی کتاب راه‌نمای روش‌ تحقیق برنامه‌ریزی راتلج

فراز طهماسبی؛ مرتضی هادی جابری مقدم

دوره 21، شماره 7 ، مهر 1400، ، صفحه 191-216

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29308.1706

چکیده
  این مقاله مروری است بر کتاب راه‌نمای روش تحقیق برنامه‌ریزی راتلج، مروری که تلاش می‌کند محتوای کتاب را به‌اجمال بیان کند و از آن طریق نشان بدهد که درک و فهم روش‌شناسی تا چه اندازه بر کاروبار دانشگاهیان و حرفه‌مندان اثر می‌گذارد. این کتاب، برخلاف دیگر منابع رایج، اختصاصاً مناسبات رشتۀ برنامه‌ریزی را موضوع بررسی قرار داده است. ...  بیشتر

روش‌شناسی
بررسی و ارزیابی کتاب هرمنوتیک و نواندیشی دینی

علی عابدی رنانی

دوره 21، شماره 7 ، مهر 1400، ، صفحه 217-242

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.29576.1733

چکیده
  در دهۀ هفتاد شمسی جامعۀ فکری ایران با جریان نواندیشی دینی مواجه شد. این جریان روحی جدید در جامعۀ دانشگاهی و حوزوی دمید و بازار مباحثات و نقد علمی را رونق داد. مواجهۀ این جریان هم با مدرنیته و هم با سنت عمیق‌تر از نسل‌های پیشین روشن‌فکران بوده است. نسل‌های پیشین روشن‌فکران دینی بر بازگشت تمام‌عیار به دین و استفاده از تمام ظرفیت‌های ...  بیشتر

روش‌شناسی
بررسی انتقادی کتاب رو‌ش‌شناسی علوم انسانی اسلامی

محمدرضا قائمی نیک

دوره 21، شماره 7 ، مهر 1400، ، صفحه 267-293

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.35983.2215

چکیده
  کتاب روش‌شناسی علوم انسانی اسلامی از احمدحسین شریفی (1395)، عضو هیئت علمی مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، دومین کتاب از سه‌گانۀ او دربارۀ علوم انسانی اسلامی (مبانی علوم انسانی اسلامی و نظریه‌پردازی اسلامی در علوم انسانی) است. او در این کتاب در سه فصل اول (تحلیل مفاهیم و نکات مقدماتی، نظریۀ ضد روش، و پرسش‌های پژوهش) کلیات نگاه ...  بیشتر

روش‌شناسی
بررسی کتاب رابطۀ دین و فناوری و نقد روایت آن از پروژۀ فناوری اسلامی

محمود مختاری

دوره 21، شماره 7 ، مهر 1400، ، صفحه 295-317

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.35472.2183

چکیده
  این مقاله به معرفی و بررسی انتقادی کتاب رابطۀ دین و فناوری نوشتۀ آقای دکتر حسین مطیع (استادیار محترم دانشگاه صنعتی اصفهان) می‌پردازد. تلاش اصلی کتاب، چنان‌که خود مؤلف نیز تصریح می‌کند، بررسی تعامل فناوری و دین در متن جهان‌بینی اسلامی و نیز ارائۀ نظریه‌ای برای رسیدن به فناوری اسلامی است. مقالۀ حاضر ابتدا خاستگاه کتاب و جایگاه آن ...  بیشتر

روش‌شناسی
روش‌شناسی پدیدارشناسانۀ هنر با نگاهی به آرای مایکل دوفرن و هایدگر

شمس الملوک مصطفوی

دوره 21، شماره 7 ، مهر 1400، ، صفحه 337-360

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.35875.2212

چکیده
  هوسرل، در جایگاه مؤسس پدیدارشناسی، روش پدیدارشناسی را برای تحلیل هنر و آثار هنری به‌کار نگرفت و جز اشارات کوتاهی در مقالۀ دائرۀ‌المعارف بریتانیکا چیزی در این حوزه ننوشت، ولی راه پدیدارشناسی هنر را گشود و موجب شد که بسیاری از پدیدارشناسان پساهوسرلی به هنر از منظری پدیدارشناسانه بنگرند. هدف مقالۀ پیش‌رو نشان‌دادن کاربرد روش پدیدارشناسی ...  بیشتر

روش‌شناسی
آیا علوم انسانی را می‌توان به‌مثابۀ تکنولوژی فهم کرد؟ معرفی و ارزیابی کتاب علوم انسانی به‌مثابۀ تکنولوژی

سید محمد تقی موحد ابطحی

دوره 21، شماره 7 ، مهر 1400، ، صفحه 361-386

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.36709.2263

چکیده
  در سال‌‌های اخیر موضوعاتی مانند مطالعات فلسفی، تاریخی، جامعه‌‌شناختی دربارۀ علم، علوم انسانی، و تکنولوژی و نقش آن‌ها در فرایند توسعه و پیشرفت کشور با استقبال بسیاری هم‌راه شده است. بحث فلسفی دربارۀ نسبت علم و تکنولوژی و به‌خصوص علوم انسانی و سیاست‌گذاری‌ها، برنامه‌‌ها، و نهادها به‌عنوان تکنولوژی‌‌های نرم/ انسانی/ اجتماعی ...  بیشتر

روش‌شناسی
بررسی انتقادی کتاب روش تحقیق معاصر در علوم انسانی (مباحثی در سیاست‌های روش)

لیلا نامداریان؛ علیرضا ثقه الاسلامی

دوره 21، شماره 7 ، مهر 1400، ، صفحه 387-404

https://doi.org/10.30465/crtls.2021.34268.2090

چکیده
  هدف این مقاله ارزیابی نقادانۀ کتاب روش تحقیق معاصر در علوم انسانی (مباحثی در سیاست‌های روش)، تألیف احمد محمدپور، است. در این کتاب، بستر شکل‌گیری بسیاری از مهم‌ترین جریان‌های نظری و عملی در علوم انسانی و جنبه‌های هستی‌‌شناختی و معرفت‌شناختی آن‌ها ارائه شده است. از این باب، می‌توان کتاب مذکور را منبعی غنی در این زمینه قلمداد کرد. ...  بیشتر

روش‌شناسی
از روایت فلسفی تاریخ تا روایت فلسفۀ تاریخ؛ خوانش انتقادی کتاب تاریخ به‌روایت فلسفه؛ از هرودت تا آلن بدیو

محسن الویری

دوره 20، شماره 12 ، اسفند 1399، ، صفحه 67-88

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29926.1761

چکیده
  اندیشیدن دربارۀ تاریخ در چند دهۀ اخیر فربهی بسیار و یک دگرگونی دامنه‌دار یافته است. اگر «فلسفۀ تاریخ» را مولود این تحول بدانیم، با‌توجه‌به فاصلۀ تقریباً زیاد ما ایرانیان با آن، آگاهی روش‌مند از مطالعات و رویکردهای جدید در این شاخۀ معرفتی اهمیت می‌یابد. کتاب تاریخ به‌روایت فلسفه؛ از هرودت تا آلن بدیو به‌دلیل ویژگی‌هایی ...  بیشتر

روش‌شناسی
نقد و بررسی کتاب رابطۀ منطقی دین و علوم کاربردی

مالک شجاعی جشوقانی؛ سید محمد تقی موحد ابطحی

دوره 20، شماره 7 ، مهر 1399، ، صفحه 157-179

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29317.1708

چکیده
  بااین‌که از زمان انتشار نخستین چاپ کتاب رابطۀ منطقی دین و علوم کاربردی بیش از دو دهه می‌گذرد، یکی از منسجم‌ترین آثاری است که موضع این جریان فکری را نمایندگی می‌کند. ازاین‌روی کتاب را شایستۀ معرفی و نقد دانستیم. در این کتاب نویسنده کوشیده است تا باتوجه‌به ادبیات آکادمیک در موضوعاتی ‌هم‌چون علم، تکنولوژی، و توسعه و ‌از‌سوی‌دیگر ...  بیشتر

روش‌شناسی
بررسی تحلیلی لوازم روش‌شناسانۀ ماهیت «جریان اجتماعی»

علی ابراهیم‌پور

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 1-32

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.27791.1638

چکیده
   «جریان‌شناسی» پدیده‌ای جدید در ایران معاصر است که عنوان جلسات و کتب متعددی را در عرصه‌های علم، فرهنگ، و سیاست به‌خود اختصاص داده است. اما مشکل این مباحث فقر ادبیات و چهارچوب نظری مشخص و عدم حاکمیت انضباط‌های علمی بر آن است که باعث سوءتفاهم‌ها، تشتت‌آرا، و درهم‌ریختگی معرفتی شده و مخاطبان را دچار سردرگمی و تحیر کرده است. ...  بیشتر

روش‌شناسی
نقدی بر کتاب روش‌شناسی مطالعات دینی (تحریری نو)

سیدمحمدرضا تقوی

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 33-48

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5375

چکیده
  هدف از پژوهش حاضر، نقد کتاب روش‌شناسی مطالعات دینی (تحریری نو)، تألیف احد فرامرز قراملکی (1392)، است. کتاب از دو بعد شکلی و محتوایی ارزیابی شده است. کتاب از نظر شکلی بیش‌تر شرایط مدنظر را دارد و مطلوب ارزیابی شد. به‌لحاظ محتوایی در اکثر گفتارهای کتاب حائز نکات فنی است که می‌تواند خواننده را برای انجام پژوهش، با رویکرد علم رایج، آماده ...  بیشتر

روش‌شناسی
فلسفۀ علم روان‌شناسی در بوتۀ نقد

فاطمه جوادزاده شهشهانی

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 49-72

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29367.1713

چکیده
  پس از تصویب عنوان «فلسفۀ علم روان‌شناسی» به‌منزلۀ درسی دوواحدی در مقطع کارشناسی رشتۀ‌‌ روان‌شناسی چندین کتاب با این عنوان تدوین شد. نویسنده و ناشر یکی از جدیدترینِ این کتاب‌‌ها خسرو باقری و سازمان سمت است. این دو ویژگی ایجاب می‌‌کند که این کتاب معرفی و ارزیابی شود تا با اصلاح و تکمیل آن در ویرایش‌‌های بعدی، زمینۀ دست‌‌یابی ...  بیشتر

روش‌شناسی
نقد کتاب فلسفۀ علوم اجتماعی؛ به‌سوی پراگماتیسم

مهدی حسین‌زاده یزدی؛ سیدمحسن ملاباشی

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 73-96

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5377

چکیده
  پاتریک برت بر این باور است که پراگماتیسم باوجود ظرفیت‌های فراوانی که در گسترۀ فلسفۀ علوم اجتماعی دارد، هنوز جایگاه شایستۀ خود را نیافته است؛ زیرا فیلسوفان علوم اجتماعی آن‌گونه‌که باید به آن توجه نکرده‌اند. او معتقد است، می‌توان به‌خوبی از پراگماتیسم در این عرصه بهره برد و به‌کمک آن افق‌های تازه‌ای پیش‌ِروی علوم اجتماعی گشود. ...  بیشتر

روش‌شناسی
نقد و تحلیلِ محتوایی کتاب درسی روش تفسیر قرآن

خدیجه حسین‌زاده؛ سیداحمد موسوی؛ رضا حبیبی

دوره 20، شماره 5 ، مرداد 1399، ، صفحه 97-126

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.22879.1439

چکیده
  کتاب درسی مناسب با ویژگی‌ها و شاخصه‌های خود از کتاب غیردرسی متمایز می‌شود. از‌آن‌جا‌که کتب درسی در فرایند یادگیری تأثیر کلیدی و تعیین‌کننده دارند، نقد و تحلیل محتوایی کتاب‌های درسی اهمیت ویژه‌ای دارد. از‌این‌رو، این مقاله درصدد تبیین حدود انطباق کتاب روش تفسیر قرآن با استانداردهای کتاب درسی است. سؤال اساسی این‌که این کتاب ...  بیشتر