ORIGINAL_ARTICLE
نقد و بررسی کتاب رویکرد استاد مطهری به علم و دین
یکی از موضوعات بسیار مهم مطرح در فلسفۀ علم و فلسفۀ دین، نسبت میان علم و دین است. این نسبت در دو حوزه مورد توجه قرارمیگیرد: نیاز انسان به هر دو و تقابل میان گزارههای آن دو در توصیف قوانین طبیعت. این مسئله از حوزۀ بررسی عمیق استاد مطهری بیرون نبودهاست؛ چنانکه میتوان اشتغال بدان را در آثار ایشان ردیابی کرد و این کاری است که در کتاب رویکرد استاد مطهری به علم و دین انجام شده است. نویسنده در این اثر کوشیده است با استفاده از آثار استاد، دیدگاه ایشان را در باب نسبت میان علم و دین بیان کند. این مسئله در اندیشۀ استاد به دو صورت بحث شدهاست: یکی نسبت علم و ایمان و تأکید بر نیاز انسان به هر دو و دیگری مسئلۀ نزاع علم و دین. از نظر استاد، دین ثابت و قطعی، و علم متغیّر و نسبی است. در این مقاله، هدف نقد و بررسی این کتاب و طرح برخی نکات پیشنهادی برای اصلاح آن است.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_1187_7c04798b7c43bc6f489d6c5bdcf2f248.pdf
2014-08-23
1
11
کلیدواژهها: علم
دین
مطهری
ایمان
اسلام
انسان
عبدالرزاق
حسامیفر
1
دانشیارفلسفه، دانشگاه امام خمینی
LEAD_AUTHOR
منابع
1
احمدی، علیاکبر (1389). دین و دوران: جستاری در اسلامشناسی مرتضی مطهری، تهران: معاونت پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی.
2
باربور، ایان (1362). علم و دین، ترجمة بهاءالدین خرمشاهی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
3
حسامیفر، عبدالرزاق (1384). «تفسیر وصف الحالی از دیدگاه ویتگنشتاین در باب دین»، انجمن معارف اسلامی، فصلنامۀ علمی پژوهشی انجمن معارف اسلامی، س 1، ش 3.
4
خسروپناه، عبدالحسین (1390). رویکرد استاد مطهری به علم و دین، قم: دفتر نشر معارف.
5
شاهری لنگرودی، سید جلیل (1382). مجموعۀ کامل اصول و قواعد ویرایش، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد تهران جنوب.
6
مطهری، مرتضی (1377). مجموعۀ آثار، جلد 16: سیرى در سیرۀ نبوى، جاذبه و دافعۀ على علیهالسلام، سیرى در نهجالبلاغه، مشکلات على علیهالسلام و صلح امام حسن علیهالسلام، تهران: صدرا.
7
مطهری، مرتضی (1381). مجموعۀ آثار، جلد 21: اسلام و نیازهای زمان (1 و 2)، اسلام و نیازهای جهان امروز، قوانین اسلام در مقایسه با توسعه و تحول دنیای جدید، تهران: صدرا.
8
مطهری، مرتضی (1387). مجموعۀ آثار، جلد 25: «الغدیر» و وحدت اسلامی (شش مقاله)، حج، نهضت آزادیبخش اسلام، مسئلۀ نفاق، عدالت از نظر علی علیهالسلام، نقش حادثۀ کربلا در تحول تاریخ اسلامی، خطابه و منبر، لزوم تعظیم شعائر اسلامی، دفاع از 13، احیای تفکر اسلامی، تکامل اجتماعی انسان در تاریخ، تهران: صدرا.
9
ORIGINAL_ARTICLE
نگاه طبیعی به عرفان نقد و بررسی کتاب عرفان و فلسفه
هدف این مقاله1 معرفی و نقد و بررسی اجمالی عرفان و فلسفه اثر والتر ترنس استیس است. او در این کتاب پس از اشاره به هدف، شیوه، پیشینه، و روش کار خود درصدد پیافکندن طرحی نو است. استیس، بر اساس یک برنامة پژوهشی مشخص، نخست به مفروضات و تعریف اصطلاحات لازم میپردازد تا زمینه برای نقطة ثقل کتاب، یعنی ویژگیها و وجوه مشترک تجربههای عرفانی آفاقی و انفسی، فراهم گردد؛ سپس با طرح دلایل عینیتِ احوال عرفانی در خصوص ذهنی و عینی بودن تجربة عرفانی به سه نظریه میرسد تا در فصل چهارم به بررسی دلایل توجیه وحدت وجود بپردازد. سه فصل بعدی کتاب دربارۀ مسائل مرتبط با عرفان است، و نویسنده از زاویة دید خود آنها را تحلیل کرده و دست به نظریهپردازی زده است. این سه فصل عبارتاند از نسبت عرفان و منطق، نسبت عرفان و زبان و نسبت عرفان با بقای نفس. فصل آخر کتاب را نیز میتوان جمعبندی مباحث بهحساب آورد. بدین ترتیب، در این مقاله، پس از معرفی کلی اثر و مروری بر سرفصلهای اصلی، طی دو فصل به تحلیل ابعاد شکلی ـ صوری و ابعاد محتوایی ـ علمی آن میپردازیم و در هر فصل از امتیازات و کاستیهای مورد نظر بحث خواهیم کرد.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_1188_1a0e524becd01e19f67e7c599322c331.pdf
2014-08-23
13
45
کلیدواژهها: فلسفة عرفان
دین
نقد کتاب عرفان و فلسفه
استیس
سیدحسین
حسینی
1
عضو هیئت فلسفة دین، پژوهشگاه علوم انسانی
LEAD_AUTHOR
منابع
1
استیس، والتر ترنس (1379). عرفان و فلسفه، ترجمة بهاءالدین خرمشاهی، تهران: سروش.
2
استیس، والتر ترنس (1388). زمان و سرمدیت: جستاری در فلسفة دین، ترجمة احمدرضا جلیلی، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
3
استیس، والتر ترنس (1390). دین و نگرش نوین، ترجمة احمدرضا جلیلی، ویراستة مصطفی ملکیان، تهران: حکمت.
4
حسینی، سیدحسین (1383). «انسانشناسی تربیتی»، همایش جهانی حکمت مطهر، تهران: انتشارات تحقیق و توسعة صدا.
5
حسینی، سیدحسین (1391). «مقالة تحلیل مؤلفههای مفهومی دین»، مجلة علمی ـ پژوهشی جستارهای فلسفة دین، س 1، ش 2.
6
راسل، برتراند (1382). عرفان و منطق، ترجمة نجف دریابندری، تهران: ناهید.
7
شیمل، آنه ماری (1384). ابعاد عرفانی اسلام، ترجمة عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
8
کاکایی، قاسم (1391). وحدت وجود به روایت ابن عربی و مایستر اکهارت، تهران: هرمس.
9
ORIGINAL_ARTICLE
بازشناسی گزارههای هرمنوتیک فلسفی و بررسی و نقد آن
چکیده ابتناء مطالعات و پژوهشهای انسانی و اجتماعی بر الگوهای روششناختی یکی از ضرورتهای حوزة علوم انسانی در حال حاضر شده است. مکاتب، نحلهها و متفکران مختلف و تأثیرگذاری در این حوزه با دغدغة یادشده به مطالعه و تحقیق اشتغال دارند. یکی از این الگوهای روشی، روشهای کیفی، تفهمی و به طور خاص روش هرمنوتیک است. این روش که به انواع و اقسام مختلفی تقسیم میشود، طرفداران و قائلین زیادی در مطالعات اجتماعی و انسانی و حتی اعتقادی و دینی پیدا کرده است. در فضای فکری ـ معرفتی ایران نیز برخی از نویسندگان کاربست این روش را در مطالعات دینی و کلامی مطرح نمودهاند که البته با مناقشات و چالشهای علمی ـ معرفتی فراوان مواجه شدهاند. در مقالة حاضر ضمن تبیین ادلة هرمنوتیک فلسفی، با نگاهی انتقادی به این روش امعان نظر خواهد شد. هرمنوتیک فلسفی از دو زاویه نقد شده است که عبارتاند از: نقدهای درونهرمنوتیکی و برونهرمنوتیکی. مقصود از نقد درونهرمنوتیکی، مجادلاتی است که برخی از نحلهها و اشخاص قائل به هرمنوتیک طرح نمودهاند. نقدهای برونهرمنوتیکی، بیان ایرادات هرمنوتیک فلسفی از دیدگاه جریانها و اشخاصی است که خارج از چهارچوب هرمنوتیک به ارزیابی این روش پرداختهاند. کلیدواژهها: هرمنوتیک، هرمنوتیک فلسفی، نسبیت، فهم، تاریخ و سنت، مفسر.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_1239_6c18359df9ebd2db48b493f0854f244d.pdf
2014-08-23
47
66
کلیدواژهها: هرمنوتیک
هرمنوتیک فلسفی
نسبیت
فهم
تاریخ و سنت
مفسر
فرهاد
زیویار
1
استادیار علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی
AUTHOR
احسان
شاکری خوئی
2
دانشجوی دکتری علوم سیاسی، پژوهشگاه علوم انسانی
LEAD_AUTHOR
امیر
اعتمادی بزرگ
etemadi@ihcs.ac.ir
3
کارشناس ارشد علوم سیاسی، پژوهشگاه علوم انسانی
AUTHOR
منابع
1
احمدی، بابک (1382 الف). هایدگر و پرسش بنیادین، تهران: مرکز.
2
احمدی، بابک (1382 ب). هایدگر و تاریخ هستی، تهران: مرکز.
3
برن، لوسیلا (1381). اسطورههای یونانی، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: مرکز.
4
بشیریه، حسین (1379). تاریخ اندیشههای سیاسی در قرن بیستم: لیبرالیزم و محافظهکاری، ج 2، تهران: نشر نی.
5
بلایشر، جوزف (1380). گزیدۀ هرمنوتیک معاصر، سعید جهانگیری، آبادان: پرسش.
6
پالمر، ریچارد. آ (1382). علم هرمنوتیک، ترجمۀ محمد سعید حنایی کاشانی، تهران: هرمس.
7
تریگ، راجر (1384). فهم علم اجتماعی، شهناز مسمیپرست، تهران: نی.
8
جوادی آملی، عبدالله (1373). شریعت در آینه معرفت، بیجا: رجاء.
9
سروش، عبدالکریم (1375). قبض وبسط تئوریک شریعت، تهران: مؤسسة فرهنگی صراط.
10
سروش، عبدالکریم (1377). صراطهای مستقیم، حقانیت؛ عقلانیت؛ هدایت، تهران: مؤسسة فرهنگی صراط.
11
سروش، عبدالکریم (1379). درسهایی در فلسفة علم الاجتماع، تهران: نی.
12
فی، برایان (1381). فلسفۀ امروزین علوم اجتماعی، خشایار دیهیمی، تهران: طرح نو.
13
فی، برایان (1383). نظریۀ اجتماعی و عمل سیاسی، ترجمۀ محمد زارع، تهران: مؤسسة انتشاراتی روزنامة ایران.
14
کورنزهوی، دیوید (1378). حلقة انتقادی، مراد فرهادپور، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
15
مجتهد شبستری، محمد (1375). هرمنوتیک، کتاب و سنت، تهران: طرح نو.
16
مجتهد شبستری، محمد (1381). نقدی بر قرائت رسمی از دین، تهران: طرح نو.
17
منوچهری، عباس (1381). هرمنوتیک، دانش و رهایی، تهران: بقعه.
18
منوچهری، عباس (1383). «تقریرات درس روششناسی در اندیشۀ سیاسی»، قم: دانشگاه مفید.
19
هادوی تهرانی، مهدی (1377). مبانی کلامی اجتهاد، قم: خانه خرد.
20
هولاب، رابرت (1378). یورگن هابرماس و نقد در حوزة عمومی، حسین بشیریه، تهران: نی.
21
وینچ، پیتر (1372). ایدۀ علم اجتماعی، قم: سمت.
22
Bruce Krajewski, (2004). Gadamer’s Repercussion: Reconsidering Philosophical Hermeneutics, USA, University of California Press.
23
Hans Georg Gadamer, (2004). Truth and Method, Translation Revised by Joel Weinsheimer and Donald G. Marshall, New York, Continuum.
24
Jeff Malpas, Ulrich Answald and Jens Kertscher (2002). Gadamer’s Century: Essay in Honor of Hans–Georg Gadamer, Massachusetts, The MIT press.
25
Quentin Skinner (1988). Meaning and Context, edited by James Tully, Princeton University Press, New Jersey.
26
Quentin Skinner (2002). Visions of politics, Vol. 3, ‘Hobbes and Civil Scienc’, Cambridge University Press.
27
Quentin Skinner, Dasgupta, Partha, Geuss, Raymond (2001). ‘Political Philosophy: The View from Cambridge’ in Journal of Political Philosophy nd Held in Cambridge on 13 February.
28
ORIGINAL_ARTICLE
معرفی، نقد، و بررسی کتاب فرهنگ فلسفة دکارت
در مقالة پیش رو ــ چنانکه از عنوانش پیداست ــ میخواهیم به معرفی، نقد، و بررسی فرهنگ فلسفة دکارت، نوشتة جانکاتینگم و با ترجمة علی افضلی بپردازیم. جان کاتینگم، دکارتشناس و مترجم آثار دکارت، این کتاب را با عنوان A Descartes Dictionary به سال 1993 نوشته و انتشارات Blackwell آن را منتشر کرده است. این کتاب را دکتر علی افضلی، مترجم اعتراضات و پاسخها، به سال 1390 به فارسی برگردانده و انتشارات مؤسسة حکمت و فلسفه منتشر کرده است. در بهار 1391، این کتاب اثر برگزیدة بیستمین دورة جایزة کتاب فصل معرفی شد. نویسنده قصد دارد، در مقدمة مقاله، نخست معرفی اجمالی از نویسندة کتاب ارائه دهد و در ادامه به معرفی و نقد و بررسی اجمالی خود کتاب بپردازد، و سرانجام پیش از ورود به بخش اصلی مقاله، مترجم کتاب بهاجمال معرفی شود. نقد و بررسی ترجمة فارسی این فرهنگ فلسفی که بخش اصلی مقاله را به خود اختصاص میدهد، در دو بخش صوری و محتوایی تنظیم شده که نخست از جنبة صوری و شکلی به نقد و ارزیابی میپردازیم و در بخش دوم ترجمه را از منظر محتوایی و تخصصی بررسی میکنیم.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_1240_3c381804bc20b0f2925af674b4dd633e.pdf
2014-08-23
67
85
کلیدواژهها: دکارت
کاتینگم
افضلی
فرهنگ فلسفی
فارسینویسی
سیدمصطفی
شهرآیینی
1
استادیار گروه فلسفه، دانشگاه تبریز
LEAD_AUTHOR
منابع
1
دکارت، رنه (1381). تأملات در فلسفة اولی، ترجمة احمد احمدی، تهران: سمت.
2
دکارت، رنه (1383). گفتار در روش، ترجمة محمدعلی فروغی، برگرفته از کتاب سیر حکمت در اروپا، محمدعلی فروغی، تهران: هرمس.
3
دکارت، رنه (1384). اعتراضات و پاسخها، ترجمة علی موسائی افضلی، تهران: علمی فرهنگی.
4
کاتینگم، جان (1390). فرهنگ فلسفة دکارت، ترجمة علی افضلی، تهران: مؤسسة حکمت و فلسفة ایران.
5
کاتینگم، جان (1392). دکارت، ترجمة سیدمصطفی شهرآیینی، تهران: نشر نی.
6
مجیدی، فریبرز (1388). فرهنگ تلفظ نامهای خاص، تهران: فرهنگ معاصر.
7
Cottingham, John (1989). Descartes, by Basil Blackwell, Oxford and New York.
8
Cottingham, John (1993). A Descartes Dictionary, by John Cottingham, The Blackwell Philosopher Dictionaries, 1st editon.
9
Descartes, Rene (1991). The Philosophical Writings of Descartes, trans. J. Cottingham, R. Stoothoff and D. Murdoch (CSM). 2 vols. Cambridge University Press, fifth edition.
10
Descartes, Rene (1991). The Philosophical Writings of Descartes, volume III, The Correspondence, trans. J. Cottingham, R. Stoothoff and D. Murdoch, A. Kenny (CSMK). Cambridge University Press, firth edition.
11
Woronoff, Jon (editor) (2003). Historical Dictionary of Descartes and Cartesian Philosophy, by Roger Ariew, Dennis Des Chene, Douglas M. Jesseph, Tad M. Schmaltz and Theo Verbeek (Historical Dictionaries of Religions, Philosophers, and Movements; NO. 46), The Scarecrow Press, Inc.
12
ORIGINAL_ARTICLE
نقد و بررسی کتاب هیدگر، از طریق پدیدارشناسی به سوی تفکر
کتاب هیدگر، از طریق پدیدارشناسی به سوی تفکر اولین اثر تفسیری ـ تحلیلی سیر تفکر هیدگر به زبان انگلیسی و تنها اثر به این زبان است که حاوی مقدمهای است از هیدگر که در جواب پرسشهای نویسنده از او نگاشته شده است. روش نویسنده تفسیر تحلیلی و همدلانۀ تفکر هیدگر بر اساس سی اثر اعم از کتاب و مقاله از دورههای مختلف اندیشۀ اوست. نویسنده در عین حال گاهی هرچند بهندرت به نقد اندیشههای هیدگر نیز پرداخته است. کتاب در حجمی بالغ بر 768 صفحه با نثری روان و سلیس و استوار نگاشته شده است. نویسنده خود برخی معادلهای انگلیسی را به ازای واژگان بعضاً ابداعی هیدگر برساخته که عمدتاً مفید معنای اصلی کلمه است. تحلیلهای ریچاردسون درکل منسجم و دارای خط سیر مشخصی است و برای خوانندگانی که با تفکر هیدگر آشنایی مقدماتی دارند میتواند بسیار مفید و آموزنده باشد. کتاب درمجموع یک تحلیل تخصصی و در عین حال روشنگر از سیر تفکر هیدگر است.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_1189_e7fcaccbd6bbc08c3a3a138c6e591aea.pdf
2014-08-23
87
103
کلیدواژهها: هیدگر
پدیدارشناسی
تفکر
وجود
زمان
حقیقت
تاریخ
محمدجواد
صافیان
1
دانشیار دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
منابع
1
احمدی، بابک (1381). هایدگر و پرسش بنیادین، تهران: مرکز.
2
بیمل، والتر (1381). بررسی روشنگرانۀ اندیشۀ مارتین هایدگر، ترجمۀ بیژن عبدالکریمی، تهران: سروش.
3
توارنیکی، فردریک (1392). به ملاقات هایدگر، ترجمۀ شروین اولیایی، تهران: رخداد نو.
4
جمادی، سیاوش (1387). زمینه و زمانۀ پدیدارشناسی، تهران: ققنوس.
5
Redden, Marion (2009). Heidegger and the Mystery of Being, Wollongong, School of English Literatures, Philosophy and Language.
6
Richardson, William (1974). Heidegger, through Phenomenology to thought, Netherland: Martinus Nijhoff, The Hague.
7
ORIGINAL_ARTICLE
نقد ترجمۀ کتاب نیچه و فلسفه
با توجه به حجم گستردۀ ترجمۀ آثار فلسفی به زبان فارسی، در این مقاله با بررسی یکی از ترجمههای کلاسیک فلسفی در نظر بوده تا نخست، با ذکر برخی معیارهای کلیِ نادیدهگرفتهشده در این دست کارها، نقدی عمومی بر روند کلی ترجمههای فلسفی بیان شود و سپس بر اساس معیارهای دادهشده در این نقد به طور خاص ترجمۀ نیچه و فلسفه ژیل دلوز از سوی خانم لیلا کوچکمنش بررسی شود. در یک جمعبندی کلی میتوان گفت متأسفانه این اثر فاقد معیارهای لازم برای ترجمۀ یک اثر کلاسیک فلسفی است. در طول مقاله نیز کوشیدهایم تا همین کاستیها را نشان دهیم.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_1190_5fec1eb61c313f512281e2e38e00f751.pdf
2014-08-23
105
119
کلیدواژهها: آریگویی ـ نهگویی
ذات
نمود
پدیده
پدیدار
خواست قدرت
بهرسمیتشناختن
سنجش
انضمامی
محمدتقی
طباطبائی
1
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی
LEAD_AUTHOR
شاهو
رحمانی
2
کارشناس ارشد فلسفه
AUTHOR
منابع
1
آشوری، داریوش (1374). فرهنگ علوم انسانی، تهران: مرکز.
2
دلوز، ژیل (1390). نیچه و فلسفه، برگردان لیلا کوچکمنش، تهران: رخداد نو.
3
نیچه، ویلهلم فردریش (1377). تبارشناسی اخلاق، برگردان داریوش آشوری، تهران: آگاه.
4
نیچه، ویلهلم فردریش (1379). چنین گفت زرتشت، برگردان داریوش آشوری، تهران: آگاه.
5
Deleuze, Gilles )1986(. Nietzsche and Philosophy, trans. by Hugh Tomlinson, Columbia University Press.
6
ORIGINAL_ARTICLE
نقد و بررسی کتاب مقدمهای بر فلسفۀ قرون وسطی
مقدمهای بر فلسفۀ قرون وسطی گزارشی است دربارۀ بعضی از مفاهیم بنیادین فلسفه، مثل ایمان و وحی، خدا، استعلائیات، نفس و ... نزد برخی از اندیشمندان برجستۀ سدههای میانی، همچون آنسلم و توماس آکویناس. نویسندۀ اثر در اغلب مباحث، ضمن اشاره به ریشههای بحث در دورۀ باستان، نشان داده است که چگونه عالمان مسیحی با بهرهگرفتن از دیدگاههای فیلسوفان بزرگ یونانی در راستای ایجاد مبانی مستحکم و عقلانی برای آموزههای دینی مسیحیت تلاش کردهاند. وی سدههای میانی را نهتنها دوران انقطاع رویکردهای فلسفی نمیداند، بلکه بر این باور است که همانگونه که اندیشههای یونانیان زمینهساز شکوفایی فکری در قرون وسطی شد، تفکرات اندیشمندان آن دوران نیز سبب پیدایش و بالندگی جریانهای فکری و فلسفی دورۀ رنسانس شد. ایشان با جدیت از سودمندی مطالعه و بررسی فلسفۀ قرون وسطی دفاع میکند.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_1191_91d809882b1834ebf72da0aef75f9ca8.pdf
2014-08-23
121
132
کلیدواژهها: قرون وسطی
عقل و ایمان
خدا
ایدههای الهی
کلیات
استعلائیات
کیهان
سرشت و نفس
عبدالله غلامرضا
کاشی
1
استادیار دانشگاه فرهنگیان
LEAD_AUTHOR
منابع
1
زیمل، گئورگ (1390). شوپنهاور و نیچه، بازگردان شهناز مسمیپرست، تهران: علم.
2
ژیلسون، اتین (1378). عقل و وحی در قرون وسطی، ترجمۀ شهرام پازوکی، تهران: گروس.
3
کاپلستون، فردریک چارلز (1390). تاریخ فلسفه، ترجمۀ ابراهیم دادجو، ج 2، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
4
کونگ، هانس (1386). متفکران بزرگ مسیحی، گروه مترجمان، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان.
5
Koterski, S. J., Joseph W. (2009). An Introduction to Medieval philosophy, Basic Concept, U. K. Willy-Blackwell.
6