ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی شاخصهای ساختاری، صوری، و زبانی در کتاب درسی مبانی عرفان نظری
کتاب درسی بهمنزلة مهمترین مادة آموزشی سهم عمدة آموزش را به خود اختصاص میدهد و محور اصلی فعالیتهای یاددهی ـ یادگیری و فرایند آموزشی است. اگر این مادة آموزشی بهنحو مناسب تهیه و تدوین شده باشد، نقش بیبدیلی در یادگیری دانشجویان ایفا میکند و سبب تسهیل در تحقق اهداف نظام آموزشی میشود. درصورتیکه کتاب درسی کاستیهایی داشته باشد، فرایند آموزشی و یادگیری را کُند و مختل خواهد کرد. اینکه کتابهای درسی تا چهحد مناسباند و تا چهمیزان معیارهای کتاب درسی را دارند، نیازمند بررسی و سنجة آن با شاخصهای علمی حاصل از علوم مرتبط، بهویژه روانشناسی و علوم تربیتی و فناوری آموزشی است. در همین راستا، بررسی کتاب مبانی عرفان نظری تألیف سعید رحیمیان، با سه شاخص ساختاری، صوری، و زبانی موردپردازش این مقاله است. با محوریت این شاخصها نارساییهای بارز این اثر بازخوانی میگردد و هدف آن است تا یادآوری کاستیها، سبب ویراستاری فنی و رفع نقیصههای مشهود در این متن درسی دانشگاهی شود و کتاب تراز متن درسی، اگرچه با رعایت هنجارهای حداقلی، در دسترس علاقهمندان علوم اسلامی بهویژه آموزههای جذاب عرفانی قرار گیرد.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_3924_6b07d30aad54f0cc3f919333510345ce.pdf
2019-04-21
1
19
10.30465/crtls.2019.3924
کتاب درسی دانشگاهی
ارزشیابی متون آموزش عالی
ساختار متن درسی
اهداف آموزشی
محمدرضا
ارشادی نیا
mr.ershadinia@hsu.ac.ir
1
دانشیار فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه حکیم سبزواری
LEAD_AUTHOR
آرمند، محمد و حسن ملکی (1391)، مقدمهای بر شیوة طراحی و تألیف کتاب درسی دانشگاهی، تهران: سمت.
1
حسن مرادی، نرگس (1388)، تحلیل محتوای کتاب درسی، تهران: آییژ.
2
حسینی، سیدمحمدحسین و معصومه مطور (1391)، «نقدی بر کتابهای درسی دانشگاهی رشتة علوم تربیتی در ایران»، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، ش 26.
3
رحیمیان، سعید (1388)، مبانی عرفان نظری، تهران: سمت.
4
رسولی، مهستی و زهرا امیرآتشانی (1393)، تحلیل محتوا با رویکرد کتب درسی، تهران: جامعهشناسان.
5
رﺷﻴﺪی، ﻧﺎﺻﺮ (1388)، «ﭼﻬﺎرﭼﻮﺑﻲ ﺟﺎﻣﻊ ﺑﺮای ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺘﺐ درﺳﻲ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ»، ﻋﻴﺎر، ش 22.
6
رضی، احمد (1388)، «شاخصهای ارزیابی و نقد کتابهای درسی دانشگاهی»، سخن سمت، ش 21.
7
زینالدینی میمند، زهرا (1385)، «اصول و معیارهای تدوین محتوای کتاب درسی دانشگاهی بهعنوان راهنمای عمل»، مجموعهمقالات اولین همایش بینالمللی کتاب درسی دانشگاهی، ج 1، تهران.
8
ﻋﺒﺎﺳﻲ، ﻋﻠﻲ و ﻣﺤﻤﺪ ﻃﻼﻳﻲ (1393)، «ﻃﺮاﺣﻲ ﭼﻬﺎرﭼﻮﺑﻲ ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎی درﺳﻲ ﺑﺎ روﻳﻜﺮد ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲﺑﺮ ﺑﺪﻳﻬﻴﺎت»، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، ش 33.
9
فتحی واجارگاه، کوروش و محرم آقازاده (1386)، راهنمای تألیف کتابهای درسی، تهران: آییژ.
10
فکری، مسعود (1392)، «آسیبشناسی کتابهای دانشگاهی در زمینة آموزش مهارتهای زبان عربی»، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، ش 28.
11
کافیزاده، منصوره و نعمتالله موسیپور (1385)، «ویژگیهای کتاب درسی دانشگاهی»، مجموعهمقالات اولین همایش بینالمللی کتاب درسی دانشگاهی، ج 1، تهران.
12
معروفی، یحیی و محمدرضا یوسفزاده (1389)، تحلیل محتوا در علوم انسانی، همدان: سپهر دانش.
13
ملکی، حسن (1385)، «ساختار کتاب درسی و رویکرد حل مسئله»، مجلة روانشناسی تربیتی، ش 3.
14
ملکی، حسن (1387)، کتاب درسی (طراحی و تألیف)، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
15
ملکی، حسن (1384)، «شیوة طراحی و تألیف کتاب درسی»، سخن سمت، ش 15.
16
منصوریان، یزدان (1392)، «صد ویژگی کتابهای دانشگاهی کارآمد و اثربخش»، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، ش 29.
17
ORIGINAL_ARTICLE
نقدی بر کتاب هویت علم دینی: نگاهی معرفتشناختی به نسبت دین با علوم انسانی
هدف از پژوهش حاضر نقد کتاب هویت علم دینی: نگاهی معرفتشناختی به نسبت دین با علوم انسانی تألیف خسرو باقری است. کتاب ازنظر شکلی بیشتر شرایط موردنظر را داراست و بنابراین مطلوب ارزیابی میشود. بهلحاظ محتوایی نیز تلاش درخوری برای دستیابی به یک مدل دینی درمقام اثبات علم با بذل توجه به تجربه و بررسی عینی پدیدهها انجام شده است؛ ضمن آنکه کاستیهایی نیز وجود دارد، ازجمله: 1. مغفولبودن اثر تعاملی حس و عقل و قلب، 2. تقلیل واقعیت به واقعیت مشهود، 3. نداشتن ارتباط منطقی بین هستیشناسی، معرفتشناسی، و روششناسی، و 4. تقلیل منابع معرفت و انحصار ملاک صحت در امور تجربی. باتوجهبه اینکه حس و عقل و قلب در تعامل دائم با یکدیگر معرفت را شکل میدهند و تمامی تجربهها و کنشهای انسانی درمورد شناخت عقلی (بینش) و باور قلبی (گرایش) فرد است که تعین مییابند، بنابراین، شایسته است اندیشمندان مسلمان برمبنای تعامل و هماهنگی بین حس و عقل و قلب دستگاه ادراکی انسان را تبیین کنند و معاییری را برای تمایز ادراک صائب از غیرصائب مشخص سازند.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_3925_0fefeb68c7251cca8f53734fb58a2552.pdf
2019-04-21
21
36
10.30465/crtls.2019.3925
نقد کتاب
نظریه
علم دینی
علم تجربی دینی
سید محمد رضا
تقوی
mtaghavi@rose.shirazu.ac.ir
1
استاد دانشکدة علوم تربیتی و روانشناسی و عضو پژوهشکدة تحول علوم انسانی دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
ایمان، محمدتقی و احمد کلاته ساداتی (1392)، روششناسی علوم انسانی نزد اندیشمندان مسلمان، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
1
باقری، خسرو (1382)، هویت علوم انسانی ــ اسلامی: نگاهی معرفتشناختی به نسبت دین با علوم انسانی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات فرهنگ ارشاد اسلامی.
2
باقری، خسرو و دیگران (1386)، «کرسی نقد و نظریهپردازی: علم (تجربی) دینی»، کتاب نقد، ش 43.
3
باقری، خسرو (1390)، هویت علوم انسانی ــ اسلامی: نگاهی معرفتشناختی به نسبت دین با علوم انسانی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات فرهنگ ارشاد اسلامی.
4
تقوی، سیدمحمدرضا (1394 الف)، تبیین تجربه ازحیث انتولوژیک در دستگاهوارۀ علوم انسانی اسلامی، دانشگاه شیراز: پژوهشکدۀ تحول و ارتقای علوم انسانی اجتماعی دانشگاه شیراز.
5
تقوی، سیدمحمدرضا (1394 ب)، روششناسی علوم انسانی اسلامی: مبانی نظری و مدل عملیاتی، گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، تهران: مرکز پژوهشهای علوم انسانی اسلامی صدرا.
6
تقوی، سیدمحمدرضا (1395)، «گامی بهسوی تأسیس دستگاهوارۀ علوم انسانی اسلامی: چهارچوبِ نظری و مدلِ عملیاتی»، فصلنامۀ مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، ش 66.
7
جوادی آملی، عبدالله (1372)، شریعت در آینۀ معرفت، قم: نشر فرهنگی رجاء.
8
حسنزاده آملی، حسن (1385)، دروس معرفت نفس، قم: الف لام میم.
9
حسنی، سیدحمیدرضا، مهدی علیپور، و سیدمحمدتقی موحد ابطحی (1386)، علم دینی: دیدگاهها و ملاحظات، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
10
خسروپناه، عبدالحسین (1392)، در جستوجوی علوم انسانی اسلامی: تحلیل نظریههای علم دینی و آزمون الگوی حکمی ــ اجتهادی در تولید علوم انسانی اسلامی، ج 1، تهران: دفتر نشر معارف.
11
رشاد، علیاکبر (1384)، «فطرت بهمثابۀ دال دینی»، قبسات، ش 36.
12
رشاد، علیاکبر (1389)، منطق فهم دین: دیباچهای بر روششناسی اکتشاف گزارهها و آموزههای دینی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
13
زاهد، سیدسعید، محسن جاجرمیزاده، و سیدمحمدرضا تقوی (1392)، «فرهنگ بهمثابۀ رسانهای بین اراده و عمل جمعی (مطالعۀ تطبیقی فرهنگ اسلامی و سکولار)»، رسانه و فرهنگ، دورۀ 3، ش 6.
14
سوزنچی، حسین (1389)، معنا، امکان، و راهکارهای تحقق علم دینی، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
15
طباطبایی، محمدحسین (1422ق)، نهایهًْ الحکمه، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
16
فایرابند، پاول (1375)، برضد روش، ترجمۀ مهدی قوام صفری، تهران: فکر روز.
17
مطهری، مرتضی (بیتا)، پاورقی اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: صدرا.
18
موحد ابطحی، سیدمحمدتقی (1391)، «ارزیابی الگوی تأسیسی علم دینی دکتر خسرو باقری»، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، دورۀ 16، ش 53.
19
وولف، دیوید (1386)، روانشناسی دین، ترجمۀ محمد دهقانی، تهران: رشد.
20
ORIGINAL_ARTICLE
نقد کتاب گامی بهسوی علم دینی (2): روش بهرهگیری از متون دینی در علوم اجتماعی
در دوران معاصر جهان اسلام درمعرض تهاجم غرب قرار گرفته است که موجب وابستگی سیاسی، اقتصادی، و فرهنگی آن شده است. برای رهایی از سلطۀ استعمار راهحل پیشنهادی انقلاب اسلامی ایران نظریهپردازی اسلامی در علوم اجتماعی و ادارۀ استقلالی کشور براساس آن است. کتاب حاضر یکی از اینگونه تلاشهاست. ازنظر شکلی، بهمنزلۀ یک کتاب آموزشی بهخوبی تهیه شده است، اما ازنظر محتوایی، ضمن اذعان به تلاش نویسندۀ محترم به حفظ اصول و ارزشهای اسلامی، باید گفت که پیشنهاد ارائهشده موارد ابهام و ضعفهایی دارد. عمدهترین مشکلِ غفلت از اختلاف هستیشناختی و معرفتشناختی روشهای تحقیق رایج علوم اجتماعی سکولار و ارائۀ پیشنهاد استفادۀ تلفیقی از آنان است. دیگر استخراج شالودههای علم اجتماعی جدید از متون دینی براساس ظنّ و گمان و تلاش برای رسیدن به یقین با استفاده از روشهای تجربی رایج است. این بهمعنی بارکردن نتایج تجربی سکولار بر متون دینی است. همچنین، این کار موجب میشود به بخشی از نتایج تحقیقات علوم اجتماعی رایج، که تاکنون مغایرت یا اختلاف آنان با آیین اسلام روشن نشده است، پوششی اسلامی داده شود.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_3926_3d26d4d1752290533b1ad075e1ada7ec.pdf
2019-04-21
37
56
10.30465/crtls.2019.3926
علوم اجتماعی اسلامی
علوم اجتماعی سکولار
روششناسی
روشهای تحقیق
سید سعید
زاهد
zahedani@shirazu.ac.ir
1
دانشیار بخش جامعهشناسی و برنامهریزی اجتماعی، عضو پژوهشکدۀ تحول و ارتقای علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
اقبال، مظفر (1394)، شکلگیری علم اسلامی، ترجمۀ محمدرضا قائمی نیک، تهران: ترجمان.
1
بستان، حسین (1384)، گامی بهسوی علم دینی (1): ساختار علم تجربی و امکان علم دینی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
2
بستان، حسین (1390)، گامی بهسوی علم دینی (2): روش بهرهگیری از متون دینی در علوم اجتماعی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
3
جاجرمیزاده، محسن و علیرضا فارسینژاد (1396)، چشمانداز تحول علوم انسانی ازمنظر آیتالله خامنهای، شیراز: پرتو رخشید.
4
زاهد، سیدسعید، محسن جاجرمیزاده، و سیدمحمدرضا تقوی (1392)، «فرهنگ بهمثابۀ رسانهای بین اراده و عمل جمعی (مطالعۀ تطبیقی فرهنگ اسلامی و سکولار)»، رسانه و فرهنگ، دورۀ 3، ش 6.
5
زاهد زاهدانی، سیدسعید (1394)، درآمدی بر مبانی روش تفکر اجتماعی در اسلام، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
6
عدالت، علی (1385)، ترجمه و شرح فارسی الموجز فی اصول الفقه، ج 1، قم: نصایح.
7
عدالت، علی (1393)، ترجمه و شرح فارسی الموجز فی اصول الفقه، ج 2، قم: نصایح.
8
قراملکی خاکی، محمدرضا (1391)، تحلیل هویت علم دینی و علم مدرن، تهران: کتاب فردا.
9
کسروی، احمد (1357)، تاریخ مشروطۀ ایران، تهران: امیرکبیر.
10
وحدت، فرزین (1382)، رویارویی فکری ایران با مدرنیت، ترجمۀ مهدی حقیقتخواه، تهران: ققنوس.
11
Bunge Mario (1998), Social Science under Debate: A Philosophical Perspective, Toronto: University of Toronto.
12
Bhambra, Gurminder K. (2009), Rethinking Modernity, Post Colonialism and the Sociological Imagination, London: Sage Publications.
13
Chehabi, Houshang E. (1990), Iranian Politics and Religious Modernism, The Liberation Mmovement of Iran under the Shah and Khomeini, London, I. B. Tauris & Co. Ltd.
14
Ritzer, George (2000), Modern Sociological Theory, Boston: McGraw Hill.
15
Russell, Bertrand (1971), History of Western Philosophy, London: George Allen & Unwin Ltd.
16
ORIGINAL_ARTICLE
نقد کتاب ضدروش 1
کتاب روش تحقیق کیفی؛ ضدروش 1 ازجمله کتابهایی است که متأثر از اندیشههای بلیکی و نیومن است. تمرکز کتاب مبانی هستیشناسی، معرفتشناسی، و ارزششناسی پارادایمهای تحقیقاتی (پنج پارادایم اثباتی، تفسیری، انتقادی، فمینیستی، و پراگماتیسم) است. این کتاب از نثری روان برخوردار است و نشان میدهد نویسندۀ کتاب آشنایی کاملی با مبانی تحقیقات کیفی دارد. باوجوداین، کتاب با مسائلی چون ابهامآمیزبودن مفهوم «ضدروش» در عنوان کتاب، خلط مباحث پارادایمی انتقادی و تاریخی ــ تطبیقی و جمعکردن آنها ذیل پارادایم کلی تحقیق کیفی، استفادۀ زیاد از مفاهیم و ترکیبات مفهومی ترجمهشده و نپرداختن به آنها، تناسبنداشتن بخش دادهیابی (یا جمعآوری داده) با عنوان کتاب، و مهمتر از همه مغفولماندن موضوع استراتژیهای تحقیق مواجه است. بااینهمه، کتاب کارکرد و جایگاه خاص خود را در تحقیقات کیفی ایران دارد. در وضعیت فعلی توجه به منطق و پارادایم تحقیق، تمرکز بر تمایزهای میان انواع مختلف روش تحقیق کیفی، دستیابی به نمونههای عملی از انجام تحقیقات معتبر کیفی، و درنهایت، تلاش برای چاپ یافتههای علمی در سطح جهانی از ضرورتهای فعلی تحقیقات کیفی در ایران است.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_3927_2a4b8848fb8b6f5afc2179d835fc4254.pdf
2019-04-21
57
73
10.30465/crtls.2019.3927
کتاب آموزشی
ضدروش 1
محمدپور
تحقیقات کیفی
پارادایم
احمد
کلاته ساداتی
asadati@sums.ac.ir
1
استادیار جامعهشناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران
LEAD_AUTHOR
استراس، آنسلم و جولیت کوربین (1385)، اصول روش تحقیق کیفی؛ نظریۀ مبنایی: رویهها و شیوهها، ترجمۀ بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
1
ایمان، محمدتقی (1388)، مبانی پارادایمی روشهای کمّی و کیفی تحقیق در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
2
ایمان، محمدتقی (1391)، فلسفۀ تحقیق در علوم انسانی، ویراستة احمد کلاته ساداتی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
3
ایمان، محمدتقی و احمد کلاته ساداتی (1393)، روششناسی علوم انسانی نزد اندیشمندان مسلمان؛ ارائۀ مدلی روششناختی از علم اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
4
ایمان، محمدتقی و احمد کلاته ساداتی (1397)، فلسفۀ تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: سمت (زیر چاپ).
5
بلیکی، نورمن (1384)، طراحی پژوهشهای اجتماعی، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
6
بلیکی، نورمن (1391)، پارادایمهای تحقیق در علوم انسانی، ترجمۀ حمیدرضا حسنی و همکاران، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
7
فلیک، اووه (1388)، درآمدی بر پژوهش کیفی، ترجمة هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
8
محمدپور، احمد (1390)، روش تحقیق کیفی ضدروش 1، تهران: جامعهشناسان.
9
نیومن، ویلیام لاورنس (1393)، روشهای پژوهش اجتماعی؛ رویکردهای کمّی و کیفی، ترجمۀ ابوالحسن فقیهی و عسل آغاز، ج 1، تهران: انتشارات ترمه با همکاری انجمن علوم مدیریت ایران.
10
نیومن، ویلیام لاورنس (1394)، روشهای پژوهش اجتماعی؛ رویکردهای کمّی و کیفی، ترجمۀ ابوالحسن فقیهی و عسل آغاز، ج 2، تهران: انتشارات ترمه با همکاری انجمن علوم مدیریت ایران.
11
Bunnin, N. and J. Yu (2008), The Blackwell Dictionary of Western Philosophy, John Wiley & Sons.
12
ORIGINAL_ARTICLE
نقد و بررسی کتاب در جستوجوی روش
در این مقاله میخواهیم به معرفی، نقد، و بررسی کتاب در جستوجوی روش نوشتة جان لا و ترجمة مجتبی عزیزی بپردازیم. جان لا این کتاب را با عنوان After Method در سال 2004 نوشته و انتشارات راتلج آن را منتشر کرده است. در جستوجوی روش خواستار تحولی عمیق در روششناسی است و به نقد هستیشناسی و معرفتشناسی رایج میپردازد. در مقدمة مقاله، به زمینة نظری پیدایش کتاب، ایدههای اصلی آن، و معرفی مؤلف و مترجم اشاره میشود. درادامه، کتاب از دو جهت صوری و محتوایی موردنقد قرار میگیرد. از جهت صوری برخی نکات نگارشی، حروفچینی، صفحهآرایی، و اشتباهات تایپی بیان میشود. در بخش محتوایی، ابتدا ترجمة اصطلاحات تخصصی متن موردبحث قرار میگیرد. سپس جملاتی از کتاب انتخاب شده که ترجمة آن فهم مطلب را دشوار کرده است. میان متن اصلی و متن ترجمه مقایسههایی صورت گرفته و اشکالات ترجمه نشان داده شده است. پس از آن پیشنهاداتی نیز ارائه شده است. ترجمۀ چنین آثار بدیعی، ازیکسو، ادبیات بحث به زبان فارسی را گسترده و غنی میسازد و ازسویدیگر، همواره با دشواریهایی روبهرو است. ابهام در ترجمة برخی اصطلاحات تخصصی و ناتوانی در انتقال درست مفاهیم به خواننده مشکلات اصلی ترجمه است.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_3928_920e4309df207fc983317faba5af61ad.pdf
2019-04-21
75
99
10.30465/crtls.2019.3928
جان لا
مجتبی عزیزی
در جستوجوی روش
روششناسی
نظریة کنشگر شبکه
نقد ترجمه
آرش
موسوی
mousavi@nrisp.ac.ir
1
دکترای سیاستگذاری علم و فناوری، استادیار مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
LEAD_AUTHOR
محمد امین
برادران نیکو
aradaran.nikou@gmail.com
2
دکترای فلسفة علم، پژوهشگر مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
AUTHOR
لا، جان (1394)، در جستوجوی روش، ترجمة سیدمجتبی عزیزی، تهران: ترجمان.
1
صفوی، کوروش (1383)، «فردینان دوسوسور»، متن پژوهی ادبی، ش 22، زمستان.
2
Benton, Ted and Ian Craib (2011), Philosphy of Social Science, Social Thoght, New York: Palgrave.
3
Bloor, David (1976/ 1991), Knowledge and Social Imagery, (2nd edition with a new foreword), Chicago: University of Chicago Press.
4
Kuhn, T. S. (1962), The Structure of Scientific Revolutions, (3rd ed. 1997), Chicago: Chicago University Press.
5
Latour, Burno and Steve Woolgar (1979), Laboratory Life: The Construction of Scientific Facts, Princeton University Press.
6
Law, John (1994), Organizing Modernity: Social Ordering and Social Theory, UK, Oxford: Cambridge.
7
Law, John (2004), After Method, London: Rutledge.
8
Law, John and Peter Lodge (1984), Science for Social Scientists, London: Macmillan Press.
9
Law, John. (2002), Aircraft Stories, Duke University Press.
10
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و نقد تعارضات روششناسی علم سنتی در کتاب نیاز به علم مقدس
سیدحسین نصر یکی از تأثیرگذارترین متفکران سنتگرای معاصر است که اندیشههای انتقادی تأملبرانگیزی درخصوص تجدد و دستاوردهای آن ارائه کرده است. یکی از مهمترین دستاوردهای تجدد که در اندیشۀ نصر موردنقد قرار گرفته است علم جدید است. رویکرد نصر به علم فقط در سطح انتقاد متوقف نمیشود، بلکه او تلاش میکند تا جایگزینی مناسب برای علم جدید معرفی کند و آن را علم سنتی نامگذاری میکند که بهاعتقاد او، پیوند گسستناپذیری با امر قدسی و باورهای دینی دارد. نصر برای تبیین مفهوم علم سنتی تلاش میکند تا ازطریق تمایزگذاری میان علم سنتی با علم جدید آن را صورتبندی کند. این مقاله ضمن بررسی رویکرد نصر دراینخصوص کتاب نیاز به علم مقدس را نقد و بررسی میکند و نشان میدهد که مفهوم علم سنتی فاقد هرگونه اصالت تاریخی است و فقط واکنشی است نوستالژیک به توسعۀ پیآمدهای علم جدید و افسونزدایی آن از مناسبات جاری و روابط حاکم بر جوامع سنتی که در مواجهه با آن دچار بحران شدهاند. بررسی انجامشده نشان میدهد که مبانی فلسفی حاکم بر علم سنتی ارائهشدۀ نصر با ماهیت تاریخی این علوم همخوانی ندارد، بلکه ناشی از رویکردی سلبی است که دربرابر مبانی هستیشناختی، معرفتشناختی، و روششناختی حاکم بر علم جدید ارائه شده است.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_3929_848391bc59a06403687b449664e8a539.pdf
2019-04-21
101
121
10.30465/crtls.2019.3929
سنت
علم مقدس
معرفت شهودی
ذات قدسی
عالم معنا
محمد
نژادایران
ir_1400@yahoo.com
1
دکترای علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران
LEAD_AUTHOR
روژان
حسام قاضی
rhesam189@gmail.com
2
استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رباطکریم
AUTHOR
ابنسینا، حسین بن عبدالله (1373)، برهان شفا، ترجمۀ مهدی قوام صفری، تهران: فکر روز.
1
پلانک، ماکس (1354)، علم به کجا میرود، ترجمۀ احمد آرام، ت‍ه‍ران: شرکت سهامی انتشار.
2
پوپر، کارل (۱۳۶۹)، جستوجوی ناتمام، ترجمۀ ایرج علیآبادی، تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی.
3
تورن، آلن (1380)، نقد مدرنیته، ترجمۀ مرتضی مردیها، تهران: گام نو.
4
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1378)، مجموعۀ رسائل فلسفی صدرالمتألهین؛ مشتملبر آثار ناشناخته و چاپنشده، ترجمۀ حامد ناجی اصفهانی، تهران: حکمت.
5
فلوطین (1366)، دورۀ آثار، ترجمۀ محمدحسن لطفی، ج 2، تهران: خوارزمی.
6
کورنر، اشتفان (1380)، فلسفۀ کانت، ترجمۀ عزتالله فولادوند، تهران: خوارزمی.
7
گاتری، دبلیو کی سی (1376)، تاریخ فلسفۀ یونان، ترجمۀ مهدی قوام صفری، تهران: فکر روز.
8
گلشنی، مهدی (1377)، از علم سکولار تا علم دینی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
9
گنون، رنه (1349)، بحران دنیای متجدد، ترجمۀ ضیاءالدین دهشیری، تهران: سپهر.
10
گنون، رنه (1361)، سیطرۀ کمیت و علائم آخرالزمان، ترجمۀ علیمحمد کاردان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
11
گنون، رنه (1379)، نگرشی به حقایق باطنی اسلام و تائوئیسم، ترجمۀ دلآرا قهرمان، تهران: نشر آبی.
12
مظفر، محمدرضا (1389)، منطق، ترجمۀ علی شیروانی، ج 2، قم: دارالعلم.
13
نژادایران، محمد (1394)، روشنفکری دینی و مدرنیته در ایران، تهران: گوهرشید.
14
نصر، سیدحسین (1342)، نظر متفکران اسلامی دربارۀ طبیعت، تهران: خوارزمی.
15
نصر، سیدحسین (1350)، علم و تمدن در اسلام، ترجمۀ احمد آرام، تهران: خوارزمی.
16
نصر، سیدحسین (۱۳71)، معارف اسلامی در جهان معاصر، تهران: امیرکبیر، کتابهای جیبی.
17
نصر، سیدحسین (۱۳7۴)، جوان مسلمان و دنیای متجدد، ترجمۀ مرتضی اسعدی، تهران: طرح نو.
18
نصر، سیدحسین (۱۳۷۸)، نیاز به علم مقدس، ترجمۀ حسن میانداری، قم: مؤسسة فرهنگی طه.
19
نصر، سیدحسین (۱۳۸۰ الف)، معرفت و معنویت، ترجمۀ انشاءالله رحمتی، تهران: سهروردی.
20
نصر، سیدحسین (1380 ب)، معرفت و امر قدسی، ترجمۀ فرزاد حاجی میرزائی، تهران: نشر و پژوهش فرزانروز.
21
نصر، سیدحسین (۱۳۸2)، جاودان خرد: مجموعۀ مقالات دکتر سیدحسین نصر، بهاهتمام سیدحسن حسینی، تهران: سروش.
22
نصر، سیدحسین (۱۳۸3 الف)، اسلام و تنگناهای انسان متجدد، ترجمۀ انشاءالله رحمتی، تهران: سهروردی.
23
نصر، سیدحسین (1383 ب)، قلب اسلام، ترجمۀ مصطفی شهرآیینی، تهران: حقیقت.
24
نصر، سیدحسین (۱۳۸3 ج)، سنت عقلانی اسلامی در ایران، ترجمة سعید دهقانی، تهران: قصیدهسرا.
25
نصر، سیدحسین (1384 الف)، آموزههای صوفیان، ترجمۀ حسین حیدری، تهران: قصیدهسرا.
26
نصر، سیدحسین (1384 ب)، دین و نظام طبیعت، ترجمة محمدحسن فغفوری، تهران: حکمت.
27
نصر، سیدحسین (1385 الف)، «بر سر علم اسلامی چه آمده است؟»، بازتاب اندیشه، ترجمة رحیم قاسمیان، ش 82.
28
نصر، سیدحسین (۱۳۸۵ ب)، در جستوجوی امر قدسی: گفتوگوی رامین جهانبگلو با سیدحسین نصر، ترجمۀ مصطفی شهرآیینی، تهران: نشر نی.
29
نصر، سیدحسین (1386)، اسلام سنتی در دنیای متجدد، ترجمة محمد صالحی، تهران: سهروردی.
30
نصر، سیدحسین (1387)، انسان و طبیعت، ترجمة عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلام.
31
نصر، سیدحسین (1388)، گلشن حقیقت، ترجمۀ انشاءالله رحمتی، تهران: سوفیا.
32
نصر، سیدحسین (1391)، اسلام، علم، مسلمانان و تکنولوژی، گفت وگو با مظفر اقبال، ترجمة حسین کرمی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه.
33
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1380)، بازنگاری اساس الاقتباس، ترجمۀ مصطفی بروجردی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
34
یگر، ورنر (1393)، پایدیا، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
35
الیاده، میرچا (1375)، مقدس و نامقدس، ترجمة نصرا زنگویی، تهران: سروش.
36
Aslan, Adnan (1998), Religious Pluralism in Christian and Islamic Philosophy, Carzon Press.
37
Chalmbers, Alan (1982), What Is This Thing Called Science, New York: University of Queensland Press.
38
Diogenes, Laertius (2010), Lives of Eminent Philosophers, translate Lobert Drew Hicks, ebook@Adelaid University.
39
Lakatos, Imre (1978), The Methodology of Scientific Research Programmes, J. Worral and Currie (eds.), London: Cambridge University Press.
40
Long, A. A. and D. N. Sedely (1987), The Hellenistic Philosophers, With Philosophy Commentary, Cambridge University Press.
41
Mouck, Tom (1990), “Positive Accounting Theory as a Lakatosian Research Programmes”, Accounting and Business Research, vol. 20 (79).
42
Nasr, Seyyed Hossein (1980), “In Quest of Eternal Sophia”, in: Philosopher Gritiques D’eus Memes- Philosophische Selbstbetrahtungen, Ander Mercier and suilar Maja (eds.), vol. 5- 6.
43
ORIGINAL_ARTICLE
نقد کتاب مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی(با تأکید بر نقد ساختاری براساس نظریۀ «تقسیم» در منطق ارسطویی)
کتاب مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی تألیف علی دلاور سالهاست متن درسی روش تحقیق در رشتههای علوم اجتماعی و انسانی است و تاکنون بارها تجدیدچاپ شده است. پژوهۀ فرارو با روش تحلیل اسنادی این تألیف را نقد کرده است و با تکیه بر نظریۀ «تقسیم» در منطق ارسطویی نواقص «ارائۀ منطقی محتوا» را در این کتاب در فصلبندی و ارائۀ زیرعنوانها و تدوین مطالب در ذیل عناوین، که هریک موجب اختلال در فرایند ارتباط آموزگارانۀ نویسنده ــ مخاطب است، ارائه کرده است. در این تحلیل انتقادی الگویی از روش دستهبندی محتوا و ساختار منطقی آن براساس «منطق تقسیم» نیز تدوین شده است که بهمنزلۀ یک نظریه در تدوین ساختار منطقی متون قابلتوجه است. پژوهۀ فرارو علاوهبر نقد ساختاری، به نقد صوری و محتوایی کتاب هم کاملاً توجه دارد و ملاحظات متعددی در نقد صوری و محتوایی این تألیف ارائه کرده است.
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_3930_7b7506b43528404c4ef3cf1a28a98e23.pdf
2019-04-21
123
152
10.30465/crtls.2019.3930
روش تحقیق
مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی
علی دلاور
منطق ارسطویی
ساختار منطقی
نظریة ساختاری تقسیم
مصطفی
همدانی
ma13577ma@gmail.com
1
دانشآموختۀ فقه و فلسفه، استاد سطوح عالی حوزۀ علمیۀ قم
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابوالبرکات بغدادی (1373)، المعتبر فىالحکمة، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
2
آرامبراستر بی. بی. و تی. اچ. آندرسون (1372)، «تحلیل کتاب درسی»، ترجمۀ هاشم فردانش، فصلنامۀ تعلیم و تربیت، ش 33.
3
آرمند، محمد (1384)، «ملاحظاتی در نگارش متون درسی»، سخن سمت، ش 14.
4
آریانپور کاشانی، منوچهر (1385)، فرهنگ انگلیسی به فارسی، تهران: شرکت نشر الکترونیکی و اطلاعرسانی جهانرایانه.
5
ببی، ارل (1385)، روشهای تحقیق در علوم اجتماعی، ج 1، ترجمۀ رضا فاضل، تهران: سمت.
6
ببی، ارل (1391)، روشهای تحقیق در علوم اجتماعی، ج 2، ترجمۀ رضا فاضل، تهران: سمت.
7
بیابانگرد، اسماعیل (1386)، روشهای تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی، ج 1، تهران: دوران.
8
حافظنیا، محمدرضا (1386)، مقدمهای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: سمت.
9
خوانساری، محمد (1376)، منطق صوری، تهران: آگاه.
10
دلاور، علی، (1386 الف)، روشهای آماری در روانشناسی و علوم تربیتی، تهران: دانشگاه پیامنور.
11
دلاور، علی (1386 ب)، روشهای تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی، تهران، دانشگاه پیامنور.
12
دلاور، علی (1397)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران: رشد.
13
رازی، قطبالدین (بیتا)، شرح مطالع الانوار فى المنطق، قم: انتشارات کتبى نجفى.
14
رضی، احمد (1387)، «شاخصهای ارزیابی و نقد کتابهای درسی دانشگاهی»، در: کتاب درسی دانشگاهی (مجموعهمقالات همایش بینالمللی کتاب درسی دانشگاهی)، ج 2، تهران: سمت.
15
رفیعپور، فرامرز (1387)، کندوکاوها و پنداشتهها، تهران: شرکت سهامی انتشار.
16
ریاضی، عبدالمهدی (1387)، «چهارچوب مرجع و نیاز به پرداختن به مهارتهای سطح بالای شناختی و فکری در کتابهای درسی»، در: کتاب درسی دانشگاهی (مجموعهمقالات همایش بینالمللی کتاب درسی دانشگاهی)، ج 1، تهران: سمت.
17
ساروخانی، باقر (1388)، روشهای تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
18
ساعی، علی (1387)، روش تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: سمت.
19
شکوهیفر، حسین، محمد حسینایی، و اسدالله زنگویی (1387)، «اصول و روشهای سازماندهی محتوای کتاب درسی دانشگاهی»، کتاب درسی دانشگاهی (مجموعهمقالات همایش بینالمللی کتاب درسی دانشگاهی)، ج 1، تهران: سمت.
20
شیخزاده، مصطفی (1387)، «ساختار کتاب درسی دانشگاهی براساس دیدگاه سازندهگرایی»، در: کتاب درسی دانشگاهی (مجموعهمقالات همایش بینالمللی کتاب درسی دانشگاهی)، ج 1، تهران: سمت.
21
طالبی دلیر، مریم (1389)، «نقد کتاب مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی»، کتاب ماه علوم اجتماعی، ش 25.
22
فارابى، ابونصر (1404 ق)، الالفاظ المستعملة فى المنطق، تهران: الزهرا.
23
فرهنگ بزرگ سخن (1383)، بهسرپرستی حسن انوری، تهران: سخن.
24
فلیک، اوه (1388)، درآمدی بر تحقیق کیفی، تهران: نشر نی.
25
کامپنهود، لوک وان، و ریمون کیوی (1389)، روش تحقیق در علوم اجتماعی، ترجمۀ عبدالحسین نیکگهر، تهران: توتیا.
26
لپیونکا، مری الن (1386)، نحوۀ نگارش و تهیۀ کتاب درسی دانشگاهی، ترجمۀ گروه مترجمان، تهران: سمت.
27
محمودی بختیاری، بهروز (1387)، «کتاب تخصصی روش تحقیق بهمنزلۀ حلقۀ مفقوده»، در: کتاب درسی دانشگاهی (مجموعهمقالات همایش بینالمللی کتاب درسی دانشگاهی)، ج 1، تهران: سمت.
28
مظفر، محمدرضا (1388 ق)، المنطق، نجف: النعمان.
29
ملکی، حسن (1380)، مبانی برنامهریزی درسی آموزش متوسطه، تهران: سمت.
30
ملکی، حسن (1384)، «نظریهها و تجربهها: شیوۀ طراحی و تألیف کتاب درسی (بخش پیکره و متن)»، سخن سمت، ش 15.
31
منصوریان، یزدان (1392)، «صد ویژگی کتابهای دانشگاهی کارآمد و اثربخش»، فصلنامۀ
32
علمی ـ پژوهشی نگارش و پژوهش کتب دانشگاهی، دورة 17، ش 29.
33
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1376)، اساس الاقتباس، تهران: دانشگاه تهران.
34
نوروززاده، رضا و محرم آقازاده (1387)، «یادگیری از متن کتاب درسی؛ عامل اثربخش در فرایند یاددهی ــ یادگیری نظام آموزشی»، در: کتاب درسی دانشگاهی (مجموعهمقالات همایش بینالمللی کتاب درسی دانشگاهی)، ج 1، تهران: سمت.
35
واس، دی. ای (1389)، پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمۀ هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.
36
هومن، حیدرعلی (1387)، راهنمای عملی فراتحلیل در پژوهش علمی، تهران: سمت.
37