2024-03-29T04:01:02Z
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=261
پژوهشنامه انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی
1393
14
31
نقد و بررسی کتاب رویکرد استاد مطهری به علم و دین
عبدالرزاق
حسامیفر
یکی از موضوعات بسیار مهم مطرح در فلسفۀ علم و فلسفۀ دین، نسبت میان علم و دین است. این نسبت در دو حوزه مورد توجه قرارمیگیرد: نیاز انسان به هر دو و تقابل میان گزارههای آن دو در توصیف قوانین طبیعت. این مسئله از حوزۀ بررسی عمیق استاد مطهری بیرون نبودهاست؛ چنانکه میتوان اشتغال بدان را در آثار ایشان ردیابی کرد و این کاری است که در کتاب رویکرد استاد مطهری به علم و دین انجام شده است. نویسنده در این اثر کوشیده است با استفاده از آثار استاد، دیدگاه ایشان را در باب نسبت میان علم و دین بیان کند. این مسئله در اندیشۀ استاد به دو صورت بحث شدهاست: یکی نسبت علم و ایمان و تأکید بر نیاز انسان به هر دو و دیگری مسئلۀ نزاع علم و دین. از نظر استاد، دین ثابت و قطعی، و علم متغیّر و نسبی است. در این مقاله، هدف نقد و بررسی این کتاب و طرح برخی نکات پیشنهادی برای اصلاح آن است.
کلیدواژهها: علم
دین
مطهری
ایمان
اسلام
انسان
2014
08
23
1
11
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_1187_7c04798b7c43bc6f489d6c5bdcf2f248.pdf
پژوهشنامه انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی
1393
14
31
نگاه طبیعی به عرفان نقد و بررسی کتاب عرفان و فلسفه
سیدحسین
حسینی
هدف این مقاله1 معرفی و نقد و بررسی اجمالی عرفان و فلسفه اثر والتر ترنس استیس است. او در این کتاب پس از اشاره به هدف، شیوه، پیشینه، و روش کار خود درصدد پیافکندن طرحی نو است. استیس، بر اساس یک برنامة پژوهشی مشخص، نخست به مفروضات و تعریف اصطلاحات لازم میپردازد تا زمینه برای نقطة ثقل کتاب، یعنی ویژگیها و وجوه مشترک تجربههای عرفانی آفاقی و انفسی، فراهم گردد؛ سپس با طرح دلایل عینیتِ احوال عرفانی در خصوص ذهنی و عینی بودن تجربة عرفانی به سه نظریه میرسد تا در فصل چهارم به بررسی دلایل توجیه وحدت وجود بپردازد. سه فصل بعدی کتاب دربارۀ مسائل مرتبط با عرفان است، و نویسنده از زاویة دید خود آنها را تحلیل کرده و دست به نظریهپردازی زده است. این سه فصل عبارتاند از نسبت عرفان و منطق، نسبت عرفان و زبان و نسبت عرفان با بقای نفس. فصل آخر کتاب را نیز میتوان جمعبندی مباحث بهحساب آورد. بدین ترتیب، در این مقاله، پس از معرفی کلی اثر و مروری بر سرفصلهای اصلی، طی دو فصل به تحلیل ابعاد شکلی ـ صوری و ابعاد محتوایی ـ علمی آن میپردازیم و در هر فصل از امتیازات و کاستیهای مورد نظر بحث خواهیم کرد.
کلیدواژهها: فلسفة عرفان
دین
نقد کتاب عرفان و فلسفه
استیس
2014
08
23
13
45
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_1188_1a0e524becd01e19f67e7c599322c331.pdf
پژوهشنامه انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی
1393
14
31
بازشناسی گزارههای هرمنوتیک فلسفی و بررسی و نقد آن
فرهاد
زیویار
احسان
شاکری خوئی
امیر
اعتمادی بزرگ
چکیده ابتناء مطالعات و پژوهشهای انسانی و اجتماعی بر الگوهای روششناختی یکی از ضرورتهای حوزة علوم انسانی در حال حاضر شده است. مکاتب، نحلهها و متفکران مختلف و تأثیرگذاری در این حوزه با دغدغة یادشده به مطالعه و تحقیق اشتغال دارند. یکی از این الگوهای روشی، روشهای کیفی، تفهمی و به طور خاص روش هرمنوتیک است. این روش که به انواع و اقسام مختلفی تقسیم میشود، طرفداران و قائلین زیادی در مطالعات اجتماعی و انسانی و حتی اعتقادی و دینی پیدا کرده است. در فضای فکری ـ معرفتی ایران نیز برخی از نویسندگان کاربست این روش را در مطالعات دینی و کلامی مطرح نمودهاند که البته با مناقشات و چالشهای علمی ـ معرفتی فراوان مواجه شدهاند. در مقالة حاضر ضمن تبیین ادلة هرمنوتیک فلسفی، با نگاهی انتقادی به این روش امعان نظر خواهد شد. هرمنوتیک فلسفی از دو زاویه نقد شده است که عبارتاند از: نقدهای درونهرمنوتیکی و برونهرمنوتیکی. مقصود از نقد درونهرمنوتیکی، مجادلاتی است که برخی از نحلهها و اشخاص قائل به هرمنوتیک طرح نمودهاند. نقدهای برونهرمنوتیکی، بیان ایرادات هرمنوتیک فلسفی از دیدگاه جریانها و اشخاصی است که خارج از چهارچوب هرمنوتیک به ارزیابی این روش پرداختهاند. کلیدواژهها: هرمنوتیک، هرمنوتیک فلسفی، نسبیت، فهم، تاریخ و سنت، مفسر.
کلیدواژهها: هرمنوتیک
هرمنوتیک فلسفی
نسبیت
فهم
تاریخ و سنت
مفسر
2014
08
23
47
66
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_1239_6c18359df9ebd2db48b493f0854f244d.pdf
پژوهشنامه انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی
1393
14
31
معرفی، نقد، و بررسی کتاب فرهنگ فلسفة دکارت
سیدمصطفی
شهرآیینی
در مقالة پیش رو ــ چنانکه از عنوانش پیداست ــ میخواهیم به معرفی، نقد، و بررسی فرهنگ فلسفة دکارت، نوشتة جانکاتینگم و با ترجمة علی افضلی بپردازیم. جان کاتینگم، دکارتشناس و مترجم آثار دکارت، این کتاب را با عنوان A Descartes Dictionary به سال 1993 نوشته و انتشارات Blackwell آن را منتشر کرده است. این کتاب را دکتر علی افضلی، مترجم اعتراضات و پاسخها، به سال 1390 به فارسی برگردانده و انتشارات مؤسسة حکمت و فلسفه منتشر کرده است. در بهار 1391، این کتاب اثر برگزیدة بیستمین دورة جایزة کتاب فصل معرفی شد. نویسنده قصد دارد، در مقدمة مقاله، نخست معرفی اجمالی از نویسندة کتاب ارائه دهد و در ادامه به معرفی و نقد و بررسی اجمالی خود کتاب بپردازد، و سرانجام پیش از ورود به بخش اصلی مقاله، مترجم کتاب بهاجمال معرفی شود. نقد و بررسی ترجمة فارسی این فرهنگ فلسفی که بخش اصلی مقاله را به خود اختصاص میدهد، در دو بخش صوری و محتوایی تنظیم شده که نخست از جنبة صوری و شکلی به نقد و ارزیابی میپردازیم و در بخش دوم ترجمه را از منظر محتوایی و تخصصی بررسی میکنیم.
کلیدواژهها: دکارت
کاتینگم
افضلی
فرهنگ فلسفی
فارسینویسی
2014
08
23
67
85
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_1240_3c381804bc20b0f2925af674b4dd633e.pdf
پژوهشنامه انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی
1393
14
31
نقد و بررسی کتاب هیدگر، از طریق پدیدارشناسی به سوی تفکر
محمدجواد
صافیان
کتاب هیدگر، از طریق پدیدارشناسی به سوی تفکر اولین اثر تفسیری ـ تحلیلی سیر تفکر هیدگر به زبان انگلیسی و تنها اثر به این زبان است که حاوی مقدمهای است از هیدگر که در جواب پرسشهای نویسنده از او نگاشته شده است. روش نویسنده تفسیر تحلیلی و همدلانۀ تفکر هیدگر بر اساس سی اثر اعم از کتاب و مقاله از دورههای مختلف اندیشۀ اوست. نویسنده در عین حال گاهی هرچند بهندرت به نقد اندیشههای هیدگر نیز پرداخته است. کتاب در حجمی بالغ بر 768 صفحه با نثری روان و سلیس و استوار نگاشته شده است. نویسنده خود برخی معادلهای انگلیسی را به ازای واژگان بعضاً ابداعی هیدگر برساخته که عمدتاً مفید معنای اصلی کلمه است. تحلیلهای ریچاردسون درکل منسجم و دارای خط سیر مشخصی است و برای خوانندگانی که با تفکر هیدگر آشنایی مقدماتی دارند میتواند بسیار مفید و آموزنده باشد. کتاب درمجموع یک تحلیل تخصصی و در عین حال روشنگر از سیر تفکر هیدگر است.
کلیدواژهها: هیدگر
پدیدارشناسی
تفکر
وجود
زمان
حقیقت
تاریخ
2014
08
23
87
103
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_1189_e7fcaccbd6bbc08c3a3a138c6e591aea.pdf
پژوهشنامه انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی
1393
14
31
نقد ترجمۀ کتاب نیچه و فلسفه
محمدتقی
طباطبائی
شاهو
رحمانی
با توجه به حجم گستردۀ ترجمۀ آثار فلسفی به زبان فارسی، در این مقاله با بررسی یکی از ترجمههای کلاسیک فلسفی در نظر بوده تا نخست، با ذکر برخی معیارهای کلیِ نادیدهگرفتهشده در این دست کارها، نقدی عمومی بر روند کلی ترجمههای فلسفی بیان شود و سپس بر اساس معیارهای دادهشده در این نقد به طور خاص ترجمۀ نیچه و فلسفه ژیل دلوز از سوی خانم لیلا کوچکمنش بررسی شود. در یک جمعبندی کلی میتوان گفت متأسفانه این اثر فاقد معیارهای لازم برای ترجمۀ یک اثر کلاسیک فلسفی است. در طول مقاله نیز کوشیدهایم تا همین کاستیها را نشان دهیم.
کلیدواژهها: آریگویی ـ نهگویی
ذات
نمود
پدیده
پدیدار
خواست قدرت
بهرسمیتشناختن
سنجش
انضمامی
2014
08
23
105
119
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_1190_5fec1eb61c313f512281e2e38e00f751.pdf
پژوهشنامه انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی
1393
14
31
نقد و بررسی کتاب مقدمهای بر فلسفۀ قرون وسطی
عبدالله غلامرضا
کاشی
مقدمهای بر فلسفۀ قرون وسطی گزارشی است دربارۀ بعضی از مفاهیم بنیادین فلسفه، مثل ایمان و وحی، خدا، استعلائیات، نفس و ... نزد برخی از اندیشمندان برجستۀ سدههای میانی، همچون آنسلم و توماس آکویناس. نویسندۀ اثر در اغلب مباحث، ضمن اشاره به ریشههای بحث در دورۀ باستان، نشان داده است که چگونه عالمان مسیحی با بهرهگرفتن از دیدگاههای فیلسوفان بزرگ یونانی در راستای ایجاد مبانی مستحکم و عقلانی برای آموزههای دینی مسیحیت تلاش کردهاند. وی سدههای میانی را نهتنها دوران انقطاع رویکردهای فلسفی نمیداند، بلکه بر این باور است که همانگونه که اندیشههای یونانیان زمینهساز شکوفایی فکری در قرون وسطی شد، تفکرات اندیشمندان آن دوران نیز سبب پیدایش و بالندگی جریانهای فکری و فلسفی دورۀ رنسانس شد. ایشان با جدیت از سودمندی مطالعه و بررسی فلسفۀ قرون وسطی دفاع میکند.
کلیدواژهها: قرون وسطی
عقل و ایمان
خدا
ایدههای الهی
کلیات
استعلائیات
کیهان
سرشت و نفس
2014
08
23
121
132
https://criticalstudy.ihcs.ac.ir/article_1191_91d809882b1834ebf72da0aef75f9ca8.pdf