Document Type : Research
Author
Assistant Professor in Archeology, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
Abstract
The purpose of the settlement pattern analysis in archaeology is to study the relationship between settlements and analyze the impact of environmental and cultural variables on the distribution, displacement, and evolution of the settlements and population changes over time. These studies have been developed by using combined and interdisciplinary methods. But there are some criticisms regarding the published research works on the mentioned subject in Iran, including inaccuracy of the field survey methods, focusing only on relative chronology, total ignoring of interdisciplinary sciences, satellite and aerial photos, remote sensing methods, the size of sites, taphonomic processes, statistical analysis methods, theories and methods of spatial analysis, and economic factors. Accordingly, it is suggested here that the data collection and analysis could be done by using the combined method that considers the following items: the study of historical texts, full coverage survey of the region, and attention to off-site archaeology especially in Neolithic studies, regarding absolute chronologies before going through the settlement pattern analysis, analysis of animal and plant remains, soil analysis and geophysical methods, statistical analysis, use of models and analysis of economic relations between settlements, and finally, the spatial analysis of settlements based on up-to-date theories and models.
Keywords
Main Subjects
بختیاری، سحر و دیگران (1399)، «برهم‌کنش محیط و فرهنگ: چشم‌انداز جغرافیایی و تحلیل باستان‌شناختی استقرارهای عصر مفرغ شهرستان هوراند»، مطالعات باستان‌شناسی، س 12، ش 2.
بریگز، کا (1378)، «نگرشی بر تکنیک‌های تحلیل الگوهای فضایی نقطه‌ای»، ترجمۀ فرهاد شهداد، رشد آموزش جغرافیا، ش 52.
بلمکی، بهزاد، کمال‌الدین نیکنامی، و محمدرضا سعیدی هرسینی (1394)، «تحلیل الگوهای استقراری محوطه‌های مس‌سنگی متأخر دشت همدان براساس توزیع رتبه ـ اندازه و مدل آنتروپی شانون»، مطالعات باستان‌شناسی، س 7، ش 1.
بهرامی‌نیا، محسن، علیرضا خسروزاده، و محمداسماعیل اسمعیلی جلودار (1392)، «نقش عوامل طبیعی در توزیع فضایی محوطه‌های نوسنگی و مس و سنگ شهرستان اردل، چهارمحالوبختیاری»، مطالعات باستان‌شناسی، س 5، ش 2.
توکلی‌نیا، جمیله، رضا کانونی، و امیر شریفی (1393)، «ارزیابی نظام‌های شهری مناطق نُه‌گانۀ کشور براساس روش تصمیم‌گیری چندمعیاره (AHP)»، فصل‌نامۀ مطالعات برنامه‌ریزی شهری، س 2، ش 5.
جانسون، گرگوری (1393)، «سازمان متغیر دستگاه اداری اوروک در دشت شوشان»، باستان‌شناسی غرب ایران، زیرنظر فرانک هول، ترجمۀ زهرا باستی، تهران: سمت.
خسروزاده، علیرضا و حسین حبیبی (1394)، «مطالعۀ الگوی استقراری دورۀ ساسانی دشت میان‌کوهی فارسان در استان چهارمحالوبختیاری»، پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، ش 8.
دانشی، علی و نصیر اسکندری (1397)، «تحلیل الگوی استقرار دورۀ مس‌سنگی دشت رودبار جنوب، حوزۀ فرهنگی هلیل‌رود»، مطالعات باستان‌شناسی، س 10، ش 2.
ساریخانی، مجید، محمود حیدریان، و پروانه احمد طجری (1396)، «بررسی و تحلیل الگوی استقراری محوطه‌های مس و سنگ و مفرغ حاشیۀ جنوبی دشت ملایر»، مطالعات باستان‌شناسی، س 9، ش 1.
ساریخانی، مجید، محمود حیدریان، و شهرام پارسه (1395)، «بررسی و تحلیل الگوی استقراری محوطه‌های ساسانی در دشت میان‌کوهی سنقر و کلیایی»، پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، ش 10.
علی‌بیگی، سجاد و کمال‌الدین نیکنامی (1393)، «بررسی باستان‌شناختی در درۀ کران‌بزان، زاگرس مرکزی»، پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، س 4، ش 6.
عنانی، بهرام و فرشید ایروانی قدیم (1399)، «بررسی الگوهای استقراری عصر مس و سنگ و مفرغ در منطقة سرایان، خراسان جنوبی»، پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، ش 24.
قربانی، حمیدرضا (1384)، برهم‌کنش اقتصادی ـ اجتماعی کوچ‌گران و یک‌جانشینان و نقش آن بر تحول الگوهای استقراری در زاگرس مرکزی در دورۀ کلکولتیک، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، گروه باستان‌شناسی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
قمری فتیده، محمد، حامد وحدتی‌‌‌نسب، و سیدمهدی موسوی (1394)، «نوسانات آب دریای مازندران از هزارة سوم ق.م تا هزارۀ اخیر و تأثیر آن بر پراکنش مراکز استقراری در جنوب شرق دربای مازندران»، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، س 47، ش 1.
مترجم، عباس و طیبه الماسی (1392)، «بررسی تغییرات فرهنگی دشت کنگاور از دورۀ مس‌سنگ تا پایان عصر مفرغ براساس مدل‌های استقراری»، پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، ش 5.
مترجم، عباس و ناهید سیاسر (1395)، «بررسی تغییرات الگوهای پراکنش محوطه‌های دوره‌های مفرغ و آهن در دشت چمچمال (زاگرس مرکزی)»، پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، ش 11.
مقدم، عباس و عباس نوری (1396)، «الگوهای زیستگاهی عصر مفرغ دشت سیلاخور»، مطالعات باستان‌شناسی، س 9، ش 2.
مقصودی، مهران و دیگران (1395)، «تشکیل دریاچۀ سدی سیمره و تأثیر آن بر الگوی استقرار محوطه‌های باستانی»، کوارترنری ایران، ش 6.
موسوی‌نیا، سیدمهدی (1391)، «تحلیل باستان‌شناختی محوطه‌های ساسانی شهرستان خمین»، مطالعات باستان‌شناسی، س 2، ش 4.
نیکنامی، کمال‌الدین (1381)، «کاربرد بررسی روش‌مند میدانی در تفسیر پراکنش‌های ابزارهای سنگی: گزارش مقدماتی آنالیز پراکنش ابزارهای سنگی تپه زاغۀ قزوین»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم‌انسانی دانشگاه تهران، ش 164.
نیکنامی، کمال‌الدین (1385)، «مبانی نظری باستان‌شناسی پهندشت»، پژوهش‌های باستان‌شناسی و مطالعات میان‌رشته‌ای، س 2، ش 3.
نیکنامی، کمال‌الدین (1387)، روش‌های تحلیل کمی در پژوهش‌های باستان‌شناسی، تهران: سمت.
ونکه، رابرت جی. (1393)، «غرب ایران در دورۀ پارت ـ ساسانی؛ تغییر شاهنشاهی»، باستان‌شناسی غرب ایران، زیرنظر فرانک هول، ترجمۀ زهرا باستی، تهران: سمت.
هزار واژۀ باستان‌شناسی (1398)، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
یوسفی‌زشک، روح‌الله (1383)، بررسی قوم‌باستان‌شناسی الگوهای استقرار روستایی، نحوۀ معیشت و کاربری فضا در جنوب شرق خراسان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، گروه باستان‌شناسی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
Adams, Robert, Mc C. (1962), “Agriculture and Urban Life in Early Southwestern Iran”, Science, no. 136.
Adams, Robert, Mc C. (1965), Land Behind Baghdad, Chicago: The University of Chicago.
Andrews, J. T., R. McGhee, and L. McKenzie-Pollock (1971), “Comparison of Elevations of Archaeological Sites and Calculated Sea Levels in Arctic Canada”, Arctic, vol. 24, no. 3.
Aston, Michael (2002), Interpreting the Landscape; Landscape Archaeology and Local History, London and New York: Routledge.
Barcelo, Juan A., Ernesto L. Piana, and Daniel R. Martinioni (2002), “Archaeological Spatial Modelling; A Case Study from Beagle Channel (Argentina)”, in: Archaeological Informatics: Pushing the Envelope. CAA2001, Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology, Proceedings of the 29th Conference, G. Burenhult and J. Arvidsson (eds.), Oxford: Archaeopress.
Bevan, A. and J. Conolly (2006), “Multiscalar Approaches to Settlement Pattern Analysis”, in: Confronting Scale in Archaeology, G. Lock and B. L. Molyneaux (eds.), Boston: Springer.
Burke, Heather and Claire Smith (2004), The Archaeologist’s Field Handbook, Australia, Sydney: Allen and Unwin Academic.
Ceci, Lynn (1982), “Method and Theory in Costal New York Archaeology: Paradigms of Settlement Pattern”, North American Archaeologist, vol. 3, no. 1.
Christaller, Walter (1933), Die Zentralen Orte in Suddeutschland: Eine Okonomisch-Geographische Untersuchung uber die Gesetzmassigkeit der Verbreitung und Entwicklung der Siedlungen Mit Stadtischen Funktionen, Jena: Gustav Fischer.
Fanning, P. C., S. J. Holdaway, and R. S. Phillipps (2009), “Heat-Retainer Hearth Identification as a Component of Archaeological Survey in Western NSW, Australia”, in: New Directions in Archaeological Science, Andrew Fairbairn, Sue O'Connor, and Ben Marwick (eds), vol. 28, Canberra: ANU E Press.
Fowler, Martin J. F. (2004), “Archaeology through the Keyhole: The Serendipity Effect of Aerial Reconnaissance Revisited”, Interdisciplinary Science Reviews, vol. 29.
Fowler, Martin J. F. (2013), “Declassifie Intelligence Satellite Photographs”, in: Archaeology from Historical Aerial and Satellite Archives, William S. Hanson and Ioana A. Oltean (eds.), New York: Springer.
Hirth, Kenneth G. (1978), “Problems in Data Recovery and Measurement in Settlement Archaeology”, Journal of Field Archaeology, vol. 5, no. 2.
Hodder, Ian and Clive Orton (1976), Spatial Analysis in Archaeology, Cambridge: Cambridge University Press.
Hodson, F. R. (1970), “Cluster Analysis and Archaeology: Some New Developments and Applications”, World Archaeology, vol. 1, no. 3.
Hole, Frank (1980), “Archaeological Survey in Southwest Asia”, Paléorient, no. 6.
Honeychurch, William and Chunag Amartuvshin (2007), “Hinterlands, Urban Centers, and Mobile Settings: The New Old World Archaeology from the Eurasian Steppe”, Asian Perspectives, vol. 46, no. 1.
Kouchoukos, Nicholas (2001), “Satellite Images and Near Eastern Landscapes”, Near Eastern Archaeology, no. 64.
Kowalewski, Stephen A. (2008), “Regional Settlement Pattern Studies”, Journal of Archaeological Research, vol. 16, no. 3.
Kvamme, K. L. (1992), “Terrain form Analysis of Archaeological Location through Geographic Information Systems”, in: CAA91, Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology , G. Lock and J. Moffett (eds.), Oxford: Tempus Reparatum.
Massigoge, Agustina and Mariela E. Gonzalez (2012), “Taphonomic Approaches in Archaeology: Current Topics and Methods from Southern South America”, Quaternary International, no. 1-2.
Meltzer, David. J., Robert D. Leonard, and Susan. K. Stratton (1992), “The Relationship Between Sample Size and Diversity in Archaeological Assemblages”, Journal of Archaeological Science, vol. 19, no. 4.
Meyer, M., R. Goossens, and E. Haerinck (2000), “Satellite Remote Sensing Techniques Used in Archaeological Research in Luristan, Western Iran”, in: Proceedings of the 1st Workshop of the EARSEL Special Interest Group on Remote Sensing fir Developing Countries, Belgium Ghent, R. Goossens and B. M. Vliegher (eds.).
Mortensen, Peder (1979), “The Hulailan Survey: A Note on the Relationship Between Aims and Methods”, Akten des VII International Kongresses fur Iranische Kunst und Archaologie, Munchen.
Murayama, Yuji and Rajesh Bahadur Thapa (2011), Spatial Analysis and Modeling in Geographical Transformation Process: GIS-Based Applications, GeoJournal Library Series, vol. 100, Netherlands: Springer.
Nakoinz, Oliver (2010), “Concepts of Central Place Research in Archaeology”, in: Landscapes and Human Development: The Contribution of European Archaeology, Proceedings of the International Workshop Socio-Environmental Dynamics over the Last 12000 Years: The Creation of Landscapes (1st – 4th April 2009), Bonn.
Neely, J. A. and H. T. Wright (1994), Early Settlement and Irrigation on the Deh Luran Plain: Village and Early State Societies in Southwestern Iran, University of Michigan Museum.
Orton, Clive R. (1982), “Stochastic Process and Archaeological Mechanism in Spatial Analysis”, Journal of Archaeological Science, vol. 9, no. 1.
Parcak, Sarah H. (2009), Satellite Remote Sensing for Archaeology, New York: Routledge.
Seibert (2006), Space and Spatial Analysis in Archaeology, Elizabeth C. Robertson et al. (eds.), University of Calgary Press.
Stancic, Zoran and Kenneth L. Kvamme (1999), “Settlement Pattern Modelling through Boolean Overlayes of Social and Environmental Variables”, in: New Techniques for Old Times, CAA98, Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology, Proceedings of the 26th Conference, Barceló, J. A. I. Briz and A. Vila (eds.), Barcelona: Archaeopress, Oxford.
Trigger, Bruce G. (1967), “Settlement Archaeology-Its Goals and Promise”, American Antiquity, vol. 32, no. 2.
Underhill, A. P. et al. (2008), “Changes in Regional Settlement Patterns and the Development of Complex Societies in Southeastern Shandong, China”, Journal of Anthropological Archaeology, vol. 27.
Ur, Jason (2002), “Settlement and Landscape in Northern Mesopotamia: The Tell Hamoukar Survey 2000-2001”, Akkadica, vol. 123.
Ur, Jason (2005), “Sennacherib’s Northern Assyrian Canals: New Insights from Satellite Imagery and Aerial Photography”, Iraq, vol. 67.
Ur, Jason (2009), “Emergent Landscapes of Movement in Early Bronze Age Northern Mesopotamia”, in: Landscapes of Movement: Trails, Paths, and Roads in Anthropological Perspective, James E. Snead, Clark L. Erickson, and J. Andrew Darling (eds.), University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology.
Ur, Jason (2013), “CORONA Satellite Imagery and Ancient Near Eastern Landscapes”, in: Mapping Archaeological Landscapes from Space: In Observance of the 40th Anniversary of the World Heritage Convention, Douglas C. Comer and Michael J. Harrower (eds.), New York: Springer.
Ur, Jason and Tony Wilkinson (2008), “Settlement and Economic Landscapes of Tell Beydar and its Hinterland”, Subarttu, no. XXI.
Ur, Jason et al. (2013), “Ancient Cities and Landscapes in the Kurdistan Region of Iraq: The Erbil Plain Archaeological Survey 2012 Season”, Iraq, vol. 75.
Vita-Finzi, C. et al. (1970), “Prehistoric Economy in the Mount Carmel Area of Palestine: Site Catchment Analysis”, Proceedings of the Prehistoric Society, vol. 36.
Wilkinson, T. J. (1994), “The Structure and Dynamics of Dry-Farming States in Upper Mesopotamia”, Current Anthropology, vol. 35, no. 5.
Wilkinson, T. J. et al. (2005), “Landscape and Settlement in the Neo-Assyrian Empire”, Bulletin of the American Schools of Oriental Research, vol. 340.
Willey, Gordon R. (1953), Prehistoric Settlement Patterns in the Viru Valley, Peru, Washington DC: Smithsonian Institution, Bureau of American Ethnology, Bulletin 155.
', './data/crtls/coversheet/cover_en.jpg'))